غزل شمارهٔ ۴۱۳
اگــر دو چــشـم تـو مـسـت مـدام خـواهـد بـود
خــروش و مــســتــی مـا بـر دوام خـواهـد بـود
ز جــام بــادهٔ عــشــقــت خــمــار مــمــکــن نــیــسـت
کـــه شـــراب اهـــل مـــودت مـــدام خــواهــد بــود
گــمــان بــرنــد کــســانــی کــه خــام طـبـعـانـنـد
کـه کـار مـا ز مـی پـخـتـه خـام خـواهد بود
شــراب وطــلــعــت حــور از بــهــشــت مــطـلـوبـسـت
وگـــرنـــه خـــلــد ز بــهــر عــوام خــواهــد بــود
بــکــنـج مـیـکـده آن بـه کـه مـعـتـکـف بـاشـد
کـسـی کـه سـاکـن بـیـت الحرام خواهد بود
حــــلــــال زاده نــــیـــم گـــر بـــروی شـــاهـــد مـــا
شــراب و نــغــمــهٔ مــطــرب حـرام خـواهـد بـود
بـمـجـلـسـی کـه تو باشی ندیم خلوت خاص
دریـــغ بـــاشــد اگــر بــار عــام خــواهــد بــود
مـــرا کـــه نـــام بـــرآمـــد کـــنـــون بــبــدنــامــی
گمان مبر که غم از ننگ و نام خواهد بود
کــــجـــا ز دســـت دهـــم جـــام مـــی چـــو مـــیدانـــم
کـه دسـتـگـیـر مـن خـسـتـه جـام خـواهـد بـود
بــیــا کــه گـر نـبـود شـمـع در شـب دیـجـور
رخ چــو مــاه تــو مـا را تـمـام خـواهـد بـود
چو سرو میل چمن کن که صبحدم در باغ
ســمــاع بــلــبــل شــیـریـن کـلـام خـواهـد بـود
ورای قـــــطــــع تــــعــــلــــق ز دوســــتــــان قــــدیــــم
عــــذاب روز قــــیــــامــــت کــــدام خــــواهــــد بـــود
چــه غــم ز حــربــه و حــرب عـرب چـو مـجـنـون را
مـــقـــیــم بــر در لــیــلــی مــقــام خــواهــد بــود
چـنـیـن کـه سـر به غلامی نهادهئی خواجو
بــرآســتــان تــو ســلـطـان غـلـام خـواهـد بـود
غزل شمارهٔ ۴۱۴
تـا تـرا بـرگ مـا نـخـواهـد بـود
کـــار مــا را نــوا نــخــواهــد بــود
از دهــانــت چــنــیــن کــه مــیبـیـنـیـم
کـــام جـــانــم روا نــخــواهــد بــود
چـــــیـــــن زلـــــف تــــرا اگــــر بــــمــــثــــل
مـشـک خـوانـم خـطا نخواهد بود
ســـــــر پــــــیــــــونــــــد آرزومــــــنــــــدان
خـواهـدت بـود یـا نـخـواهـد بود
مــی صــافــی بــده کــه صـوفـی را
هسچ بی می صفا نخواهد بود
آنــکــه بــیــگــانــه دارد از خـویـشـم
بــا کــســی آشــنــا نــخـواهـد بـود
چــــنــــد را نـــیـــم اشـــک در عـــقـــبـــش
کـالـتـفـاتـش بـمـا نـخـواهـد بـود
ســــخـــن یـــار اگـــر بـــود دشـــنـــام
ورد مــا جــز دعــا نــخــواهــد بـود
مـــــاجــــرائــــی کــــه اشــــک مــــیرانــــد
بــه از آن مــاجــرا نــخـواهـد بـود
خـیـز خـواجـو کـه هـیـچ سلطانرا
غـــم کـــار گـــدا نـــخـــواهـــد بـــود
غزل شمارهٔ ۴۱۵
تـرک مـن گـوئـی کـه بـازش خـاطـر نـخجیر بود
کـابـرویـش چـاچـی کـمـان و نـوک مـژگان تیر بود
گــه ز چــیــن زلــف او صــد شـور در چـیـن مـیـفـتـاد
گه ز چشم جادوش صد فتنه در کشمیر بود
دوش تــرکــی تـیـغ زن را مـسـت مـیدیـدیـم بـخـواب
چـون بـدیـدم چـشـم شـوخ دلـبـرم تـعـبـیـر بـود
غــنــچــه در مــهــد زمــرد در تــبــســم بـود و بـاز
بــلــبــل شــب خــیــز کــارش نــالــهٔ شــبــگــیــر بـود
چـــنـــگ در زنـــجـــیـــر زلـــفـــش چــون زدم دیــوانــهوار
زیـــر هـــر مـــویـــش دلـــی دیـــوانــه در زنــجــیــر بــود
نــقــش مــیبــســتـم کـزو یـکـبـاره دامـن در کـشـم
لــیــکــن از شــوقـم سـرشـک دیـده دامـنـگـیـر بـود
پــیــر دیــرم دوش مــیگــفــت ای جــوانــان بــنــگــریـد
کــایـن جـوان خـسـتـه خـاطـر در مـحـبـت پـیـر بـود
گـــفـــتـــم از قـــیـــدش بـــدانــائــی بــرون آیــم ولــیــک
آنــچــنــان تــدبـیـر کـردم ویـنـچـنـیـن تـقـدیـر بـود
بــامــدادان چــون بــرآمــد مــاه بــی مــهــرم بـبـام
زیـــر بــامــش کــار خــواجــو نــالــههــای زیــر بــود
غزل شمارهٔ ۴۱۶
دوشـــم بـــشـــمــع روی چــو مــاهــت نــیــاز بــود
جـــانـــم چــو شــمــع از آتــش دل در گــداز بــود
در انــــــتــــــظــــــارصــــــیـــــد تـــــذرو وصـــــال تـــــو
چــشــمـم ز شـام تـا بـگـه صـبـح بـاز بـود
از مــــن مــــپــــرس حــــال شــــب دیــــر پــــای هــــجـــر
از بــــهــــرآنــــکــــه قــــصــــه آن شـــب دراز بـــود
مــــن در نــــیــــاز بــــودم و اصــــحـــاب در نـــمـــاز
لـــیـــکـــن نـــیـــاز مـــن هـــمـــه عـــیـــن نـــمــاز بــود
میساختم چو بربط و میسوختم چو عود
زیـــرا کـــه چـــارهٔ دل مــن ســوز و ســاز بــود
در اصـــل چـــون تـــعـــلـــق جـــانـــی حـــقـــیـــقـــتـــســت
مـشـنـو کـه عـشـق لـیـلـی و مـجـنون مجاز بود
تـــــرک مـــــراد چـــــون ز کــــمــــال مــــحــــبــــتــــســــت
جـم را گـمـان مـبـر کـه بـه خـاتـم نـیـاز بود
پـــیـــوســـتــه بــا خــیــال حــبــیــب حــرم نــشــیــن
جـــــان اویـــــس بـــــلـــــبـــــل بـــــســـــتــــان راز بــــود
خــواجــو کــدام ســلــطــنـت از مـلـک هـر دو کـون
مــــــــحــــــــمــــــــود را ورای وصـــــــال ایـــــــاز بـــــــود
غزل شمارهٔ ۴۱۷
یاد باد آن شب که در مجلس خروش چنگ بود
مـطـربـانـرا عـود بـر سـاز و دف انـدر چـنـگ بـود
شــاهـدان در رقـص بـودنـد و حـریـفـان در سـمـاع
وانـکـه او بـر خـفـتـگـان گـلـبـانـک مـیزد چنگ بود
دســـتـــگـــیـــر خـــســـتـــگـــان جــام مــی گــلــرنــگ شــد
مـــــــشـــــــرب آتـــــــش عــــــذاران آب آتــــــش رنــــــگ بــــــود
گــوش جــانــم بــر ســمــاع بــلــبـلـان صـبـح خـیـز
چــشــم عــقــلــم بــر جــمــال گــلــرخـان شـنـگ بـود
گـــر چـــه صـــیـــقـــل مـــیبـــرد آثـــار زنـــگ از آیـــنــه
صــــیــــقــــل آئــــیــــنـــهٔ جـــانـــم مـــی چـــون زنـــگ بـــود
آنـــزمــان کــانــمــاه رخــشــان خــورآئــیــن رخ نــمــود
بـاغ پـر گـلـچـهر گشت و کاخ پر اورنگ بود
بــرمــن بــیــدل نــبــخــشـود و دلـم را صـیـد کـرد
گــوئــیــان در شــهــر دلـهـای پـریـشـان تـنـگ بـود
پـیـش شـیـریـن قـصهٔ فرهاد مسکین کس نگفت
یــــا دل آن خــــســـرو خـــوبـــان خـــلـــخ ســـنـــگ بـــود
مــطــربــان از گــفــتــهٔ خــواجــو ســرودی مــیزدنــد
لــیــکــن آن گــلــروی را از نــام خــواجـو نـنـگ بـود
غزل شمارهٔ ۴۱۸
دوشــم وطــن بــه جــز در دیــر مــغـان نـبـود
قـــــوت روان مـــــن ز شــــراب مــــغــــانــــه بــــود
بــود از خــروش مــرغ صـراحـی سـمـاع مـن
وز سـوز سـینه هر نفسم جز فغان نبود
دل را کــه بـود بـی خـبـر از جـام سـرمـدی
جــز لــعــل جــانــفــزای بــتـان کـام جـان نـبـود
طـــاوس جـــلـــوه ســـاز گـــلــســتــان عــشــق را
بـیـرون ز صـحـن روضـهٔ قـدس آشیان نبود
کــس در جــهــان نــبــود مــگــر یــار مـن ولـیـک
گـرد جـهـان بـگـشـتـم و او در جـهـان نـبـود
بــــر هـــر طـــرف ز عـــارض آن مـــاه دلـــســـتـــان
دیـدم گـلـی شـکـفـته که در گلستان نبود
هـــمـــچـــون کـــمــر بــگــرد مــیــانــش درآمــدم
او را مـــیـــان نـــدیـــدم و او درمـــیـــان نـــبــود
جــــز خــــون دل کــــه آب رخــــم را بــــبــــاد داد
در جــــویــــبــــار چــــشــــم مــــن آب روان نــــبـــود
گــفــتــم کــرانــه بـگـیـرم از آشـوب عـشـق او
ویـن بـحـر را چـو نـیـک بـدیدم کران بود
کـون ومـکـان بـگـشـتـم و در ملک هر دو
او را مــکــان نــدیــدم و بــی او مــکــان نـبـود
خـواجـو گـهـی بـنـور یـقـیـن راه بـاز یـافت
کز خویشتن برون شد و اینم گمان نبود
غزل شمارهٔ ۴۱۹
بــی گــلــبــن وصــلــت بــگــلــســتـان نـتـوان بـود
بــی شــمـع جـمـالـت بـشـبـسـتـان نـتـوان بـود
ای یــــار عــــزیــــز ار نــــبـــود طـــلـــعـــت یـــوســـف
بــا مــمــلــکــت مــصــر بــه زنــدان نــتـوان بـود
در ظــلــمــت اگــر صــحــبـت خـضـرت نـدهـد دسـت
مـــوقـــوف لـــب چــشــمــهٔ حــیــوان نــتــوان بــود
دریــاب کــه ســیـلـاب سـرشـکـم بـشـد از سـر
پـیـوسـتـه چـنـیـن غـرقـهٔ طـوفـان نـتوان بود
بــــی رایـــحـــهٔ زلـــف تـــودر فـــصـــل بـــهـــاران
از بــــاد هــــوا خــــادم ریــــحـــان نـــتـــوان بـــود
ور در ســـــــرآن زلـــــــف پـــــــریـــــــشـــــــان رودم دل
از بــهــر دل خــســتــه پــریــشــان نـتـوان بـود
خــامــوش نــشــایــد شــدن از نــالــهٔ شــبــگـیـر
زیرا که کم از مرغ خوش الحان نتوان بود
صـوفـی اگـر از مـی نـشـکـیـبـد چـه تـوان کرد
بــا ســاغــر مــی مــنــکــر مــسـتـان نـتـوان بـود
تـــا خـــرقـــه بــخــون دل پــیــمــانــه نــشــوئــی
بـا پـیـر مـغـان بـر سـر پـیمان نتوان بود
خـواجـو چـه نـشـیـنـی کـه گـر ایـوب صـبـوری
چــنــدیــن هــمـه در مـحـنـت کـرمـان نـتـوان بـود
رو ســـاز ســـفـــر ســاز کــه از آرزوی گــنــج
بـــی بـــرگ دریـــن مـــنـــزل ویـــران نــتــوان بــود
غزل شمارهٔ ۴۲۰
دیـــشـــب هـــمـــه مـــنـــزل مـــن کـــوی مـــغـــان بـــود
وز نـــالــهٔ مــن مــرغ صــراحــی بــفــغــان بــود
هــمــچــون قــدحــم تــا ســحــر از آتــش سـودا
خــــون جـــگـــر از دیـــدهٔ گـــریـــنـــده روان بـــود
بـــــــا طـــــــلـــــــعـــــــت آن نـــــــادرهٔ دور زمـــــــانـــــــم
مـــشـــنــو کــه غــم از حــادثــهٔ دور زمــان بــود
بـــی شـــهـــد شــکــر ریــز وی از فــرط حــرارت
چـون شـمـع شـبـسـتـان دل مـن در خـفـقـان بـود
بــــاز از فــــلــــک پـــیـــر بـــاومـــیـــد وصـــالـــش
پـــیـــرانـــه ســـرم آرزوی بـــخـــت جـــوان بــود
از جــــرعــــهٔ مــــی بـــزمـــگـــه بـــاده گـــســـاران
چـون چـشـم مـن از خون جگر لاله ستان بود
نــاگــاه ز مــیــخــانــه بــرون آمــد و بــنــشــسـت
آن فـــتـــنـــه کـــه آرام دل و مـــونــس جــان بــود
در داد شــــرابــــی ز لــــب لــــعــــل و مــــرا گــــفــــت
در مــجــلــس مــا بـی مـی نـوشـیـن نـتـوان بـود
چون دید که از دست شدم گفت که خواجو
هـشـدار کـه پـایـت بـشد از جای و چنان بود
غزل شمارهٔ ۴۲۱
بـــی رخ حـــور بـــجـــنــت نــفــســی نــتــوان بــود
بــر ســر آتــش ســوزنــده بــسـی نـتـوان بـود
مـــن نـــه آنـــم کـــه بــود بــا دگــری پــیــونــدم
زانـکـه هـر لـحـظـه گـرفـتـار کـسـی نتوان بود
بـا تـوام گر چه بگیسوی تو دستم نرسد
بـا تـو هـر چند که بی دسترسی نتوان بود
یـــکـــدمـــم مـــرغ دل از خـــال تـــو خـــالـــی نــبــود
لـیـکـن از شـور شـکـر بـا مـگـسـی نـتـوان بود
تــا بــود یــکــنــفــس از هــمــنــفــســی دور مــبــاش
گـر چـه بـی هـمـنـفـسی خود نفسی نتوان بود
در چــنــیــن وقــت کــه مــرغــان هـمـه در پـروازنـد
بـــی پـــر و بــال اســیــر قــفــســی نــتــوان بــود
خـــیـــز خـــواجـــو ســـر آبـــی طـــلـــب و پــای گــلــی
که درین فصل کم از خار و خسی نتوان بود
غزل شمارهٔ ۴۲۲
آن زمــــان کــــز مــــن دلــــســــوخــــتــــه آثــــار نـــبـــود
بـــجـــز از ورزش عـــشـــق تـــو مـــرا کــار نــبــود
کـــوس بـــدنـــامـــی مـــا بـــر ســـر بـــازار زدنـــد
گــر چـه بـی روی تـو مـا را سـر بـازار نـبـود
هــر کــه بــا صــورت خـوب تـو نـیـامـد در کـار
چــون بــدیــدیــم بــه جــز صـورت دیـوار نـبـود
هـیـچ خـسـرو نـشـنـیـدیـم کـه هـمـچـون فـرهـاد
بــســتــهٔ پــســتــهٔ شــیــریـن شـکـر بـار نـبـود
هـــرگـــز از گـــلـــبـــن ایـــام کـــه چـــیـــدســـت گـــلـــی
که از آن پس سر و کارش همه با خار نبود
از ســـر دار مــیــنــدیــش کــه در لــشــکــر عــشــق
عـــلـــم نـــصـــرت مـــنـــصـــور بـــه جـــز دار نــبــود
خواجو انفاس تو این نکهت مشکین ز چه یافت
کـــه چــنــیــن غــالــیــه در طــلــبــهٔ عــطــار نــبــود
غزل شمارهٔ ۴۰۳
عـــــاقـــــلـــــان کـــــی دل بـــــدســـــت زلــــف دلــــداران دهــــنــــد
نــــقــــره داران چــــون نــــشــــان زر بــــطــــراران دهــــنـــد
مــــگـــذر از یـــاران کـــه در هـــنـــگـــام کـــار افـــتـــادگـــی
واجــــب آن بــــاشــــد کــــه یـــاران یـــاری یـــاران دهـــنـــد
گـــر بـــدردی بـــاز مـــانـــدی دل ز درمـــان بـــرمـــگـــیــر
ســـــاقـــــیـــــان اول قـــــدح دردی بـــــخـــــمــــاران دهــــنــــد
خـــون دل مـــیخـــور کـــه هـــم روزی رســـانــنــدت بــکــام
پــادشــاهــان روز کــیــن خــلــعـت بـخـونـخـواران دهـنـد
وقــت را فــرصــت شــمــر زیــرا کــه هــنــگــام صــبــوح
مــســت چــون در خــواب بــاشــد مــی بــهـشـیـاران دهـنـد
گــــر دریــــن مــــعــــنـــی درســـتـــی درد را درمـــان شـــمـــر
مــشــفــقــان از بــیــم جــان دارو بــه بــیـمـاران دهـنـد
خیز و خواجو را چو کار از دست شدی کاری برآر
روز مـــــحـــــنـــــت کـــــارداران دل بــــبــــیــــکــــاران دهــــنــــد
غزل شمارهٔ ۴۰۴
اهــل تــحــقــیــق چــو در کــوی خــرابــات آیــنــد
از ره مـــیـــکـــده بــر بــام ســمــاوات آیــنــد
تــا بــبــیــنــنــد مــگــر نــور تــجــلــی جــمـال
هــمـچـو مـوسـی ارنـی گـوی بـه مـیـقـات آیـنـد
گـــر کـــرامــت نــشــمــارنــد مــی و مــســتــی را
از چــــه در مــــعـــرض اربـــاب کـــرامـــات آیـــنـــد
بــــر ســــر کـــوی خـــرابـــات خـــراب اولـــیـــتـــر
زانـــکـــه از بــهــر خــرابــی بــخــرابــات آیــنــد
پـارسـایـان کـه مـی و مـیکده را نفی کنند
گــر بــنــوشــنــد مــئـی جـمـلـه در اثـبـات آیـنـد
ور چــو مــن مــحــرم اســرار خــرابــات شـونـد
فــارغ از صــومــعــه و زهــد و عـبـادات آیـنـد
بـــــدواخـــــانـــــهٔ الـــــطــــاف خــــداونــــد کــــرم
دردمــــــنــــــدان تــــــمــــــنــــــای مـــــداوات آیـــــنـــــد
تـشـنـگـان آب اگـر از چـشـمـهٔ حـیـوان جـویـند
فرض عینست که چون خضر بظلمات آیند
اسـب اگـر بـر سـر خـواجـو بدواند رسدش
آنـکـه شـاهـان جـهـان پـیـش رخـش مـات آیـنـد
غزل شمارهٔ ۴۰۵
بــــنــــشـــیـــن تـــا نـــفـــســـی آتـــش مـــا بـــنـــشـــیـــنـــد
ورنــــه دود دل مــــا بــــیــــتــــو کـــجـــا بـــنـــشـــیـــنـــد
گر کسی گفت که چون قد تو سروی برخاست
ایـــن خـــیـــالـــیــســت کــه در خــاطــر مــا بــنــشــیــنــد
چــــو تــــو بـــرخـــیـــزی و از نـــاز خـــرامـــان گـــردی
ســـرو بـــرطـــرف گـــلـــســـتـــان ز حــیــا بــنــشــیــنــد
هـــیـــچـــکـــس بـــا تـــو زمـــانـــی بــمــراد دل خــویــش
نـــنـــشـــیـــنـــد مـــگـــر از خـــویـــش جـــدا بـــنـــشــیــنــد
دمــــــبــــــدم مــــــردمـــــک چـــــشـــــم مـــــن افـــــشـــــانـــــد آب
بـــر ســر کــوی تــو تــا گــرد بــلــا بــنــشــیــنــد
بــــر فــــروزد دلــــم از نــــکـــهـــت انـــفـــاس نـــســـیـــم
گــر چــه شــمــع از نــفــس بــاد صــبــا بـنـشـیـنـد
تـــو مـــپـــنـــدار کـــه دور از تــو اگــر خــاک شــوم
آتـــــش عـــــشـــــق مـــــن از بـــــاد هـــــوا بـــــنــــشــــیــــنــــد
مــــن بــــشــــکــــرانــــهٔ آن از ســــر ســــر بـــرخـــیـــزم
کـــان ســـهـــی ســـرو روان از ســر پــا بــنــشــیــنــد
عـــقـــل بـــاور نـــکـــنـــد کـــان شــه خــوبــان خــواجــو
از تــــکــــبـــر نـــفـــســـی پـــیـــش گـــدا بـــنـــشـــیـــنـــد
غزل شمارهٔ ۴۰۶
تـنـم تـنـهـا نـمـیخـواهـد کـه در کـاشـانـه بـنـشـیـند
دلـــم را دل نـــمـــیآیـــد کـــه بـــی جـــانـــانـــه بــنــشــیــنــد
ز دســت بــنــده کـی خـیـزد کـه بـا سـلـطـان درآمـیـزد
که کس با شمع نتواند که بی پروانه بنشیند
دلـــی کـــز خـــرمـــن شـــادی نـــشـــد یـــک دانــهاش حــاصــل
چـــنـــیــن در دام غــم تــا کــی بــبــوی دانــه بــنــشــیــنــد
اگـر پـیـمـان کـند صوفی که دست از می فرو شویم
بـخـلـوت کـی دهـد دسـتـش کـه بـی پـیـمانه بنشیند
مــــرا گــــویـــنـــد دل بـــرکـــن بـــافـــســـون از لـــب لـــیـــلـــی
ولـــی کـــی آتـــش مــجــنــون بــدیــن افــســانــه بــنــشــیــنــد
دلـم شـد قـصـر شـیـریـن ویـن عـجـب کـان خـسـرو خوبان
بـدیـنـسـان روز و شـب تـنـهـا در ایـن ویـرانـه بـنـشیند
چــــو یــــار آشــــنــــا مــــا را غــــلــــام خــــویـــش مـــیخـــوانـــد
غـریـبـسـت ایـن کـه هـر سـاعـت چـنـان بـیـگـانـه بـنشیند
بــتــی کــز عــکــس رخــســارش چــراغ جــان شــود روشــن
چـه دود دل کـه بـرخـیـزد چـو او در خـانـه بـنـشـیـند
خــرد دانــد کــه گــر خــواجــو رهــائــی یــابــد از قـیـدش
چـــرا دور از پـــری رویـــان چــنــیــن دیــوانــه بــنــشــیــنــد
غزل شمارهٔ ۴۰۷
بـــه آب گـــل رخ آن گـــلـــعـــذار مــیشــویــنــد
و یـا بـه قـطـرهٔ شـبـنم بهار میشویند
بــکــوی مــغــبــچــگــان جــامــههــای صــوفــی را
بـــجــامــهــای مــی خــوشــگــوار مــیشــویــنــد
هــنـوز نـازده مـنـصـور تـخـت بـر سـر دار
بـــخـــون دیـــدهٔ او پـــای دار مـــیشـــویـــنـــد
خوش آن صبوح که آتش رخان ساغر گیر
بــــبــــاده لــــعــــل لــــب آبــــدار مـــیشـــویـــنـــد
بــحــلــقــهئــی کــه ز زلــفـت حـدیـث مـیرانـنـد
دهـان نـخـسـت بـه مـشـک تـتـار مـیشـویند
بـپـوش چـهـره کـه مـشـاطـگـان نـقش نگار
ز شـرم روی تـو دسـت از نـگـار مـیشـویند
بــســا کــه شــرح نــویــسـان روزنـامـهٔ گـل
ورق ز شــرم تــو در جــویــبــار مـیشـویـنـد
قــتــیــل تــیـغ تـرا خـسـتـگـان ضـربـت شـوق
بــــب دیــــده گـــوهـــر نـــثـــار مـــیشـــویـــنـــد
بــشــوی گــرد ز خـاطـر کـه دیـدگـان هـر دم
ز لــوح چــهــرهٔ خــواجـو غـبـار مـیشـویـنـد
غزل شمارهٔ ۴۰۸
دیـگـرانـرا عیش و شادی گر چه در صحرا بود
عــیـش مـا هـر جـا کـه یـار آنـجـا بـود آنـجـا بـود
هـــــر دلـــــی کـــــز مـــــهــــر آن مــــه روی دارد ذرهئــــی
در گــداز آیــد چــو مـوم ار فـی الـمـثـل خـارا بـود
ســنــبــلــت زانــرو بــبــالــا ســر فـرود آورده اسـت
تـــا چـــو بــالــای تــو دایــم کــار او بــالــا بــود
هــــســـت در ســـالـــی شـــبـــی ایـــام را یـــلـــدا ولـــیـــک
کس نشان ندهد که ماهی را دو شب یلدا بود
تـــنـــگ چـــشـــمـــانــرا نــیــایــد روی زیــبــا در نــظــر
قــیــمــت گــوهــر چــه دانــد هــر کــه نـابـیـنـا بـود
از نـــکـــورویـــان هـــر آنـــچ آیـــد نــکــو بــاشــد ولــی
یــــار زیــــبــــا گــــر وفــــاداری کــــنــــد زیــــبــــا بـــود
حــال رنــگ روی خــواجـو عـرضـه کـردم بـر طـبـیـب
نـاردان فـرمـود از آن لـب گـفـت کـان صـفـرا بود
غزل شمارهٔ ۴۰۹
آن رفــت کــه مــیــل دل مــن ســوی شـمـا بـود
شب تا بسحر خوابگهم کوی شما بود
آن رفـــت کـــه پـــیـــوســـتـــهام از روی عـــبــادت
مـــحـــراب روان گـــوشــهٔ ابــروی شــمــا بــود
آن رفـــت کـــه شـــمـــع دل مــن در شــب حــیــرت
در سـوز و گـداز از هـوس روی شـمـا بـود
آن رفــــت کــــه از نـــکـــهـــت انـــفـــاس بـــهـــاران
مـقـصـود مـن سـوخـتـه دل بوی شما بود
آن رفــت کـه در تـیـره شـب از غـایـت سـودا
دلــبــنــد مــن خــسـتـه جـگـر مـوی شـمـا بـود
آن رفــت کــه هــر دم کـه ز بـابـل ز دمـی لـاف
چـشـمـم هـمـه بـر غمزهٔ جادوی شما بود
آن رفــــت کــــه مــــرغ دل پــــر آتــــش خـــواجـــو
پــروانــهٔ شــمــع رخ دلــجــوی شــمــا بـود
غزل شمارهٔ ۴۱۰
گـــردون کـــنـــایـــتـــی ز ســـر بــام مــا بــود
کــــوثــــر حــــکــــایـــتـــی ز لـــب جـــام مـــا بـــود
ســرســبــزی شــکـوفـهٔ بـسـتـانـسـرای فـضـل
از رشـــــحـــــهٔ مــــقــــاطــــر اقــــلــــام مــــا بــــود
خـوش بـوئـی نـسـیـم روان بـخـش بـاغ عـقل
از نــــفــــحــــهٔ مــــعــــاطــــر ارقــــام مــــا بــــود
خـورشـیـد اگـر چـه شـرفـهٔ ایـوان کـبریاست
خـــــشــــتــــی ز رهــــگــــذار در بــــام مــــا بــــود
مـــا را جـــوی بــدســت نــبــیــنــی ولــی دو کــون
یــــک حـــبـــه از فـــواضـــل انـــعـــام مـــا بـــود
چــون خــیــمــه بــر مــخــیــم کــروبـیـان زنـیـم
چـــرخ بــریــن مــعــســکــر احــشــام مــا بــود
بــدر مــنــبــر و گــیــســوی عــنــبــرفــشــان شـب
مــنــجــوق چــتــر و پــرچــم اعــلــام مــا بــود
نوری که وقت صبح ز مشرق شود پدید
از عـــکـــس جـــام بـــادهٔ گـــلـــفـــام مـــا بــود
ز ایــام اگــر چــه تــیــره بـود روز عـمـر مـا
فـــرخـــنـــده روز آنـــکـــه در ایـــام مـــا بــود
قــصــر وجــود تــا یــابــد کــی شــود خــراب
گــر زانــکــه بــر کــتــابــهٔ او نــام مــا بـود
خــواجــو مــگــو حــکــایــت سـرچـشـمـهٔ حـیـات
کــان قــطـرهئـی ز جـام غـم انـجـام مـا بـود
غزل شمارهٔ ۴۱۱
یـاد بـاد آن شـب کـه دلـبـر مست و دل در دست بود
بـــاده چـــشــم عــقــل مــیبــســت و در دل مــیگــشــود
بــوی گــل شــاخ فـرح در بـاغ خـاطـر مـینـشـانـد
جــــــام مــــــی زنـــــگ غـــــم از آئـــــیـــــنـــــه جـــــان مـــــیزدود
مـه فـرو میشد گهی کو پرده در رخ میکشید
صــبــح بــر مـیآمـد آن سـاعـت کـه او رخ مـینـمـود
کـــافـــر گـــردنـــکـــشـــش بـــازار ایــمــان مــیشــکــســت
جـــادوی مـــردم فـــریـــبـــش هـــوش مـــســـتــان مــیربــود
از عـــذارش پـــرده گـــلـــبـــرگ و نـــســـریـــن مـــیدریــد
وز جــــمــــالــــش آبــــروی مــــاه و پــــرویـــن مـــیفـــزود
هـمـچـو سـرمـسـتـان دلـم تـا صـبحدم در باغ وصل
از رخ و زلــفــش ســخــن مــیچــیــد و ســنـبـل مـیدرود
گـــرشـــکـــار آهـــوی صـــیـــاد او گـــشـــتـــم چـــه شــد
ور غـــلـــام هـــنـــدوی شـــب بــاز او بــودم چــه بــود
چـــون وصـــال دوســـتـــان از دســت دادم چــاره نــیــســت
چون بغفلت عمر بگذشت این زمان حسرت چه سود
گـــــفـــــتـــــم آتـــــش در دلـــــم زد روی آتـــــش رنـــــگ تـــــو
گــفــت خــواجــو بــاش کــز آتــش نــدیــدی بــوی دود
غزل شمارهٔ ۴۱۲
مـــرا ز مـــهـــر رخـــت کـــی مــلــال خــواهــد بــود
کــه عــشــق لــم یــزل و لــایـزال خـواهـد بـود
در آن زمــــان کــــه امـــیـــد بـــقـــا خـــیـــال بـــود
خـــیـــال روی تـــوام در خـــیـــال خـــواهـــد بــود
از آنـطـرف کـه تـوئـی گـر فـراق خواهی جست
ازیـــن طــرف کــه مــنــم اتــصــال خــواهــد بــود
نــظــر بــفــرقــت صــوری مــکــن کــه در مـعـنـی
مــیــان لــیــلــی و مــجــنــون وصـال خـواهـد بـود
براستان که سرما چنین که در سر ماست
بـــر آســـتـــان شـــمــا پــایــمــال خــواهــد بــود
بــهــر دیــار کــه مــحــمــل رود ز چــشـم مـنـش
گـــــذار بـــــر ســـــر آب زلـــــال خـــــواهــــد بــــود
چــو قــطــع بــعــد مــســافــت نـمـیدهـد دسـتـم
کـــجـــا مـــنـــزل قـــربـــت مـــجـــال خـــواهـــد بــود
کـسـی کـه بـر سر کوی تو باشدش حالی
ز خـاک کـوی تـو صـبـرش مـحـال خواهد بود
ز قـیـل و قـال گـذر کـن کـه در چـمـن زین پس
حــدیــث بــلــبــل شــیــریــن مــقــال خــواهـد بـود
بــــبـــاغ بـــادهٔ گـــلـــگـــون چـــرا حـــرام بـــود
اگـــر بـــگـــلــشــن رضــوان حــلــال خــواهــد بــود
مــکــن مــلــامــت خــواجــو کــه مــهــر او هــر روز
چـو حـسـن مـاهـرخـان بـر کـمـال خـواهد بود
غزل شمارهٔ ۳۹۳
طـــــرههـــــای تــــو کــــمــــنــــد افــــکــــن طــــرارانــــنــــد
غـــــمــــزههــــای تــــو طــــبــــیــــب دل بــــیــــمــــارانــــنــــد
از رقــیــبــان تــو بــایــد کــه پــریــشــان نــشــونـد
کـــه یـــقـــیـــنـــســـت کـــه آن جـــمـــع پــری دارانــنــد
زان بـــدورت هـــمـــه مـــحـــراب نـــشـــیــنــان مــســتــنــد
کـــه چـــو ابـــروی تـــو پـــیـــوســـتـــهٔ خــمــارانــنــد
چشم مست تو چو یک لحظه ز می خالی نیست
زاهــــدان از چـــه ســـبـــب مـــنـــکـــر مـــیـــخـــوارانـــنـــد
چــــون بــــمــــیــــرم بــــدر مـــیـــکـــده تـــابـــوت مـــرا
مـــگـــذرانـــیـــد بـــدان کـــوچــه کــه هــشــیــارانــنــد
آنــــکــــه در حــــلــــقـــهٔ زلـــفـــش دل مـــا در بـــنـــدســـت
چــــه خــــبــــر دارد از آنـــهـــا کـــه گـــرفـــتـــارانـــنـــد
گــفــتــمــش گــنــج لــطـافـت رخ مـه پـیـکـر تـسـت
گـــفــت خــامــوش کــه بــرگــنــج ســیــه مــارانــنــد
مـــهـــر ورزان کـــه نـــبـــاشـــنـــد زمـــانـــی بـــی اشـــک
روز و شــب بــهــر چــه ســوزنــد کــه دربـارانـنـد
هـر کـه خـواهـد کـه بـرد سـر بسلامت خواجو
گــــو دریــــن کــــوی مــــنـــه پـــای کـــه عـــیـــارانـــنـــد
غزل شمارهٔ ۳۹۴
مـسـتـم آنـجـا مـبـر ای یـار که سرمستانند
دسـت مـن گـیـر کـه ایـن طایفه پردستانند
آن دو جـــادوی فــریــبــنــده افــســون ســازش
خفتهاند این دم از آن روی که سرمستانند
در سـراپـردهٔ مـا پردهسرا حاجت نیست
زانـکـه مـسـتـان هـمـه طـوطی شکر دستانند
مـهـر ورزان کـه وصـالـت بـجـهـانـی نـدهـنـد
بـا جـمـال تـو دو عـالـم بـجـوی نـسـتانند
عـاشـقان با تو اگر زانکه بزندان باشند
بــا گــلــســتـان جـمـالـت هـمـه در بـسـتـانـنـد
زلـف و خـال تـو بـخـط مـلـک خـتا بگرفتند
هـنـدوان بـیـن کـه دگـر خسرو ترکستانند
زیــردســتــان تــهــیــدســت بــلــاکــش خـواجـو
جــان ز دســتــش نــبـرنـد ار بـمـثـل دسـتـانـنـد
غزل شمارهٔ ۳۹۵
چـه کـسـانـنـد کـه در قـصـد دل ریـش کـسـانـنـد
بـا مـن خـسـتـه بـرآنـنـد کـه از پـیـش بـرانـند
مـیکـشند از پی خویشم که بزاری بکشندم
کـه مـرا تـا نـکـشـنـد از غـم خـویـشـم نـرهانند
صـبـر تـلخست و طبیبان ز شکر خندهٔ شیرین
هـمـچـو فـرهـاد به جز شربت زهرم نچشانند
ایـکـه بـر خـسـتـه دلـان مـیگـذری از سـرحـشمت
هـیـچ دانـی کـه شـب هـجـر تـو چـون میگذرانند
گـر تـوانـی بـعـنـایـت نـظـری کـن کـه ضـعـیفان
صــبــر از آن نــرگــس مــخــمـور تـوانـا نـتـوانـنـد
چـــه تـــمـــتـــع بـــود اربـــاب کـــرم را ز تـــنـــعــم
گـــر نـــصـــیـــبـــی بــگــدایــان مــحــلــت نــرســانــنــد
بــجــز از مــردمــک دیــده اگــر تــشـنـه بـمـیـرم
آبــم ایـن طـایـفـه بـی روی تـو بـرلـب نـچـکـانـنـد
آنــچــنـان بـسـتـهٔ زنـجـیـر سـر زلـف تـو گـشـتـم
کــه هــمــه خــلــق جــهــانـم ز کـمـنـدت نـجـهـانـنـد
عارفان تا که به جز روی تو در غیر نبینند
شـمـع را چـون تـو بمجلس بنشینی بنشانند
جـــز مـــیـــانـــت ســر مــوئــی نــشــنــاســیــم ولــیــکــن
عـــاقـــلـــان مـــعــنــی ایــن نــکــتــهٔ بــاریــک نــدانــنــد
خـواجـو از مـغـبـچـگـان روی مـگردان که ازین روی
اهــــل دل مــــعــــتــــکــــف کــــوی خــــرابــــات مــــغـــانـــنـــد
غزل شمارهٔ ۳۹۶
صـوفـی اگـرش بـادهٔ صـافـی نـچـشـانند
صـاحـبـنظران صوفی صافیش نخوانند
بــنــگــر کــه مـقـیـمـان سـراپـردهٔ وحـدت
در دیــر مــغــان هــمــســبــق مــغــبــچــگــانــنـد
رو گــوش کــن از زمــزمـهٔ نـالـه نـاقـوس
آن نــکــتــه کــه اربــاب خــرد والـه از آنـنـد
در حـــــلــــقــــهٔ رنــــدان خــــرابــــات مــــغــــان آی
تـا یـکـنـفـس از خـویـشـتـنـت بـاز رهـانند
از کــعـبـه چـه پـرسـی خـبـر اهـل حـقـیـقـت
کــایــن طـایـفـه در کـوی خـرابـات مـغـانـنـد
از مـغـبـچـگـان مـیشـنـوم نـکـتهٔ توحید
و اربــاب خــرد مــعــنــی ایـن نـکـتـه نـدانـنـد
سـر حـلـقـهٔ رنـدان خرابات چو خواجوست
زان همچو نگینش همه در حلقه نشانند
غزل شمارهٔ ۳۹۷
چــو مــطــربــان ســحــر چـنـگ در ربـاب زنـنـد
صـــبـــوحـــیـــان نـــفــس از آتــش مــذاب زنــنــد
بــتــاب ســیــنـه چـراغ فـلـک بـر افـروزنـد
ز آب دیــــده نــــمــــک بــــردل کــــبــــاب زنــــنـــد
چــــو آفــــتــــاب ز جــــیــــب افــــق بـــرآرد ســـر
ز مـــاه یـــکـــشـــبـــه آتـــش در آفـــتـــاب زنـــنــد
شــکـنـج سـنـبـل طـاوس بـیـکـران گـیـرنـد
هــزار قــهـقـهـه چـون کـبـک بـر غـراب زنـنـد
مـــغـــان بـــســـاغـــر مـــی آب ارغـــوان ریـــزنـــد
بـتـان بـتـنگ شکر خنده بر شراب زنند
بـوقـت صـبـح پـریچهرهگان زهره جبین
دم از ســهــیـل شـب افـروز مـه نـقـاب زنـنـد
بــچــیــن طــره پــرتــاب قــلــب دل شــکــنـنـد
بـه تـیـر غـمـزهٔ پـرخواب راه خواب زنند
ز تاب می چو سمن برگشان برآرد خوی
ز چــهــره بــر گــل روی قــدح گـلـاب زنـنـد
بـــجـــرعـــه آب رخ خـــاکــیــان بــبــاد دهــنــد
بــــرآتـــش دل خـــواجـــو ز بـــاده آب زنـــنـــد
غزل شمارهٔ ۳۹۸
ســاقــیــان چــون دم از شــراب زنـنـد
مــــطــــربــــان چــــنــــگ در ربـــاب زنـــنـــد
گــــلــــعــــذاران بـــه آب دیـــدهٔ جـــام
بــس کـه بـر جـامـهـا گـلـاب زنـنـد
مــــهــــر ورزان بــــه آه آتــــش بــــار
دود در دیــــــدهٔ ســــــحـــــاب زنـــــنـــــد
صــبــح خــیــزان بــنــغـمـهٔ سـحـری
هـر نـفـس راه شـیـخ و شـاب زنـنـد
پــســتــه خـنـدان بـفـنـدق مـشـکـیـن
درشـــکـــنـــج نـــغـــولـــه تـــاب زنــنــد
چــــون بــــگــــردش در آورنــــد هـــلـــال
تـــــــاب در جـــــــان آفـــــــتــــــاب زنــــــنــــــد
هـــر دمــم خــونــیــان لــشــکــر عــشــق
خـــیـــمـــه بـــر ایـــن دل خـــراب زنـــنــد
هـــر شـــبـــم شــبــروان خــیــل خــیــال
حــــمـــلـــه آرنـــد و راه خـــواب زنـــنـــد
خیز خواجو ببین که سرمستان
در مـــیـــخـــانـــه از چـــه بــاب زنــنــد
غزل شمارهٔ ۳۹۹
چــو مـطـربـان سـحـر آهـنـگ زیـر و بـام کـنـنـد
مـــعـــاشـــران صـــبـــوحـــی هـــوای جـــام کـــنـــنـــد
بـیـک کـرشـمـه مـکـافـات شـیـخ و شـاب دهـنـد
بــنــیــم جــرعــه مــراعــات خــاص و عـام کـنـنـد
مـــــرا بـــــحـــــلـــــقـــــهٔ رنـــــدان درآوریــــد مــــگــــر
بــیــک دو جــام دگــر کــار مــن تــمــام کــنــنـد
خـوشـا بـوقـت سـحـر شـاهـدان عـربـده جـوی
شــــراب بــــر کــــف و آغـــاز انـــتـــقـــام کـــنـــنـــد
اگـــر نــمــانــد بــه مــیــخــانــه بــادهٔ صــافــی
بـــگـــوی کــز لــب مــیــگــون دوســت وام کــنــنــد
بـــرآیـــد از دل تـــنـــگـــم نـــوای نـــغـــمـــهٔ زیـــر
چــو بــلــبــلـان سـحـر خـوان هـوای بـام کـنـنـد
بـیـا کـه پـیـش رخـت ذرهوار سـجـده کـنم
چـــو آفـــتـــاب بـــرآیـــد مـــغـــان قـــیـــام کـــنـــنـــد
مــرا ز مــصــطـبـه بـیـرون فـکـنـد پـیـر مـغـان
کـه کـنـج مـیـکـده صـاحـبـدلـان مـقـام کـنـند
چو بی تو خون دلست اینک میخورد خواجو
چـــراش بــاده گــســاران شــراب نــام کــنــنــد
غزل شمارهٔ ۴۰۰
پــای کــوبـان در سـرانـدازی چـو سـربـازی کـنـنـد
پــای در نــه تـا سـرافـرازان سـرافـرازی کـنـنـد
نــــاوک انــــدازان چــــشـــم تـــرکـــتـــازت از چـــه روی
بــرکــمــان ســازان ابــرویــت کــمــیــن بــازی کـنـنـد
در هـــوای گـــلــشــن روی تــو هــر شــب تــا بــروز
عـاشـقـان بـا بـلـبـل خـوش خـوان هـم آوازی کـنـنـد
مــوکــب ســلــطــان عــشــقــت چــون عــلــم بــر دل زنــد
در نــفــس جــانــهــا هــوای خــانــه پــردازی کــنــنــد
چــون طــنــاب عــنــبــری بــر مــشــتــری چــنــبــر کــنــی
ای بـــســـا دلـــهـــا کــه آهــنــگ رســن بــازی کــنــنــد
طـــرههـــای ســـرکـــشـــت کــی تــرک طــراری دهــنــد
غـــمـــزههـــای دلـــکـــشــت کــی تــرک غــمــازی کــنــنــد
بر سر میدان عشقت چون شود خواجو شهید
نـــامـــش آنـــدم عـــاقـــلـــان دیـــوانـــهٔ غـــازی کـــنــنــد
غزل شمارهٔ ۴۰۱
پــری رخــان کــه بــرخ رشــک لــعـبـت چـیـنـنـد
چــه آگــه از مــن شــوریــده حــال مــسـکـیـنـنـد
اگــر چــه زان لــب شــیــریـن جـواب تـلـخ دهـنـد
ولــی بــگــاه شــکــر خــنــده جــان شــیـریـنـنـد
بـخـویـشـتـن نـتوان دید حسن و منظر دوست
عـلـی الـخـصـوص کسانی که خویشتن بینند
کنون ز شکر شیرین چه برخورد فرهاد
کــه خــســروان جــهــان طــالــبــان شــیــریــنــنـد
مگر تو فتنه نخیزی و گرنه ز اهل نشست
اگــر چــه هــمــچــو کــبــوتـر اسـیـر شـاهـیـنـنـد
ز چـــیـــن زلـــف تـــو آگـــاه نـــیـــســـتـــنـــد آنـــهـــا
کـــاســـیـــر طـــرهٔ خـــوبـــان خـــلـــخ و چــیــنــنــد
مــــقــــامــــران مــــحـــبـــت کـــه پـــاک بـــازانـــنـــد
کـجـا ز عـرصـهٔ مـهـر تـو مـهـره بر چینند
نــظــر بــظــاهــر شــوریــدگـان مـکـن خـواجـو
کـه گـنـج مـعـرفـتـنـد ار چـه بـیـدل و دیـنند
غزل شمارهٔ ۴۰۲
اهــل دل پـیـش تـو مـردن ز خـدا مـیخـواهـنـد
کـشـتهٔ تیغ تو گشتن بدعا میخواهند
مـرض شـوق تـو بـر بوی شفا میطلبند
درد عــشــق تــو بــامــیــد دوا مــیخــواهــنــد
طـلـب هـر کـسـی از وصـل تـو چـیـزی دگـرست
بـجـز اربـاب نـظـر کز تو ترا میخواهند
ما چنین سوخته از تشنگی و لاله رخان
آب سـر چـشـمـهٔ مـقـصـود ز مـا مـیخـواهـنـد
روی نــنــمــوده ز مــا نــقـد روان مـیجـویـنـد
مـلـک در بـیـع نـیـاورده بـهـا مـیخـواهـنـد
بــســرا مــطــرب عــشــاق کــه مــســتـان از مـا
دمــبــدم زمــزمــهٔ پــردهســرا مــیخــواهـنـد
آن جـمـاعـت کـه مـن از ورطـه امـانـشـان دادم
ایــن دمــم غــرقــهٔ طــوفــان بـلـا مـیخـواهـنـد
مــن وفــا مـیکـنـم و نـیـسـتـم آگـه کـه مـرا
از چه رو کشته شمشیر جفا میخواهند
پــادشــاهـان جـهـان هـیـچ شـنـیـدی خـواجـو
کـــه چـــرا درد دل ریـــش گــدا مــیخــواهــنــد
غزل شمارهٔ ۴۷۰
سـبـزه پـیـرامـن سـرچـشـمـهٔ نـوشش نگرید
شـبـه بـر گـوشـهٔ یـاقـوت خـمـوشـش نـگـریـد
شـام شـبـگـون سـحـر پـوش قـمـر فـرسـا را
زیـــور بـــرگ گـــل غـــالـــیــه پــوشــش نــگــریــد
عــقــل را صــیــد کــمــنـد افـکـن جـعـدش بـیـنـیـد
روح را تـشـنـهٔ سـرچـشـمـهٔ نـوشـش نـگـرید
بـت ضـحـاک مـن آن مـه کـه بـرخ جـام جمست
آن دو افــعــی ســیــه بــر ســر دوشـش نـگـریـد
منکه از حلقهٔ گوشش شدهام حلقه بگوش
گـــوشـــداری مـــن حـــلــقــه بــگــوشــش نــگــریــد
جــانـم از جـام لـبـش گـشـت بـیـک جـرعـه خـراب
بـــادهٔ لـــعـــل لـــب بــاده فــروشــش نــگــریــد
خــواجــو از مــیــکــدهاش دوش بــدوش آوردنــد
ایــنـهـمـه بـیـخـودی از مـسـتـی دوشـش نـگـریـد
غزل شمارهٔ ۴۷۱
آخــــر از ســــوز دل شــــبــــهــــای مــــن یــــاد آوریـــد
هــمــچــو شــمــعــم در مــیــان انــجــمــن یــاد آوریـد
صبحدم در پای گل چون با حریفان میخورید
بــــلــــبــــلــــان را بــــر فـــراز نـــارون یـــاد آوریـــد
در چـــمــن چــون مــطــرب از عــشــاق بــنــوازد نــوا
از نـــــوای نـــــغـــــمــــهٔ مــــرغ چــــمــــن یــــاد آوریــــد
جـعـد سـنـبـل چـون شـکـن گیرد ز باد صبحدم
از شــکــنــج زلــف آن پــیــمــان شــکــن یــاد آوریــد
ابــر نــیــســانــی چــو لــؤلــؤ بــار گـردد در چـمـن
ز آب چــشــمــم هــمــچــو لــؤلــؤی عــدن یــاد آوریــد
یــوســف مــصــری گــر از زنــدانــیــان پــرسـد خـبـر
از غـــم یـــعـــقـــوب در بـــیـــت الـــحــزن یــاد آوریــد
گـر بـه یـثـرب اتـفـاق افـتـد کـه روزی بـگـذریـد
نـــــالـــــه و آه اویـــــس انـــــدر قـــــرن یـــــاد آوریــــد
دوسـتـان هـر دم کـه وصـل دوسـتـان حـاصـل کـنید
از غــــم هــــجــــران بــــی پــــایــــان مـــن یـــاد آوریـــد
طــوطــی شــکـر شـکـن وقـتـی کـه آیـد در سـخـن
ای بـسـا کـز خواجوی شیرین سخن یاد آورید
غزل شمارهٔ ۴۷۲
دوش چــون مــوکــب ســلــطــان خــیــالـش بـرسـیـد
اشــکــم از دیــده روان تــا ســر راهــش بـدویـد
خــواســتــم تــا بــنــویــسـم سـخـنـی از دل ریـش
قــلــمــم را ز ســر تــیــغ زبــان خــون بــچــکــیــد
نـــشـــنــیــدیــم کــه نــشــنــیــد مــلــامــت فــرهــاد
تـا حـدیـث از لـب جـان پـرور شـیـریـن بـشـنـید
دلــــم ابــــروی تــــرا مــــیطــــلــــبــــد پـــیـــوســـتـــه
مــاه نــو گــر چــه شــب و روز نــبـایـد طـلـبـیـد
خــط مــشــکــیــن کــه نــبــاتــســت بـگـرد شـکـرت
تـا چـه دودیـسـت کـه در آتـش روی تـو رسـیـد
چــشــم بــد را نــفــس صــبـحـدم از غـایـت مـهـر
آیــــتــــی در رخ چـــون مـــاه تـــمـــام تـــو دمـــیـــد
خـرده بـیـنـی کـه کـنـد دعـوی صـاحـب نـظـری
گــر نــدیــد از دهــنـت یـک سـر مـو هـیـچ نـدیـد
خــلــعــت عــشــق تــو بــر قــامـت دل بـیـنـم راسـت
لیکن این طرفه که پیوسته بباید پوشید
تــا از آن هــنــدوی زنــجــیــری کــافــر چــه کــشـد
دل خــواجــو کــه بـبـنـد سـر زلـف تـو کـشـیـد
غزل شمارهٔ ۴۷۳
حـــدیـــث شـــمـــع از پــروانــه پــرســیــد
نــــشـــان گـــنـــج از ویـــرانـــه پـــرســـیـــد
فــــروغ طــــلــــعـــت از آئـــیـــنـــه جـــوئـــیـــد
پـــریـــشـــانـــی زلــف از شــانــه پــرســیــد
اگــــر آگــــه نـــئـــیـــد از صـــورت خـــویـــش
بـــرون آئــیــد و از بــیــگــانــه پــرســیــد
مـــپـــرســـیـــد از لـــگـــن ســوز دل شــمــع
وگـــر پـــرســیــد از پــروانــه پــرســیــد
مـــــحــــبــــت دام و مــــحــــبــــوبــــســــت دانــــه
بــــدام آئــــیــــد و حـــال دانـــه پـــرســـیـــد
چــــو از جـــانـــانـــه جـــانـــم دردمـــنـــدســـت
دوای جــــانــــم از جــــانــــانــــه پــــرســــیــــد
مـــــنـــــم دیـــــوانـــــه و او ســـــرو قــــامــــت
حــــدیــــث راســــت از دیــــوانـــه پـــرســـیـــد
حـــریـــفـــان گـــو بـــهـــنـــگـــام صــبــوحــی
نـــشـــانـــم از در مـــیـــخـــانـــه پـــرســـیــد
کنون چون شد به رندی نام ما فاش
ز مــا از ســاغــر و پــیــمــانــه پــرسـیـد
ز خـــواجـــو کــو مــی و پــیــمــانــه دانــد
هـمـان بـهـتـر کـه از پـیـمـانـه پـرسید
غزل شمارهٔ ۴۷۴
ســـخـــن یـــار ز اغـــیـــار بـــبـــایــد پــوشــیــد
قــصــهٔ مــســت ز هــشــیــار بــبــایــد پـوشـیـد
خــلــعــت عــاشــقــی از عــقــل نـهـان بـایـد داشـت
کـان قـبـائـیـسـت کـه نـاچـار بباید پوشید
ذره چــــون لــــاف هــــواداری خــــورشـــیـــد زنـــد
مــهــرش از ســایــهٔ دیـوار بـبـایـد پـوشـیـد
تــــا بـــخـــون جـــگـــر جـــام بـــیـــالـــایـــنـــدش
جــامــهٔ کــعــبــه ز خــمــار بــبــایــد پـوشـیـد
بـوسـهئـی خواستمش گفت بپوش از زلفم
گـنـج اگـر مـیبـری از مـار بـبـایـد پـوشـید
ضـعـفـم از چـشـم تـو زانـروی نهان میدارد
کــه رخ مــرده ز بـیـمـار بـبـایـد پـوشـیـد
تیغ مژگان چه کشی در نظر مردم چشم
خـنـجـر از مـردم خـونـخـوار بـباید پوشید
چـهـرهٔ زرد مـن و روی خـود از طـره بـپوش
کــه زر و ســیــم ز طـرار بـبـایـد پـوشـیـد
دیده بنگر که فرو خواند روان سر دلم
گـر چـه دانـسـت کـه اسـرار بباید پوشید
نـامـهٔ دوسـت بـدشـمـن چـه نـمـائـی خـواجـو
ســـخـــن یـــار از اغـــیـــار بــبــایــد پــوشــیــد
غزل شمارهٔ ۴۷۵
هـمـچـو شـمـعـم بـشـبـسـتـان حـرم یـاد کـنید
یــا چــو مــرغــم بــگــلــســتــان ارم یــاد کــنـیـد
روز شـــادی هـــمـــه کــس یــاد کــنــد از یــاران
یــاری آنــســت کــه مــا را شــب غــم یــاد کـنـیـد
گــر چــنــانــســت کـه از دلـشـدگـان مـیپـرسـیـد
گـــاه گـــاهــی ز مــن دلــشــده هــم یــاد کــنــیــد
چـون شـد اقـطـاع شـمـا تـخـتـگه ملک وجود
کـی از ایـن کـشـتـه شـمـشـیر عدم یاد کنید
چــشــم دارم کــه مــن خــســتــهٔ دلـسـوخـتـه را
بــه نــم چــشــم گــهــربــار قــلـم یـاد کـنـیـد
هـیـچ نـقـصـان نـرسـد در شـرف و قـدر شـمـا
در چــنــیــن مــحــنــت و خـواری اگـرم یـاد کـنـیـد
چــون مــن از پــای فــتــادم نــبــود هـیـچ غـریـب
گر من بی سر و پا را به قدم یاد کنید
در چــمــن چــون قــدح لــالــه عــذاران طــلــبــنـد
جــام گــیــریـد و ز عـشـرتـگـه جـم یـاد کـنـیـد
ور در ایـــوان ســـلـــاطـــیـــن ره قـــربـــت بـــاشـــد
ز مـــقـــیـــمـــان ســر کــوی ســتــم یــاد کــنــیــد
بـــلـــبـــل خـــســـتـــهٔ بـــی بـــرگ و نـــوا را آخــر
بـــنـــســیــم گــلــی از بــاغ کــرم یــاد کــنــیــد
ســوخــت در بــادیــه از حــســرت آبــی خــواجــو
زان جـگـر سـوخـتـه در بـیـت حـرم یـاد کنید
غزل شمارهٔ ۴۷۶
آن شــکــر لــب کــه نــبــاتــش ز شــکـر مـیرویـد
از ســـمـــن بـــرگ رخــش ســنــبــل تــر مــیرویــد
مـــــیرود آب گـــــل از نـــــســـــتـــــرنـــــش مـــــیریــــزد
و ارغـــــوان و گـــــلـــــش از راهـــــگـــــذر مــــیرویــــد
بــجــز آن پــسـتـه دهـن هـیـچ سـهـی سـروی را
نــار ســیــمــیـن نـشـنـیـدم کـه ز بـر مـیرویـد
تا تو در چشم منی از لب سرچشمهٔ چشم
لــالــه مــیچــیــنـم و در لـحـظـه دگـر مـیرویـد
فـــتـــنـــه دور قــمــر نــزد خــرد دانــی چــیــســت
ســبــزهٔ خــط تــو کــز طــرف قــمــر مــیرویــد
تــیــغ هــجــرم چــه زنــی کــز دل ریــشــم هـر دم
مــیدمــد شــاخ تــبــر خــون و تــبــر مــیرویــد
فــصــل نــوروز چــو در بـرگ سـمـن مـینـگـرم
بـــی گـــل روی تـــو خـــارم ز بـــصــر مــیرویــد
هــر زمــانــم کـه خـط سـبـز تـوآیـد در چـشـم
سـبـزه بـیـنـم ز لـب چـشـمـه کـه برمیروید
ای بــســا بــرگ شـقـایـق کـه دمـادم در بـاغ
از ســــرشــــک مــــن و خــــونـــاب جـــگـــر مـــیرویـــد
ظـــاهـــر آنـــســـت کـــه از خـــون دل فـــرهـــادســت
آن هـمـه لـالـه کـه بـر کـوه و کـمر میروید
اگـر از چـشـم تـو خـواجـو هـمـه گـوهر خیزد
از رخ زرد تــــو چـــونـــســـت کـــه زر مـــیرویـــد
غزل شمارهٔ ۴۷۷
کـیـسـت کـه بـا مـن حـدیـث یار بگوید
بــــهــــر دلـــم حـــال آن نـــگـــار بـــگـــویـــد
پـیـش کـسـی کـز خـمـار جـان بـلـب آورد
وصـــف مـــی لـــعــل خــوشــگــوار بــگــویــد
وز سر مستی به نزد باده گساران
رمــزی از آن چــشــم پــرخــمــار بــگــویـد
لـــطـــف کـــنـــد وز بــرای خــاطــر رامــیــن
شــمــهئــی از ویــس گــلــعــذار بـگـویـد
ور گـــذری بـــاشـــدش بـــمـــنـــزل لـــیـــلــی
قـــصـــهٔ مـــجـــنـــون دلـــفـــگـــار بـــگـــویــد
دوسـت مـخوانش که رخ ز دوست بتابد
یــار مــگــویــش کـه تـرک یـار بـگـویـد
بــاد بــهــار از چــمــن بــشــنــعــت بـلـبـل
بــــاز نــــیــــایــــد اگــــر هــــزار بــــگـــویـــد
بـا گـل بستان فروز روی تو خواجو
بــاد بــود هــر چــه از بـهـار بـگـویـد
غزل شمارهٔ ۴۶۱
کـــســـی را از تـــو کــامــی بــرنــیــایــد
کـــه ایـــن از دســـت عـــامـــی بــرنــیــایــد
بـــنـــا کـــام از لـــبـــت بـــرداشـــتـــم دل
کــه از لــعــل تــو کــامــی بــرنــیــایــد
بـــــرون از عــــارض و زلــــف ســــیــــاهــــت
بـه شـب صـبـحـی ز شـامـی بـرنیاید
بیار آن می که در خمخانه باقیست
کــه کــار مــا بــه جــامــی بــرنــیـایـد
به ترک نیک نامی کن که در عشق
نـــکـــونـــامـــی بـــه نـــامــی بــرنــیــایــد
حـدیـث سـوز عـشـق از پـختگان پرس
کــــه دود دل ز خــــامــــی بــــرنــــیــــایــــد
چـــو نـــون قـــامـــتــم در مــکــتــب عــشــق
ز نــــوک خــــامــــه لـــامـــی بـــرنـــیـــایـــد
بــــــســــــوز نــــــالــــــهٔ زارم ز عـــــشـــــاق
نــــوای زیــــر و بــــامــــی بــــرنــــیــــایــــد
چـه سـروست آنکه بر بامست لیکن
ســـهـــی ســـروی بـــبــامــی بــرنــیــایــد
بــرو خــواجــو کــه وصــل پـادشـاهـی
ز دســـــت هـــــر غـــــلــــامــــی بــــرنــــیــــایــــد
غزل شمارهٔ ۴۶۲
مـهـی چـون او بـه مـاهـی بـرنـیـایـد
شــهـی ز انـسـان بـگـاهـی بـرنـیـایـد
چـــو زلـــف هـــنـــدوی زنـــگـــی نـــژادش
هــنــدوســتــان ســیــاهــی بــرنــیــایــد
به اورنگ لطافت تا به م
چـو آن گـلـچـهـر شـاهـی بـرنـیـایـد
دل افـروزی چـو آن خـورشـیـد خـوبان
ز طــــرف بــــارگـــاهـــی بـــرنـــیـــایـــد
مـهـش خـوانـم ولـیـکـن روشـنـسـت این
کــه مــاهــی بــا کـلـاهـی بـرنـیـایـد
ور او را سـرو گـویـم راست نبود
کــه ســروی در قـبـاهـی بـرنـیـایـد
زمــانــی نــگــذرد کــز خــاک کــویـش
نـــفـــیـــر دادخـــواهـــی بـــرنـــیـــایـــد
گـنـهـکـارم چـرا کـان آتـشـم نـیـست
کــــزو دود گـــنـــاهـــی بـــرنـــیـــایـــد
بــــرو خــــواجـــو کـــه آواز درائـــی
دریـــن کـــشــور ز راهــی بــرنــیــایــد
غزل شمارهٔ ۴۶۳
در پــای تـو هـرکـس کـه سـر انـداز نـیـایـد
چـــون هـــنـــدوی زلــف تــو ســرافــراز نــیــایــد
گـر سـر نکشد ز آتش دل شمع جگر سوز
مــــــانــــــنــــــدهٔ زر در دهــــــن گــــــاز نــــــیـــــایـــــد
گـــفـــتـــم بــگــریــزم ز کــمــنــد تــو ولــیــکــن
مـــرغـــی کـــه ســـوی دام رود بـــاز نـــیـــایــد
جــان کــی بــرم از آهـوی صـیـاد تـو هـیـهـات
گـــنـــجـــشـــک مـــگـــر در نــظــر بــاز نــیــایــد
مــــرغ دل غــــمــــگـــیـــن بـــهـــوای ســـر کـــویـــت
جـــز در قـــفـــس ســـیـــنــه بــپــرواز نــیــایــد
صــاحــبنــظــر از ضــربــت شـمـشـیـر نـنـالـد
کـــانـــکـــس کــه بــمــیــرد ز وی آواز نــیــایــد
افغان مکن از ضرب که هر ساز که باشد
بــی ضــرب یــقــیـنـسـت کـه بـرسـاز نـیـایـد
گــــرمــــهـــر نـــبـــاشـــد نـــرود روز بـــپـــایـــان
لــیــکــن هــمــه کــس مــحــرم ایــن راز نــیــایــد
آه از دل خــواجــو کـه کـسـی در غـم هـجـرش
جــــز آه دل ســــوخــــتــــه دمــــســــاز نــــیـــایـــد
غزل شمارهٔ ۴۶۴
جــز نــالــه کــســی مــونــس و دمــســاز نـیـایـد
جــز ســایــه کــســی هــمــره و هــمـراز نـیـایـد
ای خــواجــه بــرو بــاد مــپــیـمـای کـه بـلـبـل
در فـــصـــل بـــهـــاران ز چـــمـــن بـــاز نـــیــایــد
گفتم که ز من سرمکش ای سرو روان گفت
تــا ســر نــکــشــد ســرو ســرافـراز نـیـایـد
هــر دل کــه بــه دســتــش نــبـود رشـتـهٔ دولـت
هــــــمــــــبـــــازی آن زلـــــف رســـــن بـــــاز نـــــیـــــایـــــد
بـــاز آی و بـــســـوی مـــن بـــیـــدل نــظــری کــن
هـــر چـــنـــد مـــگـــس در نـــظـــر بـــاز نـــیـــایـــد
صـــاحـــبنـــظـــر از نـــوک خـــدنـــگ تــونــنــالــد
بـــرکـــشـــتــه چــو خــنــجــر زنــی آواز نــیــایــد
چــون بــلــبــل دلــسـوخـتـه را بـال شـکـسـتـنـد
بــــرطــــرف چــــمــــن بـــاز بـــپـــرواز نـــیـــایـــد
تـا زنـده بـود شـمـع صـفت بر نکند سر
در پــای تــو هــرکــس کــه سـرانـداز نـیـایـد
خـــواجـــو ز ســـفــر عــزم وطــن کــرد ولــیــکــن
مــرغـی کـه بـرون شـد ز قـفـس بـاز نـیـایـد
غزل شمارهٔ ۴۶۵
بـــه مـــهـــر روی تــو در آفــتــاب نــتــوان دیــد
بــبــوی زلــف تــودر مــشــک نــاب نــتــوان دیــد
دو چـشـم مـسـت تـو دیـشـب بخواب میدیدم
ولی چه سود که آن جز بخواب نتوان دید
اگــــر چــــه آب رخــــت عــــیــــن آتــــشــــســــت ولـــیـــک
فــــــروغ آتــــــش رویــــــت در آب نــــــتـــــوان دیـــــد
چـو مـاه مـهـر فـروزت بـه زیـر سـایهٔ شب
بــه هــیــچ روی مــهـی شـب نـقـاب نـتـوان دیـد
رخ تــــو در شــــکــــن زلـــف پـــرشـــکـــن دیـــدم
اگـــر چـــه در شـــب تـــار آفـــتــاب نــتــوان دیــد
خـواص چـشـمـهٔ نـوشـت کـه جـوهـر روحـست
بـیـار بـاده کـه جـز در شـراب نـتـوان دید
دل شـکـسـتـهٔ خـواجـو خـراب گـشـت و وراسـت
کـه گـنـج عشق تو جز در خراب نتوان دید
غزل شمارهٔ ۴۶۶
وهـــم بـــســی رفــت و مــکــانــش نــدیــد
فـکـر بـسـی گـشـت و نـشانش ندید
هـــــرکـــــه در افـــــتـــــاد بـــــمــــیــــدان او
غـرقـهٔ خـون گـشـت و سـنـانـش نـدید
دیــــدهٔ نــــرگــــس بـــچـــمـــن عـــرعـــری
هــمــچــو ســهــی سـرو روانـش نـدیـد
وانــکــه ســپــر شــد بــر پـیـکـان او
کشته شد و تیر و کمانش ندید
مــوی چــو شــد گــرد مــیــانــش کـمـر
جـــز کـــمـــر از مــوی مــیــانــش نــدیــد
گـر چـه ز تـنـگـی دهـنـش هیچ نیست
هـــیــچ نــدیــد آنــکــه دهــانــش نــدیــد
عــقــل چــو در حــســن رخـش ره نـیـافـت
چـاره بـه جـز تـرک بـیـانـش نـدید
دل کــه بــشـد نـعـره زنـان از پـیـش
کــون ومــکـان گـشـت و مـکـانـش نـدیـد
ایـن چـه طـریـقـست که خواجو در آن
عــمــر بــســر بـرد و کـرانـش نـدیـد
غزل شمارهٔ ۴۶۷
صبح چون گلشن جمال تو دید
بــرعــروســان بــوســتــان خـنـدیـد
نــام لــعــلــت چــو بـر زبـان رانـدم
از لـــبـــم آب زنــدگــانــی بــچــکــیــد
صــبـحـدم حـرز هـفـت هـیـکـل چـرخ
از ســر مـهـر بـر رخ تـو دمـیـد
مــــرغ جــــان در هــــوات پـــر مـــیزد
بـــال زد وز پــیــت روان بــپــریــد
هـر کـه شـد مـشـتـری مـهـر رخـت
خـرمـن مـه بـه نـیـم جو نخرید
وانـکـه چـون دیـده دیـد روی تـرا
خــویــشـتـن را بـهـیـچ روی نـدیـد
سـر مـکـش زانکه از چمن بیرون
سـرو تـا سرکشید سرنکشید
در رهـــت خـــاک راه شـــد خــواجــو
لــیــک بــر گـرد مـرکـبـت نـرسـیـد
غزل شمارهٔ ۴۶۸
جــادوئــی چــون نــرگــس مــسـتـت بـه بـیـمـاری کـه دیـد
هـــنـــدوئـــی چـــون طـــرهٔ پـــســـتـــت بـــطـــراری کـــه دیــد
در ســـواد شـــام تـــاری مـــشـــک تـــاتـــاری کـــه یـــافــت
بـــر بـــیـــاض صـــبـــح صــادق خــط زنــگــاری کــه دیــد
مــــــــردم آزاری و هـــــــر دم عـــــــزم بـــــــیـــــــزاری کـــــــنـــــــی
بـــــیـــــگـــــنـــــاهـــــی مــــردم آزاری و بــــیــــزاری کــــه دیــــد
چــــــون نــــــدارم زور و زر هــــــم چــــــارهٔ مــــــن زاریــــــســـــت
بـــی زر و زوری بـــدیـــن مـــســـکـــیـــنـــی و زاری کـــه دیــد
آنــــکــــه زو شــــمـــشـــاد را پـــای خـــجـــالـــت در گـــلـــســـت
راســــتــــی را زان صــــفــــت ســــروی بـــعـــیـــاری کـــه دیـــد
تـــا صـــبـــا شـــد دســـتـــه بـــنــد ســنــبــل گــلــپــوش او
کــــار او جــــز عــــنــــبــــر افـــشـــانـــی و عـــطـــاری کـــه دیـــد
گــفــتــمــش بــیــنــم تــرا مــســت و مــرا ســاغــر بـدسـت
گــــفــــت ســــلـــطـــانـــرا حـــریـــف رنـــد بـــازاری کـــه دیـــد
قصد خواجو کرد و خونش خورد و برخاکش نشاند
ای عــزیــزان هــرگــز از خــونــخــواری ایــن خــواری کـه دیـد
غزل شمارهٔ ۴۶۹
مـــــســـــتـــــم ز در خــــانــــهٔ خــــمــــار بــــرآریــــد
و آشـــفـــتـــه و شــوریــده بــبــازار بــرآریــد
چون سر انا الحق ز من سوخته شد فاش
زنــــجــــیــــر کــــشــــانــــم بـــســـردار بـــرآریـــد
یــا دادم از آن چــرخ ســیــه روی بـخـواهـیـد
یـــا دودم ازیـــن دلـــق ســـیـــه کـــار بــرآریــد
چــون نــام مــن خــســتــه بــایــن کــار بــرآمـد
گــــو در رخ مــــن خــــنـــجـــر آنـــکـــار بـــرآریـــد
مـا را کـه دریـن حـلـقـه سـر از پـای نـدانـیم
پــــرگــــار صــــفــــت گــــرد در یــــار بـــرآریـــد
گــــر رایـــت اســـلـــام نـــگـــون مـــیشـــود از مـــا
آوازه مـــــــا در صـــــــف کــــــفــــــار بــــــرآریــــــد
بـــرمـــســـتـــی مـــا دســـت تـــعــنــت مــفــشــانــیــد
وز هـــســـتـــی مـــا گـــرد بـــیـــکـــبـــار بــرآریــد
امــروز کــه از پــیــرمــغــان خــرقـه گـرفـتـیـم
مـــــــا را ز در دیـــــــر بــــــه زنــــــار بــــــرآریــــــد
خـواجـو چـو رخ جام بخونابه فرو شست
نـــامـــش بـــقـــدح شـــوئـــی خـــمــار بــرآریــد
غزل شمارهٔ ۴۵۴
نـــســـیـــم بـــاد صــبــا چــون ز بــوســتــان آیــد
مــــــرا ز نــــــکـــــهـــــت او بـــــوی دوســـــتـــــان آیـــــد
بــــــــرو دود ز ره دیـــــــده اشـــــــک گـــــــرم روم
ز بـــســـکـــه از دل پـــرخـــون مـــن بـــجـــان آیــد
قــلــم چــه شــرح دهـد زانـکـه داسـتـان فـراق
نــه مــمـکـنـسـت کـه یـک شـمـه در بـیـان آیـد
اگـــر بـــجـــانـــب کـــرمـــان روان کـــنـــم پـــیـــکــی
هــــم آب دیــــده کــــه در دم بــــســــر دوان آیــــد
بـــــرون رود ز درونـــــم روان بـــــاســـــتـــــقــــبــــال
چــــو بــــانــــگ دمــــدمــــهٔ کــــوس کــــاروان آیــــد
چـــو خـــونـــیــان بــدود اشــک و دامــنــم گــیــرد
کــــه بــــاش تــــا خــــبـــر یـــار مـــهـــربـــان آیـــد
سرم بباد رود گر چو شمع از سر سوز
حـــــــدیـــــــث آتـــــــش دل بـــــــر ســـــــر زبــــــان آیــــــد
در آرزوی کــــــنــــــار تــــــو از مــــــیــــــان بـــــروم
گـــهـــی کـــه وصـــف مـــیـــان تـــو در مــیــان آیــد
بـــدیـــن صـــفـــت کـــه تـــوئـــی آب زنـــدگـــانــی را
ز شـــــــوق لـــــــعــــــل لــــــبــــــت آب در دهــــــان آیــــــد
ســـفـــر گـــزیـــد و آگـــه نـــبـــودی ای خـــواجـــو
کـه سـیـر جـان شـود آنـکـو بـسـیـر جـان آیـد
غزل شمارهٔ ۴۵۵
یــــا رب ایــــن هــــدهــــد مــــیـــمـــون ز کـــجـــا مـــیآیـــد
ظــــاهــــر آنــــســــت کــــه از ســــوی ســــبـــا مـــیآیـــد
بـــوی روح از دم جــانــبــخــش ســحــرمــیشــنــوم
یــــــا دم عـــــیـــــســـــوی از بـــــاد صـــــبـــــا مـــــیآیـــــد
از خــتــن مــیرســد ایــن نــفــحــهٔ مــشـکـیـن کـه ازو
نـــــــکـــــــهـــــــت نـــــــافــــــهٔ آهــــــوی خــــــتــــــا مــــــیآیــــــد
مـــیدهـــد نـــکـــهـــتـــی از مـــصــر و دلــم مــیگــویــد
کــایــن بــشــیــر، از بــر گــمــگــشــتــهٔ مــا مــیآیـد
تـــا کـــه در حـــضـــرت شـــه نـــام گـــدا مــیرانــد
یـــــا کـــــرا در بـــــر مــــه یــــاد ســــهــــا مــــیآیــــد
در دلــم مــیگــذرد کــایــن دم جــان پــرور صــبـح
زان دو مــــشــــگــــیـــن رســـن غـــالـــیـــه ســـا مـــیآیـــد
این چه پردهست که این پردهسرا میسازد
ویــن چــه نـغـمـه سـت کـزیـن پـردهسـرا مـیآیـد
تـــــاب آن ســـــنـــــبـــــل پـــــرتــــاب کــــرا مــــیبــــاشــــد
خــــــواب آن نــــــرگـــــس پـــــرخـــــواب کـــــرا مـــــیآیـــــد
آخــــر ای پــــیــــک هــــمــــایــــون کــــه پــــیـــام آوردی
هـــــیـــــچ در خـــــاطـــــر شــــه یــــاد گــــدا مــــیآیــــد
مـــا از آن خـــال بـــدیـــن حـــال فــتــادیــم کــه مــرغ
دانـــــه مـــــیبـــــیـــــنـــــد و در دام بـــــلـــــا مـــــیآیـــــد
خـواجـو ار اهـل دلـی سـیـنـه سـپـر بـایـد سـاخـت
پـــیــش هــر تــیــر کــه از شــســت قــضــا مــیآیــد
غزل شمارهٔ ۴۵۶
گـلـی بـه رنـگ تـو از غـنـچـه بـر نـمـیآید
بــتــی بــنـقـش تـو از چـیـن بـدر نـمـیآیـد
مــرا نـپـرسـی و گـویـنـد دشـمـنـان کـه چـرا
ز پـــا فـــتـــادی و عـــمــرت بــســر نــمــیآیــد
چه جرم کردم و از من چه در وجود آمد
کــه یــادت از مــن خــســتــه جــگــر نـمـیآیـد
شـدم خـیـالـی و در هـر طـرف که مینگرم
بـــجـــز خـــیــال تــوام در نــظــر نــمــیآیــد
بیار بادهٔ گلگون که صبحدم ز خمار
ســرم چــو نــرگـس مـخـمـور بـر نـمـیآیـد
بـــجـــز مـــشــاهــدهٔ دوســتــان نــبــایــد دیــد
چـــرا کـــه دیـــده بـــکـــاری دگــر نــمــیآیــد
کــه آورد خــبــری زان بــه خـشـم رفـتـهٔ مـا
کــه مــدتــیــســت کــه از وی خــبــر نــمـیآیـد
ز کــوهــم ایــن عــجــب آیــد ز حـسـرت فـرهـاد
کــه ســیــل خــون دلــش در کــمــر نــمــیآیـد
به اشک و چهرهٔ خواجو کی التفات کند
کـسـی کـه در نـظـرش سیم و زر نمیآید
غزل شمارهٔ ۴۵۷
ایــن چــه بــادســت کــه از سـوی چـمـن مـیآیـد
ویــن چــه خــاکــســت کــزو بــوی ســمـن مـیآیـد
ایــن چــه انـفـاس روان بـخـش عـبـیـر افـشـانـسـت
کـــــه ازو رایـــــحـــــهٔ مـــــشــــک خــــتــــن مــــیآیــــد
دمـــبــدم مــرغ دلــم نــعــره بــرآرد ز نــشــاط
کـــان ســـهـــی ســرو چــمــانــم ز چــمــن مــیآیــد
هـــیـــچ دانـــیـــد کـــه از بـــهــر دل ریــش اویــس
کـــیـــســـت کـــز جـــانـــب یـــثـــرب بـــقــرن مــیآیــد
آفـــتـــابـــســـت کـــه از بـــرج شـــرف مـــیتــابــد
یــا ســهــیــلــســت کــه از ســوی یــمــن مــیآیــد
از کــجــا مــیرســد ایــن رایــحــهٔ مـشـک نـسـیـم
کـــز گـــذارش نـــفـــســـی بـــا تـــن مـــن مــیآیــد
یـا رب ایـن نـامـه کـه آورد کـه از هر شکنش
بــــوی جــــان پـــرور آن عـــهـــد شـــکـــن مـــیآیـــد
بلبل آن لحظه که از غنچه سخن میگوید
یــــادم از پــــســــتــــه آن تــــنــــگ دهــــن مـــیآیـــد
چــو بـیـان مـیکـنـد از عـشـق حـدیـثـی خـواجـو
هــــمــــه اجــــزای وجــــودش بــــســــخـــن مـــیآیـــد
غزل شمارهٔ ۴۵۸
کــدام دل کــه ز دوری بــه جــان نــمــیآیــد
کــدام جــان کــه ز غــم در فــغــان نـمـیآیـد
سـرشـک مـن بـکـجـا مـیرود که همچون آب
دو دیـــده نـــاز ده بـــرهــم روان نــمــیآیــد
ز شـوق عـارض و رخـسـار او چـنـان مـسـتم
کـــه یـــادم از ســـمــن و ارغــوان نــمــیآیــد
بسی شکایتم از سوز سینه در جانست
ولــــــی ز آتــــــش دل بــــــر زبــــــان نــــــمـــــیآیـــــد
چـنـان سـفـیـنـه صـبـرم شـکـست وآب گرفت
کـه هـیـچ تـخـتـه از آن بـر کران نمیآید
کـسـی کـه نـام لـبـش مـیبـرد عـجـب دارم
کـــــه آب زنــــدگــــیــــش در دهــــان نــــمــــیآیــــد
مــعــبــانــئــی کــه در آن صــورت دلـافـروزسـت
ز مـــن مـــپـــرس کـــه آن در بــیــان نــمــیآیــد
بـراسـتـی قـد سـرو سـهـی خـوشست ولیک
بـراسـتـان کـه بـه چـشـمـم چـنان نمیآید
نـــمـــیرود ســـخــنــی در مــیــان او خــواجــو
کــه از فــضــول کــمــر در مــیــان نــمــیآیـد
غزل شمارهٔ ۴۵۹
مــرا دلــیــســت کــه تــا جــان بــرون نــمـیآیـد
تــــــاب طــــــره جـــــانـــــان بـــــرون نـــــمـــــیآیـــــد
چــو تــرک مــهــوش کــافــر نـژاد مـن صـنـمـی
ز خــــیــــلــــخــــانــــه خـــاقـــان بـــرون نـــمـــیآیـــد
چــو روی او ســمــن از بــوســتــان نــمــیرویــد
چــو لــعــل او گــهــر از کــان بــرون نــمـیآیـد
نــــمـــیرود نـــفـــســـی کـــان نـــگـــار کـــافـــر دل
بـــقـــصـــد خـــون مــســلــمــان بــرون نــمــیآیــد
تـو از کـدام بـهـشـتـی کـه بـا طراوت تو
گـــلـــی ز گـــلـــشـــن رضـــوان بـــرون نـــمـــیآیــد
بــــرون نــــمــــیرود از جـــان دردمـــنـــد فـــراق
امـــیـــد وصـــل تــو تــا جــان بــرون نــمــیآیــد
حسود گو چو شکر میگداز و میزن جوش
کــه طــوطــی از شـکـرسـتـان بـرون نـمـیآیـد
بـــبـــوی یـــوســـف مـــصــر ای بــرادران عــزیــز
روانــــم از چــــه کــــنـــعـــان بـــرون نـــمـــیآیـــد
به قصد جان گدا هر چه میتوان بکنید
کـــه او ز خــلــوت ســلــطــان بــرون نــمــیآیــد
چــه ســود در دهـن تـنـگ او سـخـن خـواجـو
کـــه هـــیـــچ فـــایـــده از آن بــرون نــمــیآیــد
غزل شمارهٔ ۴۶۰
نــــالــــهئــــی کـــان ز دل چـــنـــگ بـــرون مـــیآیـــد
گـــــر بـــــدانــــی ز دل ســــنــــگ بــــرون مــــیآیــــد
صورت عشق چه نقشیست که از پردهٔ غیب
هــــر زمــــانــــی بــــد گــــریــــنــــگ بـــرون مـــیآیـــد
از نــــم دیــــده و خــــون جــــگــــر فــــرهـــادســـت
هــر گــل و لــالــه کــه از سـنـگ بـرون مـیآیـد
مــــی چــــون زنــــگ بــــده کـــایـــنـــهٔ خـــاطـــر مـــا
بـــاده مـــیبـــیـــنـــد و از زنـــگ بـــرون مــیآیــد
دلــم از پــرده بــرون مــیرود از غـایـت شـوق
هــر نــفــس کــان صــنــم شــنــگ بــرون مــیآیــد
هـر کـه در مـیـکده از پیر مغان خرقه گرفت
شـــایـــد ار چــون قــدح از رنــگ بــرون مــیآیــد
مـــیـــشـــود ســـاکــن خــاک در مــیــخــانــهٔ عــشــق
هـــر کـــه از خـــانـــه فـــرهـــنـــگ بــرون مــیآیــد
جــان مــی گــشــت مـگـر دیـدهٔ خـواجـو کـه ازو
دمــــبــــدم بــــاده چــــون زنــــگ بــــرون مــــیآیـــد
غزل شمارهٔ ۴۴۳
دلــم بــی وصــل جــانــان جـان نـخـواهـد
کـه عـاشـق جـان بـی جـانـان نـخواهد
دل دیــــــوانــــــگــــــان عــــــاقــــــل نـــــگـــــردد
ســر شــوریـدگـان سـامـان نـخـواهـد
روان جـــز لـــعـــل جـــان افـــزا نـــجــویــد
خـضـر جـز چـشـمـهٔ حـیـوان نـخـواهـد
طــــبــــیـــب عـــاشـــقـــان درمـــان نـــســـازد
مـــریـــض عـــاشـــقـــی درمــان نــخــواهــد
اگـر صـد روضـه بـر آدم کـنی عرض
بـــرون از روضـــهٔ رضــوان نــخــواهــد
ورش صــد ابــن یــامــیـن هـسـت یـعـقـوب
بــغــیــر از یـوسـف کـنـعـان نـخـواهـد
اگــــر گــــویــــم خــــلــــاف عـــقـــل بـــاشـــد
کــه مــفــلــس مــلـکـت خـاقـان نـخـواهـد
کــجــا خــســرو لـب شـیـریـن نـجـویـد
چـــرا بـــلـــبـــل گــل خــنــدان نــخــواهــد
دلـــــم جــــز روی و مــــوی گــــلــــعــــذاران
تـــمـــاشــای گــل و ریــحــان نــخــواهــد
بـخـواهـد ریـخـت خـونـم مـردم چشم
بـلـی دهـقـان بـه جـز باران نخواهد
از آن خـواجـو از ایـن مـنـزل سـفر کرد
که سلطانیه بی سلطان نخواهد
غزل شمارهٔ ۴۴۴
جـان بـر افـشـان اگـرت صـحـبـت جـانـان بـاید
خـــــون دل نــــوش اگــــرت آرزوی جــــان بــــایــــد
بـــرو و مـــمـــلـــکـــت کــفــر مــســخــر گــردان
گــر تــرا تــخــتــگــه عــالــم ایــمــان بــایـد
در پــی خــضـر شـو و روی مـتـاب از ظـلـمـات
اگــرت شــربــتــی از چــشــمــهٔ حــیــوان بــایـد
هــر کــرا دســت دهــد وصــل پــریــرخــســاران
دیــو بــاشــد اگــرش مــلــک ســلـیـمـان بـایـد
تـا پـریـشـان بـود آنـزلـف سـیـه جـمـعی را
جـــای دل در خـــم آن زلـــف پـــریـــشـــان بـــایــد
ســــرمــــهٔ دیــــده ز خـــاک ره دربـــان ســـازد
هـر کـرا صـحـن سـراپـردهٔ سـلـطـان باید
حکم و حکمت بکه دادند درین ره خواجو
بــگـذر از حـکـم اگـرت حـکـمـت یـونـان بـایـد
غزل شمارهٔ ۴۴۵
هـرکـه بـا نـرگـس سـرمست تو در کار آید
روز وشــــب مــــعــــتــــکــــف خــــانــــهٔ خـــمـــار آیـــد
صـوفـی از زلـف تـو گر یک سر مودر یابد
خـــرقـــه بـــفــروشــد و در حــلــقــهٔ زنــار آیــد
تــو مــپــنــدار کــه از غـایـت زیـبـائـی و لـطـف
نــــقــــش روی تــــو در آئـــیـــنـــه پـــنـــدار آیـــد
هــر گــره کــز شــکــن زلــف کــژت بـگـشـایـنـد
زو هــــمــــه نــــالــــهٔ دلــــهــــای گــــرفــــتـــار آیـــد
گــر دم از دانـهٔ خـال تـو زنـد مـشـک فـروش
ســــالــــهــــا زو نــــفـــس نـــافـــهٔ تـــاتـــار آیـــد
زلـف سـرگـشـتـه اگـر سـر ز خـطـت بـرگـیـرد
هـمـچـو بـخـت مـن شـوریـده نـگـونـسـار آید
مــن اگــر در نــظــر خــلــق نــیــایــم ســهــلــسـت
مـــســـت کـــی در نـــظـــر مـــردم هـــشــیــار آیــد
عــیــب بــلــبـل نـتـوان کـردن اگـر فـصـل بـهـار
نـرگـسـت بـیـنـد و سـرمـسـت بـه گار آید
یــوســف مــصــری مــا را چــو بــبــازار بــرنـد
ای بـــســـا جـــان عـــزیــزش کــه خــریــدار آیــد
ذرهئــی بــیــش نــبــیــنــد ز مــن سـوخـتـه دل
آفـــــتـــــاب مـــــن اگـــــر بـــــر ســـــر دیـــــوار آیــــد
همچو خواجو نشود از می و مستی بیکار
هر که با نرگس سرمست تو در کار آید
غزل شمارهٔ ۴۴۶
سـحـر چو بوی گل از طرف مرغزار برآید
نـــوای زیــر و بــم از جــان مــرغ زار بــرآیــد
بــــیـــار ای بـــت ســـاقـــی مـــی مـــروق بـــاقـــی
کـه کـام جـان مـن از جـام خـوشگوار برآید
چـــو در خـــیـــال مــن آیــد لــب چــو دانــه نــارت
بــــبــــوســــتــــان روانـــم درخـــت نـــار بـــرآیـــد
خـط تـو چـون بخطا ملک نیمروز بگیرد
خـــروش ولـــولـــه از خـــیـــل زنـــگـــبـــار بـــرآیــد
بـرآیـد از نـفـسـم بـوی مـشـک اگـر بـزبـانـم
حــــدیــــث آن گــــره زلـــف مـــشـــکـــبـــار بـــرآیـــد
چــو هــنــدوان رســن بــاز هــردم ایـن دل ریـشـم
بــدان کــمــنــد گــرهــگــیــر تــابــدار بــرآیــد
بود که کام من خسته دل برآید اگر چه
بــــــروزگــــــار مــــــرادی ز روزگـــــار بـــــرآیـــــد
بـــبـــخــت شــور مــن بــیــنــوا ز گــلــبــن ایــام
اگــر گــلــی بــدمــد صــد هــزار خــار بــرآیـد
دعـــا و زاری خـــواجـــو و آه نـــیــم شــبــانــش
اگــر نــه کــارگــر آیــد چـگـونـه کـار بـرآیـد
غزل شمارهٔ ۴۴۷
پــیــداســت کـه از دود دم مـا چـه بـرآیـد
یــا خــود ز وجــود و عـدم مـا چـه بـرآیـد
ای صــبــح جــهــانــتــاب دمـی هـمـدم مـا بـاش
وانــگــاه بــبــیــن تــا ز دم مــا چــه بـرآیـد
نـقـد دل مـا را چـه زنـی طـعـنـه که قلبست
بــی ضــرب قــبــول از درم مــا چــه بــرآیــد
بـاز آی و قـدم رنـجـه کن و محنت ما بین
ورنـــی ز قـــدوم و قـــدم مـــا چـــه بـــرآیـــد
گـفـتـی کـه کـرم باشد اگر بگذری از ما
دانــد هــمـه کـس کـز کـرم مـا چـه بـرآیـد
گــر عــشــق تـو در پـردهٔ دل نـفـکـنـد آواز
از زمـــزمـــهٔ زیـــر و بـــم مـــا چـــه بـــرآیــد
ور مــجـلـس مـا ز آتـش عـشـقـت نـشـود گـرم
از ســـوز دل و ســـاز غــم مــا چــه بــرآیــد
هــر لــحـظـه بـگـوش آیـدم از کـعـبـهٔ هـمـت
کــــایــــا ز حـــریـــم حـــرم مـــا چـــه بـــرآیـــد
گفتم که قلم شرح دهد قصه خواجو
لـــیـــکـــن ز زبـــان و قـــلـــم مـــا چـــه بــرآیــد
غزل شمارهٔ ۴۴۸
بــســالــی کــی چــنــان مــاهـی بـرآیـد
وگـــــر آیـــــد ز خـــــرگــــاهــــی بــــرآیــــد
چـو رخـسـارش ز چـین جعد شبگون
کــجـا از تـیـره شـب مـاهـی بـرآیـد
اگـــــر آئــــیــــنــــه چــــیــــنــــســــت رویــــش
بــــگــــیــــرد زنـــگ اگـــر آهـــی بـــرآیـــد
بسا خرمن که در یکدم بسوزد
از آن آتـــش کـــه نــا گــاهــی بــرآیــد
هـمـه شـب تـا سـحـر بـیـدار دارم
بــود کـان مـه سـحـرگـاهـی بـرآیـد
گـــدائـــی کـــو بـــکــوی دل فــروشــد
گـر از جـان بـگـذرد شـاهـی بـرآیـد
عـجـب نـبـود دریـن مـیـخـانـه خواجو
کــه از مــی کــار گــمــراهــی بـرآیـد
غزل شمارهٔ ۴۴۹
گـــوئـــی بـــت مـــن چـــون ز شـــبـــســـتـــان بـــدر آیـــد
حــــوریــــســــت کــــه از روضــــهٔ رضـــوان بـــدر آیـــد
دیـــــگـــــر مـــــتــــمــــایــــل نــــشــــود ســــرو خــــرامــــان
چــــون ســــرو مــــن از خـــانـــه خـــرامـــان بـــدر آیـــد
هـــر صـــبـــحـــدم آن تـــرک پـــری رخ ز شـــبــســتــان
چـــون چـــشـــمـــهٔ خـــورشـــیــد درخــشــان بــدر آیــد
آبــیــســت کـه سـرچـشـمـهاش از آتـش سـیـنـهسـت
اشـــــکــــم کــــه ازیــــن دیــــدهٔ گــــریــــان بــــدر آیــــد
تــا کــی کــشــم از ســوز دل ایــن آه جــگــر سـوز
هـــــر چــــنــــد کــــه دود از دل بــــریــــان بــــدر آیــــد
شرطست نه بر چشمه که بر چشم نشانند
مـــانـــنـــد تــو ســروی کــه ز بــســتــان بــدر آیــد
زیــــنـــســـان کـــه دلـــم در رســـن زلـــف تـــو آویـــخـــت
بــــاشــــد کــــه از آن چــــاه ز نــــخـــدان بـــدر آیـــد
گــر نــرگــس خــونــخــوار تــو خــون دل مــن ریــخــت
شـک نـیـسـت کـه بـس فـتـنـه ز مـستان بدر آید
آیــــد هـــمـــه شـــب زلـــف ســـیـــاه تـــو بـــخـــوابـــم
تـــا خـــود چـــه ازیــن خــواب پــریــشــان بــدر آیــد
از کـــوی تـــو خـــواجـــو بـــجـــفـــا بـــاز نــگــردد
بـــلـــبـــل چـــه کـــنـــد گـــر ز گـــلــســتــان بــدر آیــد
غزل شمارهٔ ۴۵۰
به خشم رفتهٔ ما گر به صلح باز آید
ســـــــــعــــــــادت ابــــــــدی از درم فــــــــراز آیــــــــد
حـــکــایــت شــب هــجــر و حــدیــث طــره دوســت
اگــــر ســــواد کــــنـــم قـــصـــهئـــی دراز آیـــد
چــو یــاد قــامــت دلــجـوی او کـنـد شـمـشـاد
رود بــــطــــرف لــــب جــــوی و در نـــمـــاز آیـــد
بـــرآیـــد از دل مـــشــتــاق کــعــبــه نــالــهٔ زار
اگـــــــر بــــــگــــــوش وی آوازه حــــــجــــــاز آیــــــد
کــجــا بــمـلـک جـهـان سـردر آورد مـحـمـود
اگـــــــر چـــــــنـــــــانـــــــک گـــــــدای در ایـــــــاز آیـــــــد
زهــی ســعــادت آنــکــس کــه از پــی مـقـصـود
رود بــطــالــع ســعــد و ســعــیــد بـاز آیـد
کـــی از هـــوای تـــو بــاز آیــدم دل مــجــروح
کـه پـشـه بـاز نـیاید چو صید باز آید
دلــی کـه در خـم زلـفـت فـتـاد اگـر سـنـگـسـت
ز مـــهـــر روی تــو چــون مــوم در گــداز آیــد
چــو عـود هـر کـه ز عـشـاق دم زنـد خـواجـو
ز ســـوز فــارغ و از ســاز بــی نــیــاز آیــد
غزل شمارهٔ ۴۵۱
بـــلـــبــل دلــشــده از گــل بــه چــه رو بــاز آیــد
کـــه دلـــش هـــر نـــفـــس از شـــوق بــپــرواز آیــد
آنــکــه بـگـذشـت و مـرا در غـم هـجـران بـگـذاشـت
بــــــاز نــــــایـــــد وگـــــر آیـــــد ز ســـــر نـــــاز آیـــــد
همدمی کو که برو عرضه کنم قصه شوق
هــــم دل خــــســــتــــه مــــگــــر مـــحـــرم ایـــن راز آیـــد
از ســر کــوی تــو هــر مــرغ کــه پــرواز کـنـد
جـــان مـــن نـــعـــره زنـــان پـــیـــش رهـــش بــاز آیــد
هــر نــســیــمـی کـه از آن خـطـه نـیـایـد بـا دسـت
خــــنــــک آن بــــاد کــــه از جــــانــــب شــــیــــراز آیـــد
مـــــا دگـــــر در دهـــــن خـــــلــــق فــــتــــادیــــم ولــــیــــک
چــــــاره نــــــبــــــود زر اگــــــر در دهــــــن گـــــاز آیـــــد
لـالـه رخـسـاره بخون شوید و سیراب شود
ســـرو کـــوتـــاه کـــنـــد دســت و ســرافــراز آیــد
بـلـبـلـی را کـه بـود بـرگ گـلـش در دم صـبـح
بـــجـــز از نـــالـــه شــبــگــیــر کــه دمــســاز آیــد
گـــر ســـگ کـــوی تـــو بـــر خـــاک مــن آواز دهــد
جــــان مــــن بـــا ســـگ کـــوی تـــو بـــه آواز آیـــد
ور چـــو چـــنـــگـــم بـــزنــی عــیــن نــوازش بــاشــد
ســاز بــی ضـرب مـحـالـسـت کـه بـر سـاز آیـد
بــــلــــبـــل دلـــشـــده گـــلـــبـــانـــگ زنـــد خـــواجـــو را
کـه دریـن فـصـل کـسـی از گـل و مـی بـاز آیـد ؟
غزل شمارهٔ ۴۵۲
عشقست که چون پرده ز رخ باز گشاید
در دیـــدهٔ صـــاحـــبنـــظــران حــســن نــمــایــد
حـسـنـسـت کـه چون مست به بازار برآید
در پـــردهئـــی هــر زمــزمــهٔ عــشــق ســرایــد
گــر عـشـق نـبـاشـد کـمـر حـسـن کـه بـنـدد
ور حــســن نـبـاشـد دل عـشـق از چـه گـشـایـد
گــر صــورت جــانــان نــبــود دل کــه سـتـانـد
ور واسـطـهٔ جـان نـبـود تـن بـه چـه پـاید
خــورشــیــد کــه در پــردهٔ انــوار نـهـانـسـت
گــــر رخ نــــنــــمــــایــــد دل ذره کــــه ربــــایــــد
بـــی مـــهــر دل ســوخــتــه را نــور نــبــاشــد
روشـن شـود آن خـانـه کـه شـمـعـیـش درآید
گــر ابــر نــگــریــد دل بــســتــان ز چـه خـنـدد
ور مــــی نــــبــــود زنـــگ غـــم از دل چـــه زدایـــد
خـواجـو اگـر از عـشـق بـسـوزنـد چو شمعت
خـوش بـاش کـه از سـوز دلـت جان بفزاید
خــواهــی کــه در آئــیــنــه رخــت خــوب نــمــایـد
آئــــیــــنــــه مــــصــــفـــا و رخ آراســـتـــه بـــایـــد
غزل شمارهٔ ۴۵۳
چـــون بـــرقـــع شـــبـــرنـــگ ز عـــارض بـــگـــشــایــد
از تـــیـــره شــبــم صــبــح درخــشــان بــنــمــایــد
از بـــس دل ســـرگــشــتــه کــه بــربــود در آفــاق
امــــروز دلــــی نــــیــــســــت کــــه دیــــگـــر بـــربـــایـــد
زیــن بــیــش مــپـای ای مـه بـی مـهـر کـزیـن بـیـش
پــیــداســت کــه عــمــر مــن دلـخـسـتـه چـه پـایـد
گـــر کـــام تـــو ایـــنـــســـت کـــه جـــانـــم بــلــب آری
خوش باش که مقصود تو این لحظه برآید
در زلــف تــو بــســتــم دل و ایــن نــقــش نــبــســتـم
کـــز بـــنـــد ســـر زلـــف تـــو کـــارم نـــگـــشـــایــد
هـــر صـــبـــحـــدم از نـــکـــهــت آن زلــف ســمــن ســای
بـــرطـــرف چـــمـــن بـــاد صـــبـــا غــالــیــه ســایــد
در ده مــــی چــــون زنــــگ کــــه آئــــیــــنــــه جـــانـــســـت
تــــــا زنــــــگ غــــــمــــــم ز آیــــــنـــــه جـــــان بـــــزدایـــــد
مــــرغــــان خـــوش الـــحـــان چـــمـــن لـــال بـــمـــانـــنـــد
چـــون بـــلـــبـــل بـــاغ ســخــنــم نــغــمــه ســرایــد
در دیـــدهٔ خـــواجــو رخ دلــجــوی تــو نــوریــســت
کـــــــز دیـــــــدن آن نـــــــور دل و دیـــــــده فـــــــزایــــــد
غزل شمارهٔ ۴۳۳
بـاش تـا روی تو خورشید جهانتاب شود
بــشــکــر خــنــده عـقـیـقـت شـکـر نـاب شـود
باش تا شمع جمال تو بهنگام صبوح
مــجــلــس افــروز ســراپــردهٔ اصــحـاب شـود
بـــاش تـــا آهــوی شــیــرافــکــن روبــه بــازت
هـمـچـو بـخت من دلسوخته در خواب شود
بـاش تـا آب حیاتی که خضر تشنهٔ اوست
پـیـش سـرچـشـمـهٔ نـوشـت ز حـیـا آب شود
بـاش تـا از شـب مـه پـوش قـمر فرسایت
پـــردهٔ ابـــر ســـیـــه مـــانـــع مـــهــتــاب شــود
بـاش تـا هـر نـفـس از نـکـهـت انـفاس نسیم
حــلــقــهٔ زلــف رســن تــاب تــو در تـاب شـود
بـاش تـا از هـوس ابـروی و چـشـمت پیوست
زاهـد گـوشـه نـشـیـن مـسـت بـمحراب شود
بـاش تـا بـیـرخ گـلـگـون و تـن سـیـمـیـنت
چـشـم صـاحـبـنظران چشمهٔ سیماب شود
بــاش تــا در هــوس لــعــل لــبــت خــواجــو را
درج خـاطـر هـمـه پـر لؤلؤی خوشاب شود
غزل شمارهٔ ۴۳۴
ایــکــه هــر دم عــنــبــرت بــر نــســتــرن چــنــبــر شــود
ســنــبـل از گـل بـرفـکـن تـا خـانـه پـر عـنـبـر شـود
از هـــزاران دل یـــکـــی را بـــاشـــد اســـتـــعـــداد عــشــق
تــا نــگــوئـی درصـدف هـر قـطـرهئـی گـوهـر شـود
هــر کــرا وجــدی نــبــاشــد کــی بــغــلــتــانــد سـمـاع
آتـــشـــی بـــایـــد کـــه تـــا دودی بـــروزن بـــرشــود
چــشــم را در بــنــد تــا در دل نــیــایــد غــیـر دوسـت
گــر در مــســجـد نـبـنـدی سـگ بـمـسـجـد در شـود
از دو عــالــم دســت کـوتـه کـن چـو سـرو آزادهوار
کـانـکـه کـوتـه دست باشد در جهان سرور شود
نــور نــبــود هــر درونــی را کـه در وی مـهـر نـیـسـت
آتـــشـــی چـــون بـــرفـــروزی خــانــه روشــنتــر شــود
مــؤمــنــی کــو دل بــدســت عــشــق بــت روئــی ســپــرد
گـــر بـــکـــفـــر زلـــفـــش ایـــمـــان آورد کـــافـــر شـــود
مـینـویـسـم شـعر بر طومار و میشویم باشک
بـــرامـــیـــد آنـــکــه شــعــر ســوزنــاکــم تــر شــود
همچو صبح ار صادقی خواجو مشو خالی ز مهر
کــانــکــه روز مــهــر ورزیــدســت نــیــک اخــتـر شـود
غزل شمارهٔ ۴۳۵
هـر کـو نـظـر کـنـد بـتـو صـاحـبنظر شود
وانــکــش خــبــر شــود ز غــمــت بــیــخــبـر شـود
چــــون آبــــگــــیــــنــــه ایــــن دل مــــجــــروح نـــازکـــم
هــر چــنــد بــیــشــتــر شــکــنــد تــیــزتـر شـود
بــگــشــا کــمــر کــه جــامــهٔ جـانـرا قـبـا کـنـم
گــر زانــکــه دســت مــن بــمــیــانــت کــمــر شـود
مـــنـــعـــم مـــکـــن ز گـــریـــه کــه در آتــش فــراق
از ســـیـــم اشــک کــار رخــم هــمــچــو زر شــود
از دســـت دیـــده نــامــه نــیــارم نــوشــت از آنــک
هـر لـحـظـه خـون روان کند و نامه تر شود
کـــی بـــرکـــنـــم دل از رخ جــانــان کــه مــهــر او
بــا شــیــر در دل آمــد و بــا جــان بـدر شـود
بـی سـر به سر شود من دلخسته را ولیک
بـــی او گــمــان مــبــر کــه زمــانــی بــســرشــود
ای دل صــبــور بــاش و مــخــور غـم کـه عـاقـبـت
این شام صبح گردد و این شب سحر شود
خـــواجـــو ز عـــشـــق روی مـــگـــردان کــه در هــوا
ســـایـــر بـــبـــال هـــمـــت و طـــائـــر بــپــر شــود
غزل شمارهٔ ۴۳۶
بــیــا کـه بـی سـر زلـفـت مـرا بـسـر نـشـود
خــیــالــت از ســر پــر شـور مـن بـدر نـشـود
اگـــر بـــدیـــده مـــوری فـــرو روم صـــد بـــار
مــــعـــیـــنـــســـت کـــه آن مـــور را خـــبـــر نـــشـــود
چــو چــرخـم از سـر کـویـت دریـن دیـار افـکـنـد
گمان مبر که خروشم به چرخ بر نشود
ز بـسـکـه سـنـگ زنم بی رخ تو بر سینه
دل شــکـسـتـه مـن چـون شـکـسـتـهتـر نـشـود
مـــلـــامـــتــم مــکــن ای پــارســا کــه از رخ خــوب
کــســی نــظــر نــکــنــد کـز پـی نـظـر نـشـود
ز عـــشــق ســیــمــبــران هــر کــه رنــگ رخــســاره
بـــســـان زر نـــکـــنـــد کـــار او چــو زر نــشــود
کــســی کــه در قــلـم آرد حـدیـث شـکـر دوسـت
عـــجـــب گـــرش ز حــلــاوت قــلــم شــکــر نــشــود
چـنـیـن کـه غـرقـهٔ بـحـر خـرد شـدی خواجو
چــگــونــه ز آب ســخــن دفــتـر تـو تـر نـشـود
غزل شمارهٔ ۴۳۷
گـــر مـــرا بـــخـــت دریـــن واقـــعـــه یـــاور نـــشـــود
چــکــنــم صــبــر کــنــم گــر چــه مــیــســر نــشــود
صـــــورت حـــــال مـــــن از زلـــــف دلـــــاویـــــز بـــــپـــــرس
گـــر تـــرا از مـــن دلـــســـوخـــتـــه بـــاور نـــشـــود
شــور عــشــق تــو بــرم تــا بــقــیــامــت در خــاک
زانکه گر سر بشود شور تو از سر نشود
هـــــر درونـــــی کـــــه درو آتـــــش عـــــشــــقــــی نــــبــــود
روشــنــســت ایــن هــمــه کــس را کــه مـنـور نـشـود
مــــــگــــــرم نــــــامــــــزد زنــــــدگـــــی از ســـــر بـــــرود
کـه چـو شـمـعـم هـمـه شب دود بسر برنشود
دوســـتـــان عـــیـــب کــنــنــدم کــه بــرآرم دم عــشــق
عــــود اگـــر دم نـــزنـــد خـــانـــه مـــعـــطـــر نـــشـــود
خـــواجـــو از درد جـــدائــی نــبــرد جــان شــب هــجــر
اگــــرش نــــقـــش تـــو در دیـــده مـــصـــور نـــشـــود
غزل شمارهٔ ۴۳۸
گـرمـی خـسـرو و شـیـریـن بـشـکـر کـم نشود
شــعــف لــیــلــیو مــجــنــون بـنـظـر کـم نـشـود
مــهــر چــنــدانــکـه کـشـد تـیـغ و نـمـایـد حـدت
ذره دلـــــشـــــده را آتـــــش خـــــور کــــم نــــشــــود
صـبـح را چـون نـفـس صـدق زنـد بـاشـه چرخ
مــهــر خــاطـر بـدم سـرد سـحـر کـم نـشـود
کـــارم از قـــطـــع مـــنـــازل نـــپـــذیـــرد نـــقــصــان
شـــرف و مـــنـــزلـــت مـــه بـــســـفــر کــم نــشــود
در چـــنـــان وقــت کــه طــوفــان بــلــا بــرخــیــزد
عـــزت نـــوح بـــخـــواری پـــســـر کـــم نـــشـــود
خـــصـــم بـــی آب اگـــر انـــکـــار کـــنـــد طــبــع مــرا
آب دریــــا بـــه اراجـــیـــف شـــمـــر کـــم نـــشـــود
جـــم اگـــر اهـــرمـــنـــی ســـنـــگ زنـــد بـــر جـــامـــش
قـیـمـت لـعـل بـدخـشـان بـه حـجـر کـم نـشود
دیــــو اگــــر گــــردن طــــاعـــت نـــنـــهـــد انـــســـانـــرا
هــمـه دانـنـد کـه تـعـظـیـم بـشـر کـم نـشـود
کــاه اگــر کـوه شـود سـر بـفـلـک بـر نـزنـد
ور ســهـا کـور شـود نـور قـمـر کـم نـشـود
دشــمــنــم گــر بــگــدازد ز حــســد گــو بـگـداز
جـــرم کـــفــار بــتــعــذیــب ســقــر کــم نــشــود
گــر گــیــا خــشــک مــزاجــی کــنـد و طـعـنـه زنـد
بـــاغ را رایـــحـــهٔ ســـنـــبـــل تـــر کـــم نـــشـــود
چــه غــم از مــنـقـصـت بـی هـنـران زانـکـه بـخـبـث
رفـــــعـــــت و رتـــــبــــت اربــــاب هــــنــــر کــــم نــــشــــود
گـر چـه هـسـت اهـل خـرد را خـطـر از بـی خردان
حــــدت خــــاطــــر دانـــا بـــخـــطـــر کـــم نـــشـــود
سـخـنـم را چـه تـفاوت کند از شورش خصم
کــه بــشــوب مــگــس نــرخ شـکـر کـم نـشـود
جــوهــری را چــه غــم از طــعــنــهٔ هــر مــشــتــریـی
کـه بـدیـن قـیـمـت یـاقـوت و گـهـر کـم نشود
مـــکـــن انـــدیـــشـــه ز ایـــذای حـــســـودان خـــواجــو
نــطــق عــیــســی بــوجــود دم خــر کــم نــشـود
ســنــگ بــد گــوهــر اگــر کــاسـهٔ زریـن شـکـنـد
قـــیـــمـــت ســـنــگ نــیــفــزایــد و زر کــم نــشــود
گـــفـــتـــهانـــد ایـــن مـــثــل و مــن دگــرت مــیگــویــم
که به تقبیح نظر نور بصر کم نشود
غزل شمارهٔ ۴۳۹
عــجــب از قــافــلــه دارم کــه بــدر مــینــشــود
تـــا ز خـــون دل مـــن مـــرحــلــه تــر مــینــشــود
خــــاطــــرم در پــــی او مــــیرود از هــــر طـــرفـــی
گــر چــه از خــاطــر مـن هـیـچ بـدر مـینـشـود
آنــچــنـان در دل و چـشـمـم مـتـصـور شـده اسـت
کــز بــرم رفــت و هــنــوزم ز نــظــر مــینـشـود
دســت دادیــم بــبــنــد تـو و تـسـلـیـم شـدیـم
چـارهئـی نـیست چو دستم بتو در مینشود
صــیـد را قـیـد چـه حـاجـت کـه گـرفـتـار غـمـت
گـــر بـــتــیــغــش بــزنــی جــای دگــر مــینــشــود
هــــر شـــب از نـــالـــه مـــن مـــرغ بـــافـــغـــان آیـــد
ویـن عـجـبتـر کـه تـرا هـیـچ خـبـر مـینـشـود
عــاقــبــت در ســر کــار تــو کــنــم جــان عــزیــز
چــکــنــم بــی تــو مــرا کـار بـسـر مـینـشـود
روز عــمــرم ز پـی وصـل تـو شـب شـد هـیـهـات
وین شب هجر تو گوئی که سحر مینشود
کـاروان گـر بـه سـفـر مـیرود از مـنزل دوست
دل بــرگــشــتــهٔ خــواجــو بــســفــر مــینــشـود
غزل شمارهٔ ۴۴۰
زهــــی لــــعــــل تــــو در درج مــــنـــضـــود
عــــــذارت آتــــــش و زلــــــف ســــــیــــــه دود
مــیــانــت چــون تــنــم پــیــدای پــنــهــان
دهـــانـــت چـــون دلـــم مــعــدوم مــوجــود
مـــــریــــض عــــشــــق را درد تــــو درمــــان
اســیــر شــوق را قـصـد تـو مـقـصـود
چـــرا کـــردی بـــقـــول بـــد ســـگـــالـــان
طـــریـــق وصـــل را یـــکـــبــاره مــســدود
گــنــاه از بــنــده و عــفــو از خـداونـد
تــــمـــنـــا از گـــدا وز پـــادشـــه جـــود
فـــکـــنـــدی بـــا قـــیـــامــت وعــده وصــل
خـوشـا روزی کـه بـاشـد روز موعود
خــلــاف عــهـد و قـطـع مـهـر و پـیـونـد
مـــیـــان دلـــبـــران رســـمـــیـــســت مــعــهــود
روان کــــــن ای نـــــگـــــار آتـــــشـــــیـــــن روی
زلــــــالــــــی آتــــــشــــــی زان آب مــــــعــــــقــــــود
ز مـــن بـــشـــنـــو نــوای نــغــمــهٔ عــشــق
کـه خـوش بـاشد زبور از لفظ داود
بــود حــکــمــت روان بــر جـان خـواجـو
که سلطانست ایاز و بنده محمود
غزل شمارهٔ ۴۴۱
مـــهـــرهٔ مـــهـــر چـــو از حـــقـــه مـــیـــنـــا بـــنــمــود
مــاه مــن طــلــعــت صــبــح از شــب یــلـدا بـنـمـود
گــوشــوار زرش از طــرف بــنـا گـوش چـو سـیـم
گـــوئـــی از جـــرم قـــمـــر زهـــرهٔ زهـــرا بـــنـــمـــود
ســــرو را در چــــمــــن آواز قـــیـــامـــت بـــنـــشـــســـت
چــون ســهــی ســرو مــن آن قــامــت رعــنــا بــنـمـود
صـــوفـــی از خـــرقــه بــرون آمــد و زنــار بــبــســت
چــــون بــــت مـــن گـــرهٔ زلـــف چـــلـــیـــپـــا بـــنـــمـــود
گــفــتــمــش مــرغ دلــم از چــه بــدام تــو فــتـاد
دانــــهٔ خــــال ســــیــــه بــــر رخ زیــــبــــا بـــنـــمـــود
غــم ســودای تــرا شــرح چــه حــاجــت چــو دلــم
بـــــر رخ زرد اثـــــر ســــر ســــویــــدا بــــنــــمــــود
چشم جادوی تو چون دست برآورد به سحر
رخــت ازلــفــت چــو ثــعــبــان یــد بــیــضـا بـنـمـود
بـــشـــکـــر خـــنـــده در احـــیـــای دل خـــســـتـــه دلــان
لــب جــانــبــخــش تــو اعــجــاز مــســیــحــا بـنـمـود
چـشـم خـواجـو چـو سـر حـقـهٔ گـوهـر بـگشود
لـــعـــل نـــاب از صـــدف لـــؤلـــؤی لـــالـــا بـــنـــمـــود
شـــاهـــد مـــهـــوش طـــبـــعـــش بــشــکــر گــفــتــاری
ای بــسـا شـور کـه از لـعـل شـکـر خـا بـنـمـود
غزل شمارهٔ ۴۴۲
چـــشـــمـــت دل پــر ز تــاب خــواهــد
مـــســـتـــســـت از آن کـــبـــاب خـــواهــد
کــام دل مــن بـه جـز لـبـت نـیـسـت
ســـرمـــســـت شـــراب نـــاب خــواهــد
از مــــن هــــمــــه رنــــگ زرد خــــواهــــی
آخــــر کـــه زر از خـــراب خـــواهـــد!
چـشـم تـوام اشک جوید از چشم
مـــــخـــــمــــور مــــداوم آب خــــواهــــد
شــد گــریــه و نــالــه مــونـس مـن
مـــیـــخـــواره مـــی و ربـــاب خــواهــد
از روی تو دیده چون کند صبر
گـــــازر هـــــمـــــه آفــــتــــاب خــــواهــــد
از خــواب نــمــیشــکــیــبــدت چــشـم
بــیــمــار هــمــیـشـه خـواب خـواهـد
جــان وصــل تــو بــی رقــیــب جـویـد
دل روی تـــو بـــی نـــقـــاب خــواهــد
چـون خـاک درش مـقـام خـواجـوسـت
دوری ز وی از چـــه بـــاب خـــواهـــد
غزل شمارهٔ ۴۲۳
آندم که نه شمع و نه لگن بود
شــــــمــــــع دل مـــــن زبـــــانـــــه زن بـــــود
وانـدم کـه نه جان و نه بدن بود
دل فــــتــــنـــه یـــار ســـیـــمـــتـــن بـــود
در آیـــــــنـــــــه روی یـــــــار جـــــــســــــتــــــم
خـــــود آیـــــنـــــه روی یـــــار مــــن بــــود
دل در پـــــــــــی او فـــــــــــتــــــــــاد و او را
خــــود در دل تــــنــــگ مـــن وطـــن بـــود
مـــــوج افـــــکـــــن قـــــلـــــزم حـــــقــــیــــقــــی
هــم گــوهـر و هـم گـهـر شـکـن بـود
دی بــــــــر در دیــــــــر درد نــــــــوشـــــــان
آشـــــــوب خـــــــروش مـــــــرد و زن بــــــود
دیــدم بــت خـویـش را کـه سـرمـسـت
در دیـــــر حـــــریـــــف بــــرهــــمــــن بــــود
هـر بـت کـه مـغـانش سجده کردند
چــون نــیــک بــدیــدم آن شــمــن بـود
پـــــروانـــــهٔ روی خــــویــــشــــتــــن شــــد
آن فــتــنــه کــه شــمـع انـجـمـن بـود
چــون پـرده ز روی خـویـش بـرداشـت
خـــود پـــردهٔ روی خـــویــشــتــن بــود
خـــواجـــو بـــزبـــان او ســـخـــن گـــفــت
هـــیــهــات چــه جــای ایــن ســخــن بــود
غزل شمارهٔ ۴۲۴
وفـــات بـــه بـــود آنـــرا کــه در وفــای تــو نــبــود
کــه مــبــتــلــا بـود آنـکـس کـه مـبـتـلـای تـو نـبـود
چـو خـاک مـیشـوم آن بـه که خاکپای تو باشم
کـه خـاک بـر سـر آنـکس که خاک پای تو نبود
اســیــر بــنــد شــود هــر کــه بـنـدهٔ تـو نـگـردد
جــفــای خــویــش کــشــد هــر کـه آشـنـای تـو نـبـود
ز دیــده دســت بــشــویــم اگـر نـه روی تـو بـیـنـد
ز ســـر طــمــع بــبــرم گــر درو هــوای تــو نــبــود
بــر آتــش افــکــنــم آنــدل کــه در غــم تــو نــسـوزد
بــبــاد بــر دهــم آن جــان کــه از بـرای تـو نـبـود
بـــجـــز ثـــنــای تــو نــبــود هــمــیــشــه ورد زبــانــم
کـه حـرز بـازوی جـانـم بـه جـز دعـای تـو نـبود
بـــود بـــجـــای مـــنـــت صـــد هـــزار دوســـت ولـــیـــکـــن
بــدوســتــی کـه مـرا هـیـچـکـس بـجـای تـو نـبـود
دلــــم وفــــای تـــو ورزد چـــرا کـــه هـــیـــچ نـــیـــرزد
دلــی کــه بــســتــهٔ گــیــسـوی دلـگـشـای تـو نـبـود
گـــدای کـــوی تـــو بـــودن ز مـــلـــک روی زمــیــن بــه
کـه سـلـطـنـت نـکـنـد هـر کـه او گـدای تـو نـبـود
چــــو ســــر ز خــــاک بــــرآرنــــد هـــرکـــس بـــامـــیـــدی
امــــیــــد اهـــل مـــودت بـــه جـــز لـــقـــای تـــو نـــبـــود
ترا به چشم تو بینم چرا که دیدهٔ خواجو
ســــــزای دیــــــدن روی طـــــرب فـــــزای تـــــو نـــــبـــــود
غزل شمارهٔ ۴۲۵
مــشــنــو کــه چــراغ دل مــن روی تــو نـبـود
یـا مـیـل مـن سـوخـتـه دل سـوی تـو نـبود
مـشـنـو کـه هـر آنـکـس خـبر از عالم جانست
آئـــیـــنـــه جـــانـــش رخ دلــجــوری تــو نــبــود
مــشــنــو کــه ســر زلــف عــروســان بــهــاری
آشـــفـــتـــهٔ آن ســـنـــبـــل گــلــبــوی تــو نــبــود
مـــشـــنـــو کـــه دل خـــســـتــهٔ دیــوانــه مــا را
شــوریــدگــی از ســلـسـلـهٔ مـوی تـو نـبـود
مـشـنـو کـه گـر آن طـرهٔ زنگی وش هندوست
تــرک فــلــکــی بــنــدهٔ هــنــدوی تــو نــبـود
مشنو که چو در گوشهٔ محراب کنم روی
چـشـمـم هـمـه در گـوشـهٔ ابـروی تـو نـبود
مـشـنـو کـه گر از هر دو جهان روی بتابم
مـقـصـود مـن از هـر دو جهان روی تو نبود
مـشـنـو که شبی تا سحر از آتش سودا
مــنــزلــگــه مــن خــاک ســر کــوی تــو نـبـود
مـشـنـو کـه پـریـشـانـی و بـیماری خواجو
از زلـــف کـــژ و غـــمـــزهٔ جــادوی تــو نــبــود
غزل شمارهٔ ۴۲۶
دوش کـــــز طــــوفــــان اشــــکــــم آب دریــــا رفــــتــــه بــــود
از گـــرســـتـــن دیـــده نـــتـــوانـــســـت یــک ســاعــت غــنــود
مـــــردم چــــشــــم مــــرا خــــون دل از ســــر مــــیگــــذشــــت
گــــر چــــه کــــار دیـــده از خـــونـــابـــهٔ دل مـــیگـــشـــود
آه آتــــــش بــــــار مــــــن هـــــر دم بـــــرآوردی چـــــو بـــــاد
از نـــــــــهـــــــــاد نـــــــــه رواق چـــــــــرخ دود انــــــــدود دود
صــــدمــــهٔ غــــوغــــای مــــن ســــتــــر کــــواکــــب مـــیدریـــد
صـــــیـــــقـــــل فــــریــــاد مــــن زنــــگــــار گــــردون مــــیزدود
از دل آتــــــــش مــــــــیزدم در صــــــــدرهٔ خــــــــارای کــــــــوه
زانـــــســـــبــــب کــــوه گــــرانــــم دل گــــرانــــی مــــینــــمــــود
هـــر نـــفـــس آهـــم ز شـــاخ ســـدره آتــش مــیفــروخــت
هـــر دم افـــغـــانـــم کـــلـــاه از فـــرق فـــرقـــد مـــیربــود
مـــــطـــــرب بـــــلـــــبـــــل نـــــوای چـــــرخ مـــــیزد بـــــر ربــــاب
هـــر تـــرنـــم کـــز تـــرنـــم ســـاز طـــبــعــم مــیشــنــود
بـــخـــت بـــیـــدارم در خـــلـــوت بـــزد کـــای بـــی خـــبــر
دولـــت آمــد خــفــتــهئــی بــرخــیــز و در بــگــشــای زود
مــن ز شــادی بــیــخــود از خــلــوتـسـرا جـسـتـم بـرون
سروری دیدم که فرقش سطح گردون می بسود
کـــار خـــواجـــو یـــافـــت از دیـــدار مـــیـــمــونــش نــظــام
انــــتــــظــــاری رفــــت لـــیـــکـــن عـــاقـــبـــت مـــحـــمـــود بـــود
غزل شمارهٔ ۴۲۷
شـبـی بـا یـار در خـلـوت مـرا عـیـشـی نـهانی بود
کـه مـجـلـس بـا وجـود او بـهشت جاودانی بود
عـقـیـقـش از لـطـافـت در قـدح چـون عـکس میافکند
مـی انـدر جـام یـاقـوتـی تو گوئی لعل کانی بود
جهان چونروز روشن بود بر چشمم شب تاری
تـو گـوئـی شـمـع رخـسـارش چـراغ آسمانی بود
ز آه و اشــک مــیــگــونـم شـبـی تـا روز در مـجـلـس
ســــمــــاع ارغــــنــــونــــی و شــــراب ارغــــوانـــی بـــود
چـو خـضـرم هـر زمـان مـیشد حیات جاودان حاصل
کــه مــی در ظــلــمــت شــب عــیــن آب زنــدگــانـی بـود
خـیـال قد سرو آساش چون در چشم من بنشست
مــرا بــر جـویـبـار دیـده سـرو بـوسـتـانـی بـود
مــیــانــش را نــشــان هــسـتـی انـدر نـیـسـتـی جـسـتـم
چـودیـدم در کنار آنرا نشان از بی نشانی بود
چـنـان کـانـدر پـریـشـانـی سـرافـرازی کـنـد زلـفـش
تــوانــائــی چــشــم ســاحــرش در نــاتــوانــی بــود
چـوچـشـم خـواجـوی دلخسته گاه گوهر افشانی
هـــمـــه شـــب کــار لــعــل آبــدارش درفــشــانــی بــود
غزل شمارهٔ ۴۲۸
مـــرا وقـــتـــی نـــگــاری خــرگــهــی بــود
کـه قـدش غـیـرت سـرو سـهـی بـود
نـــه از بـــاغـــش مـــرا بـــرگ جـــدائـــی
نــه از سـیـبـش مـرا روی بـهـی بـود
بـــشـــب روشـــن شــدی راهــم ز رویــش
ز مـویـش گر چه بیم گمرهی بود
ز چـــشـــم آهـــوانـــش خـــواب خـــرگــوش
نــه از مــســتــی ز عــیــن روبــهــی بــود
سـخـن کـوتـه کـنـم دور از جـمـالـش
مـراد از عـمـر خـویـشـم کـوتهی بود
رخــم پــر نــاردان مــیشــد ز خـونـاب
کـه از نـارش دمـی دستم تهی بود
ز مـــردان رهـــش خـــواجـــو در ایـــن راه
کسی کو جان بداد آنکس رهی بود
غزل شمارهٔ ۴۲۹
راســــتــــی را در ســــپــــاهـــان خـــوش بـــود آواز رود
در مـــــیـــــان بـــــاغ کــــاران یــــا کــــنــــار زنــــده رود
بـاده در سـاغـر فـکـن سـاقی که من رفتم بباد
رود را بــر ســاز کــن مـطـرب کـه دل دادم بـرود
جـــام لـــعـــل و جـــامـــهٔ نـــیـــلـــی ســیــه روئــی بــود
خــیــز و خــم بــنـمـای تـا خـمـری کـنـم دلـق کـبـود
گــر تــو نــاوک مــیزنــی دور افــکــنــم درع و سـپـر
ور تـو خـنجر میکشی یکسو نهم خفتان و خود
شــــاهــــد بــــربــــط زن از عـــشـــاق مـــیســـازد نـــوا
بــلــبــل خــوش نـغـمـه از نـوروز مـیگـویـد سـرود
در چنین موسم که گل فرش طرب گسترده است
جــامــهٔ جــان مــرا گــوئــی ز غــم شــد تــار و پــود
آن شــــه خــــوبــــان زبـــردســـت و گـــدایـــان زیـــردســـت
او چـو کـیـخـسـرو بـلـنـد افـتـاده و پیران فرود
مــــیبــــرد جــــانــــم بــــرمـــحـــراب ابـــرویـــش نـــمـــاز
مــیفــرســتــد چــشــم مــن بــر خــاک درگـاهـش درود
چــون مــیــان دجـلـه خـواجـو را کـجـا بـودی کـنـار
کــــز کــــنــــار او دمــــی خــــالــــی نــــیــــفـــتـــادی ز رود
غزل شمارهٔ ۴۳۰
نــقــش رویــت بــچــه رو از دل پـر خـون بـرود
بــا خــیــال لــبـت از چـشـم چـو جـیـحـون بـرود
بــچــه افــســون دل از آن مــار ســیــه بــرهـانـم
کان نه ماریست که از حلقه بافسون برود
از ســر کــوی تــوام روی بــرون رفــتـن نـیـسـت
هـــر کـــرا پـــای فــرو رفــت بــگــل چــون بــرود
دیــده غــیــرت بــرد از دل کـه مـقـیـم در تـسـت
در مــیــانــشـان چـو نـکـو در نـگـری خـون بـرود
چــون دلــم در ســر آنــزلـف سـیـه خـواهـد شـد
بـه چـه روی از سـر آن هـنـدوی مـیـمـون برود
جــانــم از مــلـک درون عـزم سـفـر خـواهـد کـرد
ای دل غـــمـــزده بـــشـــتـــاب کـــه اکـــنـــون بــرود
خـواجـو از چـشـم پـر آب ار گهر افشان گردد
عـــقـــد گــوهــر دلــش از لــؤلــؤ مــکــنــون بــرود
غزل شمارهٔ ۴۳۱
تـرک تـیـرانـداز مـن کـز پـیـش لـشـکـر مـیرود
دلــــربــــا مــــیآیــــدم در چــــشـــم و دلـــبـــر مـــیرود
بـــامــدادان کــان مــه از خــرگــاه مــیآیــد بــرون
ز آتــــش رخــــســــارش آب چـــشـــمـــهٔ خـــور مـــیرود
مــن بــتــلـخـی جـان شـیـریـن مـیدهـم فـرهـادوار
وز لــــب شــــیــــریــــن جــــانــــان آب شــــکـــر مـــیرود
آتـــشـــی در ســـیـــنـــه دارم کـــز درون ســـوزنــاک
دمـبـدم چون شمع مجلس دودم از سر میرود
گــر بــدامــن اشــک در پــایــم گــهـر ریـزی کـنـد
جــای آن بــاشــد چــرا کــو بــر ســر زر مــیرود
تــیــره مــیگــردد ســحــرگـه دیـدهٔ سـیـارگـان
بـــســکــه دود آه مــن در چــشــم اخــتــر مــیرود
مـیرود خـونـم ز چـشـم خونفشان تدبیر چیست
زانـکـه هـر سـاعـت کـه مـیآیـد فـزونـتـر مـیرود
چـنـگ را بـیـنـم کـه هـنـگـام صـبـوح از درد مـن
مـیکـنـد فـریـاد و خون از چشم ساغر میرود
ای بــهــشــتــی پــیــکــر از فــردوس مــیآئــی مـگـر
کــــز عــــقــــیــــق جــــانـــفـــزایـــت آب کـــوثـــر مـــیرود
گر دل و دین در سر زلف تو کردم دور نیست
رخــتــمــؤمــنــدر ســر تــشــویــش کـافـر مـیرود
چـون دبـیـر از حـال خـواجـو مـیکـنـد رمـزی بیان
خــون چــشـمـم چـون قـلـم بـر روی دفـتـر مـیرود
غزل شمارهٔ ۴۳۲
تـــشـــنـــهٔ غـــنــچــه ســیــراب تــرا آب چــه ســود
مــردهٔ نــرگـس پـر خـواب تـرا خـواب چـه سـود
جــان شــیــریــن چــو بــتــلــخــی بـلـب آرد فـرهـاد
گـر چـشـانـنـدش از آن پـس شـکر ناب چه سود
چـــون تـــوئـــی نـــور دل دیـــدهٔ صـــاحـــبنـــظـــران
شمع بی روی تو در مجلس اصحاب چه سود
مــنــکــه بــی خــاک سـر کـوی تـو نـتـوانـم خـفـت
بـسـتـر خـواب مـن از قـاقـم و سـنجاب چه سود
کـــام جــانــم ز لــب ایــن لــحــظــه بــرآور ور نــی
تـشـنه در بادیه چون خاک شود آب چه سود
دمــــــبــــــدم مــــــردمــــــک دیــــــده دهــــــد جـــــلـــــابـــــم
دل چـو خـون گـشـت کـنـون شـربت عناب چه سود
هـمـچـو چـشـمـت چـو ز مـسـتـی نفسی خالی نیست
زاهــد صــومــعــه را گــوشــهٔ مـحـراب چـه سـود
بــــی فــــروغ رخ زیــــبـــای تـــو در زلـــف ســـیـــاه
در شــب تــیــره مــرا پــرتــو مــهـتـاب چـه سـود
چـــون بـــخـــنــجــر ز درت بــاز نــگــردد خــواجــو
ایـنـهـمـه جـور جـفـا بـا وی ازیـن بـاب چـه سـود
غزل شمارهٔ ۶۴۴
بـا روی چـون گـلـنـارش از بـرگ سـمن باز آمدم
بــا زلــف عــنــبــر بـارش از مـشـک خـتـن بـاز آمـدم
تــا آن نــگــار ســیــمـبـر شـد شـمـع ایـوانـی دگـر
مــردم چــو شــمــع انـجـمـن وز انـجـمـن بـاز آمـدم
گــفــتــم بــبــیــنـم روی او یـا راه یـابـم سـوی او
رفـتـم ز جـان در کـوی او وز جـان و تن باز آمدم
از عـشـق آن جـان جـهـان بـگـذشـتـم از جـان و جهان
وز مــــهــــر آن ســــرو روان از نــــارون بـــاز آمـــدم
چـون بـاد صـبـح از بوستان آورد بوی دوستان
رفتم ز شوق از خویشتن وز خویشتن باز آمدم
تــا بــرگ گــلــبــرگ رخـش دارم نـدارم بـرگ گـل
تــا آمــدم در کــویــش از طــرف چــمــن بـاز آمـدم
مــیرفــت و مــیگــفـت ای گـدا از مـن بـیـازردی چـرا
گـر زانـکـه داری مـاجـرا بـازآ کـه مـن باز آمدم
وقتی اگر من پیش ازین با خود ز راه بیخودی
گــفــتــم کــزو بـاز آیـم از بـاز آمـدن بـاز آمـدم
خـواجـو بـه کـام دوسـتان سوی وطن باز آمدی
ای دوســــتــــان از آمــــدن ســــوی وطــــن بــــاز آمـــدم
غزل شمارهٔ ۶۴۵
رخـــشـــنــدهتــر از مــهــر رخــش مــاه نــدیــدم
خــــوشــــتــــر ز ره عـــشـــق بـــتـــان راه نـــدیـــدم
عــمــریـسـت کـه آن عـمـر عـزیـزم بـشـد از دسـت
مـــاهــیــســت کــه آن طــلــعــت چــون مــاه نــدیــدم
دل خـــواســـتـــه بـــود از مـــن دلـــداده ولـــیـــکـــن
جـــان نـــیـــز فــدا کــردم و دلــخــواه نــدیــدم
آتـــــــش زدم از آه دریـــــــن خــــــرگــــــه نــــــیــــــلــــــی
چــــون طــــلــــعــــت او بـــر در خـــرگـــاه نـــدیـــدم
تــــا در شـــکـــن زلـــف ســـیـــاه تـــو زدم دســـت
از دامـــــن دل دســـــت تـــــو کـــــوتـــــاه نـــــدیـــــدم
در مهر تو همره به جز از سایه نجستم
در عــشــق تــو هــمــدم بــه جــز از آه نـدیـدم
دلـــگـــیـــرتـــر از چـــاه زنـــخـــدان تـــو بـــر مــاه
در گـــــوی زنـــــخـــــدان مـــــهـــــی چـــــاه نـــــدیـــــدم
آشـفـتـهتـر از مـوت کـه بـر مـوی کـمـر گشت
مـــن مـــوی کـــســـی تـــا بـــکـــمـــرگـــاه نــدیــدم
از خـــرمـــن ســـودای تـــو ســرمــایــهٔ خــواجــو
حــاصــل بــحــز از گــونــه چــون کــاه نــدیــدم
غزل شمارهٔ ۶۴۶
نـــکـــنـــم حـــدیـــث شــکــر چــو لــبــت گــزیــدم
چــه کــنــم نــبـات مـصـری چـو شـکـر مـزیـدم
بـتـو کـی تـوان رسـیـدن چـو ز خـویـش رفتم
ز تو چون توان بریدن چو ز خود بریدم
چــه
فــروشــی آب رویــم کــه بــمــلــک عــالـم
نـــفـــروشـــم آرزویـــت کـــه بـــجـــان خــریــدم
نــدهــم کــنــون ز دســتــت کــه ز دســت رفــتــم
نــروم ز پــیـش تـیـغـت کـه بـجـان رسـیـدم
چــه نــکــردم از وفــا تــا بــتـو مـیـل کـردم
چــه نـدیـدم از جـفـا تـا ز تـو هـجـر دیـدم
کـه بـرد خـبـر بـه یـارم کـه ز اشـتـیاقش
ز خــبــر بــرفــتــم از وی چــو خــبــر شــنــیـدم
نــکــشـیـده زلـف عـنـبـر شـکـنـش چـو خـواجـو
نــتـوان بـشـرح گـفـتـن کـه چـهـا کـشـیـدم
غزل شمارهٔ ۶۴۷
روزی بــــه ســــر کــــوی خــــرابـــات رســـیـــدم
در کـــوی خـــرابـــان یـــکـــی مـــغـــبــچــه دیــدم
از چشم بشد ظلمت و سرچشمهٔ خضرم
چــون در خـط سـبـز و لـب لـعـلـش نـگـریـدم
نقش دو جهان محو شد از لوح ضمیرم
چــون نـقـش رخـش بـر ورق دیـده کـشـیـدم
در لــعـل لـبـش یـافـتـم آن نـکـتـه کـه عـمـری
در عــــالــــم جـــان مـــعـــنـــی آن مـــیطـــلـــبـــیـــدم
تـا شـیـشـهٔ خـودبـیـنـی و هـسـتی نشکستم
یک جرعه به کام از می لعلش نچشیدم
ســـاکـــن نـــشـــدم در حـــرم کـــعــبــهٔ وحــدت
تــــا بــــادیــــهٔ عــــالــــم کــــثـــرت نـــبـــریـــدم
بـا مـن سـخن از درس و کتب خانه مگوئید
اکــنــون کــه وطـن بـر در مـیـخـانـه گـزیـدم
ایـمـان چـه دهـم عـرض چـو در کـفـر فتادم
قـرآن چـه کـنم حفظ چو مصحف بدریدم
تــســبــیــح بــیـفـکـنـدم و نـاقـوس گـرفـتـم
ســـجـــاده گـــرو کـــردم وز نـــار خـــریــدم
بـــردار شـــدم تــا بــدهــم داد انــا الــحــق
مــــعــــنـــی انـــا الـــحـــق ز ســـردار شـــنـــیـــدم
خـواجـو بـدر دیـر شـو و کـعـبـه طـلب کن
زیــرا کــه مــن از کـفـر بـه اسـلـام رسـیـدم
غزل شمارهٔ ۶۴۸
نـشـان روی تـو جـسـتـم بـه هـر کجا که رسیدم
ز مـــهـــر در تـــو نـــشـــانـــی نــدیــدم و نــشــنــیــدم
چـــه رنــجــهــا کــه نــیــامــد بــرویــم از غــم رویــت
چــه جـورهـا کـه ز دسـت تـو در جـهـان نـکـشـیـدم
هـــزار نـــیـــش جـــفــا از تــو نــوش کــردم و رفــتــم
هـــزار تـــیـــر بـــلـــا از تـــو خـــوردم و نـــرمـــیـــدم
کــــدام یــــار جـــفـــا کـــز تـــو احـــتـــمـــال نـــکـــردم
کـــدام شـــربـــت خـــونـــابـــه کـــز غــمــت نــچــشــیــدم
تــرا بــدیــدم و گــفــتــم کــه مــهــر روز فــروزی
ولـی چـه سـود کـه یـک ذره مـهـر از تـو نـدیدم
بـــجـــای مـــن تـــو اگــر صــد هــزار دوســت گــزیــدی
بـــدوســـتـــی کـــه بــجــای تــو دیــگــری نــگــزیــدم
جــهـان بـروی تـو مـیدیـدم ار چـه هـمـچـو جـهـانـت
وفـــا و مـــهـــر نـــدیـــدم چـــو نـــیــک در نــگــردیــدم
بسی تو عهد شکستی که من رضای تو جستم
بـسـی تـو مـهـر بـریـدی کـه از تـو مـن نـبـریدم
از آن زمــان کــه چــو خــواجــو عــنــان دل بــتــو دادم
بـــجـــان رســـیـــدم و هـــرگـــز بـــکــام دل نــرســیــدم
غزل شمارهٔ ۶۴۹
بـــلـــبـــلـــان کـــه رســـانـــد نــســیــم بــاغ ارم
بـــتـــشـــنـــگـــان کــه دهــد آب چــشــمــهٔ زمــزم
مـــقـــیـــم در طـــیـــرانـــســـت مـــرغ خـــاطـــر مـــا
بــگــرد کــوی تــو هــمــچـون کـبـوتـران حـرم
مــرا بــنــاوک مــژگــان اگــر کــشـی غـم نـیـسـت
شـهـیـد تـیـغ غـمـت را ز نـوک تـیـر چـه غـم
بـه نـامـه بـهـر جـگـر خـستگان دود فراق
بـــســـاز شـــربـــتـــی آخـــر ز آب چـــشـــم قـــلــم
کــجــا بــطــعــنــهٔ دشـمـن ز دوسـت بـرگـردم
کــه غــرق بــحــر مـودت نـتـرسـد از شـبـنـم
گــرم عــنــایــت شــه دسـتـگـیـر خـواهـد بـود
مــنــم کــنــون و ســرخــاکــســار و پــای عــلــم
بــیــار نــکــهـت جـان بـخـش بـوسـتـان وصـال
که جان فدای تو باد ای نسیم عیسی دم
کـسـی کـه مـلـک خـرد بـاشدش بزیر نگین
ز جـام مـی نـدهـد جـرعـهئـی بـه مـلـکـت جم
چــگــونــه در ره مـسـتـی قـدم نـهـد خـواجـو
اگـر نـه بـر سـر هـسـتـی نـهـاده اسـت قدم
غزل شمارهٔ ۶۵۰
ایــدل ار خــواهــی بــه دولــتــخــانــهٔ جــانــت بـرم
ور حــدیــث جــان نــگــوئــی پــیــش جــانــانـت بـرم
شــمــســهٔ ایــوان عــقـلـی مـاه بـرج عـشـق بـاش
تــا بــپــیــروزی بـریـن پـیـروزه ایـوانـت بـرم
گـر چـنـان دانـی کـه از راه خـطـا بگذشتهئی
پــای در نــه تـا بـه خـلـوتـخـانـهٔ خـانـت بـرم
گــوهــر شــهــوار خــواهـی بـر لـب بـحـر آرمـت
دامـــن گـــل بـــایـــدت ســـوی گـــلـــســتــانــت بــرم
از کـــف دیــو طــبــیــعــت بــاز گــیــر انــگــشــتــری
تـا بـگـیـرم دسـت و بـر تخت سلیمانت برم
نـفـس کـافـر کـیـش را گـر بـندهٔ فرمان کنی
هر چه فرمائی شوم تعلیم و فرمانت برم
در گذر زین ارقم نه سر که گر دل خواهدت
دســت گــیــرم بــر سـر گـنـجـیـنـهٔ جـانـت بـرم
گـر شـوی بـا مـن چـوآه صـبـحـگـاهـی هـمـنـفـس
از دل پـــر مـــهـــر بـــر ایـــوان کـــیـــوانـــت بـــرم
چـون دریـن راه از در بـتـخـانـه مـییـابی گشاد
مــســت و لــایــعــقـل درآ تـا پـیـش رهـبـانـت بـرم
ور جـدا گـردی ز خـواجـو بـا بهشتی پیکران
از پــی نــزهــت بــصــحــن بــاغ رضــوانــت بــرم
غزل شمارهٔ ۶۵۱
دوش مـــــــیآیـــــــد نـــــــگـــــــار بـــــــربـــــــرم
گـــــــفـــــــتــــــم ای آرام جــــــان و دلــــــبــــــرم
دامـــن افـــشـــان زیــن صــفــت مــگــذر ز مــا
گـــفـــت بــگــذار ای جــوان تــا بــگــذرم
گــفــتــم امــشــب یــک زمـان تـشـریـف ده
تـــا بـــکـــام دل ز وصـــلـــت بـــر خـــورم
گـــفـــت بـــی پـــروانــه نــتــوان یــافــتــن
صـــحـــبــتــم را زانــکــه شــمــع خــاورم
گـــفـــتـــم از پــروانــه و خــط در گــذر
مــن نــه مــیــر مــلــک و شــاه کــشـورم
یــک زمــان بــا مــن بــدرویــشـی بـسـاز
زانـــکـــه مــن هــم بــنــدهات هــم چــاکــرم
چـــون غـــلـــام حـــلـــقــه در گــوش تــوام
چـــنـــد داری هـــمـــچــو حــلــقــه بــر درم
گــــفــــت آری بــــس جــــوانــــی مــــهـــوشـــی
تـــا کـــنـــون جــز راه مــهــرت نــســپــرم
راســــتــــی را ســـرو بـــالـــائـــی خـــوشـــی
تــا بــیــایــم بـا تـو جـان مـیپـرورم
گـــفـــتــم از مــهــر جــمــالــت گــشــتــهام
آنـــچـــنـــان کـــز ذره پـــیــشــت کــمــتــرم
گـــفـــت آری بـــا چـــنـــان حــســن و جــمــال
شـــایـــد ار گـــوئـــی کـــه مـــهـــر انــورم
گــفــتــم امــشــب گــر مــســلــمــانــی بــیــا
گــفــت اگــر یــک لــحــظــه آیــم کــافــرم
گـــــفــــت ار جــــان بــــایــــدت اســــتــــادهام
گــفــت کــو ســیــم و زرت تــا بــنــگـرم
گــفـتـمـش گـر سـیـم بـایـد شـب بـیـا
گــفــت خــلــقــت بــیــنـم از لـطـف و کـرم
گفتمش یک لحظه با پیران بساز
گــــفــــت زر بــــرکــــش کــــه مـــن زال زرم
گــفــتــمــش گــر ســر بـرآری بـنـدهام
گــفــت خــواجـو بـگـذر امـشـب از سـرم
غزل شمارهٔ ۶۵۲
چـــو بــرکــشــی عــلــم قــربــت از حــریــم حــرم
ز مــــا بــــبــــادیـــه یـــاد آر از طـــریـــق کـــرم
نـــدانـــم ایـــن نـــفـــس روح بـــخــش روحــانــی
شــمــیــم بــاغ بــهــشــتـسـت یـا نـسـیـم ارم
رقــــوم دفــــتــــر دیــــوانــــگــــی نــــکـــو خـــوانـــد
کـسـی کـه بـر دلـش از بیخودی زدند رقم
مــســخــرت نــشــود تــخــتــگــاه مــلــک وجـود
مـگـر گـهـی کـه زنـی خـیـمـه بـر جـهان عدم
مـــرا کـــه گـــنــج غــمــت هــســت در خــرابــهٔ دل
چـرا بـه آبـی در مـی سـرزنـش کـنی چو درم
بــدور بــاش فــراقــم ز خــویــش دور مــدار
اگــر چــنــانــکــه کـنـی قـتـل مـن بـتـیـغ سـتـم
کـنـون کـه کـشـتـی عـمـرم فتاده در غرقاب
کــجــا بــســاحــل شــادی رســم ز ورطـهٔ غـم
چـو صـید عشق شدم از حرامیم غم نیست
کــه هــیــچــکــس نــکــنــد قــصــد آهــوان حـرم
چه خیزد ار بنشانی چو خاک شد خواجو
غــــبـــار خـــاطـــر او را بـــه آب چـــشـــم قـــلـــم
غزل شمارهٔ ۶۰۸
خــوشـا بـا دوسـتـان در بـوسـتـان گـل
کـه خـوش بـاشـد بـروی دوستان گل
شـــکـــوفـــه مـــو بـــدســت و ابــر دایــه
صـــبـــا رامـــیـــن و ویـــس دلـــســتــان گــل
ســـمــن را شــد نــفــس بــاد و روان آب
چـمـن را گـشت تن شمشاد و جان گل
تـــرنـــم مــیکــنــد بــر شــاخ بــلــبــل
تــبــســم مــیکــنــد در بــوســتــان گــل
لــــبــــش بـــا هـــم نـــمـــیآیـــد از آنـــروی
کــه دارد خــردهئــی زر در دهــان گــل
کــشــد در بــرقــبــای فــسـتـقـی سـرو
نــهــد بــر ســر کــلــاه ســایـبـان گـل
چو باد از روی گل برقع برانداخت
بــرآمــد ســرخ هــمــچــون ارغــوان گـل
بـــگـــو بـــا بـــلـــبــل ای بــاد بــهــاری
کـــه بـــاز آمـــد عـــلـــی رغـــم زمــان گــل
دلــش ســســتــی کــنــد چـون از نـهـالـی
بـــصـــحـــن گـــلـــســتــان آیــد خــزان گــل
بیا خواجو که با مرغان شب خیز
نـــهـــادســت از هــوا جــان در مــیــان گــل
مـی نـوشـیـن روان در ده کـه بـگـرفـت
چــو خــســرو مــلــکــت نــوشــیــروان گـل
غزل شمارهٔ ۶۰۹
مـــرا کـــه نـــیـــســت بــخــاک درت امــیــد وصــول
کـــجـــا بـــمـــنـــزل قـــربـــت بـــود مـــجــال نــزول
اگــر وصــال تــو حـاصـل شـود بـجـان بـخـرم
ولــی عــجــب کـه رسـد کـام بـیـدلـان بـحـصـول
چـنـیـن شنیدهام از پرده ساز نغمهٔ شوق
کــه ضـرب سـوخـتـگـان خـارج اوفـتـد ز اصـول
خـمـوش بـاشـد کـه با کشتگان خنجر عشق
خـــلـــاف عـــقـــل بـــود درس گـــفـــتـــن از مـــعــقــول
بــراهــل عــشــق فــضــلـیـت بـعـقـل نـتـوان جـسـت
که عقل و فضل درین ره عقیله است و فضول
بـــروز حــشــر ســر از مــوج خــون بــرون آرد
کــســیــکــه گـشـت بـه تـیـغ مـفـارقـت مـقـتـول
گــذشــت قــافــلــه و مــا گــشـوده چـشـم امـیـد
کـه کـی ز گـوشـهٔ مـحـمـل نـظر کند محمول
مـــیـــان مـــا و شـــمـــا حـــاجـــت رســـالــت نــیــســت
چـــو انــقــطــاع نــبــاشــد چــه احــتــیــاج رســول
مــــفــــارقــــت نــــکــــنـــم دیـــگـــر از حـــریـــم حـــرم
گــرم بــه کــعــبــهٔ وصــل افــتــد اتــفــاق وصـول
چــو ره نــمــیبــرم از تــیــرگــی بــه آب حـیـات
شـــدســـت جـــان مـــن تـــشـــنـــه از حـــیــات مــلــول
بـــبـــوس دســـت مـــقـــیـــمـــان درگـــهـــش خــواجــو
بــــود کــــه راه دهــــنــــدت بـــبـــارگـــاه قـــبـــول
غزل شمارهٔ ۶۱۰
یــا مــســرع الــشــمــال اذا تـحـصـل الـوصـول
بـــلـــغ تـــحـــیـــتـــی و ســلــامــی کــمــا اقــول
از تــــشــــنـــگـــان بـــادیـــهٔ هـــجـــر یـــاد کـــن
روزی گـــرت بـــکـــعــبــهٔ قــربــت بــود وصــول
یــا رب چــنـیـن کـه اخـتـر وصـلـت غـروب کـرد
بـیـنـم شـبـی کـه کـوکـب فـرقـت کـند افول
خـواهـم کـه سـوی یـار فرستم خبر ولیک
تـرسـم کـه هـمـچـو من متعلق شود رسول
از چــشــم مـا بـرون نـزنـد خـیـمـه سـاربـان
از بـــهـــرآنـــکـــه بـــرســـرآبــش بــود نــزول
عـمـری کـه بـیـتـو مـیگـذرانـنـد ضـایـعـسـت
بــازا کــزیــن حــیــات مــضــیــع شــدم مــلــول
دل مــینــهـم بـبـنـد تـو گـر مـیبـری اسـیـر
جـان مـیکـنـم فـدای تـو گـر مـیکـنی قبول
گــفــتــم کــنــم مــعــانــی عــشــق تــرا بــیــان
فضلی که جز عقیله نباشد بود فضول
غزل شمارهٔ ۶۱۱
سپیده دم که برآمد خروش بانگ رحیل
بــرفــت پــیـش سـرشـک مـن آب دجـلـه و نـیـل
جـــهـــان ز گـــریـــهام از آب گـــشـــت مـــالـــامـــال
ز ســوز ســیــنــهام آتــش گــرفــت مــیــلــامــیـل
هـــلــاک مــن چــو بــوقــت وداع خــواهــد بــود
بــقــصـد جـان مـن ای سـاربـان مـکـن تـعـجـیـل
مــگــر بـشـهـر شـمـا پـادشـه مـنـادی کـرد
کـه هـسـت خـون غـریـبـان مـبـاح و مـال سـبـیل
کـــشـــنـــدگـــان گـــرفـــتـــار قـــیـــد مـــحـــنــت را
مــواخــذت نــکــنــد هــیــچــکــس بـخـون قـتـیـل
طــواف کــعــبــه عــشــق از کــســی درســت آیـد
کـه دیـده زمـزم او گـشـت و دل مـقـام خـلیل
بـــگـــفـــتـــگـــوی رقـــیـــب از حـــبـــیــب روی مــتــاب
رضـای خـصـم بـدسـت آر و غم مخور ز وکیل
گـر از لـبـم شـکـری مـیدهـی ز طـره بپوش
چـرا کـه کـفـر نـمـایـد کـرم بـنـزد بخیل
زبــور عــشــق تــو خـواجـو بـرآن ادا خـوانـد
کــه روز عــیــد مــســیــحــا حــواریــان انــجــیـل
غزل شمارهٔ ۶۱۲
نــــوبــــتــــی صــــبــــح بـــرآمـــد بـــبـــام
نـــــوبـــــت عـــــشـــــاق بــــگــــوی ای غــــلــــام
مـرغ سـحـر در سـخـن آمـد به ساز
ســــــاز بــــــر آواز خــــــروســـــان بـــــام
کـــوکـــبـــهٔ قـــافـــلـــه ســـالـــار صــبــح
بـــاز رســیــد ایــن نــفــس از راه شــام
خـــــادم ایـــــوان در خـــــلـــــوت بـــــبـــــنـــــد
در حــــــرم خــــــاص مــــــده بـــــار عـــــام
ای صــــنــــم ســــیــــم زنـــخـــدان بـــیـــار
از قـــــدح ســـــیـــــم مــــی لــــعــــل فــــام
صــوفــی اگــر صــافــی ازیـن خـم خـورد
رخـــت تـــصـــوف بـــفـــروشـــد تـــمـــام
حــاجــی اگــر روی تــو بــیــنــد مــقــیــم
در حــــرم کــــعــــبــــه نــــســـازد مـــقـــام
زمــــزم رنــــدان ســــبــــو کـــش مـــیـــســـت
بـــتــکــده و مــیــکــده بــیــت الــحــرام
نــام جــگــر ســوخـتـگـان چـیـسـت نـنـگ
نــنــگ غــم انــدوخــتــگــان چــیــســت نــام
آتـــــش پـــــروانـــــهٔ پـــــر ســـــوخــــتــــه
نـیـسـت بـه جـز پـخـتـن سودای خام
خیز و چو خواجو بصبوحی بشوی
جــــامــــهٔ جـــان را بـــنـــم چـــشـــم جـــام
غزل شمارهٔ ۶۱۳
بـــرآمــد بــانــگ مــرغ و نــوبــت بــام
کـــنـــون وقـــت مـــیـــســـت و نــوبــت جــام
چو کار پختگان بی باده خامست
بــدســت پــخــتــگــان ده بــاده خــام
بــهــر ایــامــی ایــن عــشــرت دهــد دســت
بــگــردان بــاده چـون بـا دسـت ایـام
لـــبـــش خـــواهــی بــنــاکــامــی رضــا ده
که کس را بر نیاید زان دهان کام
مــــن شــــوریــــده را مـــعـــذور داریـــد
کـــه بـــرآتـــش نــشــایــد کــردن آرام
دلـــــم کـــــی در فـــــراق آرام گـــــیــــرد
بـــــــــــــود آرام دل وصــــــــــــل دلــــــــــــارام
مـنـم دور از تـو هـمچون مرغ وحشی
بــــبــــوی دانــــهئــــی افــــتــــاده در دام
ز ســرمــســتــی بـرون از روی و مـویـت
نـه از صـبح آگهی دارم نه از شام
قـلـم در کـش چو بینی نام خواجو
کـه نـبـود عـاشـق شـوریـده را نام
غزل شمارهٔ ۶۱۴
آفـــــتـــــابـــــســـــت یـــــا ســــتــــارهٔ بــــام
کـــه پـــدیـــد آمـــد از کـــنـــارهٔ بــام
مــــاه در عــــقــــرب و قــــصـــب بـــرمـــاه
شـام بـر نـیـمـروز و چـیـن در شام
نـــام خـــالـــش مـــبـــر کـــه وحــشــی را
طـــــــمـــــــع دانـــــــه افــــــکــــــنــــــد در دام
خــیــز تــا مــی خـوریـم و بـنـشـانـیـم
آتــــــــــش دل بــــــــــه آب آتــــــــــش فــــــــــام
بــاده پــیـش آر تـا فـرو شـوئـیـم
جـــــامـــــهٔ جـــــان بــــه آب دیــــدهٔ جــــام
مـی جـوشـیـده خـور کـه حـیـف بـود
پخته در جوش و ما بدینسان خام
عـــاقـــلـــان ســـر عـــشـــق نـــشــنــاســنــد
کـایـن صـفـت نبود از خواص و عوام
عـــشـــق عــامــســت و عــقــل خــاص ولــیــک
چــــکــــنــــد خــــاص بــــا تـــقـــلـــب عـــام
شــمـع مـجـلـس نـشـسـت خـیـز نـدیـم
مــــه فــــرو رفــــت مــــی بـــیـــار غـــلـــام
دشـــمــنــانــرا بــکــام دوســت مــخــواه
دوســـــتـــــانـــــرا مـــــدار دشــــمــــن کــــام
چــــون بــــرآیــــی بــــبــــام پـــنـــدارنـــد
کــه ســهــیــلــسـت یـا سـپـیـدهٔ بـام
بـــا رخـــت هـــر کـــه مـــاه مــیطــلــبــد
نـــیـــســـت در عــاشــقــی هــنــوز تــمــام
ســـــرو بـــــا اعـــــتــــدال قــــامــــت تــــو
نـــاتـــراشـــیـــدهئـــیـــســـت بـــی انـــدام
نــام خــواجــو مــبــر کــه نـنـگ بـود
اگـــــر از عـــــاشـــــقـــــان بــــرآیــــد نــــام
غزل شمارهٔ ۶۱۵
تـــبـــت یــا ذا الــجــلــال و الــا کــرام
مــــــن جـــــمـــــیـــــع الـــــذنـــــوب و اثـــــام
ای صـــفـــاتــت بــرون ز چــون و چــرا
ذات پــــاکـــت بـــری ز کـــو و کـــدام
قـــاضـــی حـــاجــت وحــوش و طــیــور
رازق روزی ســـــــــــــــوام و هــــــــــــــوام
گــــوهــــر آرای قــــطـــره در اصـــداف
نــقــش پــرداز نــطــفــه در ارحــام
پــرچــم آویــز طــاســک خــورشــیــد
آتــــش انــــگــــیـــز خـــنـــجـــر بـــهـــرام
خــــاکــــبــــوس بــــســــاط فـــرمـــانـــت
جــم ســیــمــیــن ســریــر زریــن جـام
بــــســـت مـــشـــاطـــگـــان قـــدرت تـــو
بـر رخ صـبح چین گیسوی شام
کــرده اســتــاد صــنــعــت از یــاقـوت
شــــرف طــــاق تــــابــــخــــانـــهٔ بـــام
یــافــتــه از تــو نــضــرت و خـضـرت
بـــاغ مـــیـــنـــو و راغ مـــیـــنـــا فــام
بــــدر مـــشـــعـــل فـــروز آیـــنـــه دار
بـــر درش بـــنـــدهٔ مـــنـــیـــرش نــام
عـــنــبــر هــنــدی آنــکــه خــادم تــســت
کــار او بــینــســیــم لــطــفـت خـام
پـــیـــش مـــوج مـــحـــیــط احــســانــت
از حـــیـــا در عـــرق فـــتـــاده غــمــام
کـــاســـه گـــردان بـــزم تـــقــدیــرت
صــبــح زریــن کــلــاه ســیــم انــدام
هـــــــنـــــــدوی بـــــــارگـــــــاه ابــــــداعــــــت
شــــام زنـــگـــی نـــهـــاد خـــون آشـــام
عـــــــنـــــــدلـــــــیـــــــب زبــــــان گــــــویــــــا را
گـــل بـــســـتـــان فــروز ذکــرت کــام
گـــر کـــنـــد یـــاد صــدمــهٔ قــهــرت
بـــگـــســـلـــد مـــشــرقــی مــهــر زمــام
درک خــــاصــــان بــــکــــنــــه انـــعـــامـــت
نـــرســد خــاصــه عــام کــالــانــعــام
جان خواجو که مرغ گلشن تست
مــــــــگــــــــذارش بــــــــدام دل مــــــــادام
طــــمــــع دانــــهاش بــــدام افــــکـــنـــد
بـــاز گـــیـــرش ز دســت دانــه و دام
مـن کـه بـر یـاد زلـف و روی بـتـان
صـــــرف کـــــردم لــــیــــالــــی و ایــــام
بــوده بــا بــادهٔ مــغـانـه مـقـیـم
ســاخــتــه در شــرابــخــانــه مـقـام
زده راه خــــرد بــــنــــغـــمـــهٔ چـــنـــگ
ریـــــخـــــتــــه آب رخ بــــشــــرب مــــدام
نــفـس خـود کـامـم ار ز راه بـبـرد
بـــاز گـــشــتــم بــدرگــهــت نــاکــام
چــون خــطــا کــردهام کـنـم هـر دم
ســجـدهٔ سـهـو تـا بـروز قـیـام
گـــویـــمـــت بـــالـــعـــشـــی والـــابـــکــار
تـــبـــت یـــا ذوالـــجـــلـــال و الـــاکــرام
غزل شمارهٔ ۶۱۶
خــوشــا بــه مـجـلـس شـوریـدگـان درد آشـام
بــیــاد لــعــل لــبــش نــوش کـرده جـام مـدام
چــنــیــن شــنــیــدهام از مــفــتــی مــســائـل عـشـق
کـه مـرد پـخـتـه نـگـردد مگر ز باده خام
جـــفـــا و نـــکــبــت ایــام چــون ز حــد بــگــذشــت
بـــیــار بــاده کــه چــون بــاد مــیرود ایــام
خـــیـــال زلـــف و رخـــت گـــر مـــعـــاونـــت نـــکـــنـــد
چگونه شام بصبح آورند و صبح بشام
مــرا ز لــوح وجـود ایـن دو حـرف مـوجـودسـت
دل شکسته چو جیم و قد خمیده چو لام
اگـــر بـــبـــام بـــرآیــی کــه فــرق دانــد کــرد
کــه طــلــعــت تــو کــدامــســت و آفــتــاب کــدام
دمـی ز وصـل تـو گـفـتـم مـگـر به کام رسم
دمـــم بــکــام فــرو رفــت و بــرنــیــامــد کــام
بـراه بـادیـه هـر کـس که خون نکرد حلال
حــــرام بــــاد مــــرا و را وصـــال بـــیـــت حـــرام
اگـــر بـــکـــنـــیـــت خـــواجــو رســی قــلــم درکــش
کـه نـنـگ بـاشـد ار از عـاشـقـان بـرآید نام
غزل شمارهٔ ۶۱۶
خــوشــا بــه مـجـلـس شـوریـدگـان درد آشـام
بــیــاد لــعــل لــبــش نــوش کـرده جـام مـدام
چــنــیــن شــنــیــدهام از مــفــتــی مــســائـل عـشـق
کـه مـرد پـخـتـه نـگـردد مگر ز باده خام
جـــفـــا و نـــکــبــت ایــام چــون ز حــد بــگــذشــت
بـــیــار بــاده کــه چــون بــاد مــیرود ایــام
خـــیـــال زلـــف و رخـــت گـــر مـــعـــاونـــت نـــکـــنـــد
چگونه شام بصبح آورند و صبح بشام
مــرا ز لــوح وجـود ایـن دو حـرف مـوجـودسـت
دل شکسته چو جیم و قد خمیده چو لام
اگـــر بـــبـــام بـــرآیــی کــه فــرق دانــد کــرد
کــه طــلــعــت تــو کــدامــســت و آفــتــاب کــدام
دمـی ز وصـل تـو گـفـتـم مـگـر به کام رسم
دمـــم بــکــام فــرو رفــت و بــرنــیــامــد کــام
بـراه بـادیـه هـر کـس که خون نکرد حلال
حــــرام بــــاد مــــرا و را وصـــال بـــیـــت حـــرام
اگـــر بـــکـــنـــیـــت خـــواجــو رســی قــلــم درکــش
کـه نـنـگ بـاشـد ار از عـاشـقـان بـرآید نام
غزل شمارهٔ ۶۰۰
ای غـــم عـــشـــق تـــو آتـــش زده در خــرمــن دل
وآتــش هــجــر جـگـر سـوز تـو دود افـکـن دل
چـشـمـهٔ نوش گهر پوش لبت چشمهٔ جان
حــلــقــهٔ زلــف شــکــن بــر شــکــنــت مـعـدن دل
گــر کــنــی قـصـد دلـم دسـت مـن و دامـن تـو
ور کــنــد تــرک تــو دل دســت مــن و دامـن دل
جــانــم از دســت دل ار غــرقــهٔ خــون جــگـرسـت
خـــون جـــان مـــن دلـــســـوخـــتـــه در گـــردن دل
پـرتـو روی تـو شـد شـمـع شـبـستان دلم
تـا شـبـسـتـان سـر زلـف تو شد مسکن دل
بـده آن آب چـو آتـش که بجوش آمده است
ز آتـــش روی دل افـــروز تـــو خــون در تــن دل
چـاره بـا نـاوک چـشـمـت سـپـر انـداختنست
ورنــه تــیــر مــژهات بــگــذرد از جــوشــن دل
دل شـــیـــدا هــمــه پــیــرامــن ســودا گــردد
و اهـــل دلـــرا غــم ســودای تــو پــیــرامــن دل
آتشی در دل خواجوست که از شعلهٔ اوست
دود آهـــــی کـــــه بــــرون مــــیرود از روزن دل
غزل شمارهٔ ۶۰۱
رحــمـتـی گـر نـکـنـد بـر دلـم آن سـنـگـیـن دل
چون تواند که کشد بار غمش چندین دل
زیـن صـفـت بر من اگر جور کند مسکین من
ور ازیــن پــس نــدهــد داد دلــم مــســکـیـن دل
مـن ازیـن در بـه جـفـا بـاز نگردم که مرا
پــای بــنــدســت در آن ســلـسـلـهٔ مـشـکـیـن دل
بـا گـلـسـتـان جـمـالـش نـکـشد فصل بهار
اهــل دل را بــه تــمــاشــای گــل و نـسـریـن دل
خـسـرو ار بـنـد وگـر پند فرستد فرهاد
بــرنــگــیــرد بــجــفــا از شــکـر شـیـریـن دل
دلــم از صــحــبــت خــوبـان نـشـکـیـبـد نـفـسـی
ای عـــزیـــزان مـــن بـــیــدل چــکــنــم بــا ایــن دل
نــکــنــد ســوی دل خــســتــهٔ خــواجـو نـظـری
آه از آن دلــبــر پــیــمــان شــکــن ســنــگــیـن دل
غزل شمارهٔ ۶۰۲
مــرا کـه راه نـمـایـد کـنـون بـه خـانـهٔ دل
کـه خـاک راهـم اگـر دل دهـم بـه خـانـهٔ گـل
مــن آن نــیــم کــه ز دیـنـار بـاشـدم شـادی
اگــر چــه بــنــده بــاقــبـال مـیشـود مـقـبـل
چـــو ســـرو هـــر کـــه بــرآورد نــام آزادی
دلــش کــجــا بــســهــی قــامـتـان شـود مـائـل
مــرا قــتــیـل نـبـیـنـد کـسـی بـضـربـت تـیـغ
مـگـر گـهـی کـه ز مـن مـنـقـطـع شـود قاتل
بــه راه بــادیــه مــســتـسـقـی جـمـال حـرم
بــــود لــــبــــالــــبــــش از آب دیــــدگــــان مــــنـــزل
ز چــشــم مــا نــرود کــاروان بــوقــت رحـیـل
بـه حـکـم آنـکـه ز سـیـلـاب نـگـذرد مـحـمـل
اگـر چـه بـر گـذرت سـائـلـان بـسی هستند
چـــو آب دیـــدهٔ مـــا نـــیـــســت در رهــت ســائــل
بــمــلــک دانـش اگـر حـکـم و حـکـمـتـت بـایـد
مـــقـــیـــم عـــالـــم دیـــوانـــگـــی شـــوای عــاقــل
چو وصل و هجر حجابست پیش اهل سلوک
ازیـــن حـــجـــاب بـــرون آی تـــا شـــوی واصـــل
مـــفـــارقـــت مـــتـــصـــور کـــجــا شــود مــا را
کــه نــیــســت هـر دو جـان در مـیـان مـا حـائـل
کـسـی کـه در حرم جان وطن کند خواجو
بـــود هـــر آیـــنـــه از ســـاکـــنــان کــعــبــهٔ دل
غزل شمارهٔ ۶۰۳
گـــــر گــــنــــج طــــلــــب داری از مــــار مــــتــــرس ای دل
ور خــــرمــــن گــــل خــــواهــــی از خــــار مـــتـــرس ای دل
چــــون زهـــد و نـــکـــونـــامـــی بـــر بـــاد هـــوا دادی
از طــــعــــنــــهٔ بــــدگــــویـــان زنـــهـــار مـــتـــرس ای دل
از رنـــــدی و بـــــدنــــامــــی گــــر نــــنــــگ نــــمــــیداری
از فـــخـــر طـــمـــع بـــرکـــن وز عــار مــتــرس ای دل
گــــر طــــالــــب دیــــداری از خـــلـــد بـــریـــن بـــگـــذر
ور نـــــور بـــــدســــت آمــــد از نــــار مــــتــــرس ای دل
چـون نـرگـس بـیـمـارش خـون مـیخـور اگـر مـستی
ور زانـــکـــه شـــود جـــانــت بــیــمــار مــتــرس ای دل
گـــر هـــمـــدم مـــنـــصـــوری رو لـــاف انـــا الـــحـــق زن
چــــــون دم زنــــــی از وحــــــدت از دار مـــــتـــــرس ای دل
جــان را چــو فــدا کــردی از تــن مــکــن انــدیــشــه
چــون تــرک شــتــر گــفــتــی از بــار مــتــرس ای دل
قــول حــکــمـا بـشـنـو کـانـدم کـه قـدح نـوشـی
انـــدک خـــور و از مــســتــی بــســیــار مــتــرس ای دل
صد بار ترا گفتم کامروز که چون خواجو
اقـــــرار نـــــمـــــیکـــــردی ز انـــــکـــــار مـــــتـــــرس ای دل
غزل شمارهٔ ۶۰۴
مـــقـــاربـــت نـــشـــود مـــرتـــفـــع بـــبـــعـــد مـــنـــازل
کـه بـعـد در ره مـعنی نه مانعست و نه حائل
چــو هــســت عــهــد مــودت مــیــان لـیـلـی و مـجـنـون
چــــه غــــم ز شـــدت اعـــراب و اخـــتـــلـــاف قـــبـــائـــل
در آن مصاف که جان تازه گردد از لب خنجر
قـــتـــیـــل عــشــق نــمــیــرد مــگــر بــغــیــبــت قــاتــل
کــســی کــه خــاک شـود در مـیـان بـحـر مـودت
گـمـان مـبـر کـه بـرد بـاد ازو غـبـار بـسـاحـل
تـرا کـه کـعـبـه طـواف حـرم کـنـد بـحـقـیـقت
چـه احـتـیـاج بـسـیـر و سـلـوک و قـطـع منازل
بـــبـــخـــش بـــردل مــســتــســقــیــان وادی فــرقــت
کــه کــردهانــد لــبــالــب بــخــون دیـده مـراحـل
اگـر چـه هـیـچ وسـیـلـت بـه حـضـرت تو ندارم
هــــوای روی تــــوام هــــســـت بـــهـــتـــریـــن وســـائـــل
ســواد خــط تــو بـیـرون نـمـیرود ز سـویـدا
خـــیــال خــال تــو خــالــی نــمــیشــود ز مــخــائــل
مـــرا نـــصـــیـــحــت دانــا بــه عــقــل بــاز نــیــارد
کـــه اقـــتــضــای جــنــون مــیکــنــد مــلــامــت عــاقــل
اگـر ز شـسـت تو باشد بزن خدنگ ز ره سم
وگـــر ز دســـت تــو بــاشــد بــیــار زهــر هــلــاهــل
نـوای نـغـمـهٔ خواجو شنو به گاه صبوحی
چــنــانــکــه وقــت ســحــر در چــمـن خـروش عـنـادل
غزل شمارهٔ ۶۰۵
ای کـــرده تـــیـــره شـــب را بـــر آفـــتـــاب مــنــزل
دلــــرا ز چــــیــــن زلــــفــــت بـــرمـــشـــک نـــاب مـــنـــزل
تــــا در درون چـــشـــمـــم خـــرگـــاه زد خـــیـــالـــت
مــــه را بــــســــان مــــاهـــی بـــیـــنـــم در آب مـــنـــزل
بــــایــــد کــــه رحـــمـــت آرد آنـــکـــو شـــراب دارد
بــرتــشــنــهئــیــکــه بـاشـد او را سـراب مـنـزل
ره چون برم به کویت زانرو که نادر افتد
در آشــــــیــــــان عــــــنـــــقـــــا کـــــرده ذبـــــاب مـــــنـــــزل
یــــک ذره مــــهــــر رویـــت خـــالـــی نـــگـــردد از دل
زیـــرا کــه گــنــج بــاشــد کــنــج خــراب مــنــزل
بــنــگــر در اشــک مــســتــان عــکـس جـمـال سـاقـی
هــمــچــون قــمــر کــه سـازد جـام شـراب مـنـزل
خـــواجـــو کــه غــرقــه آمــد در ورطــهٔ جــدائــی
بـــر ســاحــل وصــالــت بــیــنــد بــخــواب مــنــزل
غزل شمارهٔ ۶۰۶
هـرگـه کـه ز خـرگـه بـچـمن بار دهد گل
نــرگـس نـکـنـد خـواب خـوش از غـلـغـل بـلـبـل
ای خـــادم یـــاقـــوت لـــب لـــعـــل تـــو لـــؤلــؤ
وی هــنــدوی ریــحــان خـط سـبـز تـو سـنـبـل
تـا کـی کـنـد آن غـمـزهٔ عـاشـق کـش معلول
در کــــار دل ریــــش مــــن خــــســــتـــه تـــعـــلـــل
گــر نــرگــس مــســتــت نــکـنـد تـرک تـعـدی
چــنــدیــن چـه کـنـد زلـف دراز تـو تـطـاول
شــرح شــکــن زلــف تــو بــابــیـسـت مـطـول
کوتاه کنم تا نکشد سر به تسلسل
آن صــــورت آراســــتــــه را بــــیــــش مـــیـــارای
کـانـجـا کـه جـمـالـسـت چه حاجت بتجمل
مـــحـــمـــل مــبــر از مــنــزل احــبــاب کــه مــا را
یــکــدم نــبــود بــار فــراق تــو تــحــمــل
الــمــغــرم یــســتــغــرق فــی الـبـحـر غـریـقـا
والــلــائــم کــالــنــائــم فــی الــســاحــل یـغـفـل
هـر لـحـظـه کـه خـاموش شود ماه مغنی
از مـرغ صـراحی شنوم نعره که قل قل
ای آنـکـه جـمـال از رخ زیـبـای تـو جـزویـسـت
غـمـهـای جـهـان جـزو غـم عـشق تو شد کل
بـر بـاد هـوا بـاده مـپـیمای که خواجو
از مــــل نــــشــــود بـــی خـــبـــر الـــا بـــتـــامـــل
غزل شمارهٔ ۶۰۷
بـــاغـــبـــان گـــو بــرو بــاد مــپــیــمــا کــز گــل
بـــدم ســـرد ســـحـــر بـــاز نـــیـــایـــد بــلــبــل
جــبــدا بــادهٔ گــلــرنــگ بــه هــنــگــام صــبـوح
از کـــف ســرو قــدی گــلــرخ مــشــکــیــن کــاکــل
در بــــهـــاران کـــه رســـانـــد خـــبـــر کـــبـــک دری
بـــجــز از بــاد بــهــاری بــه در خــرگــهٔ گــل
بــنــگــر از نــالــهٔ شـبـگـیـر مـن و نـغـمـهٔ مـرغ
دشـــت پـــر زمـــزمـــه و طـــرف چــمــن پــرغــلــغــل
گــر صـبـا سـلـسـلـه بـرآب نـهـد فـصـل ربـیـع
از چــه بــرگــردن قــمــری بــود از غــالــیـه غـل
بـاد نـوروز چـو بـرخـاسـت نـیـارنـد نـشـسـت
بــلــبــلـان بـی گـل و مـسـتـان صـبـوحـی بـی مـل
مـطـرب آن لـحـظـه کـه آهـنـگ فـروداشـت کـنـد
زنــدش بــلــبــلــه گــلــبــانــگ کــه قـل قـل قـل قـل
ای ز بـــادام تـــو در عـــیـــن حـــجـــالـــت نــرگــس
وی ز گــیــســوی تــو در حــلـقـهٔ سـودا سـنـبـل
آن ســــر زلـــف قـــمـــرســـای شـــب آســـا را بـــیـــن
هــمــچــو زاغــی کــه زنــد در مــه تــابــان چـنـگـل
هــر چــه خــوبــان جــهــانــرا بــه دلــارائــی بـرد
جـزو بـود آن هـمـه و حـسـن جـهـانـگـیـر تـوکـل
دست گیرید که خواجو که دلش رفت برود
بــارش افــتــاده و گــشــتــســت اسـیـر سـر پـل
غزل شمارهٔ ۵۹۱
زهـــــی ز بـــــادهٔ لـــــعـــــلـــــت در آتـــــش آب زلــــال
یــکــی ز حــلــقـهٔ بـگـوشـان حـاجـب تـو هـلـال
نـــدای عـــشـــق چـــو در داد خـــال مـــشــکــیــنــت
بــگـوش جـان مـن آمـد ز روضـه بـانـگ بـلـال
تـو کـلـک مـنـشـی تـقـدیر بین بدان خوبی
نـهـاده بـر سـر نون خط تو نقطهٔ خال
چــودر خــیــال خــیــال آیــد آن خــیــال چـو مـوی
نــرفــت یــکــسـر مـو نـقـشـش از خـیـال خـیـال
مــنــال بــلــبــل بــیــدل چــو مــیشــود حــاصـل
تـــرا بـــکــام دل از بــوســتــان عــشــق مــنــال
اگــر ز کــوی تـو دورم نـمـیشـوم نـومـیـد
چـرا کـه مـرد بـهـمـت بـود چـو مـرغ ببال
تـــرا حـــرام نـــبـــاشـــد کــه خــون مــا ریــزی
کـه هـسـت پـیـش خـداونـد خـون بنده حلال
چـــنـــان بـــچــشــمــهٔ نــوش تــو آرزومــنــدم
کــه راه بــادیــه مـسـتـسـقـیـان بـه آب زلـال
ز مـن چـه دیـد کـه هـردم کـه آید از کویت
چو باد بگذرد از پیش من نسیم شمال
رســانــدهام بــکــمــال از مـحـبـت تـو سـخـن
اگـر چـه گـفـتـهٔ خواجو کجا رسد بکمال
شــب فــراق بــگــفــتـیـم تـرک صـبـح امـیـد
جــزای آنــکــه نــگــفــتــیــم شــکــر روز وصــال
غزل شمارهٔ ۵۹۲
ای ســواد خــط تــوشــرح مــصــابــیــح جــمـال
طــاق پــیــروزهٔ ابــروی تــو پــیــوسـتـه هـلـال
زلـــف هـــنـــدوی تـــو چـــیــنــی و تــرا رومــی روی
چــشــم تــرک تــو خــتــائــی و تــرا زنـگـی خـال
کــی شـکـیـبـد دلـم از چـشـمـهٔ نـوشـت هـیـهـات
تــشــنــه در بــادیــه چــون بـگـذرد از آب زلـال
گـر بـود شـوق حـرم بـعـد مـنـازل سـهـلـست
هـــجـــر در راه حـــقـــیــقــت نــکــنــد مــنــع وصــال
نــتــوان گــفــت کـه مـی در نـظـرت هـسـت حـرام
زانـکـه در گـلـشـن فـردوس بـود بـاده حلال
بر بنا گوش تو خال حبشی هر که بدید
گـفـت بـر گـوشـهٔ خـورشـید نشستست بلال
چــــون خــــیــــال تــــو درآیــــد بـــعـــیـــادت ز درم
خــویــش را بــاز نــدانــم مــن مـسـکـیـن ز خـیـال
گـفـتـم از دیـده شـوم غرقهٔ خون روزی چند
چــشـم دریـا دل مـن شـور بـرآورد کـه سـال
چـه کـنـد گـر نـکـنـد شـرح جـمـالـت خـواجو
کـه بـوصـف تـو رساندست سخن را بکمال
غزل شمارهٔ ۵۹۳
زهــی گــرفــتــه خـور از طـلـعـت تـو فـال جـمـال
نــشــانــده قـد تـو در بـاغ جـان نـهـال جـمـال
نـــوشـــتـــه مـــنــشــی دیــوان صــنــع لــم یــزلــی
بـــه مـــشـــک بـــر ورق لـــالـــهات مـــثــال جــمــال
خـــــیــــال روی تــــو تــــا دیــــدهام نــــمــــیرودم
ز دل جــــمــــال خــــیــــال و ز ســــرخــــیـــال جـــمـــال
چـــو روشـــنـــســت کــه هــر روز را زوالــی هــســت
مـــــــبـــــــاد روی چــــــو روز تــــــرا زوال جــــــمــــــال
کـسـی کـه نـیـسـت چـو مـن تـشنهٔ جمال حرم
حـــــرام بـــــاد بـــــرو شـــــربـــــت زلـــــال جـــــمــــال
هـــــوای یــــار هــــمــــائــــی بــــلــــنــــد پــــروازســــت
کـــه در دلـــم طــیــران مــیکــنــد بــبــال جــمــال
خرد چو دید که خواجو فدای او شد گفت
زهــــی کــــمــــال کــــمــــال و زهــــی جــــمـــال جـــمـــال
غزل شمارهٔ ۵۹۴
زهــی زلــفــت شــکــســتــه نــرخ ســنـبـل
گـــلـــســـتـــان رخـــت خـــنــدیــده بــرگــل
رســانــده خــط بــیـاقـوت تـو ریـحـان
کـشـیـده سـر ز کـافـور تـو سـنـبل
عـروسـی را کـه او صـاحـب جـمالست
چـــه دریــابــد گــرش نــبــود تــحــمــل
چـو ریـش خـسـتـگـانـرا مـرهم از تست
مـــکـــن در کــار مــســکــیــنــان تــغــافــل
اگــر گــل را نــبــاشــد بــرگ پــیــونــد
چــه سـود از نـالـهٔ شـبـگـیـر بـلـبـل
بـجـانـت کـانـکـه بـرجـان دارم از غم
نــبــاشــد کــوه ســنــگــیـن را تـحـمـل
اگــــر عــــمـــر مـــنـــی ایـــشـــب بـــرو زود
وگــــر جــــزو مــــنـــی ای غـــم بـــرو کـــل
چـــو از زلـــفــش بــدیــن روز اوفــتــادم
تـو نـیز ای شب مکن بر من تطاول
خــوشــا آن بــزم روحـانـی کـه هـر دم
کـــنـــد مـــســـتـــی بـــبــادامــش تــنــقــل
منه عود ای بت خوش نغمه از چنگ
کـه سـاغـر بـانـگ مـیدارد که غلغل
بــزن مــطــرب کــه مـسـتـان صـبـوحـی
ز مــی مــســتــنــد و خــواجــو از تــامـل
غزل شمارهٔ ۵۹۵
شـــــب رحـــــیـــــل ز افـــــغـــــان خـــــســــتــــگــــان مــــراحــــل
مــــجــــال خــــواب نــــیــــابــــنــــد ســــاکــــنـــان مـــحـــامـــل
مـــکـــش زمـــام شــتــر ســاربــان کــه دلــشــدگــان را
کـــشـــیـــده اســـت ســـر زلـــف دلـــبـــران بـــســـلـــاســل
ســرشــک دیــده کــه مــیرانـم از پـی تـو مـرانـش
چـــرا کـــه شــرط کــریــمــان بــود اجــابــت ســائــل
تــنــم مــقــیــم مــقــامــسـت و جـان بـمـرحـلـه عـازم
ســــرم مــــلـــازم بـــالـــیـــن و دل بـــقـــافـــلـــه مـــائـــل
بــه خــامــه هـر کـه نـویـسـد فـراق نـامـهٔ مـا را
عـــجـــب کـــه آتـــش نـــی در نـــیـــفـــتـــدش بــا نــامــل
نـــســـیـــم روضـــهٔ خـــلـــدســـت یـــا شـــمـــیــم احــبــا
شـــعـــاع نـــور جـــبـــیـــنـــســت یــا فــروغ مــشــاعــل
بــســا کــه در غــم عــشـق تـو ابـن مـقـلـهٔ چـشـمـم
نـــــوشـــــت بـــــر ورق زر بـــــســــیــــم نــــاب رســــائــــل
ســرم بــنــعــل ســمــنـدت مـتـوجـسـت و تـو فـارغ
دلـــم بـــبـــنـــد کـــمـــنــدت مــقــیــدســت و تــو غــافــل
اگــرنــه بــا تـو نـشـیـنـم مـرا ز عـشـق چـه بـاقـی
وگــرنــه روی تــو بــیـنـم مـرا ز دیـده چـه حـاصـل
زبــــان خــــامــــه قــــلــــم گــــشـــت در بـــیـــان جـــدائـــی
نـــرفـــت قـــصـــه بـــپـــایـــان و رفـــت عـــمـــر بــبــاطــل
سزد که دست بشویند از آب چشم تو خواجو
کـــه هـــســـت آتـــش دل غــالــب و ســرشــک تــو نــازل
غزل شمارهٔ ۵۹۵
شـــــب رحـــــیـــــل ز افـــــغـــــان خـــــســــتــــگــــان مــــراحــــل
مــــجــــال خــــواب نــــیــــابــــنــــد ســــاکــــنـــان مـــحـــامـــل
مـــکـــش زمـــام شــتــر ســاربــان کــه دلــشــدگــان را
کـــشـــیـــده اســـت ســـر زلـــف دلـــبـــران بـــســـلـــاســل
ســرشــک دیــده کــه مــیرانـم از پـی تـو مـرانـش
چـــرا کـــه شــرط کــریــمــان بــود اجــابــت ســائــل
تــنــم مــقــیــم مــقــامــسـت و جـان بـمـرحـلـه عـازم
ســــرم مــــلـــازم بـــالـــیـــن و دل بـــقـــافـــلـــه مـــائـــل
بــه خــامــه هـر کـه نـویـسـد فـراق نـامـهٔ مـا را
عـــجـــب کـــه آتـــش نـــی در نـــیـــفـــتـــدش بــا نــامــل
نـــســـیـــم روضـــهٔ خـــلـــدســـت یـــا شـــمـــیــم احــبــا
شـــعـــاع نـــور جـــبـــیـــنـــســت یــا فــروغ مــشــاعــل
بــســا کــه در غــم عــشـق تـو ابـن مـقـلـهٔ چـشـمـم
نـــــوشـــــت بـــــر ورق زر بـــــســــیــــم نــــاب رســــائــــل
ســرم بــنــعــل ســمــنـدت مـتـوجـسـت و تـو فـارغ
دلـــم بـــبـــنـــد کـــمـــنــدت مــقــیــدســت و تــو غــافــل
اگــرنــه بــا تـو نـشـیـنـم مـرا ز عـشـق چـه بـاقـی
وگــرنــه روی تــو بــیـنـم مـرا ز دیـده چـه حـاصـل
زبــــان خــــامــــه قــــلــــم گــــشـــت در بـــیـــان جـــدائـــی
نـــرفـــت قـــصـــه بـــپـــایـــان و رفـــت عـــمـــر بــبــاطــل
سزد که دست بشویند از آب چشم تو خواجو
کـــه هـــســـت آتـــش دل غــالــب و ســرشــک تــو نــازل
غزل شمارهٔ ۵۹۶
ای دل مـــن بـــســـتــه در آن زنــجــیــر ســمــنســا دل
کـرده مـرا در غـم عـشـقـت بـی سـر و بی پا دل
بـرده ازیـن قـالـب خـاکـی رخـت بـه صـحـرا جـام
رانــده ازیــن دیــده پــرخــون ســیــل بـه دریـا دل
چـــون دل مـــا بـــرنـــگـــرفـــت از لـــعـــل لـــبـــت کــامــی
ای بـــت مـــهـــوش تــو چــرا بــرداشــتــی از مــا دل
جـــای مـــن بـــیـــدل و دیـــن یـــا دیـــر بــود یــا دار
قـصـد مـن بـی سـر و پـا یـا دیـده کـنـد یـا دل
مــطـرب دل سـوخـتـگـان گـو تـا بـزنـد بـر چـنـگ
وای دل ای وای دل و دیــــــــــــــــــــــن وادل مـــــــــــــــــــــن وادل
ای شــکــری زان لـب شـیـریـن کـرده تـقـاضـا جـان
وی نــــظــــری زانــــرخ زیــــبــــا کــــرده تــــمــــنــــا دل
جادوی عاشق کش چشمت خورده بافسون خون
هـــنـــدوی زنـــگـــی وش زلـــفـــت بـــرده بـــیـــغــمــا دل
ســرنــکــشـد یـکـسـر مـو زان جـعـد مـسـلـسـل عـقـل
روی نـــــــتـــــــابـــــــد نـــــــفــــــســــــی زان روی دلــــــارا دل
چـنـد زنـی طـعـنـه کـه خـواجو در غم عشق افتاد
چـــون دلـــم افـــکـــنـــد دریـــن آتـــش چـــکـــنـــم بـــا دل
غزل شمارهٔ ۵۹۷
دلـــم مـــریـــد مـــرادســـت و دیـــده رهـــبـــر دل
ســـرم فـــدای خـــیـــال و خــیــال در ســر دل
کــــمــــنــــد زلــــف تـــرا گـــر رســـن دراز آمـــد
در آن مــپــیــچ کــه دارد گــذر بـچـنـبـر دل
دلـم چـگـونـه نـمـایـد قـرار در صـف عـشـق
چنین که زلف تو بشکست قلب لشکر دل
بـود کـه سـاقـی لـعـل تـو در دهـد جامی
مـرا کـه خـون جـگـر مـیخـورم ز سـاغر دل
دل صـــنـــوبــریــم هــمــچــو بــیــد مــیلــرزد
ز بـــیـــم درد فـــراق تـــو ای صــنــوبــر دل
تــو آن خــجــســتــه هــمــای بــلـنـد پـروازی
کــه در هــوای تــو پـر مـیزنـد کـبـوتـر دل
دلـــم ربـــودی و تـــا رفـــتـــی از بـــرابـــر مـــن
نــرفــت یــکــســر مــو نــقــشــت از بـرابـر دل
چـگـونـه در دل تـنـگـم قـرار گـیـرد صـبر
کــه مــیزنــد ســر زلــف تــو حـلـقـه بـردل
بـمـلـک روی زمـیـن کـی نـظـر کـنـد خواجو
کـسـی کـه مـلـک وصـالـش بـود مـسخر دل
غزل شمارهٔ ۵۹۸
ای مـــــاه تـــــو مـــــهـــــر انـــــور دل
وی مـــهــر تــو شــمــع خــاور دل
یـــاقـــوت تـــو روح پــرور جــان
ریــحــان تــو ســایـه گـسـتـر دل
لـــــعـــــل لـــــب و زلـــــف تـــــابــــدارت
جـــــان پـــــرور جــــان و دلــــبــــر دل
ای قــــامــــت تــــو قـــیـــامـــت عـــقـــل
وی خـــــاک در تــــو مــــحــــشــــردل
بــســتــان رخ تــو روضــهٔ خــلـد
یـــــاقــــوت لــــب تــــو کــــوثــــر دل
لــــعــــل تــــو زلــــال مــــشـــرب روح
چـــشـــم تـــو چـــراغ مـــنــظــر دل
ابــــــــروت هــــــــلــــــــال غــــــــره مـــــــه
مـــهــرت خــور جــان و در خــور دل
از غـــایـــت پـــردلـــی شـــکــســتــه
هـــنـــدوی تـــو قـــلـــب لــشــکــر دل
ســــاقـــی غـــمـــت بـــجـــای بـــاده
خــــون مــــیدهــــدم ز ســــاغـــر دل
گــــر زلــــف تــــرا رســــن درازســـت
بـــاشـــد گـــذرش بـــچـــنـــبــر دل
هــــر دم بــــهـــوای خـــاک کـــویـــت
پـــــر مـــــیزنـــــدم کـــــبـــــوتــــر دل
در تـــحــت شــعــاع مــهــر رویــت
یـــکــبــاره بــســوخــت اخــتــر دل
ساقی بده آن مئی که در جام
هــــــــــــــــــــســــــــــــــــــــت آب روان آذر دل
از دل بـــطـــلـــب نــشــان خــواجــو
کــــو مـــعـــتـــکـــفـــســـت بـــردر دل
غزل شمارهٔ ۵۹۹
دلـــــــم ربـــــــودی و رفـــــــتـــــــی ولـــــــی نـــــــمـــــــیروی از دل
بـــیـــا کـــه جـــان عــزیــزت فــدای شــکــل و شــمــایــل
گـــرم وصـــول مـــیـــســـر شــود کــه مــنــزل قــربــســت
کـــــنـــــم مـــــراد دل از خـــــاک آســـــتـــــان تـــــو حـــــاصــــل
هــوایــت ار بــنــهــم ســرکــجــا بــرون کــنــم از ســر
وفـــــایـــــت ار بــــرود جــــان کــــجــــا بــــرون رود از دل
بــحــق صــحــبــت دیــریــن کــه حــق صــحــبــت دیـریـن
روا مـــدار کـــه گـــردد چــو وعــدههــای تــو بــاطــل
فــــتــــاد کــــشـــتـــی صـــبـــرم ز مـــوج قـــلـــزم دیـــده
بورطهئی که نه پایانش ممکنست و نه ساحل
نــــیــــازمــــنــــد چــــنــــانــــم کـــه گـــر بـــخـــاک درآیـــم
ز مـــهـــر گـــلـــشـــن رویـــت بـــرون دمـــد گـــلــم از گــل
مـــفـــارقـــت مـــتـــصـــور کـــجــا شــود کــه بــمــعــنــی
مــیــان لــیــلــی و مــجــنــون نــه مــانـعـسـت و نـه حـایـل
اگـــر نـــظـــر بـــحـــقـــیـــقـــت کـــنـــی و غـــیـــر نـــبــیــنــی
وصـــال کـــعــبــه چــه حــاجــت بــود بــقــطــع مــنــازل
خـلـاص جـسـتم ازو طیره گشت و گفت که خواجو
قــــتــــیــــل عــــشــــق نــــجـــویـــد رهـــائـــی از کـــف قـــاتـــل
غزل شمارهٔ ۵۸۲
نــکــهــت روضــهٔ خــلــدســت کــه مــیبــیـزد مـشـک
یـــا از آن حـــلـــقــه زلــفــســت کــه مــیریــزد مــشــک
خـــیـــزد از چـــیـــن ســـر زلـــف تــو مــشــک خــتــنــی
وین سخن نیست خطا زانکه ز چین خیزد مشک
خــــون شــــود نــــافــــهٔ آهــــوی تـــتـــاری ز حـــســـد
کــان مــه از گــوشــهٔ خــورشــیــد درآویـزد مـشـک
آن چــه نــعــلــســت کــه لــعــل تــو بــرآتــش دارد
ویـن چـه حـالـسـت کـه حـالـت ز مـه انـگـیـزد مشک
گـر نـخـواهـد کـه کـشـد گـرد مـهـت گـرد عبیر
از چــه رو خــط تــو بــا غــالــیــه آمــیـزد مـشـک
زلــف عــنــبــر شـکـن از روی تـو سـر مـیپـیـچـیـد
چـــکـــنـــد ز آتـــش اگـــر زانــکــه نــپــرهــیــزد مــشــک
هـمـچـو خـواجـو نـکـشـد سـر ز خـطـت مشک ختا
چون خط سبز تو بر برگ سمن بیزد مشک
غزل شمارهٔ ۵۸۳
وه چـه شـیـریـنـسـت لـعـلش اندرو پنهان نمک
کس نمیبینم که دارد در جهان چندان نمک
انـدکـی بـا چـشـمـهٔ نـوشـش بـشـیـریـنی شکر
گــر چــه دارد نــســبـتـی لـیـکـن نـدارد آن نـمـک
مـی نـمـایـد خـط مـشـک افـشـانـش از عـنـبـر مـثـال
مـیفـشـانـد پـسـتـهٔ خـنـدانـش از مـرجـان نـمـک
شــد بــدور ســنــبـل مـشـکـیـن او عـنـبـر فـراخ
گـــشـــت در عـــهـــد لــب شــیــریــن او ارزان نــمــک
لـعـل شـکـر پـاش گـوهر پوش شورانگیز او
درج یــاقــوتــســت گــوئــی ونــدرو پـنـهـان نـمـک
ای ز شـکـر خـنـدهات صـد شـور در جـان شکر
وی ز شـور شـکـرت پـیـوسـتـه در افـغـان نـمـک
بــر دل بــریــان مــن تــا کــی نــمــک ریــزد غــمـت
گـر چـه عـیـبی نیست ار ریزند بر بریان نمک
درد دل را دوش مــــیجــــســــتــــم دوائــــی از لـــبـــت
گـفـت خـواجـو کـی جـراحت را بود درمان نمک
تـا بـود در چـشـمـم آن لـب خـواب چون آید مرا
زانــکــه گــوئــی دارم انــدر دیــدهٔ گــریــان نـمـک
غزل شمارهٔ ۵۸۴
دیـــدم از دور بــتــی کــاکــلــکــش مــشــکــیــنــک
دهـنـش تـنـگـک و چـون تـنـگ شـکـر شـیـرینک
لــبــک لــعــل روان پــرور کــش جــان بــخــشـک
ســـرک زلـــفـــک عـــنـــبـــر شـــکــنــش مــشــکــیــنــک
در ســخــن لــعــلــک در پــوشــک اودر پــاشـک
بــر ســمــن ســنــبــل پـرچـیـنـک او پـرچـیـنـک
چــشــمــکــش هــمــچــو دل ریــشــک مــن بـیـمـارک
دســـتـــکـــان کـــرده بـــخــون دلــکــم رنــگــیــنــک
هــــســــت مــــرجــــان مــــرا قــــوت ز مـــرجـــانـــک او
ای دریـــغـــا کــه نــبــودی دلــکــش ســنــگــیــنــک
نرگسش مستک و عاشق کشک و خونخوارک
سـنـبـلـش پـسـتک و شورید گک و پرچینک
زلــفــکــش دلــکــشــک و غــمــزه کــکــش دلــدوزک
بــرکـش نـاز کـک و سـاعـد کـش سـیـمـیـنـک
گـفـتـمـش در غـم عـشـقـت دل خـواجـو خـونـشـد
بـیـش از ایـن چـند بگو صبر کند مسکینک
رفـت در خـنـده و شیرین لبک از هم بگشود
گـــــفـــــت داروی دل و مـــــرهــــم جــــانــــش ایــــنــــک
غزل شمارهٔ ۵۸۵
ای روان از شـکـر تـنـگ تـو شـکـر تـنـگ تـنگ
گـــل بـــرآورده ز شـــرم آن رخ گـــلـــرنـــگ رنـــگ
هـــســـت در زنـــجـــیـــر زلـــف دلـــربـــایـــت دل فـــراخ
لـــیـــک دل هـــمــچــون دل ریــش مــن دلــتــنــگ تــنــگ
نــاوک چــشـمـت چـو بـاد آرم ز خـون چـشـم مـن
لـعـل پیکانی شود فرسنگ در فرسنگ سنگ
ای بـــت گـــلـــرخ بـــگـــردان بـــادهٔ گــلــرنــگ را
تـــا بــرد ز آئــیــنــهٔ جــانــم مــی چــون زنــگ زنــگ
بـــلـــبــل دســتــان ســرا را گــو بــرآر آوای نــای
مــطــرب بــلـبـل نـوا را گـو بـزن در چـنـگ چـنـگ
بـاز چـون گلگون می ساقی بمیدان در فکند
ای حـریـفـان بـرکـشـیـد اسـب طـرب را تـنگ تنگ
نام و ننگ ار عاشقی در باز خواجو در رهش
زانـکـه بـاشد عشق بازانرا ز نام و ننگ ننگ
غزل شمارهٔ ۵۸۶
نــیــســتــی آنـکـه زنـی شـیـشـهٔ هـسـتـی بـرسـنـگ
ورنــــه در پــــات فــــتــــادی فــــلـــک مـــیـــنـــا رنـــگ
تــا بــکـی گـوش کـنـی بـرنـفـس پـردهسـرای
تــا بــکــی چــنــگ زنــی در گــره گـیـسـوی چـنـگ
روی ازیــن قــبــلــه بــگــردان کــه نـمـازی نـبـود
رو بــمــحــراب و نــظــر در عــقــب شـاهـد شـنـگ
گــوش ســوی غــزل و دیـده سـوی چـشـم غـزال
ســـگ صــیــاد ز چــشــمــش نــرود صــورت رنــگ
بــر کــفــت بــادهٔ چــون زنــگ و دلــت پـر زنـگـار
وقـــــت آنـــــســـــت کــــه از آیــــنــــه بــــزدائــــی زنــــگ
روح را کـس نـکـنـد دسـتـخـوش نـفـس خـسیس
عـــاقـــلـــان آیـــنـــهٔ چـــیـــن نـــفـــرســـتـــنـــد بـــزنـــگ
اگـــرت دیـــو طـــبـــیـــعـــت شــکــنــد پــنــجــهٔ عــقــل
چــکـنـد آهـوی وحـشـی چـو شـود صـیـد پـلـنـگ
کــاروان از پــس و ره دور و حـرامـی در پـیـش
بار ما شیشه و شب تار و همه ره خرسنگ
خـیـز و یـک ره عـلـم از چـرخ بـرون زن خواجو
کــه فـراخـسـت جـهـان و دل غـمـگـیـن تـو تـنـگ
غزل شمارهٔ ۵۸۷
چـو هـیـچـگـونـه نـدارم بـحـضـرت تـو مـجال
شــــوم مــــقــــیــــم درت بــــالـــغـــدو و الـــاصـــال
شــگــفــت نــیــسـت اگـر صـیـد گـشـت مـرغ دلـم
که در هوای تو سیمرغ بفکند پر و بال
کـــرا وصـــال مـــیـــســـر شــود کــه در کــویــت
مــجــال نــیـسـت کـسـی را مـگـر نـسـیـم شـمـال
نــشـسـتـهام مـتـرصـد کـه از دریـچـهٔ صـبـح
مـــــگـــــر طـــــلـــــوع کــــنــــد آفــــتــــاب روز وصــــال
ز خـــاکـــم آتـــش عـــشـــقـــت هــنــوز شــعــلــه زنــد
چـو بـگذری بسر خاک من پس از صد سال
تــــرا اگــــر چــــه ز امــــثــــال مـــا مـــلـــال گـــرفـــت
گـــرفـــت بـــیــتــو مــرا از حــیــات خــویــش مــلــال
مــــقــــیــــم در دل خـــواجـــو تـــوئـــی و مـــیدانـــی
چـه حـاجـتـسـت بـتـقـریر با تو صورت حال
غزل شمارهٔ ۵۸۸
یـــــکـــــدم ز قــــال بــــگــــذر اگــــر واقــــفــــی ز حــــال
کــانــرا کــه حــال هــسـت چـه حـاجـت بـود بـقـال
بـــــرلـــــوح کـــــائـــــنـــــات مـــــصــــور نــــمــــیشــــود
نــقــشــی بــدیــن جــمــال و جــمــالــی بـدیـن کـمـال
آنــــجــــا کــــه یــــار پــــرده عــــزت بــــرافــــکــــنـــد
عــــارف کــــمــــال بــــیــــنــــد و اهــــل نــــظـــر جـــمـــال
خـــون قـــدح بـــمـــذهـــب مـــســـتــان حــرام نــیــســت
کـــــز راه شـــــرع خــــون حــــرامــــی بــــود حــــلــــال
جــــانــــم بــــجـــام لـــعـــل تـــو دارد تـــعـــطـــشـــی
چون تن به جان و تشنه به سرچشمهٔ زلال
آنـــهـــا کـــه دام بـــر گـــذر صـــیـــد مـــینـــهـــنـــد
انــدیــشــه کــی کــنــنــد ز مــرغ شــکــســتــه بــال
در هــر چــه هــســت چــون بــخــیــالــت نــظـر کـنـم
گـــر جـــز جـــمـــال روی تـــو بـــیـــنـــم زهـــی خــیــال
در راه عــــشـــق بـــعـــد مـــنـــازل حـــجـــاب نـــیـــســـت
دوری گــــمــــان مــــبــــر کــــه بــــود مـــانـــع وصـــال
خـــواجـــو اگـــر بـــعـــیـــن حـــقـــیـــقــت نــظــر کــنــی
وصـــــــل در جـــــــدائـــــــی و هـــــــجــــــران در اتــــــصــــــال
غزل شمارهٔ ۵۸۹
گـــشـــت مـــعـــلـــوم کـــنــون قــیــمــت ایــام وصــال
کــه وصــالــت مــتــصــور نــشــود جــز بـخـیـال
گــر مــیــســر نــشــود بـا تـوام امـکـان وصـول
نـیـسـت مـمـکـن کـه فـراموش کنم عهد وصال
هــر ســحـر چـاک زنـم دامـن جـانـرا چـون صـبـح
تـا گـریـبـان تـو شـد مـطـلـع خورشید جمال
هــســت چـون خـال سـیـاه تـو مـرا روز سـپـیـد
گـشـت چـون زلـف تـو آشـفـتـه مـرا صـورت حال
شـــکـــرت شـــور جــهــانــی و جــهــانــی مــشــتــاق
عـــالـــمـــی تــشــنــه و عــالــم هــمــه پــرآب زلــال
تــا نـگـوئـی کـه حـرامـسـت مـرا بـیـتـو نـظـر
کـه حـرامـسـت نـظـر بیتو و می با توحلال
تنم از شوق جمالت شده از مویه چو موی
دلــم از درد فــراقــت شــده از نـالـه چـو نـال
قـامـتم نون و دل از غم شده چون حلقهٔ میم
لـــیــک بــرحــال دلــم جــیــم ســر زلــف تــو دال
نـه بـحـالـم نـظـری مـیکـنـی ای نرگس چشم
نــه ز حــالــم خــبــری مــیدهــی ای مــشــکـیـن خـال
مـــهـــر مـــن بـــرمــه رویــت نــپــذیــرد نــقــصــان
مـــهـــر را گــرچــه مــیــســر نــشــود دفــع زوال
عـیـش مـن بـی لـب شـیـریـن تـو تـلخست ولیک
تـــو مـــلـــولــی و مــرا هــســت ز غــیــر تــو مــلــال
ظـاهـر آنـسـت کـه از خـود بـرود بـلـبـل مـسـت
چـــو نـــســـیــم چــمــن آرد نــفــس بــاد شــمــال
خــوش بــود نــالــهٔ عـشـاق بـهـنـگـام صـبـوح
خــواجــو ار عــاشــقــی از پــردهٔ عــشــاق بـنـال
غزل شمارهٔ ۵۹۰
ســبــحــان مــن تــقــدس بــالــعــز و الــجــلـال
ســبــحــان مــن تــفـرد بـالـجـود و الـجـمـال
آن مـــالــکــی کــه مــلــکــت او هــســت بــر دوام
وان قــادری کــه قــدرت او هـسـت بـر کـمـال
ســلــطــان بــی وزیــر و جــهــانــدار لـم یـزل
دیـــان بـــی نـــظـــیـــر و خـــداونـــد لـــا یــزال
گــویــای بـی تـلـفـظ و بـیـنـای بـی بـصـر
دانــــای بــــی تــــفــــکــــر و دارای بــــی مــــلـــال
ســـبـــیـــح بـــلــبــل ســحــری حــی لــا یــنــام
ورد زبـــــــان کـــــــبـــــــک دری رب ذوالــــــجــــــلــــــال
حـرفـیـسـت کـاف و نـون ز طـوامـیر صنع او
وز قـاف تـا بـقـاف بـریـن حـرف گشته دال
از آب لــــطــــف او مــــتــــبــــســـم شـــود ریـــاض
وز بـــاد قـــهـــر او مـــتـــزلـــزل شـــود جــبــال
در گــــوش آســـمـــان کـــشـــد از زر مـــغـــربـــی
هــر مــه بــه امـر کـن فـیـکـون حـلـقـهٔ مـلـال
گـــــاهــــی ز مــــاه نــــو کــــنــــد ابــــروی زال زر
گـــاهـــی از آفـــتـــاب کـــشـــد تـــیــغ پــور زال
کـیـوان بـحـکم اوست برین برج پاسبان
بـهـرام از امـر اوسـت بـریـن قلعه کوتوال
ای قـصـر کـبـریـای تـو مـحـفـوظ از انهدام
وی مــلــک بــی زوال تــو مـحـروس از انـتـقـال
وی بــوســتــان لــطــف تـو بـی وصـمـت ذبـول
وی آفــــتـــاب لـــطـــف تـــو بـــی نـــســـبـــت زوال
ایــــوان وحــــدت تــــو مــــبــــرا از انــــحـــطـــاط
وارکــــان قــــدرت تــــو مــــعــــرا از اخــــتــــلــــال
بـشـکـسـتـه در قـفـای تـو شهباز عقل پر
و افـکـنـده در هـوای تـو سـیـمرغ وهم بال
بــر دوش روز خـاوری از شـب فـکـنـده زلـف
بر روی صبح مشرقی از شام کرده خال
وهـــم از ســرادقــات جــلــال تــو قــاصــرســت
ور عـقـل ره بـرد بـتـو نبود به جز خیال
خـواجـو گـر الـتـمـاس ازیـن در کـنـد رواسـت
از پـــادشـــه اجــابــت و از بــنــدگــان ســؤال
غزل شمارهٔ ۷۱۲
درد دل خـــویـــش بــا کــه گــویــم
داد دل خــــویــــش از کــــه جــــویــــم
چون چهره بخون دیده شستم
دســت از دل خـسـتـه چـون نـشـویـم
کـــر گـــشـــت فـــلـــک ز هـــای هـــایـــم
پـــرگـــشــت جــهــان ز هــای و هــویــم
دادم بـــــــــــــــــهــــــــــــــــوای روی او دل
تــــا دیــــده چــــه آورد بــــرویـــم
از نـــالـــه نـــحـــیـــفتـــر ز نـــالــم
وز مــویــه ضــعــیــفتــر ز مــویــم
تــــا چــــنــــد ز دور چــــرخ نـــالـــم
تــــا کــــی ز غــــم زمــــانـــه مـــویـــم
بــا تــسـت مـقـیـم گـفـت و گـویـم
وز تــســت مــدام جــســت و جــویــم
از حــســن تــو هــیــچ کـم نـگـردد
گــر زانـکـه نـظـر کـنـی بـسـویـم
بـــگــذار کــه شــکــرت بــبــوســم
پـــیـــش آی کـــه عــنــبــرت بــبــویــم
تـــا چـــنـــد زنـــی مـــرا بـــچـــوگـــان
آخــر نــه مــن شــکــســتــه گــویـم
در کـوزه چـو مـی نـمـاند خواجو
یــک کــاســه بــیـاور از سـبـویـم
غزل شمارهٔ ۷۱۳
ز بـــــــاد نــــــکــــــهــــــت دو تــــــات مــــــیجــــــوئــــــیــــــم
ز بـــــاده ذوق لـــــب جـــــان فـــــزات مـــــیجــــوئــــیــــم
نــســیــم گــلــشــن فــردوس و آب چــشــمــهٔ خــضــر
بــــخــــاک پـــات کـــه از خـــاک پـــات مـــیجـــوئـــیـــم
به جست و جوی تو عمری که نگذرد با دست
گــــمــــان مــــبــــر کـــه ز بـــاد هـــوات مـــیجـــوئـــیـــم
جــــفــــا مــــجــــوی و مــــیــــازار بـــیـــش ازیـــن مـــا را
بـــدیـــن صـــفـــت کـــه بـــزاری وفـــات مــیجــوئــیــم
اگــــــر تـــــو پـــــیـــــل بـــــرانـــــی و اســـــب در تـــــازی
چـــگـــونـــه رخ نـــنـــهـــیـــمــت چــو مــات مــیجــوئــیــم
خـــطـــا بـــود کـــه نـــجـــوئـــی مـــراد خـــاطـــر مــا
چــــرا کــــه مـــا نـــه ز راه خـــطـــات مـــیجـــوئـــیـــم
عــــلـــاج درد مـــرا گـــفـــتـــمـــش خـــطـــی بـــنـــویـــس
جـــــواب داد کـــــه خـــــواجــــو دوات مــــیجــــوئــــیــــم
غزل شمارهٔ ۷۱۴
ای بــــت یــــاقــــوت لــــب وی مــــه نـــامـــهـــربـــان
شــمــع شــبــســتــان دل گــلــبــن بــســتـان جـان
گاه صبوحست و جام وقت شباهنگ و بام
صـبـح دوم در طـلـوع مرغ سحر در فغان
مـردم چـشـم شـبـی تـا بسحر پاس داشت
گر چه بر ایوان ماست هندوی شب پاسبان
ای مـــــه آتـــــش عـــــذار آب چـــــو آتــــش بــــیــــار
آتـــش رخ بـــر فـــروز و آتـــش مـــا را نــشــان
گـر بـگـشـائـی نـقـاب شـمـع فـلـک گـو مـتاب
ور بــنــوازی نــوا مــرغ سـحـر گـو مـخـوان
خـواجـو اگـر عـاشـقـی حـاجـت گـفـتـار نـیـست
گــونــه زردت بـسـسـت شـرح غـمـت را بـیـان
گــــــر بــــــزبــــــان آوری ســـــوســـــن آزادهئـــــی
بــــرخــــی آزادهئــــی کــــو نــــبــــود ده زبــــان
غزل شمارهٔ ۷۱۵
ای رخـت شـمـع بت پرستان شمع بیرون بر از شبستان
بـر لـب جـوی و طـرف بـسـتـان داد مـسـتان ز باده بستان
وی بـرخ رشـگ مـاه و پـرویـن بـشـکـر خـنـده جان شیرین
روی خـوب تـو یـا مـهـسـت ایـن چـیـن زلـف تـو بـا شـبـسـت آن
هــنــدوی بــت پــرســت پــســتــت آهــوی شــیــر گــیــر مــسـتـت
رفـــتـــه از دســـت مـــن ز دســـتـــت بـــرده آرام مـــن بــدســتــان
شــــکــــرت شــــور دلــــنــــوازان مــــارت آشــــوب مـــهـــره بـــازان
ســــنــــبــــلــــت دام ســـرفـــرازان دهـــنـــت کـــام تـــنـــگ دســـتـــان
کـــفــرت ایــمــان پــاک دیــنــان قــامــتــت ســرو راســت بــنــیــان
کــاکــلــت شـام شـب نـشـیـنـان پـسـتـهات نـقـل مـی پـرسـتـان
مــــه مــــطــــرب بــــزن ربـــابـــی بـــت ســـاقـــی بـــده شـــرابـــی
کــه نــدارم بــهــیــچ بــابــی ســر ســرو و هـوای بـسـتـان
تا کی از خویشتن پرستی بگذر از بند خویش و رستی
هـمـچـو خـواجـو سـزد بـمـستی گر شوی خاک راه مستان
غزل شمارهٔ ۷۱۶
ای رخ تــو قــبــلــهٔ خــورشــیــد پــرســتــان
پــرتــو روی چــو مــهــت شــمــع شــبـسـتـان
تـشـنـه بـه خـون مـن بـیـچـارهٔ مـسـکـین
ســنــبــل ســیــراب تــو بـرطـرف گـلـسـتـان
بــا گــل رویــت چــه زنــد لـالـه و نـسـریـن
با سر کویت چه کنم گلشن و بستان
طـلـعـت خـورشـیـد و شست یا قمرست این
پــســتــهٔ شــکــر شـکـنـت یـا شـکـرسـت آن
ای تـــنـــم از پـــای در آورده بـــافـــســوس
وی دلــم از دســت بــرون بــرده بـدسـتـان
ســوز غــم عــشــق تــو در مــجــلــس رنــدان
یـــاد مـــی لـــعـــل تـــو در خــاطــر مــســتــان
گــــرمــــیــــم از پــــای در آرد نـــبـــود عـــیـــب
در ســــر ســـرخـــاب رود رســـتـــم دســـتـــان
خــواجــو اگــر جــان بــدهــد در غـم عـشـقـت
داد وی از زلــــف کـــژ ســـر زده بـــســـتـــان
غزل شمارهٔ ۷۱۷
چه خوشست باده خوردن به صبوح در گلستان
کــه خــبــر دهــد ز جــنــت دم صــبــح و بـاد بـسـتـان
چــــــو دل قــــــدح بــــــخـــــنـــــدد ز شـــــراب نـــــاردانـــــی
دل خــســتــه چــون شــکــیــبــد ز بــتــان نــار پــســتــان
بــســحــر کــه جــان فــزایــد لــب یـار و جـام بـاده
بـــنـــشــیــن و کــام جــانــرا از لــب پــیــالــه بــســتــان
چـــو نـــمـــیتـــوان رســـیـــدن بــخــدا ز خــودپــرســتــی
بــخــدا کــه در ده از مــی قــدحــی بــمــی پــرسـتـان
بـرو ای فـقـیـه و پـنـدم مـده ایـنـزمـان کـه مـسـتم
تـو کـه چـشـم او نـدیـدی چـه دهـی صـداع مـسـتان
کــــه ز دســــت او تـــوانـــد بـــورع خـــلـــاص جـــســـتـــن
کــه بــعــشــوه چـشـم مـسـتـش بـکـنـد هـزار دسـتـان
چـو سـخـن نـگـفـت گـفـتم که چنین که هست پیدا
ز دهــــان او نــــصــــیــــبــــی نــــرســــد بـــتـــنـــگـــدســـتـــان
تـــــو جــــوانــــی و نــــتــــرســــی ز خــــدنــــگ آه پــــیــــران
کــه چــو بــاد بــر شــکــافــد ســپــه هــزار دســتــان
بـه چـمـن خـرام خـواجـو دم صـبـح و نـالـه مـیکـن
کـــه بـــبـــوســـتـــان خـــوش آیـــد نـــفــس هــزار دســتــان
غزل شمارهٔ ۷۱۸
ای چـشـم تـو چـشـمبـند مستان
روی تـــو چـــراغ بـــت پـــرســتــان
بـــادام تـــو نـــقـــل مــیــگــســاران
عـــنـــاب تـــو کـــام تـــنـــگــدســتــان
مـــرجـــان تــو پــرده دار لــؤلــؤ
ریـــحـــان تـــو خـــادم گـــلـــســـتــان
رخـسـار تـو در شـکـنـج گیسو
رخشنده چو شمع در شبستان
ســرنـامـهٔ حـسـن یـا خـطـسـت ایـن
عــــنــــوان جــــمــــال یــــا رخــــســـت آن
ای شـــمـــع مـــریـــز اشـــک خــونــیــن
گــریــه چــه دهــی بــیـاد مـسـتـان
صـد جـامـه دریـدهام چـو غنچه
بـــــر زمـــــزمـــــهٔ هـــــزار دســـــتـــــان
ســـرخـــاب قـــدح تـــهـــمــتــنــانــرا
از پـــــــای در آورد بــــــدســــــتــــــان
خـــواجــو دهــن قــرابــه بــگــشــای
وز لــعــل پــیــالــه کــام بـسـتـان
غزل شمارهٔ ۷۱۹
بـبـوسـتـان مـی گـل بـوی لـاله گون مستان
مــگــر ز دســت ســمــن عــارضــان پــردســتــان
جهان ز عمر تو چون داد خویش می گیرد
تــو نــیــز کــام دل از لــذت جـهـان بـسـتـان
کنونکه فصل بهاران رسید و موسم گل
خــوشــا نــواحــی یــزد و نــسـیـم اهـرسـتـان
چــه نـکـهـتـسـت مـگـر بـوی دوسـتـانـسـت ایـن
چــه مــنــزلــســت مـگـر طـرف بـوسـتـانـسـت آن
مـنـم جـدا شـده از یـار و مـنـقـطـع ز دیـار
چــو بــلــبــلـان چـمـن دور مـانـده از بـسـتـان
سـفـر گـزیـدم و بـسـیـار خـون دل خـوردم
چـــودر مـــصــیــبــت ســهــراب رســتــم دســتــان
بــاخــتــیــار کــســی هــرگــز اخــتــیــار کــنــد
جـرون و تـشـنـگـی و بـاد گـرم و تابستان
مــکــن مــلــامـت خـواجـو کـه عـاقـلـان نـکـنـنـد
ز بــیــم حــکــم قــضــا اعــتـراض بـرمـسـتـان
غزل شمارهٔ ۷۲۰
نــرگــس مــســتــت فــتــنــهٔ مــسـتـان
تــشــنــهٔ لــعــلـت بـاده پـرسـتـان
روی تــو مــا را لــالــه و نـسـریـن
کـوی تـو مـا را گـلـشن و بستان
زلــــف ســــیـــاهـــت شـــام غـــریـــبـــان
روی چــو مــاهــت شــمـع شـبـسـتـان
در چــــمــــن افـــتـــد غـــلـــغـــل بـــلـــبـــل
چــون تــو درآئــی سـوی گـلـسـتـان
طـــلـــعـــت زیـــبـــا یــا قــمــرســت ایــن
لــعــل شــکــر خــا یـا شـکـرسـت آن
دســت بــخـونـم شـسـتـه و از مـن
هــوش دل و دیــن بــرده بـدسـتـان
بـــاده صـــافـــی خــرقــه صــوفــی
درکـش و بـرکش در ده و بستان
پــرده بــسـاز ای مـطـرب مـجـلـس
بــاده بــیــار ای ســاقــی مـسـتـان
خـواجـوی مـسکین بر لب شیرین
فتنه چو طوطی بر شکرستان
غزل شمارهٔ ۷۰۱
از عــمـر چـو ایـن یـک دو نـفـس بـیـش نـداریـم
بـنـشـیـن نـفـسـی تـا نـفـسـی بـا تو برآریم
چـــون دل بــســر زلــف ســیــاه تــو ســپــردیــم
بــاز آی کــه تـا پـیـش رخـت جـان بـسـپـاریـم
جـــز غـــم بـــجـــهـــان هـــیـــچ نـــداریـــم ولـــیــکــن
گــــر هــــیــــچ نــــداریــــم غــــم هــــیـــچ نـــداریـــم
ز آنــــروی کــــه از روی نــــگـــاریـــن تـــو دوریـــم
رخــســار زر انــدوده بــه خــونــابــه نــگــاریــم
دیـــوانـــه آن غـــمـــزهٔ عـــاشـــق کـــش مـــســـتـــیــم
آشــــفــــتــــهٔ آن ســــلــــســـلـــهٔ غـــالـــیـــه بـــاریـــم
بــا طــلــعــت زیــبــای تــو در بــاغ بــهــشــتـیـم
بـــا بــوی خــوشــت هــمــنــفــس بــاد بــهــاریــم
از بـــاده نـــوشـــیـــن لـــبـــت مـــســت و خــرابــیــم
وز نـــرگــس مــخــمــور تــو در عــیــن خــمــاریــم
هــم در تــو اگــر زانــکــه ز دسـت تـو گـریـزیـم
هــم بــا تــو اگــر زانـکـه پـیـام تـو گـزاریـم
چون فاش شد این لحظه ز ما سر انا الحق
فـتـوی بـده ای خـواجـه کـه مـستوجب داریم
آنـــــرا غـــــم دارســـــت کــــه دور از رخ یــــارســــت
مـــا را چــه غــم از دار کــه رخ در رخ یــاریــم
دی لـعـل روان بـخـش تـو میگفت که خواجو
خـوش بـاش کـه ما رنج تو ضایع نگذاریم
غزل شمارهٔ ۷۰۲
داریـــم دلـــی پـــر غــم و غــمــخــوار نــداریــم
وز مــســتــی و بـی خـویـشـتـنـی عـار نـداریـم
مـــا را نـــه ز دیــن آر بــشــارت نــه ز دیــنــار
کـــانـــدیـــشــه ز دیــن و غــم دیــنــار نــداریــم
تـــا مـــنـــزل مـــا کـــوی خـــرابـــات مـــغــان شــد
خـــلــوت بــه جــز از خــانــه خــمــار نــداریــم
بــیــدار بــســر بــردن و تــا روز نـخـفـتـن
ســـودی نـــکــنــد چــون دل بــیــدار نــداریــم
بــــازاری از آنـــیـــم کـــه بـــا نـــالـــه و زاری
داریـــــم ســـــری و ســـــر بـــــازار نــــداریــــم
از مـا سـخـن یـار چـه پـرسـیـد که یکدم
بـــی یـــار نــئــیــم و خــبــر از یــار نــداریــم
مـا را بـه جـز از آه سـحـر هـمنفسی نیست
زیـــرا کـــه جــز او مــحــرم اســرار نــداریــم
در دل بـــــه جـــــز آزار نـــــداریـــــم ولــــیــــکــــن
مـــرهـــم بـــه جـــز از یـــار دلـــازار نـــداریــم
باز آی که بی روی تو ای یار سمن بوی
بـــرگ ســـمـــن و خـــاطـــر گـــلـــزار نـــداریــم
آزردن و بــیــزار شـدن شـرط خـرد نـیـسـت
بـــیـــزار مـــشـــو چــون ز تــو آزار نــداریــم
بــا هــیــچــکـس انـکـار نـداریـم چـو خـواجـو
ز آنــروی کــه بــا هــیـچـکـسـی کـار نـداریـم
غزل شمارهٔ ۷۰۳
مــــا مــــســــت مــــی لــــعــــل روان پـــرور یـــاریـــم
ســـــودا زدهٔ زلـــــف پـــــریـــــشـــــان نــــگــــاریــــم
بــــرلــــعــــل لــــبــــش دســــت نــــداریــــم ولـــیـــکـــن
تــــا ســـر بـــود از دامـــن او دســـت نـــداریـــم
گـر بـی بـصـران شـیـفـتـهٔ نـقـش و نـگـارنـد
مـــا فـــتـــنـــهٔ نـــوک قـــلـــم نـــقـــش نـــگـــاریـــم
بــا روی تــو فــارغ ز گــلــســتـان بـهـشـتـیـم
بــا بــوی تـو مـسـتـغـنـی از انـفـاس بـهـاریـم
چــون نــرگــس مــخـمـور تـو مـسـتـان خـرابـیـم
چــون مــردمــک چــشــم تــو در عــیــن خــمـاریـم
از آه دل ســــوخــــتــــه بــــا نـــغـــمـــهٔ زیـــریـــم
وز چـــنـــگ ســـر زلـــف تـــو بـــا نــالــهٔ زاریــم
جـــان عــاریــت از لــعــل تــو داریــم و بــجــانــت
کان لحظه که تشریف دهی جان بسپاریم
گــر زانــکــه دهــن بــاز کــنــد پـسـتـهٔ خـنـدان
پـــیـــش لـــب لـــعـــل تـــو ازو مـــغـــز بــرآریــم
داریـــم کـــنـــاری ز مـــیـــان تـــو چـــو خـــواجــو
لــــیــــکـــن
ز مـــیـــان تـــو بـــامـــیـــد کـــنـــاریـــم
غزل شمارهٔ ۷۰۴
اکـنـون کـه از بـهـشـت نـشـان مـیدهد نسیم
بـنـشـان غـبـار مـا بـه نـم سـاغـر ای نـدیـم
انـــفـــاس دوســـتـــان دمـــد از بـــاد بـــوســتــان
در مـوسـمـی چـنـیـن کـه روان پـرورد نـسیم
نــام نــعــیــم خــلــد مــبــر زانــکــه در بـهـشـت
نـــبـــود ورای وصــل بــهــشــتــی رخــان نــعــیــم
آن درد نـیـسـت بـردل ریشم که تا ب
امــکــان آن بــود کــه عــلــاجــش کــنـد حـکـیـم
وصـــلـــم مـــده بـــیـــاد کـــه اهــل جــحــیــم را
انــــدیــــشـــهٔ بـــهـــشـــت عـــذابـــی بـــود الـــیـــم
مـــا را امـــیــد رحــمــت و بــیــم عــذاب نــیــســت
کــازاد گــشــتــهایــم ز بــنــد امــیــد و بـیـم
از مـــا عـــنــان مــکــش کــه خــلــاف کــرم بــود
گـــر زانــکــه از گــدا مــتــنــفــر بــود کــریــم
مـــا در ازل حـــدیـــث تـــو تــکــرار کــردهایــم
آری حــــدیـــث دوســـت کـــلـــامـــی بـــود قـــدیـــم
شــیــریـن اگـر بـخـرگـه خـسـرو کـنـد مـقـام
فــرهــاد در مــحــبــت شــیــریــن بــود مــقـیـم
خــواجـو ز سـیـم اشـک مـکـن یـک زمـان کـنـار
باشد که وصل دوست میسر شود بسیم
غزل شمارهٔ ۷۰۵
کــی آمــدی ز تــتــار ای صـبـای مـشـک نـسـیـم
بیا بیا که خوشت باد ای نسیم شمیم
دگــر مــگـوی حـدیـث از نـعـیـم و نـاز بـهـشـت
بــهــشــت مــنــزل یــارســت و وصـل یـار نـعـیـم
چــو روز حــشــر مــرا از لــحــد بـرانـگـیـزنـد
هـــنــوز شــعــلــه زنــد آتــشــم ز عــظــم رمــیــم
گـمـان مبر که تمنای بنده سیم و زرست
نـسـیـم تـسـت مـراد من شکسته نه سیم
فـــتــاده اســت دلــم در مــیــان خــون چــون واو
کـشـیـده زلـف تـرا در کـنـار جـان چون جیم
از آن مــرا ز دهــان تــو هــیـچ قـسـمـت نـیـسـت
کـه نـیـسـت نـقـطـهٔ مـوهـوم قـابـل تـقسیم
بـــود بـــمـــعـــتــقــد عــاقــلــان جــهــان مــحــدث
بـرون ز عـالـم عـشـقـت کـه عـالـمیست قدیم
بـهـر دیـار کـه زیـنـجـا سـفـر کـنـم گویم
خــوشــا نــشــیــمــن طــاوس و کــوه ابــراهـیـم
کـنـون چـه فـایـده خواجو ز درس معقولات
کــه در ازل سـبـق عـشـق کـردهئـی تـعـلـیـم
غزل شمارهٔ ۷۰۶
مــا جــرعــه چــشــانــیــم ولــی خــضــر وشــانـیـم
مـــا راه نـــشـــیـــنـــیـــم ولـــی شــاه نــشــانــیــم
مـــا صـــیــد حــریــم حــرم کــعــبــه قــدســیــم
مـــــا راهـــــبـــــر بـــــادیـــــهٔ عـــــالـــــم جـــــانــــیــــم
مــا بــلــبــل خــوش نــغــمــهٔ بــاغ مــلــکــوتــیــم
مــــا ســــرو خـــرامـــنـــدهٔ بـــســـتـــان روانـــیـــم
فــــــراش عــــــبــــــادتــــــکــــــدهٔ راهــــــب دیــــــریــــــم
ســــقــــای ســــر کــــوی خــــرابــــات مــــغــــانـــیـــم
گـــه ره بـــمـــقـــیـــمـــان ســمــاوات نــمــائــیــم
گــاه از ســرمــســتــی ره کــاشــانــه نــدانـیـم
از نام چه پرسید که بی نام و نشانیم
وز کـام چـه گـوئـیـد کـه بی کام و زبانیم
هـر شـخـص کـه دانـیـد که اوئیم نه اوئیم
هــر چــیــز کــه گــوئــیـد کـه آنـیـم نـه آنـیـم
آن مــرغ کــه بــر کــنــگــره عــرش نــشــیــنــد
مـــائـــیـــم کـــه طـــاوس گـــلــســتــان جــنــانــیــم
هـر چـنـد کـه تـاج سـر سـلـطـان سپهریم
خــــاک کــــف نــــعــــلــــیـــن گـــدایـــان جـــهـــانـــیـــم
داود صــفــت کــوه بــصــد نــغــمــه بــنــالـد
هـر گـه کـه زبـور غـم سـودای تـو خـوانیم
خـواجـو چـو کـنـد شـرح غـم عـشـق تو املا
از چــشــم گــهــربــار قــلــم خــون بـچـکـانـیـم
غزل شمارهٔ ۷۰۷
خـیـزیـد ای مـیـخـوارگـان تـا خـیـمـه بـر گـردون زنیم
نــاقــوس دیــر عــشــق را بــر چــرخ بــوقــلــمـون زنـیـم
هـر چـنـد از چـار آخـشپج و پنج حس در شش دریم
از چـــار حــد نــه فــلــک یــکــدم عــلــم بــیــرون زنــیــم
گــر رخــش هــمــت زیـن کـنـیـم از هـفـت گـردن بـگـذریـم
هـنـگـام شـب چـون شـبـروان هـنـگـامـه بـرگـردون زنـیـم
بـی دلـسـتـان دل خـون کـنـیـم وز دیدگان بیرون کنیم
بـر یـاد آن پـیـمـان شـکـن پـیـمـانـه را در خـون زنیم
مــــائــــیــــم چــــون مــــهــــمــــان او دور از لــــب و دنـــدان او
هـر لـحـظـهئـی بـرخـوان او انـگـشـت بـر افـیـون زنـیم
لــیــلــی چــو بــنــمــایــد جــمــال از بــرقــع لـیـلـی مـثـال
در شـیـوهٔ جـان باختن صد طعنه بر مجنون زنیم
خـواجـو چـه انـدیـشی ز جان دامن برافشان بر جهان
ما را گر از جان غم بود پس لاف عشقش چون زنیم
غزل شمارهٔ ۷۰۸
خـیـز تـا برگ صبوحی بچمن ساز کنیم
دیــدهٔ مــرغ صــراحــی بــقـدح بـاز کـنـیـم
زاهـــدانـــرا بـــخـــروشـــیـــدن چـــنـــگ ســحــری
از صـــوامـــع بـــدر مـــیـــکـــده آواز کـــنــیــم
بـــاده از جـــام لـــب لــعــبــت ســاقــی طــلــبــم
مـسـتـی از چـشـم خـوش شـاهـد طـناز کنیم
بـلـبلان چون سخن از شاخ صنوبر گویند
مــا حــدیــث قــد آن ســرو ســرافــراز کــنـیـم
چــــنــــگ در حــــلــــقــــهٔ آن طـــره طـــرار زنـــیـــم
چـــشــم در عــشــوهٔ آن غــمــزهٔ غــمــاز کــنــیــم
وقــت آنــســت کــه در پـای سـهـی سـرو چـمـن
بــرفــشــانـیـم سـردسـت و سـرانـداز کـنـیـم
کــــــعــــــبــــــهٔ روی دلــــــارای پــــــریــــــرویـــــان را
قــبــلــهٔ مــردمــک چــشــم نــظــر بــاز کـنـیـم
از لـــــب روح فــــزا راح مــــروح نــــوشــــیــــم
هـمـچـو عـیـسـی پس از آن دعوی اعجاز کنیم
سـایـهٔ شـهـپـر سـیـمـرغ چـو بـر مـا افـتاد
گـر چـه کـبکیم چه اندیشهٔ شهباز کنیم
در قفس چند توان بود بیا تا چو همای
پر برآریم و برین پنجره پرواز کنیم
چـون نـواساز چمن نغمهسرا شد خواجو
خـیـز تـا برگ صبوحی بچمن ساز کنیم
غزل شمارهٔ ۷۰۹
خــیــز تـا بـاده در پـیـالـه کـنـیـم
گـــل روی قـــدح چـــو لــالــه کــنــیــم
بـــی مــی جــانــفــزای و نــغــمــه چــنــگ
تا بکی خون خوریم و ناله کنیم
هــــر دم از دیــــدهٔ قــــدح پــــیــــمــــای
بـــادهٔ لـــعـــل در پـــیـــالـــه کـــنــیــم
شــاد خــواران چــو مــجــلــس آرایــنــد
دفـــع غـــم را بــمــی حــوالــه کــنــیــم
بـا گـل و لـالـه هـمـچـو بـلـبـل مـست
وصـــف آن عـــنـــبــریــن کــلــالــه کــنــیــم
وز شـــــگـــــرفـــــان چـــــارده ســـــالــــه
دعــوی عــمــر شــصــت ســالـه کـنـیـم
چــون بــه خــوان وصــال دسـت بـریـم
دو جــهــان را بــیــک نــوالــه کــنــیـم
وز بــــــخــــــار شــــــراب آتــــــش فــــــام
ورق چــــهـــره پـــر ز ژالـــه کـــنـــیـــم
هــمــچــو خــواجــو بــنـام مـیـخـواران
مــرغ دل را بــخــون قــبــالــه کــنــیــم
غزل شمارهٔ ۷۱۰
نــــشــــان دل بــــی نــــشــــان از کــــه جـــویـــم
حــــدیــــث تــــن نــــاتـــوان بـــا کـــه گـــویـــم
گـــــــر از کـــــــوی او روی رفـــــــتـــــــن نـــــــدارم
مـــگـــیـــریـــد عـــیـــبـــم کـــه در بـــنـــد اویــم
بـــرویـــم فـــرو مـــیچـــکـــد اشـــک خــونــیــن
ز خـــــون جــــگــــر تــــا چــــه آیــــد بــــرویــــم
رخ ار زانـــکـــه شــســتــم بــخــونــاب دیــده
غـــــبـــــار ســـــر کـــــویــــت از رخ نــــشــــویــــم
وفـــای تـــو ورزم بـــهــر جــا کــه بــاشــم
دعــای تــو گــویــم بــهــر جـا کـه پـویـم
خـــیـــال تـــو بـــیــنــم اگــر غــنــچــه چــیــنــم
نـــســـیـــم تـــو یـــابــم اگــر لــالــه بــویــم
چـه نـالـم چـو از نـالـه دل شـد چـو نالم
چه مویم چو از مویه شد تن چو مویم
چـو رنـجـم تـو دادی شـفـا از چـه خـواهم
چـــو درد از تـــو دارم دوا از کــه جــویــم
اگـــر کـــوزه خـــالــی شــد از بــاده حــالــی
بـــده ســـاقـــیــا کــاســهئــی از ســبــویــم
چـــو ســـاغــر بــگــریــد بــبــیــن هــای هــایــم
چــو مــطــرب بــنــالــد بــبــیــن هــای و هــویـم
بــچــوگــان مـزن بـیـش ازیـنـم چـو خـواجـو
کــه ســرگـشـتـه و خـسـتـه مـانـنـد گـویـم
غزل شمارهٔ ۶۹۰
مــردیــم در خــمــار و شــرابــی نــیــافـتـیـم
گـــشـــتـــیـــم غـــرق آتــش وآبــی نــیــافــتــیــم
کـــردیــم حــال خــون دل از دیــدگــان ســؤال
لـیـکـن بـه جـز سـرشـک جـوابـی نیافتیم
تــا چـشـم مـسـت یـار خـرابـی بـنـا نـهـاد
هــمــچــون دل شــکـسـتـه خـرابـی نـیـافـتـیـم
رفـــتـــیـــم در هــوایــش و بــرخــاک کــوی او
بـــردیـــم آب خـــویـــش و مــبــی نــیــافــتــیــم
جــان را بــراه بــادیــه از تــاب تـشـنـگـی
کــردیـم خـون و اشـک سـحـابـی نـیـافـتـیـم
بـیـرون ز زلـف و عـارض خورشید پیکران
بــــرآفــــتــــاب پــــر غــــرابــــی نــــیـــافـــتـــیـــم
در ده قدح که جز دل بریان خون چکان
در بــزمــگــاه عــشــق کــبــابــی نــیــافــتــیـم
کــردیــم بــی حـجـاب نـظـر در رخـت ولـیـک
روی تـرا بـه جـز تـو حـجـابـی نـیـافتیم
خـاک درت شـدیـم چـو خواجو بحکم آنک
بــرتــر ز درگــه تــو جــنــابــی نــیــافــتــیـم
غزل شمارهٔ ۶۹۱
آنـــکـــه لـــعـــلـــش عـــیـــن آب زنـــدگــانــی یــافــتــیــم
در رهـــش مـــردن حـــیـــات جـــاودانـــی یـــافـــتـــیـــم
راســـتـــی را پـــیـــش آن قــد ســهــی ســرو روان
نــــارون را در مــــقــــام نــــاروانــــی یــــافــــتـــیـــم
کـــار مــا بــی آتــش دل در نــگــیــرد زانــکــه مــا
زنـدگـی مـانـنـد شـمـع از جـان فـشـانـی یـافتیم
گـر چـه رنگ عاشقان از غم شود چون زعفران
مـــا هـــمـــه شــادی ز رنــگ زعــفــرانــی یــافــتــیــم
خـسـروان گـر سـروری در پـادشـاهی میکنند
مــا ســریــر خــســروی در پــاســبـانـی یـافـتـیـم
اهــل مــعـنـی از چـه رو انـکـار صـورت کـردهانـد
زانـکـه صـورت را هـمـه گـنـج مـعـانـی یـافـتیم
مـا اگـر پـیـرانـه سـر در بـنـدگـی افـتـادهایـم
هــمـچـو سـرو آزادگـی در نـوجـوانـی یـافـتـیـم
جامهٔ صوفی بگیر و جام صافی ده که ما
دوســتــکــامــی راز جــم دوســتــکــانــی یــافــتــیــم
رفــتــن دیــر مــغــان خــواجـو بـهـنـگـام صـبـوح
از غــــوانــــی و شــــراب ارغــــوانــــی یــــافــــتــــیــــم
غزل شمارهٔ ۶۹۲
مــــا نــــوای خــــویــــش را در بــــیــــنــــوائــــی یــــافـــتـــیـــم
فـــخـــر بـــر شـــاهـــان عـــالـــم در گـــدائـــی یـــافــتــیــم
ز آشــنــا بــیــگــانــه گــشــتــیــم از جــهــان و جـان غـریـب
در جــــــوار قــــــرب جــــــانـــــان آشـــــنـــــائـــــی یـــــافـــــتـــــیـــــم
ســـــالــــهــــا بــــانــــگ گــــدائــــی بــــر در دلــــهــــا زدیــــم
لـــاجـــرم بـــر پـــادشـــاهـــان پـــادشـــائـــی یـــافـــتـــیــم
ای بــــســــا شــــب کــــانــــدریــــن امــــیــــد روز آوردهایــــم
تـــا کـــنـــون از صــبــح وصــلــش روشــنــائــی یــافــتــیــم
تــرک دنــیــی گــیــر و عــقــبــی زانــکــه در عــیــن الــیــقــیـن
زهــــد و تــــقــــوی را خــــلــــاف پــــارســــائـــی یـــافـــتـــیـــم
چـــون ازیــن ظــلــمــت ســرای خــاکــدان بــیــرون شــدیــم
هــــر دو عــــالــــم روشــــن از نــــور خــــدائـــی یـــافـــتـــیـــم
ســـــــالـــــــکـــــــان راه حـــــــق را در بــــــیــــــابــــــان فــــــنــــــا
از چــهــار و پــنــج و هــفــت و شــش جــدائــی یــافــتـیـم
از جــــــــنـــــــاب بـــــــارگـــــــاه مـــــــالـــــــک مـــــــلـــــــک وجـــــــود
هــــر زمــــان تــــوقــــیــــع قـــدر کـــبـــریـــائـــی یـــافـــتـــیـــم
کفر و دین یکسان شمر خواجو که در لوح بیان
کـــــافـــــری را بـــــرتـــــر از زهـــــد ریـــــائـــــی یــــافــــتــــیــــم
غزل شمارهٔ ۶۹۳
دو جــــــان وقــــــف حـــــریـــــم حـــــرم او کـــــردیـــــم
و اعــتــمــاد از دو جــهــان بــر کـرم او کـردیـم
چون خضر دست ز سرچشمهٔ حیوان شستیم
تــــا تــــیــــمــــم بــــغــــبــــار قــــدم او کـــردیـــم
آنـــکـــه از درد دل خـــســـتـــه دلـــان آگـــه نــیــســت
مـــــا دوای دل غـــــمــــگــــیــــن بــــغــــم او کــــردیــــم
بــــی عــــنــــا و الــــم او نــــتــــوانــــیــــم نـــشـــســـت
ز آنــــکــــه عــــادت بــــعــــنــــا و الــــم او کـــردیـــم
آن هــمــه نــامــه نــوشــتــیــم و جــوابـی نـنـوشـت
گــــوئــــیــــا عــــقــــد لــــســــان قــــلـــم او کـــردیـــم
زان جــفــا جــوی ســتــمــکــاره نــداریــم شـکـیـب
گـر چـه جـان در سـر جـور و ستم او کردیم
اگـــــر از ســـــکــــهٔ او روی نــــتــــابــــیــــم مــــرنــــج
کـــه فـــقــیــریــم و طــمــع در درم او کــردیــم
پـیـش آن لـعـبـت شـیـریـن نـفـس از غـایـت شـوق
جــــان بــــدادیــــم و تــــمــــنــــای دم او کـــردیـــم
یـــا رب آن خـــســـرو خـــوبـــان جـــهـــان آگـــه بــود
کـــه چـــه فـــریـــاد بـــپـــای عـــلـــم او کــردیــم
مــــــــردم دیــــــــدهٔ هــــــــنــــــــدو وش دریـــــــائـــــــی را
خــــــاک روب ســــــر کــــــوی خــــــدم او کــــــردیـــــم
در دم صــبــح کــه خــواجـو ره مـسـتـان مـیزد
ای بـسـا نـالـه کـه بـر زیر و بم او کردیم
غزل شمارهٔ ۶۹۴
اهـــــل دل را خـــــبـــــر از عـــــالـــــم جـــــان آوردیــــم
تـــحــفــهٔ جــان جــهــان جــان و جــهــان آوردیــم
چــون نــمــیشــد ز در کــعـبـه گـشـادی مـا را
رخــــت خــــلــــوت بــــخــــرابــــات مــــغـــان آوردیـــم
شــمــع جــانــرا ز قـدح در لـمـعـان افـکـنـدیـم
مــــــرغ دل را ز فـــــرح در طـــــیـــــران آوردیـــــم
جــم را از جــگــر ســوخــتــه دلــخـون کـردیـم
شــمــع را از شــرر ســیــنــه بـجـان آوردیـم
ورق نـــســـخـــهٔ رویـــت بـــگــلــســتــان بــردیــم
بــــاز مــــرغــــان چــــمــــن را بـــفـــغـــان آوردیـــم
شــمــهئــی از رخ و بــالـای بـلـنـدت گـفـتـیـم
آب بــــــــا روی گـــــــل و ســـــــرو روان آوردیـــــــم
چـون قـلم پیش همه خلق سیه روی شدیم
بــســکــه وصــف خـط سـبـزت بـزبـان آوردیـم
هیچ زر در همیان نیست بدین سکه که ما
از رخ زرد بــــــــســــــــوی هـــــــمـــــــدان آوردیـــــــم
پـیـش خـواجـو که نشانش ز عدم میدادند
از دهــــانــــت ســــر مـــوئـــی بـــنـــشـــان آوردیـــم
غزل شمارهٔ ۶۹۵
دل بــه دســت غـم سـودای تـو دادیـم و شـدیـم
چــشــمــهٔ خـون دل از چـشـم گـشـادیـم و شـدیـم
پــشـت بـردنـیـی و دیـن کـرده و جـان در سـر دل
روی در بــــادیـــهٔ عـــشـــق نـــهـــادیـــم و شـــدیـــم
تـو نـشـسـتـه بـمـی و مـطـرب و ما مست و خراب
مــدتــی بـر سـر کـوی تـو سـتـادیـم و شـدیـم
چــــون دل خــــســــتــــهٔ مــــا رفــــت بـــبـــاد از پـــی دل
هــــمــــره قــــافـــلـــهٔ بـــاد فـــتـــادیـــم و شـــدیـــم
هـــمـــچـــو خـــواجـــو نـــگـــرفــتــه ز دهــانــت کــامــی
بوسه بر خاک سر کوی تو دادیم و شدیم
غزل شمارهٔ ۶۹۶
گــر شــدیــم از کــویــت ای تــرک خــتــا بــاز آمــدیــم
ور خـــطـــائـــی رفــت از آن بــازآ کــه مــا بــاز آمــدیــم
گــر تــو صــادق نـامـدی در مـهـر مـا مـانـنـد صـبـح
مـــا بـــمـــهـــرت از ره صـــدق و صـــفــا بــاز آمــدیــم
تـــیــهــوی بــی بــال و پــر بــودیــم دور از آشــیــان
شــاهــبــازی تــیــز پــر گــشــتــیــم تــا بــازآمــدیــم
گرچه کی باز آید آن مرغی که بیرون شد ز دام
مـــــا بـــــعـــــشـــــق دام آن زلـــــف دوتـــــا بـــــاز آمـــــدیــــم
بـعـد ازیـن گـر بـاده در عـالـم نـبـاشـد گـو مـبـاش
زانـــکـــه بـــا لـــعـــلـــت ز جــام جــانــفــزا بــاز آمــدیــم
گــر ز بــســتــان بــیــنــوا رفــتــیــم یـک چـنـدی کـنـون
چــون گــل و بــلــبـل بـصـد بـرگ و نـوا بـاز آمـدیـم
ور خـــطـــائـــی رفـــت کـــان گـــیـــســـوی عــنــبــر بــیــز را
مـشـک چـیـن خـوانـدیـم و اکـنـون از خـطـا بـاز آمـدیم
خــاک کــرمــان بــاز خــواجــو را بــدیـن جـانـب فـکـنـد
تــــا نــــپــــنــــداری کــــه از بـــاد هـــوا بـــاز آمـــدیـــم
غزل شمارهٔ ۶۹۷
بـاز چـون بـلـبـل بـصـد دسـتـان بـبـسـتـان آمدیم
بـاز چـون مـرغـان شـبـگـیـری خـوش الـحـان آمـدیم
گــر بــدامــن دوسـتـان گـل مـیبـرنـد از بـوسـتـان
مــا بــکــام دوســتــان بــا گــل بــبــســتــان آمــدیـم
آسـتـیـن افـشـان بـرون رفـتـیـم چـون سـرو از چـمن
دوســتــان دســتــی کــه دیــگـر پـای کـوبـان آمـدیـم
هـمـچـو گـل یـک سـال اگـر کـردیـم غـربـت اخـتیار
مــژده بــلـبـل را کـه دیـگـر بـا گـلـسـتـان آمـدیـم
از مــیـان بـوسـتـان چـو بـیـد اگـر لـرزان شـدیـم
بــر کــنــار چــشـمـه چـون سـرو خـرامـان آمـدیـم
چشم روشن گشتهایم اکنون که بعد از مدتی
از چـــه کـــنـــعــان بــســوی مــاه کــنــعــان آمــدیــم
جــان مـا گـر مـا بـرفـتـیـم از سـر پـیـمـان نـرفـت
سـاقـیـا پـیـمـانـه ده چون ما به پیمان آمدیم
گر پریشان رفتهایم اکنون تو خاطر جمع دار
کــایــن زمــان بــر بــوی آن زلــف پــریــشــان آمـدیـم
صـبـر در کـرمـان بـسـی کردیم خواجو وز وطن
رخـت بـر بـسـتـیـم و دیـگـر سـوی کرمان آمدیم
غزل شمارهٔ ۶۹۸
شــمــع بــنــشــســت ز بــاد ســحــری خــیـز نـدیـم
کــه ز فــردوس نــشــان مــیدهــد انــفــاس نــسـیـم
گــر نــبــاشــد گــل رخــســار تـو در بـاغ بـهـشـت
اهــــل دلــــرا نــــکــــشـــد مـــیـــل بـــه جـــنـــات نـــعـــیـــم
بــرو ای خــواجــه کــه صــبــرم بــدوا فــرمـائـی
کـایـن نـه دردیـسـت کـه درمـان بـپـذیرد ز حکیم
چـــون بـــمـــیـــرم بـــره دوســـت مـــرا دفـــن کــنــیــد
تــا چــو بــر مــن گــذرد یــاد کــنــد یــار قــدیـم
ایــــــکــــــه آزار دل ســـــوخـــــتـــــگـــــان مـــــیطـــــلـــــبـــــی
بــــر ســـرآتـــش ســـوزان نـــتـــوان بـــود مـــقـــیـــم
مـــن ازیـــن ورطـــه هـــجـــران نـــبـــرم جـــان بـــکـــنـــار
زانــکــه غــرقــاب غـم عـشـق تـو بـحـریـسـت عـظـیـم
بـــر ســـر کـــوت گـــر از بـــاد اجـــل خـــاک شـــوم
شــــعــــلــــهٔ آتـــش عـــشـــق تـــو زنـــد عـــظـــم رمـــیـــم
گرچه خواجو بیقین شعر تو سحرست ولیک
هـــیــچ قــدرش نــبــود بــا یــد بــیــضــای کــلــیــم
غزل شمارهٔ ۶۹۹
نـــســـیـــم بـــاد بـــهـــاری وزیـــد خـــیـــز نـــدیــم
بـیـار بـاده که جان تازه میشود ز نسیم
مـــریـــض شـــوق نــبــاشــد ز درد عــشــقــش بــاک
قــتــیــل عــشــق نــبــاشــد ز تــیــغ تــیـزش بـیـم
گــــر از بــــهــــشـــت نـــگـــارم عـــنـــان بـــگـــردانـــد
بــــــروز حــــــشــــــر مـــــن و دوزخ عـــــذاب الـــــیـــــم
ز خــاک کــوی تــو مــا را فــراق مــمــکــن نــیـسـت
چـــنـــانـــکـــه فـــرقـــت درویـــش از آســتــان کــریــم
کــمــان بــســیــم بــســی در جــهــان بـدسـت آیـد
نــه هــمــچــو آن دو کــمــان هــلـال شـکـل و سـیـم
چــنــیــن کــه بــر رخ زردم نــظــر نــمـیفـکـنـی
معینست که چشمت نه بر زرست و نه سیم
کـــنـــونـــکـــه بـــلـــبـــل بــاغ تــوام غــنــیــمــت دان
کـــه مـــرغ بـــاز نـــیـــایـــد بـــشــیــانــه مــقــیــم
اگـــر چـــه پـــشـــه نـــیــارد شــدن مــلــازم بــاز
مــــرا بـــمـــنـــزل طـــاوس رغـــبـــتـــیـــســـت عـــظـــیـــم
ز آهــــــم آتــــــش نــــــمــــــرود بــــــفــــــســـــرد آنـــــدم
کــــه در دلــــم گــــذرد یــــاد کــــوه ابــــراهــــیــــم
نـــســـیـــم بـــاد صـــبـــا گـــر عـــنـــان نــرنــجــانــد
پـــیـــام مـــن کـــه رســـانـــد بـــدوســتــان قــدیــم
بــیــا و خــیــمــه بــصــحــرای عــشـق زن خـواجـو
کــه طــبــل عــشــق نــشــایــد زدن بــزیــر گــلــیـم
غزل شمارهٔ ۷۰۰
مـا سـر بـنـهـادیـم و بـه سـامـان نـرسـیـدیم
در درد بـــمـــردیـــم و بـــدرمـــان نـــرســـیـــدیــم
گــفــتـنـد کـه جـان در قـدمـش ریـز و بـبـر جـان
جــان نــیــز بــدادیــم و بــجــانــان نــرســیــدیــم
گـــشـــتـــیـــم گـــدایـــان ســـر کـــویـــش و هـــرگـــز
در گـــرد ســـراپـــردهٔ ســـلـــطـــان نــرســیــدیــم
چـون سـایـه دویـدیـم بـه سـر در عـقبش لیک
در ســــایــــهٔ آن ســــرو خـــرامـــان نـــرســـیـــدیـــم
رفـتـیـم کـه جـان بـر سـر مـیـدانـش فـشـانـیـم
از سـر بـگـذشـتـیـم و بـه مـیـدان نـرسـیـدیـم
چــون ذره ســراســیــمــه شـدیـم از غـم و روزی
در چــشــمــهٔ خــورشــیــد درفــشــان نــرســیــدیــم
در تـــیـــرگـــی هـــجـــر بـــمـــردیـــم و ز لـــعـــلــش
هــرگــز بــه لــب چــشــمــهٔ حــیــوان نــرســیــدیـم
ایــــوب صــــبــــوریــــم کــــه از مــــحـــنـــت کـــرمـــان
چون یوسف گم گشته به کنعان نرسیدیم
از زلـــف تــو زنــار بــبــســتــیــم و چــو خــواجــو
در کــفــر بــمــانــدیــم و بــایــمــان نــرسـیـدیـم
غزل شمارهٔ ۶۸۱
چــون مــا بــکــفــر زلــف تــو اقـرار کـردهایـم
تــســبــیـح و خـرقـه در سـر زنـار کـردهایـم
خـــلـــوت نـــشـــیــن کــوی خــرابــات گــشــتــهایــم
تـــا خـــرقـــه رهـــن خـــانـــه خــمــار کــردهایــم
شــــوریــــدگــــان حـــلـــقـــهٔ زنـــجـــیـــر عـــشـــق را
انــکــار چــون کــنــیــم چـو ایـن کـار کـردهایـم
مـا را اگـر چـه کـس بـه پـشـیـزی نـمـیخرد
نـــــقـــــد روان فـــــدای خــــریــــدار کــــردهایــــم
از مـــا مـــپــرس نــکــتــهٔ مــعــقــول از آنــکــه مــا
پـیـوسـتـه درس عـشق تو تکرار کردهایم
ادرار مــــــــــا روان ز دل و دیــــــــــده دادهانــــــــــد
هـــر دم کـــه یـــاد اجـــری و ادرار کــردهایــم
گر خواب ما به نرگس پرخواب بستهئی
مـا فـتـنـه را بـعـهـد تـو بـیـدار کردهایم
در راه مــــهـــر ســـایـــهٔ دیـــوار مـــحـــرمـــســـت
زان هــمــچــو سـایـه روی بـدیـوار کـردهایـم
خـــواجـــو ز یـــار اگـــر طـــلــب کــام دل کــنــنــد
مـــــا کـــــام دل فـــــدای رخ یـــــار کـــــردهایــــم
غزل شمارهٔ ۶۸۲
بـه گـدائـی بـه سـر کـوی شـمـا آمدهایم
دردمـــــنــــدیــــم و بــــامــــیــــد دوا آمــــدهایــــم
نـظـر مـهـر ز مـا بـاز مـگـیـریـد چـو صـبـح
که درین ره ز سر صدق و صفا آمدهایم
دیــگــران گــر ز بــرای زر و ســیــم آمـدهانـد
مـــا بـــریـــن در بـــتــمــنــای شــمــا آمــدهایــم
گــر بــرانــیــد چــو بــلــبـل ز گـلـسـتـان مـا را
از چـه نـالیم چو بی برگ و نوا آمدهایم
آفــــتــــابــــیــــم کــــه از آتــــش دل در تــــابــــیـــم
یـــا هــلــالــیــم کــه انــگــشــت نــمــا آمــدهایــم
بـه قـفـا بـر نـتـوان گشتن از آن جان جهان
کــز عــدم پــی بــپـی او را ز قـفـا آمـدهایـم
گـر چـو مـشک ختنی از خط حکمش یک موی
ســر بــتــابــیــم ز مــادر بــخــطــا آمـدهایـم
نــفـس را بـر سـر مـیـدان ریـاضـت کـشـتـیـم
چــون دریــن مــعـرکـه از بـهـر غـزا آمـدهایـم
غـرض آنـسـتـکـه در کیش تو قربان گردیم
ورنــه در پــیــش خــدنــگ تـو چـرا آمـدهایـم
دل ســــودازده در خــــاک رهــــت مـــیجـــوئـــیـــم
هـمـچـو گـیـسـوی تـو زانـروی دوتـا آمدهایم
ایـکـه خـواجـو بـهـوای تـو دریـن خاک افتاد
نــظــری کــن کـه نـه از بـاد هـوا آمـدهایـم
غزل شمارهٔ ۶۸۳
بـــاز هــشــیــار بــرون رفــتــه و مــســت آمــدهایــم
وز مـــی لـــعـــل لـــبـــت بـــاده پـــرســـت آمـــدهایـــم
تـــا ابـــد بـــاز نـــیـــائـــیـــم بــهــوش از پــی آنــک
مــــســــت جــــام لـــبـــت از عـــهـــد الـــســـت آمـــدهایـــم
از درت بــــر نـــتـــوان خـــاســـت از آنـــروی کـــه مـــا
بــر ســر کــوی تــو از بــهــرنـشـسـت آمـدهایـم
بـا غـم عـشـق تـو تـا پـنـجـه در انـداخـتـهایـم
چــون ســر زلــف ســیــاهــت بــشــکــســت آمــدهایــم
ســر مــا دار کــه ســر در قــدمــت بــاخـتـهایـم
دسـت مـا گـیـر کـه در پـای تـو پـست آمدهایم
بر سر کوی تو زینگونه که از دست شدیم
ظـــاهـــر آنـــســـتـــکـــه آســـانـــت بـــدســت آمــدهایــم
عــیــب ســرمــســتــی خــواجـو نـتـوان کـرد چـو مـا
بـــاز هــشــیــار بــرون رفــتــه و مــســت آمــدهایــم
غزل شمارهٔ ۶۸۴
مـــا بـــدرگـــاه تــو از کــوی نــیــاز آمــدهایــم
بــــــه هــــــوایــــــت ز ره دور و دراز آمـــــدهایـــــم
قـــــدحـــــی آب کـــــه بـــــرآتـــــش مــــا افــــشــــانــــد
کـه دریـن بـادیه با سوز و گداز آمدهایم
بــیـنـوا گـرد عـراق ار چـه بـسـی گـردیـدیـم
راســـت از راه ســـپــاهــان بــحــجــاز آمــدهایــم
غـــســـل کـــردیـــم بــه خــون دل و از روی نــیــاز
بـــعـــبـــادتـــگـــه لـــطـــفـــت بـــنــمــاز آمــدهایــم
تـا نـسـیـم سـمـن از گـلـشـن جـان بـشـنـیـدیم
هــمــچــو مـرغ سـحـری نـغـمـه نـواز آمـدهایـم
بـیـش ازیـن بـرگ چـمـن بـود چـو بـلـبـل مـا را
شــاهــبــازیــم کــنــون کـز هـمـه بـاز آمـدهایـم
هـمـچـو مـحـمـود نـداریـم سـر مـلـکـت و تـاج
کــــه گــــرفــــتــــار ســــر زلــــف ایـــاز آمـــدهایـــم
تـا چـه صـیـدیـم که در چنگ پلنگ افتادیم
یـا چـه کـبـکـیـم کـه در چـنـگل باز آمدهایم
بـرگ خـواجـو اگر از لطف بسازی چه شود
کاندرین راه نه با توشه و ساز آمدهایم
غزل شمارهٔ ۶۸۵
مــــا بــــه نـــظـــارهٔ رویـــت بـــجـــهـــان آمـــدهایـــم
وز عـــدم پـــی بـــپـــیـــت نـــعـــره زنـــان آمـــدهایـــم
چــون دل گــمـشـده را بـا تـو نـشـان یـافـتـهایـم
از پـــــی آن دل پـــــرخـــــون بـــــنــــشــــان آمــــدهایــــم
گــــر بــــرآریــــم فــــغــــان از غــــم دل مـــعـــذوریـــم
کــــز فــــغــــان دل غـــمـــگـــیـــن بـــفـــغـــان آمـــدهایـــم
زخــم شــمــشــیــر تــرا مــرهـم جـان سـاخـتـهایـم
لــــیـــکـــن از درد دل خـــســـتـــه بـــجـــان آمـــدهایـــم
قامت از غم چو کمان کرده و دل راست چو تیر
در صــف عــشـق تـو بـا تـیـر و کـمـان آمـدهایـم
بـی تـو از دوزخ و فردوس چه جوئیم که ما
هــــم ازیــــن ایــــمــــن و هــــم فــــارغ از آن آمــــدهایـــم
چـــون نــداریــم ســکــون بــی نــظــر مــغــبــچــگــان
ســــــاکـــــن کـــــوی خـــــرابـــــات مـــــغـــــان آمـــــدهایـــــم
اگـــــر آن جــــان جــــهــــان تــــیــــغ زنــــد خــــواجــــو را
گــــو بــــزن زانــــکــــه مــــبـــرا ز جـــهـــان آمـــدهایـــم
غزل شمارهٔ ۶۸۶
کـــشـــتـــی مـــا کــو کــه مــا زورق درآب افــکــنــدهایــم
در خــــرابــــات مــــغــــان خــــود را خــــراب افـــکـــنـــدهایـــم
جـــام مـــی را مــطــلــع خــورشــیــد تــابــان کــردهایــم
وز حــــــرارت تــــــاب دل در آفــــــتــــــاب افــــــکــــــنـــــدهایـــــم
بـــا جـــوانــان بــر در مــیــخــانــه مــســت افــتــادهایــم
وز فـــغـــان پـــیـــر مـــغـــان را در عــذاب افــکــنــدهایــم
شـــاهـــد مـــیـــخــوارگــان گــو روی بــنــمــای از نــقــاب
کـــایـــن زمــان از روی کــار خــود نــقــاب افــکــنــدهایــم
مــحــتــســب اســب فــضــیــحــت بــر ســرمــا گــو مـران
گــر بــرنــدی در جــهــان خــر در خــلــاف افــکــنــدهایــم
آبـــروی ســـاغـــر از چـــشـــم قـــدح پـــیـــمـــای مـــاســت
گـــر بــه بــی آبــی ســپــر بــر روی آب افــکــنــدهایــم
مــا کــه از جــام مــحــبــت نــیــمــه مــســت افــتـادهایـم
کــی بــهــوش آئــیــم کـافـیـون در شـراب افـکـنـدهایـم
گــوشــهٔ دل کــردهایــم از بــهــر مــیــخــواران کــبـاب
لـــیـــکـــن از ســـوز دل آتـــش در کـــبـــاب افـــکـــنــدهایــم
غم مخور خواجو که از غم خواب را بینی بخواب
زانـکـه مـا چـشـم امـیـد از خـورد و خـواب افـکندهایم
غزل شمارهٔ ۶۸۷
اشـــارت کـــرده بـــودی تـــا بـــیــایــم
بگو چون بی سر و بی پا بیایم
مــــن شــــوریـــده دل را از ضـــعـــیـــفـــی
نــــدانــــی بـــاز اگـــر فـــردا بـــیـــایـــم
گـــرم رانـــی بـــگـــو تـــا بــاز گــردم
وگـــر خـــوانـــی بــفــرمــا تــا بــیــایــم
بــهــر مــنــزل کــه فــرمـائـی بـدیـده
چــه جــابــلــقــا چــه جــابــلـسـا بـیـایـم
اگـــر بــرفــســت وگــر بــاران نــتــرســم
اگـــر بـــادســت وگــر ســرمــا بــیــایــم
اگــر خــواهــی کــه بــا تـنهـا نـبـاشـم
نــه بــا تــنهــا مــن تــنــهــا بــیــایـم
وگـــر گـــوئـــی بـــیـــا تـــا قــعــر دریــا
ز بــــهــــر لــــؤلــــؤ لــــالــــا بــــیــــایــــم
بـدان جـائی که گوهر میتوان یافت
اگـــر کـــوهـــســت و گــر دریــا بــیــایــم
ایـــا کـــوی تـــو مـــنـــزلـــگــاه خــواجــو
چــه فــرمــائــی نــیــایــم یــا بــیــایــم
غزل شمارهٔ ۶۸۸
مـــا ز رخ کـــار خــویــش پــرده بــر انــداخــتــیــم
بـــا رخ دلـــدار خـــویــش نــرد نــظــر بــاخــتــیــم
مـــشـــعـــلـــهٔ بـــیـــخـــودی از جـــگـــر افـــروخـــتـــیــم
و آتــــــش دیــــــوانــــــگـــــی در خـــــرد انـــــداخـــــتـــــیـــــم
بـــــر در ایـــــوان دل کـــــوس فـــــنـــــا کــــوفــــتــــیــــم
بـــر ســـر مـــیــدان جــان رخــش بــقــا تــاخــتــیــم
گــر ســپــر انــداخــتــیــم چـون قـمـر از تـاب مـهـر
تیغ زبان بین چو صبح کز سر صدق آختیم
شـــمـــع دل افــروخــتــیــم عــود روان ســوخــتــیــم
گـــنــج غــم انــدوخــتــیــم بــا غــم دل ســاخــتــیــم
ســــر چـــو مـــلـــک بـــر زدیـــم از حـــرم ســـرمـــدی
تــــا عــــلــــم مــــرشــــدی بــــرفــــلــــک افــــراخــــتــــیـــم
چــــــون دم دیــــــوانــــــگــــــی از دل خـــــواجـــــو زدیـــــم
مـــســـت مـــی عـــشـــق را مـــرتـــبـــه بـــشـــنـــاخـــتــیــم
غزل شمارهٔ ۶۸۹
مـــا دلـــی ایـــثـــار او کـــردیـــم و جـــانـــی یـــافــتــیــم
گــوهــری در پــایــش افــکــنـدیـم و کـانـی یـافـتـیـم
چــون نــظــر کــردیـم در بـسـتـان بـیـاد قـامـتـش
راســـتـــی را از ســـهـــی ســـروی روانـــی یـــافـــتـــیــم
بـــا خـــیـــال عـــارض گـــلـــرنـــگ و قــد ســرکــشــش
بــر ســر هــر شــاخ عـرعـر گـلـسـتـانـی یـافـتـیـم
گـر چـه چـون عـنـقـا به قاف عشق کردیم آشیان
مــــرغ دلــــرا هـــر نـــفـــس در آشـــیـــانـــی یـــافـــتـــیـــم
تـرک عـالـم گـیـر و عـالـمـگـیـر شـو زیرا که ما
هـــر زمـــانـــی خـــویـــشــتــن را در مــکــانــی یــافــتــیــم
در جـــهـــان بـــی نـــشـــانـــی تـــا نـــیـــاوردیـــم روی
ظــن مــبــر کــز آن بــت مــه رو نــشــانــی یــافــتــیـم
ســـالـــهـــا کـــردیـــم قــطــع وادی عــشــقــش ولــیــک
تــا نــپــنــداری کــه ایــن ره را کــرانــی یــافــتــیــم
ما نه از چشم گران خواب تو بیماریم و بس
زانــکــه در هــر گــوشــه از وی نــاتــوانــی یـافـتـیـم
در گـــلـــســـتــان غــم عــشــق تــو از خــونــاب چــشــم
هــر گــیــاهــی را کــه دیــدیــم ارغــوانــی یــافــتــیــم
چـون بـیـاد تـیـغ مـژگـان تـو بـگـشودیم چشم
هــر ســو مــو بـر تـن خـواجـو سـنـانـی یـافـتـیـم
غزل شمارهٔ ۶۷۲
مـــن بـــیـــدل نـــگـــر از صــحــبــت جــانــان مــحــروم
تـــنــم از درد بــه جــان آمــده وز جــان مــحــروم
خــضــر ســیــراب و مــن تــشــنـه جـگـر در ظـلـمـات
چــون ســکــنــدر ز لــب چــشــمــهٔ حــیــوان مـحـروم
آن نــگــیــنــی کــه بــدو بــود مــمــالــک بـر پـای
در کـــف دیـــو فـــتــادســت و ســلــیــمــان مــحــروم
ای طـــــــــبـــــــــیـــــــــب دل مـــــــــجــــــــروح روا مــــــــیداری
جــان مــن خــون شــده از رنـج و ز درمـان مـحـروم
خــــاشــــه چــــیـــنـــان زمـــیـــن روب ســـراپـــردهٔ انـــس
هــمــه در بــنــدگــی و بــنــده ازیــنــســان مـحـروم
هــــمــــچــــو پــــروانــــه نـــگـــر مـــرغ دل ریـــش مـــرا
بال و پر سوخته وز شمع شبستان محروم
ای مــــقــــیــــمــــان ســــر کــــوی ســــلــــاطــــیــــن آخــــر
بـنـده تـا کـی بـود از حضرت سلطان محروم
رحـــمـــت آریـــد بـــرآن مـــرغ ســـحـــر خـــوان چــمــن
کــو بــمــانــد ز گــل و طــرف گــلــســتـان مـحـروم
عـــیـــب خـــواجـــو نــتــوان کــرد اگــرش جــان عــزیــز
هـمـچـو یـعـقـوب شـد از یـوسـف کـنـعـان محروم
غزل شمارهٔ ۶۷۳
ایــن چــه بــادســت کــزو بــوی شــمــا مــیشـنـوم
ویـن چـه بـویـسـت کـه از کـوی شـمـا مـیشـنـوم
مرغ خوش خوان که کند شرح گلستان تکرار
زو هــــمــــه وصــــف گــــل روی شــــمــــا مــــیشــــنـــوم
از ســهــی ســرو کــه در راســتــیـش هـمـتـا نـیـسـت
صــــفــــت قــــامــــت دلــــجــــوی شــــمــــا مــــیشــــنــــوم
پـــیـــش گـــیـــســـوی شــمــا راســت نــمــیآرم گــفــت
آنـــچـــه پـــیـــوســـتــه ز ابــروی شــمــا مــیشــنــوم
چـــشـــم آهـــو کـــه کـــنــد صــیــد پــلــنــگ انــدازان
عـــیــبــش ایــن لــحــظــه ز آهــوی شــمــا مــیشــنــوم
شــرح آن نــکــتــه کــه هــاروت کــنــد تــفــسـیـرش
ز آن دو افـــســـونـــگـــر جـــادوی شـــمـــا مـــیشـــنــوم
نـــافـــهٔ مـــشـــک تـــتـــاری کـــه ز چـــیـــن مــیخــیــزد
بـــویـــش از ســـلـــســـلـــهٔ مــوی شــمــا مــیشــنــوم
آن ســـوادی کـــه بـــود نـــســـخـــهٔ آن در ظـــلــمــات
شـــرحـــش از ســـنــبــل هــنــدوی شــمــا مــیشــنــوم
حـال خـواجـو کـه پـریـشـان تـر ازو مـمکن نیست
مـــو بـــمـــو ازخـــم گــیــســوی شــمــا مــیشــنــوم
غزل شمارهٔ ۶۷۴
این چه بویست که از باد صبا میشنوم
ویـن چـه خـاکـسـت کـزو بـوی وفـا مـیشـنوم
گـر نـه هـدهـد ز سـبـا بـاز پـیـام آوردسـت
ایـن چـه مـرغـیـسـت کـزو حـال سـبا میشنوم
از کـجـا مـیرسـد ایـن قـاصـد فرخنده کزو
مـــژده آنـــمـــه خـــورشـــیــد لــقــا مــیشــنــوم
ای عــــزیـــزان اگـــر از مـــصـــر نـــمـــیآیـــد بـــاد
بــوی پــیــراهــن یــوســف ز کــجـا مـیشـنـوم
مــیکــنـم نـالـه و فـریـاد ولـی از در و کـوه
ســخــن ســخــت بــهــنــگـام صـدا مـیشـنـوم
نــســبــت شــکــل هــلــال و صــفـت قـامـت خـویـش
یـــک بــیــک زان خــم ابــروی دوتــا مــیشــنــوم
ایــن چــه رنــجــســت کــزو راحـت جـان مـییـابـم
ویــن چــه دردسـت کـزو بـوی دوا مـیشـنـوم
ای رفــیــقــان مــن از آن ســرو صــنــوبــر قــامــت
بــصـفـت راسـت نـیـایـد کـه چـهـا مـیشـنـوم
بـاد صـبـح از مـن خـاکـی اگرش گردی نیست
هــر نــفــس زو ســخـن سـرد چـرا مـیشـنـوم
ســـخـــن آن دو کـــمـــانـــخـــانــهٔ ابــروی دو تــا
نـــه بـــانـــدازهٔ بـــازوی شـــمــا مــیشــنــوم
هــر گــیـاهـی کـه ز خـون دل خـواجـو رسـتـسـت
دمـــبـــدم زو نـــفـــس مــهــر گــیــا مــیشــنــوم
غزل شمارهٔ ۶۷۵
حــــــکـــــایـــــت رخـــــت از آفـــــتـــــاب مـــــیشـــــنـــــوم
حــــدیــــث لـــعـــل لـــبـــت از شـــراب مـــیشـــنـــوم
ز آب چـــشـــمـــه هـــر آن مـــاجـــرا کـــه مـــیرانــم
ز چــشــم خــویــش یــکــایــک جــواب مــیشـنـوم
کسی که نسخهٔ خط تو میکند تحریر
ز خـــامـــهاش نـــفـــس مـــشــک نــاب مــیشــنــوم
شـبـی کـه نـرگـس مـیـگـون بـخواب میبینم
ز چـشـم مـسـت تـو تـعـبـیـر خـواب مـیشنوم
ز حــــســــرت گــــل رویــــت چــــو اشــــک مــــیریـــزم
ز آب دیـــــده نــــســــیــــم گــــلــــاب مــــیشــــنــــوم
چــنــان بــچــشــمــهٔ نــوشــت تــعــطــشـی دارم
کــه مــســت مــیشــوم ار نــام آب مــیشــنــوم
فـــروغ خــاطــر خــویــش از شــراب مــییــابــم
نــــوای نــــغــــمــــهٔ دعــــد از ربـــاب مـــیشـــنـــوم
حـــــدیـــــث ذره اگـــــر روشـــــنـــــت نــــمــــیگــــردد
ز مــــن بــــپــــرس کـــه از آفـــتـــاب مـــیشـــنـــوم
گــــهــــی کــــز آتــــش دل آه مــــیزنــــد خــــواجــــو
در آن نـــفـــس هـــمــه بــوی کــبــاب مــیشــنــوم
غزل شمارهٔ ۶۷۶
نـــســـیــم زلــف تــو از نــوبــهــار مــیشــنــوم
نـــشـــان روی تـــو از لـــالـــهزار مـــیشـــنــوم
ز چـیـن زلـف تـو تـاری مـگـر بدست صباست
کـــزو شـــامـــه مـــشـــک تـــتـــار مـــیشـــنــوم
بــهــر دیـار کـه دور از تـو مـیکـنـم مـنـزل
نــــدای عــــشـــق تـــو از آن دیـــار مـــیشـــنـــوم
لـطـیـفـهئـی کـه خضر نقل کرد از آب حیات
از آن دو لــــــعــــــل لــــــب آبـــــدار مـــــیشـــــنـــــوم
حدیث این دل شوریده بین که موی بموی
از آن دو هـــنـــدوی آشـــفــتــه کــار مــیشــنــوم
گـــلـــی بـــدســـت نـــمـــیآیـــدم بـــرنـــگ نــگــار
ولــــی ز غـــالـــیـــه بـــوی نـــگـــار مـــیشـــنـــوم
هــنــوز دعــوی مــنــصــور هــمــچــنـان بـاقـیـسـت
چــرا کــه لــاف انــا الــحــق ز دار مــیشــنـوم
اثـــر نـــمـــانـــد ز فـــرهـــاد کـــوهـــکــن لــیــکــن
صـــدای نــالــهاش از کــوهــســار مــیشــنــوم
سـرشـک دیـدهٔ خـواجـو کـه آب دجـلـه بـرد
حــــکــــایــــتـــش ز لـــب جـــویـــبـــار مـــیشـــنـــوم
غزل شمارهٔ ۶۷۷
مـدتـی شـد کـه دریـن شـهـر گـرفتار توایم
پــــای بــــنــــد گــــره طــــره طــــرار تــــوایـــم
کـــار مــا را مــکــن آشــفــتــه و مــفــکــن در پــای
کــه پــریـشـان سـر زلـف سـیـه کـار تـوایـم
طـــــرب افـــــزای مـــــقـــــیـــــمــــان درت زاری مــــاســــت
زانـــکـــه مـــا مـــطــرب بــازاری بــازار تــوایــم
گــر کــنــی قـصـد دل خـسـتـهٔ یـاران سـهـلـسـت
تـرک یـاری مـکـن ای یـار کـه مـا یـار تـوایـم
تو بغم خوردن ما شادی و از دشمن دوست
هیچکس را غم ما نیست که غمخوار توایم
آخـــر ای گـــلـــبــن نــو رســتــه بــســتــان جــمــال
پـرده بـگـشـای کـه مـا بـلبل گار توایم
تـــا ابـــد دســـت طـــلـــب بـــاز نـــداریــم از تــو
زانـــکـــه از عــهــد ازل بــاز طــلــبــکــار تــوایــم
بـده ای لـعـبـت سـاقـی قـدحـی بـاده کـه ما
مـــســـت آن نـــرگـــس مـــخــمــور دلــازار تــوایــم
آب بـــــرآتـــــش خــــواجــــو زن و مــــا را مــــگــــذار
بـر سـر خـاک بـخـواری که هوا دار توایم
غزل شمارهٔ ۶۷۸
بــا لــعــل او ز جــوهــر جــان در گــذشــتـهایـم
بــا قــامــتــش ز ســرو روان در گــذشـتـهایـم
پیرانه سر به عشق جوانان شدیم فاش
وز عـقـل پـیـر و بـخـت جـوان در گـذشـتـهایم
از مـــا مـــجـــوی شـــرح غـــم عـــشـــق را بـــیــان
زیـرا کـه ما ز شرح و بیان در گذشتهایم
چــون مــوی گــشــتــهایــم ولــیــکــن گــمــان مـبـر
کـــز شــاهــدان مــوی مــیــان در گــذشــتــهایــم
در آتـــــــشـــــــیـــــــم بــــــر لــــــب آب روان ولــــــیــــــک
از تـــاب تـــشـــنـــگــی ز روان در گــذشــتــهایــم
از مــا نــشــان مــجـوی و مـبـر نـام مـا کـه مـا
از بـیـخـودی ز نـام و نـشـان در گـذشتهایم
بـر هـر زمـیـن که بیتو زمانی نشستهایم
صــد بـاره از زمـیـن و زمـان در گـذشـتـهایـم
خــواجــو اگــر چــنــانــکــه جــهــانــیـسـت از عـلـو
زو در گـذر کـه مـا ز جـهـان در گـذشـتـهایم
غزل شمارهٔ ۶۷۹
مـــا حـــاصـــل از جـــهــان غــم دلــبــر گــرفــتــهایــم
وز جـان بـه جـان دوسـت کـه دل بـرگـرفـتهایم
زیــن در گــرفــتــهایــم بــپــروانــه ســوز عـشـق
چـــون شـــمـــع آتـــش دل ازیـــن در گـــرفـــتـــهایـــم
بـا طـلـعـتـت ز چـشـمـهٔ خـور دسـت شـسـتهایم
بــا پـیـکـر تـو تـرک دو پـیـکـر گـرفـتـهایـم
بـــر مـــا مـــگـــیـــر اگـــر ز پـــراکـــنــدگــی شــبــی
آن زلــــف مــــشــــکــــبـــار مـــعـــنـــبـــر گـــرفـــتـــهایـــم
تـا هـمـچـو شمع از سر سر در گذشتهایم
هر لحظه سوز عشق تو از سر گرفتهایم
بــی روی و قــامــت و لــب جــانبــخــش دلــکــشــت
تــرک بــهــشــت و طــوبـی و کـوثـر گـرفـتـهایـم
چون دل اگر چه پیش تو قلب و شکستهایم
از رخ درســـت گـــوی تـــو در زر گـــرفـــتـــهایـــم
هـــشـــیــار کــی شــویــم کــه از ســاقــی الــســت
بـر یـاد چـشـم مـسـت تـو سـاغـر گـرفتهایم
از خـود گـذشـتـهایـم و چـو خـواجـو ز کـاینات
دل بـــرگـــرفـــتـــه و پـــی دلـــبـــر گـــرفـــتـــهایـــم
غزل شمارهٔ ۶۸۰
مــا قـدح کـشـتـی و دل را هـمـچـو دریـا کـردهایـم
چــون صــدف دامــن پــر از لــلــی لــالــا کــردهایــم
خـرقـهٔ صـوفـی بـخـون چشم ساغر شسته ایم
دیـــن و دنـــیـــا در ســـر جـــام مـــصـــفــا کــردهایــم
عــیــب نـبـود گـر تـرنـج از دسـت نـشـنـاسـیـم از آن
کـــز ســـر دیـــوانـــگـــی عـــیـــب زلـــیـــخـــا کــردهایــم
تـا سـواد خـط مـشـکـیـن تـو بـر مـه دیـدهایـم
ســـر ســـودای تـــرا نــقــش ســویــدا کــردهایــم
وصــف گــلــزار جــمــالــت در گــلـسـتـان خـوانـدهایـم
بـلـبـل شـوریـده را سـرمـست و شیدا کردهایم
راســـتــی را تــا بــبــالــای تــو مــائــل گــشــتــهایــم
خــانــهٔ دل را چــو گــردون زیــر و بــالـا کـردهایـم
هــرشــبـی از مـهـر رخـسـار تـو تـا هـنـگـام صـبـح
دیـــدهٔ اخـــتـــر فـــشـــانـــرا در ثـــریـــا کـــردهایــم
بــا شــکــنــج زلــف مــشــک آســای عــنــبـر سـای تـو
هیچ بوئی میبری کامشب چه سودا کردهایم
اشـــک خـــواجـــو دامـــن دریـــا از آن گــیــرد کــه مــا
از وطــن بــا چــشـم گـریـان رو بـدریـا کـردهایـم
غزل شمارهٔ ۶۶۲
آیـــد ز نـــی حـــدیـــثـــی هـــر دم بـــگـــوش جــانــم
کــاخــر بــیــا و بــشــنــو دســتــان و داسـتـانـم
مـــن آن نـــیـــم کـــه دیــدی و آوازهام شــنــیــدی
در مـن بـچـشـم مـعـنـی بـنـگـر که من نه آنم
گـر گـوش هـوش داری بـشنو که باز گویم
رمـــزی چـــنـــانـــکـــه دانـــی رازی چــنــانــکــه دانــم
مــن بــلــبــل فــصــیــحــم مــن هــمــدم مــسـیـحـم
مـن پـرده سـوز انـسـم من پرده ساز جانم
مــــن بــــادپـــای روحـــم مـــن بـــادبـــان نـــوحـــم
مــــــــن رازدار غــــــــیــــــــبــــــــم مــــــــن راوی روانــــــــم
گـــاه تـــرانـــه گـــفـــتـــن عــقــلــســت دســتــیــارم
در شـــرح عــشــق دادن روحــســت تــرجــمــانــم
عــیــســی روان فــزایــد چــون مــن نـفـس بـرآرم
داود مــــســـت گـــردد چـــون مـــن زبـــور خـــوانـــم
در گـــــوش هـــــوش پـــــیــــچــــد آواز دلــــنــــوازم
وز پــــــردهٔ دل آیـــــد دســـــتـــــان دلـــــســـــتـــــانـــــم
بـی فـکـر ذکـر گـویـم بـیلـهـجـه نغمه آرم
بــی حــرف صــوت ســازم بــیلــب حـدیـث رانـم
پــیــوسـتـه در خـروشـم زیـرا کـه زخـم دارم
هـــمـــواره زار و زردم زانـــرو کـــه نـــاتـــوانــم
اکـنـون کـه صـوفـی آسـا تجریدخرقه کردم
بــنــگــر چــو بــت پــرســتــان زنــار بــرمــیـانـم
بــــبــــریــــدهانــــد پــــایـــم در ره زدن ولـــیـــکـــن
بــا ایــن بــریــده پــائــی بــا بــاد هــمـعـنـانـم
مـــعـــذورم ار بـــنـــالـــم زیــرا کــه مــیزنــنــدم
لیکن چه چاره سازم کز خویش در فغانم
وقتی که طفل بودم هم خرقه بود خضرم
اکـنـون کـه پـیـر گـشـتـم هـمـدسـت کـودکـانم
خــــواجــــو اگــــر نـــدانـــی اســـرار ایـــن مـــعـــانـــی
از شـــهـــر بـــی زبـــانـــان مـــعـــلـــوم کــن زبــانــم
غزل شمارهٔ ۶۶۳
مـــن آن مـــرغ هـــمـــایـــونـــم کـــه بــاز چــتــر ســلــطــانــم
مــــن آن نــــوبــــاوهٔ قـــدســـم کـــه نـــزل بـــاغ رضـــوانـــم
چـو جـام بـیـخـودی نـوشـم جـهـانـرا جـرعه دان سازم
چـــو در مـــیـــدان عـــشـــق آیـــم فـــرس بـــرآســـمـــان رانـــم
چــراغ روز بــنــشــیــنــد شـب ار چـون شـمـع بـرخـیـزم
ز مـــهـــرم آســـتـــیــن پــوشــد مــه ار دامــن بــرافــشــانــم
ز مــعــنــی نـیـسـتـم خـالـی بـهـر صـورت کـه مـیبـیـنـم
بــصــورت نــیــســتــم مــایــل بــهــر مــعــنــی کـه مـیدانـم
اگـــر پـــنـــهـــان بــود پــیــدا مــن آن پــیــدای پــنــهــانــم
وگــــــر نــــــادان بــــــود دانــــــا مــــــن آن دانــــــای نــــــادانــــــم
هــــمــــای گـــلـــشـــن قـــدســـم نـــه صـــیـــد دانـــه و دامـــم
تـــذرو بـــاغ فـــردوســـم نـــه مـــرغ ایــن گــلــســتــانــم
چـه در گـلـخـن فـرود آیـم کـه در گـلـشـن بـود جایم
دریـن بـوم از چـه رو پـایـم کـه بـاز دسـت سـلـطانم
مـن آن هـشـیـار سـرمـسـتـم کـه نـبـود بـی قدح دستم
نـــگـــویـــم نــیــســتــم هــســتــم بــلــی هــم ایــن و هــم آنــم
ســـرانـــدازی ســـرافـــرازم تــهــی دســتــی جــهــان بــازم
ســبــکــســاری گــران ســیــرم ســبــک روحـی گـرانـجـانـم
ســــپـــهـــر مـــهـــر را مـــاهـــم جـــهـــان عـــشـــق را شـــاهـــم
بـــتـــانـــرا آســـتـــیـــن بـــوســـم مــغــانــرا آفــریــن خــوانــم
اگــــر دیـــو ســـلـــیـــمـــانـــم ز خـــاتـــم نـــیـــســـتـــم خـــالـــی
ولــــی مــــهــــر پــــری رویـــان بـــود مـــهـــر ســـلـــیـــمـــانـــم
چــو خــضــرم زنــده دل زیــرا کــه عــشـقـسـت آب حـیـوانـم
چو نوحم نوحه گر زانرو که در چشمست طوفانم
بـــهـــر دردی کـــه درمـــانـــم هـــمـــان دردم دوا بـــاشـــد
کــــه هـــم درمـــان مـــن دردســـت و هـــم دردســـت درمـــانـــم
مـنـم هـم چـشـم و هـم طوفان که طوفانست در چشمم
مــنــم هــم جــان و هــم جــانــان کــه جــانــانــســت در جــانــم
بــرو از کــفـر و دیـن بـگـذر مـرا از کـفـر دیـن مـشـمـر
کــه هــم ایــمــان مــن کــفــرســت و هــم کــفــرسـت ایـمـانـم
کـه مـیگـوید که از جمعی پریشان میشود خواجو
مـــرا جـــمـــعـــیـــت آن وقـــتـــســـت کــز جــمــعــی پــریــشــانــم
غزل شمارهٔ ۶۶۴
مــن هــمـان بـه کـه بـسـوزم ز غـم و دم نـزنـم
ورنــــه از دود دل آتــــش بــــجـــهـــان در فـــکـــنـــم
هــمــچــو شــمــع ار سـخـن سـوز دل آرم بـزبـان
در نـــفـــس شـــعـــلـــه زنـــد آتــش عــشــق از دهــنــم
مــرد و زن بــرســر اگــر تــیـغ زنـنـدم سـهـلـسـت
مــن چــو مـردم چـه غـم از سـرزنـش مـرد و زنـم
هـــر کـــرا جـــان بــود از تــیــغ بــگــردانــد روی
وانــکــه جـان مـیدهـد از حـسـرت تـیـغ تـو مـنـم
تــن مــن گــر چــه شــد از شــوق مــیــانـت مـوئـی
نـیـسـت بـی شـور سـر زلـف تـو مـوئـی ز تـنـم
اثـــری بـــیـــش نـــمـــانـــد از مــن و چــون بــاز آئــی
ایـــن خـــیـــالـــســـت کـــه بـــیـــنـــی اثــری از بــدنــم
عــهــد بــسـتـی و شـکـسـتـی و ز مـا بـگـسـسـتـی
عــهــد کـردم کـه دگـر عـهـد تـو بـاور نـکـنـم
چـون تـوانـم کـه دمی خوش بزنم کاتش عشق
نـــگـــذارد کـــه مـــن ســـوخـــتـــه دل دم بـــزنـــم
اگـــر از خـــویـــشـــتـــنـــم چـــنـــد ز درد دل خــویــش
دفـتـر از خـون دلـم پـرشـد و تـر شـد سـخـنم
اگــــر از خــــویــــشـــتـــنـــم هـــیـــچ نـــمـــیآیـــد یـــاد
دوســتــان عــیــب مــگــیــریــد کــه بـی خـویـشـتـنـم
مــینــوشــتــم ســخــنــی چــنــد ز درد دل خــویــش
دفـتـر از خـون دلـم پر شد و تر شد سخنم
ایـکـه گـفـتـی کـه بـغـربـت چـه فـتادی خواجو
چــــکــــنــــم دور فــــلـــک دور فـــکـــنـــد از وطـــنـــم
در پــــی جـــان جـــهـــان گـــرد جـــهـــان مـــیگـــردم
تا که پوشد سر تابوت و که دوزد کفنم
غزل شمارهٔ ۶۶۵
گـــر مـــن خـــمـــار خـــود ز لــب یــار بــشــکــنــم
بـــــازار کـــــارخـــــانـــــهٔ اســـــرار بــــشــــکــــنــــم
بـــر بـــام هـــفـــت قـــلـــعـــهٔ گـــردون عـــلــم زنــم
دنــدان چــرخ ســرکــش خــونــخــوار بــشــکـنـم
در هــــم کــــشـــم طـــنـــاب ســـراپـــرده کـــبـــود
بـــنـــد و طـــلـــســـم گـــنـــبـــد دوار بـــشــکــنــم
مـــنـــجــوق چــتــر خــســرو ســیــاره بــفــکــنــم
قــــلـــب ســـپـــاه کـــوکـــب ســـیـــار بـــشـــکـــنـــم
گـــر پـــای ازیـــن دوایــر کــحــلــی بــرون نــهــم
چــون نــقــطــه پــایــدارم و پـرگـار بـشـکـنـم
بـــر اوج ایـــن نــشــیــمــن ســبــز آشــیــان پــرم
نـــســریــن چــرخ را پــر و مــنــقــار بــشــکــنــم
بــــفــــروزم از چــــراغ روان شـــمـــع عـــشـــق را
نــــامــــوس ایــــن حــــدیـــقـــهٔ انـــوار بـــشـــکـــنـــم
تــا کــی طـریـق تـوبـه و سـالـوس و مـعـرفـت
جــامــی بـده کـه تـوبـه بـیـکـبـار بـشـکـنـم
خواجو بیا که نیم شب از بهر جرعهئی
زنـــجـــیـــر و قـــفـــل خـــانـــه خـــمـــار بــشــکــنــم
غزل شمارهٔ ۶۶۶
ز روی خــوب تـو گـفـتـم کـه پـرده بـرفـکـنـم
ولـــــی چـــــو درنــــگــــرم پــــردهٔ رخ تــــو مــــنــــم
مـــرا ز خـــویـــش بــیــک جــام بــاده بــاز رهــان
کـــه جــام بــاده رهــائــی دهــد ز خــویــشــتــنــم
بــــجــــز نـــســـیـــم صـــبـــا ای بـــرادران عـــزیـــز
کــــه آرد از طــــرف مــــصــــر بـــوی پـــیـــرهـــنـــم
چــو زان دو نــرگــس مــیــگـون بـیـان کـنـم رمـزی
کـسـی کـه گـوش کـنـد مست گردد از سخنم
اگـــر نـــصـــیـــب نـــبـــخــشــی ز لــالــه و ســمــنــم
ز دور بــــــاز مــــــدار از تــــــفــــــرج چــــــمــــــنــــــم
گــهــی کــه بــلــبـل روح از قـفـس کـنـد پـرواز
زنـــم اگـــر نـــه در ایــن دم صــفــیــر شــوق زنــم
در آن نــفــســی کــه مــرا از لــحـد بـرانـگـیـزنـد
حـدیـث عـشـق تـو بـاشـد نـوشـتـه بـر کـفـنـم
اگـــــر خـــــیـــــال تـــــو آیــــد بــــپــــرســــشــــم روزی
بــــجـــز خـــیـــال نـــیـــابـــد نـــشـــانـــی از بـــدنـــم
نـــهـــادهام ســـر پـــر شــور دائــمــا بــر کــف
بـــدان امـــیـــد کـــه در پـــای مـــرکـــبـــت فــکــنــم
چو شمع مجلس اگر دم برآرم از سر سوز
بـــــرآرد آتـــــش عـــــشـــــقـــــت زبـــــانـــــه از دهـــــنـــــم
اگــر چــو زلــف کــژت بــر شــکـسـتـم از خـواجـو
گـمـان مـبـر که توانم که از تو بر شکنم
غزل شمارهٔ ۶۶۷
نـــیـــســـت بـــی روی تـــو مـــیـــل گـــل و بـــرگ ســمــنــم
تــــــا شــــــدم بــــــنــــــدهات آزاد ز ســــــرو چـــــمـــــنـــــم
مــــــنــــــکـــــه در صـــــبـــــح ازل نـــــوبـــــت مـــــهـــــرت زدهام
تـــــــا ابـــــــد دم ز وفـــــــای تــــــو زنــــــم گــــــر نــــــزنــــــم
جــــان مــــن جــــرعــــهٔ عــــشــــق تــــو نـــریـــزد بـــر خـــاک
مــــــگــــــر آنـــــروز کـــــه در خـــــاک بـــــریـــــزد بـــــدنـــــم
گــــر مــــرا بــــا تــــو بــــزنـــدان ابـــد حـــبـــس کـــنـــنـــد
طــــرهات گــــیــــرم و زنــــجــــیــــر بـــه هـــم درشـــکـــنـــم
بـــار ســـر چـــنـــد کـــشــم بــی ســر زلــفــت بــردوش
وقــــــت آنــــــســــــت کـــــه در پـــــای عـــــزیـــــزت فـــــکـــــنـــــم
چــــون ســــر از خــــوابــــگــــه خــــاک بـــرآرم در حـــشـــر
بــــچــــکــــد خــــون جــــگــــر گــــر بــــفـــشـــاری کـــفـــنـــم
آخـــــر ای قـــــبــــلــــه صــــاحــــبنــــظــــران رخ بــــنــــمــــای
تـــا رخ از قـــبـــلـــه بـــگـــردانــم و ســوی تــو کــنــم
بر تنم یک سر مو نیست که در بند تو نیست
گـــر چـــه کـــس بـــاز نـــدانـــد ســـر مـــوئـــی ز تــنــم
پـــیـــرهـــن پـــاره کـــنـــم تــا تــو بــبــیــنــی از مــهــر
تــــن چــــون تــــار قــــصــــب تــــافـــتـــه در پـــیـــرهـــنـــم
بــســکـه مـیگـریـم و بـر خـویـشـتـنـم رحـمـت نـیـسـت
گـــریـــه مـــیآیـــد ازیـــن واســـطـــه بـــر خـــویـــشـــتـــنــم
چـــون کـــنـــم وصـــف شـــکـــر خـــنـــدهٔ شـــور انـــگــیــزت
از حــــــــلــــــــاوت بـــــــرود آب نـــــــبـــــــات از ســـــــخـــــــنـــــــم
چـــون حـــدیـــث از لـــب مـــیـــگـــون تــو گــویــد خــواجــو
هـــمـــچـــو ســـاغـــر شـــود از بـــاده لـــبـــالـــب دهـــنـــم
غزل شمارهٔ ۶۶۸
مــدام آن نــرگــس ســرمــسـت را در خـواب مـیبـیـنـم
عـجـب مـستیست کش پیوسته در محراب میبینم
اگـــر خـــط ســـیـــه کـــارش غـــبـــاری دارد از عـــنـــبـــر
چـــرا آن زلـــف عـــنـــبـــربـــیـــز را در تـــاب مـــیبـــیـــنـــم
اگـــر چـــه واضـــع خـــطـــســـت ایـــن مـــقــلــهٔ چــشــمــم
ولــیــکــن پــیــش یــاقــوتــت ز شــرمــش آب مــیبـیـنـم
دلــم هــمــچــون کــبــوتــر در هــوا پــرواز مـیگـیـرد
چـو تـاب و پـیچ آن گیسوی چون مضراب میبینم
نـــســـیـــم خـــلـــد یـــا بـــوی وصـــال یـــار مـــییــابــم
بـــهـــشـــت عـــدن یـــا مـــنــزلــگــه احــبــاب مــیبــیــنــم
مــرا گــویــنــد کــز عـنـاب خـون سـاکـن شـود لـیـکـن
مــن ایـن سـیـلـاب خـون زان لـعـل چـون عـنـاب مـیبـیـنـم
برین در پای برجا باش اگر دستت دهد خواجو
کـه مـن کـلـی فـتـح خـویـش در ایـن بـاب مـیبـینم
غزل شمارهٔ ۶۶۹
گــلـی بـه رنـگ تـو در بـوسـتـان نـمـیبـیـنـم
بـــاعـــتـــدال تـــو ســـروی روان نـــمـــیبـــیــنــم
سـتـارهئـی کـه ز بـرج شـرف شـود طـالع
چــو مــهــر روی تــو بــرآســمــان نــمــیبــیـنـم
ز چـشـم مـسـت تـو دل بـر نـمـیتـوانـم داشت
کــه هـیـچ خـسـتـه چـنـان نـاتـوان نـمـیبـیـنـم
براستان که غباری چو شخص خاکی خویش
ز رهــــگــــذار تـــو بـــرآســـتـــان نـــمـــیبـــیـــنـــم
ز عــشــق روی تــو ســر در جــهــان نــهـم روزی
ولـــی ز عـــشـــق رخـــت در جـــهـــان نـــمـــیبــیــنــم
بـــقـــاصــدی ســوی جــانــان روان کــنــم جــان را
کــه پــیــک حــضــرت او جــز روان نــمــیبـیـنـم
شـــبـــم بـــطـــلـــعـــت او روز مـــیشــود ور نــی
در آفــــتــــاب فــــروغــــی چــــنــــان نــــمـــیبـــیـــنـــم
مــگــر مــیــان ضــعــیــفــش تــن نــحــیــف مــنـسـت
کــه هــیــچ هــســتــی ازو در مــیــان نـمـیبـیـنـم
ز بــحــر عــشــق اگــرت دســت مــیدهــد خــواجــو
کـــنـــار گـــیـــر کـــه آن را کــران نــمــیبــیــنــم
غزل شمارهٔ ۶۷۰
آن مـــاه پـــری رخ را در خـــانـــه نـــمـــیبـــیــنــم
وین طرفه که بی رویش کاشانه نمیبینم
بـیـنـم دو جـهـان یـکـمـوی از حـلقهٔ گیسویش
وز گــیــســوی او مـوئـی در شـانـه نـمـیبـیـنـم
گـنـجـیـسـت کـه جـز جـانـش ویـرانـه نـمـییابم
شـمـعـیـسـت که جز عقلش پروانه نمیبینم
از خـویـش ز بـیـخـویشی بیگانه شدم لیکن
جـز خـویـش در آن حـضـرت بـیـگـانـه نمیبینم
هـــر چـــنـــد کـــه جـــانــانــه در دیــدهٔ بــاز آیــد
تــا دیــده نــمــیدوزم جــانــانــه نــمــیبــیــنــم
چــون دانــه بــبــیــنــد مــرغ از دام شـود غـافـل
مـــن در ره او دامـــی جـــز دانـــه نـــمـــیبـــیـــنـــم
چـنـدانـکـه بـسـر گـردم چـون اشـک دریـن دریـا
جـــز اشـــک دریـــن دریـــا دردانـــه نـــمـــیبـــیــنــم
ایــنــســت کــه مــجــنــونــرا دیــوانـه نـهـد عـاقـل
ورنـــی مـــن مـــجـــنــونــش دیــوانــه نــمــیبــیــنــم
تـخـفیف کن از دورم ساقی دو سه پیمانه
کــز غــایــت ســرمــسـتـی پـیـمـانـه نـمـیبـیـنـم
بفروش بمی خواجو خود را که درین معنی
جـز پـیـر مـغـان کـس را فـرزانـه نـمـیبـیـنـم
غزل شمارهٔ ۶۷۱
خــــرم آنـــروز کـــه از خـــطـــهٔ کـــرمـــان بـــروم
دل و جـــان داده ز دســـت از پـــی جـــانـــان بــروم
بــا چــنـیـن درد نـدانـم کـه چـه درمـان سـازم
مــــگــــر ایـــن کـــز پـــی آن مـــایـــهٔ درمـــان بـــروم
مــنــکــه در مــصــر چــو یــعــقــوب عـزیـزم دارنـد
چــه نــشــیــنــم ز پــی یــوســف کــنــعـان بـروم
بــعــد از ایــن قــافــلــه در راه بـکـشـتـی گـذرد
چـــو مـــن دلـــشـــده بـــا دیـــدهٔ گـــریــان بــروم
گــر چــه از ظــلــمـت هـجـران نـبـرم جـان بـکـنـار
چــون ســکــنــدر ز پــی چــشــمـهٔ حـیـوان بـروم
تـــا نـــگـــویــنــد کــه چــون ســوســن ازو آزادم
هــمــچــو بــاد از پــی آن ســرو خـرامـان بـروم
چون سرم رفت و بسامان نرسیدم بی دوست
شـایـد انـدر عـقـبـش بـی سـر و سـامان بروم
اگــــــرش دور مـــــخـــــالـــــف بـــــه عـــــراق انـــــدازد
من به پهلو ز پیش تا به سپاهان بروم
هـمـچـوخـواجـو گـرم از گـنـج نـصـیـبی ندهند
رخـــت بـــر بـــنـــدم و زیــن مــنــزل ویــران بــروم
غزل شمارهٔ ۸۳۶
یـــا مـــن قـــریـــرة مـــقـــلـــتــی لــقــیــاک غــایــة مــنــیــتــی
تــذکــار وصــلــک بــهــجــتــی هــذا نــصــیــبــی لــیــلــتــی
از تـاب دل شـب تـا سـحـر لـب خشک دارم دیده تر
آری چــه تــدبــیــر ای پــســر هــذا نــصــیــبــی لــیــلــتـی
گــر هــمــچــو شــمــع انــجـمـن آتـش زنـم در جـان و تـن
عـــیـــبـــم مـــکـــن ای ســیــمــتــن هــذا نــصــیــبــی لــیــلــتــی
قــلــبــی غــریــق فــی الــحــوی روحـی حـریـق فـی الـنـوی
قـــد ذبـــت فـــی نـــار الــهــوی هــذا نــصــیــبــی لــیــلــتــی
در مـدح سـلـطـان جـهـان بـاشـم چـو شمع آتش زبان
زیــــرا کــــه از دور زمـــان هـــذا نـــصـــیـــبـــی لـــیـــلـــتـــی
بـــاشـــد دعـــایـــش کـــار مـــن ســـودای او بـــازار مــن
مـــکـــتـــوب بـــرطـــومـــار مـــن هــذا نــصــیــبــی لــیــلــتــی
هر شب که خواجو را ز غم گرینده یابی چون قلم
بـــر دفـــتـــرش بـــیــنــی رقــم هــذا نــصــیــبــی لــیــلــتــی
غزل شمارهٔ ۸۳۷
چــو دســتــان بــرکـشـد مـرغ صـراحـی
بــــرآیــــد نــــوحـــهٔ مـــرغ از نـــواحـــی
قـدح در ده کـه چـشـم مـسـت خـوبـان
قـــــد اتـــــضـــــحـــــت لـــــنــــا ای اتــــضــــاح
الــــــا والـــــلـــــه لـــــا اســـــلـــــو هـــــواهـــــم
ولــــــا اصــــــبــــــوالــــــی قــــــول الــــــلــــــواح
مــــلــــامــــت مــــیکـــنـــنـــدم پـــارســـایـــان
الـــــــام الــــــام فــــــی حــــــب الــــــمــــــلــــــاح
کــجــا قــول خــردمــنــدان کــنــم گـوش
کـه سـکـران نـشـنـود گـفتار صاحی
عــــدولــــی عــــن مـــحـــبـــتـــهـــم فـــســـادی
و مــوتــی فــی مــضــار بـهـم صـلـاحـی
دلــــم جــــان از گــــذار دیـــده دربـــاخـــت
ولـــیـــس عـــلـــیـــســـه فـــیــه مــن جــنــاح
زهـــــی از عــــنــــبــــر ســــارا کــــشــــیــــده
رقـــــم بـــــر گــــرد کــــافــــور ربــــاحــــی
مـــــغـــــلـــــغـــــلـــــة الــــی مــــغــــنــــاک مــــنــــی
هــــنــــا مــــن مــــبــــلــــغ شــــروی الـــریـــاح
چــه مــشــک آمــیــزی ای جــام صــبـوحـی
چــه عــنــبــر بــیــزی ای بــاد صــبـاحـی
تـــــهــــب نــــســــائــــم و الــــورق نــــاحــــت
و شــوقــنــی الــصــبــوح الــی الــصــبــاح
بده ساقی که گل برقع برافکند
وفـــاح الـــروض و ابـــتـــســـم الـــاقـــاحــی
ز مـیـخـواران کـسـی را هـمـچو خواجو
نــدیــدم تــشــنـه بـر خـون صـراحـی
غزل شمارهٔ ۸۳۸
ز رارض دار ســـعـــدی یـــا بــارق الــغــوادی
طــف حــول ربــع ســلــمــی یــا ذارع الــبــوادی
غـافـل مـشـو ز سـوزم چون آه سینه دیدی
و اندیشه کن ز آتش چون دود گشت بادی
نــار الــهــمــوم هــاجــت مــن قــلــبــی اشـتـعـالـا
مــاه الــغــرام تــجــری مــن مــد مــعــی کـواد
کـس را مـبـاد ازیـنـسـان حـاصل ز درد هجران
بــیــخــویــشــی و غــریــبـی رنـدی و نـامـرادی
فــی اضــلــعـی حـلـلـتـم کـالـسـر فـی الـجـنـان
فــی مـقـلـتـی نـزلـتـم کـالـنـور فـی الـسـواد
هـر چـنـد بـی هـدایـت واصـل نـمـیتـوان شد
در عـشـق سـالـکـانـرا جـز عـشق نیست هادی
یــا مــولــعــا بــهــجــری لـایـمـکـن اصـطـبـاری
یـــا زایـــرا لـــغـــیـــری مـــاغـــبـــت عـــن فـــؤادی
خـواجـو چـونـیک نامی در راه عشق ننگست
تـا در پـی صلاحی میدان که در فسادی
غزل شمارهٔ ۸۳۹
چـــه جـــرم رفــت کــه رفــتــی و تــرک مــا کــردی
بـــه خـــون مـــا خـــطـــی آوردی و خـــطـــا کـــردی
گــــرت کـــدورتـــی از دوســـتـــان مـــخـــلـــص بـــود
چـــرا بـــرفـــتــی و بــا دشــمــنــان صــفــا کــردی
کنون که قامت من در پی تو شد چو کمان
دل مــــــــــرا هــــــــــدف نـــــــــاوک بـــــــــلـــــــــا کـــــــــردی
بـــه خـــشـــم رفـــتــی و اشــکــت ز پــی دوانــیــدم
چــــــو رفــــــت آب رخــــــم عــــــزم مـــــاجـــــرا کـــــردی
چــرا چـو گـیـسـوی مـشـکـیـن خـویـشـتـن در تـاب
شــــدی و پــــیــــرهــــن صـــبـــر مـــن قـــبـــا کـــردی
ز دیـــــده رفـــــتـــــی و از دل نــــمــــیروی بــــیــــرون
در آن خــــرابــــه نــــدانـــم چـــگـــونـــه جـــا کـــردی
اگــر چــنــانــکــه ز چــشــمــم شــدی حــکــایــت کـن
کـــز آب چـــون بـــگـــذشـــتــی مــگــر شــنــا کــردی
چـو پـیـش اسـب تـو دیـدی کـه مـینـهـادم رخ
بـــــشـــــه رخـــــم زدی و بــــردی و دغــــا کــــردی
کــــــدام وقــــــت ز احــــــوال مـــــا بـــــپـــــرســـــیـــــدی
کــــدام روز نــــگــــاهـــی بـــه ســـوی مـــا کـــردی
طــــبــــیــــب درد دل خـــســـتـــگـــان تـــوئـــی لـــیـــکـــن
کـــه دیــده اســت کــه رنــج کــســی دوا کــردی
چـــو در طـــریـــق مـــحـــبـــت قـــدم زدی خـــواجـــو
ز دســــت رفــــتــــی و ســــر در ســــر وفــــا کـــردی
غزل شمارهٔ ۸۴۰
گــفـتـمـش از چـه دلـم بـردی و خـونـم خـوردی
گــفــت از آنــروی کــه دل دادی و جــان نــسـپـردی
گــفــتــمــش جــان ز غــمـت دادم و سـر بـنـهـادم
گفت خوش باش که اکنون ز کفم جان بردی
گــفــتــمــش در شــکــرت چــنـد بـحـسـرت نـگـرم
گـفـت درخویش نگه کن که بچشمش خردی
گــفــتــمــش چــنــد کــنـم نـالـه و افـغـان از تـو
گـــفـــت خـــامـــوش کـــه مـــا را بـــفـــغـــان آوردی
گــفــتــمــش هــمــنــفــســم نــالــه وآه ســحـرسـت
گـفـت فـریـاد ز دست تو که بس دم سردی
گـفـتـمـش رنـگ رخـم گشت ز مهر تو چو کاه
گـفـت بـر مـن بـجـوی گـر تو بحسرت مردی
گـفـتـمـش در تـو نـظـر کردم و دل بسپردم
گـــفـــت آخـــر نـــه مـــرا دیـــدی و جــان پــروردی
گــفــتــمــش بــلــبــل بــســتــان جــمــال تــو مــنــم
گــفـت پـیـداسـت کـه بـرگـرد قـفـس مـیگـردی
گــفــتــمـش کـز مـی لـعـل تـو چـنـیـن بـیخـبـرم
گـفـت خـواجـو خـبـرت هـسـت کـه مـسـتـم کـردی
غزل شمارهٔ ۸۴۱
چه کردهام که به یک بارم از نظر بفکندی
نــهــال کــیــن بــنــشــانــدی و بــیــخ مــهــر بـکـنـدی
کــمــیــن گــشــودی و بــرمــن طــریــق عــقـل بـبـسـتـی
کــمــان کــشــیــدی و چــون نــاوکــم بــدور فـکـنـدی
اگــر چــو مــرغ بــنــالـم تـو هـمـچـو سـرو بـبـالـی
و گـر چـو ابـر بـگـریـم تـو هـمـچو غنچه بخندی
چـــو آیـــمـــت کـــه بـــبـــیـــنـــم مـــرا ز کـــوی بـــرانـــی
چـــو خـــواهـــمـــت کـــه در آیــم درم بــروی بــبــنــدی
تــوقــعــســت کــه از بــنــده ســایــه بـاز نـگـیـری
ولــــی تــــرا چــــه غــــم از ذره کــــافــــتــــاب بـــلـــنـــدی
پـــیـــادگـــان جـــگـــر خـــســـتــه رنــج بــادیــه دانــنــد
تـو خـسـتـگی چه شناسی که بر فراز سمندی
از آن مــلــایــم طــبــعــی کــه مــا تــنـیـم و تـو جـانـی
وزان مـــوافـــق مـــائـــی کـــه مـــا نــیــم و تــو قــنــدی
بــحــال خــود بــگــذار ای مــقــیــم صــومــعــه مـا را
تـــو و عـــبـــادت و عـــرفـــان و مـــا و مـــســتــی و رنــدی
ز مــن مــپـرس کـه خـواجـو چـگـونـه صـیـد فـتـادی
تــو حــال قــیـد چـه دانـی کـه بـیـخـبـر ز کـمـنـدی
غزل شمارهٔ ۸۴۲
کـجـا بـاز آیـد آن مـرغـی کـه بـا مـن هـمـقـفس بودی
گـهـی فـریـاد خـوان گـشـتـی گهم فریاد رس بودی
از آن تـرسـم کـه صـیـادی بـمـکـرش صـیـد گـرداند
کــه او پــرواز نــتـوانـد کـه دائـم در قـفـس بـودی
نــمــیدانــم کــه بــر بــرج کــه امــشــب آشــیـان دارد
بـــدام آوردمـــی او را مـــرا گــر زانــکــه کــس بــودی
چـنـان سـرمـسـت مـیگـشـتـم ز آوازش کـه در شـبـهـا
کـه یـاد آوری از شـحـنه کرا بیم از عسس بودی
چــه مــرغــی بــلــبــل آوازی چــه بــلــبــل بــاز پــروازی
کـه ایـن عـنـقـای زریـن بـال پـیـشش چون مگس بودی
بـــگـــویـــم روشــنــت مــاهــی ســریــر حــســن را شــاهــی
که سرو ار راست میخواهی بر بالاش خس بودی
بــجــان گــر دســتــرس بــودی اســیــر قــیـد مـحـنـت را
روان در پــای شــبــرنـگـش فـشـانـدن یـکـنـفـس بـودی
دریــــن وادی چــــه بـــه بـــودی ز آه و نـــالـــه و زاری
اگــر خــورشــیــد هــودج را غـم از بـانـگ جـرس بـودی
گــلــنــدامــی طــلــب خــواجــو کــه در خــلــوتـگـه رامـیـن
اگـــر هـــرگـــز نـــبـــودی گـــل جــمــال ویــس بــس بــودی
غزل شمارهٔ ۸۴۳
یــــاد بــــاد آنــــکــــه دلــــم را مـــدد جـــان بـــودی
درد دلــــــســــــوز مــــــرا مـــــایـــــهٔ درمـــــان بـــــودی
بــرخ خــوش نــظــر و عــارض بــســتــان افــروز
رشـــک بـــرگ ســـمـــن و لـــالـــهٔ نــعــمــان بــودی
بــخــط ســبــز و ســر زلــف ســیـاه و لـب لـعـل
خــضــر و ظــلـمـت و سـرچـشـمـهٔ حـیـوان بـودی
پــای ســرو از قــد رعــنــای تــو در گــل مـیرفـت
خــاصــه آنــوقــت کـه بـرطـرف گـلـسـتـان بـودی
هـمـچـو پـروانـه دلم سوختهٔ عشق تو بود
زانـکـه در تـیـره شـبم شمع شبستان بودی
در هــوای تــو چــو بــلــبــل زدمــی نــعـرهٔ شـوق
کـــه بـــگـــلـــزار لـــطـــافـــت گــل خــنــدان بــودی
جـــان بـــه آواز دلـــاویـــز تـــو دادم بـــر بـــاد
کــه بـوقـت سـحـرم مـرغ خـوش الـحـان بـودی
بــا تــو پــرداخــتــه بـودم دل حـیـران لـیـکـن
خــــانــــه پــــرداز مــــن بــــیــــدل حـــیـــران بـــودی
همچو خواجو سر و سامان من از دست برفت
زانـکـه در قـصـد مـن بـی سـر و سامان بودی
غزل شمارهٔ ۸۴۴
گـر آن مـه در نـظـر بـودی چـه بودی
ورش بــر مــا گــذر بــودی چـه بـودی
مـرا کـز بـیـخـودی از خود خبر نیست
گــر او را ایــن خــبــر بـودی چـه بـودی
اگــــر چــــون آن پــــری پــــیـــکـــر در آفـــاق
پـــــری روی دگــــر بــــودی چــــه بــــودی
بـدیـنـسـان کز نظر یکدم جدا نیست
گـرش بـا مـا نـظـر بـودی چـه بـودی
مـــرا گـــویـــنـــد درمـــان تـــو صــبــرســت
دریــغــا صــبــر گــر بــودی چـه بـودی
روانــــم در شــــب هــــجـــران بـــفـــرســـود
گـر آنـشـب را سـحـر بـودی چـه بودی
مــرا چــون بــا ســر زلــفــت ســری هــسـت
گــرم پــروای ســر بــودی چـه بـودی
چــو بـر بـام تـو بـاشـد مـرغ را راه
مـرا گـر بـال و پـر بـودی چـه بودی
ز خـــواجـــو ســـیـــم و زر داری تـــمـــنـــا
گر او را سیم و زر بودی چه بودی
غزل شمارهٔ ۸۴۵
ای شــــمــــع چــــگــــل دوش در ایــــوان کـــه بـــودی
وی ســــرو روان دی بــــگــــلـــســـتـــان کـــه بـــودی
وی آیــــت رحــــمــــت کــــه کــــســــت شـــرح نـــدانـــد
کـــی بـــود نـــزول تـــو و در شــان کــه بــودی
چــون صـبـح بـرآمـد بـه سـر بـام کـه رفـتـی
چـــون شـــام در آمـــد بــشــبــســتــان کــه بــودی
کین بر که کشیدی و کمان بر که گشادی
قــلــب کــه شــکــســتــی و بــمــیــدان کــه بــودی
ای کــــــــام روانــــــــم لــــــــب چـــــــون آب حـــــــیـــــــاتـــــــت
در ظـــلـــمـــت شــب چــشــمــهٔ حــیــوان کــه بــودی
دیـشـب کـه مـرا جـان و دل از داغ تـو میسوخت
آرام دل و آرزوی جـــــــــــــــــان کـــــــــــــــــه بــــــــــــــــودی
بــرطــرف چــمـن بـلـبـل خـوش خـوان کـه گـشـتـی
درصـــحـــن گـــلـــســـتـــان گـــل خــنــدان کــه بــودی
تــا از دل و جــان زان تـو گـشـتـیـم چـو خـواجـو
آخــر بــنــگــوئــی کــه تــو خـود زان کـه بـودی
غزل شمارهٔ ۸۲۵
از بـــــرای دلـــــم ای مـــــطـــــربـــــهٔ پــــردهســــرای
چنگ بر ساز کن و خوش بزن و خش بسرای
از حــریـفـان صـبـوحـی بـه جـز از مـردم چـشـم
کـس نـگـیـرد بـه مئی دست من بی سر و پای
چـــنــگ اگــر زانــکــه ز بــی هــمــنــفــســی مــینــالــد
بــاری از هــمــنــفــس خــویــش چــه مــینــالـد نـای
امــــشـــب از زمـــزمـــهٔ پـــردهســـرا بـــی خـــبـــرم
ای حـــریـــفـــان بـــرســـانـــیـــد بــدوشــم بــســرای
گـفـتـم از بـاد صـبـا بـوی تـو مـییـابـم گـفت
چـــون تـــرا بـــاد بــدســتــت بــرو مــیپــیــمــای
ســاربــان گــر بــخــدنـگـم زنـد از مـحـمـل دوسـت
بـر نـگـردم کـه نـتـرسـد شـتـر از بـانگ درای
چـــون مـــرا عـــمـــر گـــرامـــی بــســر آیــد بــیــتــو
تـــو هــم ای عــمــر عــزیــزم بــعــیــادت بــســر آی
جــای دل در شــکــن زلــف تــو مــیبــیــنــم و بـس
لــیــک هــر جــا کــه تــوئــی بـر دل مـن داری جـای
چـون شـدی شـمـع سـراپـردهٔ مـسـتـان خـواجـو
ز آتــش عــشــق بــفــرســای و تــن و جــان بــفـزای
غزل شمارهٔ ۸۲۶
مـــــهـــــســـــت یـــــا رخ آن آفـــــتـــــاب مـــــهــــر افــــزای
شـــبـــســـت یـــا خـــم آن طـــره قـــمـــر فــرســای
مــــرا مـــگـــوی کـــه دل در کـــمـــنـــد او مـــفـــکـــن
بــدان نــگــار پــریـچـهـره گـو کـه دل مـربـای
چـه سـود کـان مـه مـحـمـل نـشـیـن نمیگوید
کــه بــیــش ازیـن مـخـروش ای درای هـرزه درای
مــرا بــزلــف تــو رایــســت از آنــکــه طــوطــی را
گــمــان مــبــر کــه بــهــنــدوســتـان نـبـاشـد رای
نـوای نـغـمـهٔ چـنگم چه سود چون همه شب
خــــیــــال زلــــف تــــوام چــــنــــگ مـــیزنـــد در نـــای
بــــبــــوی زلــــف ســــیــــاهـــت بـــبـــاد دادم عـــمـــر
مـرا کـه گـفـت کـه بـنـشـیـن و بـاد مـیپیمای
اگـــر چـــه عـــمــر مــنــی ای شــب ســیــه بــگــذر
و گــر چــه جــان مــنــی ای مــه دو هــفـتـه بـرای
چــو روشـنـسـت کـه عـمـر ایـن هـمـه نـمـیپـایـد
مــرا چــو عــمــرعــزیــزی تـو نـیـز بـیـش مـپـای
خـوشـا بـفـصـل بـهـاران فـتـاده وقـت صبوح
نــــوای پـــردهســـرا در هـــوای پـــردهســـرای
اگـــر خـــروش بـــرآرد چـــو بـــلــبــلــان خــواجــو
چه غم خورد گل سوری ز مرغ نغمه سرای
ز شـــور شـــکـــر شــعــرم نــوای عــشــق زنــنــد
بــه بــوســتــان ســخـن طـوطـیـان شـکـر خـای
غزل شمارهٔ ۸۲۷
پـــرده ابـــر ســـیــاه از مــه تــابــان بــگــشــای
روز را از شــــکــــن طـــرهٔ شـــبـــگـــون بـــنـــمـــای
کـاکـل مـشـک فـشـان بـرمـه شـب پـوش مپوش
ســنــبــل غـالـیـه سـا بـر گـل خـود روی مـسـای
ســپــه شــام بــدان هــنــدوی مـشـکـیـن بـشـکـن
گـوی خـورشـیـد بـدان زلـف چـو چـوگـان بـربـای
هــر کــه در ابــروی چــون مـاه نـوت دارد چـشـم
گـردد از مـهـر تـو چـون مـاه نو انگشت نمای
حال من با تو کسی نیست که تقریر کند
پـیـش سـلـطـان کـه دهـد عـرض تـمـنای گدای
ســرو را بــرلــب هــر چــشــمــه اگــر جــای بــود
جـای آن هـسـت کـه بـر چـشـم مـنش باشد جای
ای مـــــه روشـــــن اگـــــر جـــــان مـــــنــــی زود بــــرای
وی شـــب تـــیـــره اگـــر عـــمـــر مــنــی دیــر مــپــای
صـــبـــح امـــیـــد مـــن از جــیــب افــق ســر بــر زن
روز اقـــبـــال مـــن از مـــطـــلـــع مـــقـــصـــود بـــرآی
کــی بــرد ره بــه سـراپـردهٔ قـربـت خـواجـو
پــشــه را بــیــن کــه کــنــد آرزوی وصـل هـمـای
غزل شمارهٔ ۸۲۸
ای روضــهٔ رضـوان ز سـر کـوی تـو بـابـی
وی چـــشـــمــهٔ کــوثــر ز لــب لــعــل تــو آبــی
شـبـهـاسـت کـه از حـسـرت روی تو نیاید
در دیـــدهٔ بـــیـــدار مـــن دلـــشـــده خـــوابــی
مـــــرغ دلـــــم افــــتــــاد بــــدام ســــر زلــــفــــت
مــانــنــد تــذوری کــه بـود صـیـد عـقـابـی
مـردم هـمـه گـویـند که خورشید برآمد
گـــر بــرفــکــنــی در شــب تــاریــک نــقــابــی
گر کارم از آن سرو خرامنده کنی راست
دریــاب کــه بـالـاتـر از ایـن نـیـسـت ثـوابـی
هـر روز کـشـی بـر مـن دلـسـوخـتـه کـیـنـی
هـر لـحـظـه کـنـی بـا مـن بـیـچـاره عتابی
در مــیــکــده گــر دیـده مـرا دسـت نـگـیـرد
کــس نــشـنـود از هـمـنـفـسـان بـوی کـبـابـی
بــر خـوان غـمـت تـا نـزنـم آه جـگـر سـوز
بــر کـف نـنـهـد هـیـچـکـسـم جـام شـرابـی
هــم مــردم چــشـمـسـت کـه از روی تـرحـم
بـــر رخ زنـــدم دمـــبــدم از دیــده گــلــابــی
در نـرگـس عـاشـق کـش مـیـگون نظری کن
تــا بــنــگـری از هـر طـرفـی مـسـت و خـرابـی
فـــریـــاد کـــه آن مــاه مــغــنــی دل خــواجــو
از چــــنــــگ بـــرون بـــرد بـــه آواز ربـــابـــی
غزل شمارهٔ ۸۲۹
ز زلـــف و روی تـــو خـــواهــم شــبــی و مــهــتــابــی
کــه بــا لــب تــو حــکــایــت کــنــم ز هــر بــابـی
خــیــال روی تــو چــون جـز بـخـواب نـتـوان دیـد
شـــــب فـــــراق دریـــــغـــــا اگـــــر بـــــود خــــوابــــی
کنونکه تشنه بمردیم و جان بحلق رسید
بـــــراه بـــــادیــــه مــــا را کــــه مــــیدهــــد آبــــی
هـــــنـــــوز تـــــشـــــنـــــهٔ آن لـــــعـــــل آبـــــدار تــــوام
ز چــشــمــم ار چـه ز سـر بـرگـذشـت سـیـلـابـی
اگـــر چـــه پـــیـــش کـــســانــی خــلــاف امــکــانــســت
کـــه تـــشـــنــه جــان بــلــب آرد مــیــان غــرقــابــی
مـــعـــیــنــســت کــزیــن ورطــه جــان بــرون نــبــرم
کــه نــیــســت بـحـر غـمـم را بـدیـده پـایـابـی
ز شــوق نــرگــس مـسـتـت خـطـیـب جـامـع شـهـر
چـو چـشـم شـوخ تـو مستست پیش محرابی
رمـــوز حـــالـــت مـــجـــذوب را چـــه کـــشــف کــنــد
کـــســـی کـــه او مـــتـــعـــلـــق نـــشـــد بـــقـــلـــابـــی
بــیــا کـه خـون دل از سـر گـذشـت خـواجـو را
مــــگــــر بــــدســــت کــــنــــد از لــــب تـــو عـــنـــابـــی
غزل شمارهٔ ۸۳۰
بــــیــــار ای لــــعــــبــــت ســــاقــــی شــــرابـــی
بــــســــاز ای مــــطــــرب مــــجــــلــــس ربــــابـــی
چـــو دور عـــشـــرت و جـــامـــســـت بــشــتــاب
کـــه هـــر دم مـــیکـــنـــد دوران شـــتـــابــی
دل پــــرخـــون مـــن چـــنـــدان نـــمـــانـــدســـت
کـــه بـــتـــوان کــرد مــســتــی را کــبــابــی
خــوشــا آن صــبــحــدم کــز مــطــلــع جـام
بـــــــرآیـــــــد هـــــــر زمـــــــانـــــــی آفــــــتــــــابــــــی
الــــا ای بــــاده پـــیـــمـــایـــان ســـرمـــســـت
بــــمــــخــــمــــوری دهــــیــــد آخـــر شـــرابـــی
گــــرم از تــــشــــنـــگـــی جـــان بـــرلـــب آیـــد
مــــگــــر چـــشـــمـــم چـــکـــانـــد بـــرلـــب آبـــی
شــــد از بــــاران اشــــک و بـــادهٔ شـــوق
دلـــــــم ویـــــــرانـــــــی و جــــــانــــــم خــــــرابــــــی
مـــگـــر بـــســتــســت جــادوی تــو خــوابــم
که شبها شد که محتاجم بخوابی
چـرا بـایـد کـه خـواجـو از تو یکروز
ســـــلـــــامـــــی را نـــــمـــــییـــــابــــد جــــوابــــی
غزل شمارهٔ ۸۳۱
زهــــی اشــــکــــم ز شــــوق لـــعـــل مـــیـــگـــون تـــو عـــنـــابـــی
مــــرا دریــــاب و آب چــــشــــم خـــون افـــشـــان کـــه دریـــابـــی
تـو گـوئـی لـعـبـت چـشـمـم برون خواهد شد از خانه
کــه بــر نــیــل و نــمـک پـوشـد قـبـای مـوج سـیـمـابـی
اگـــــر عـــــنـــــاب دفـــــع خـــــون کـــــنـــــد از روی خـــــاصـــــیـــــت
کــــنــــارم از چــــه رو گــــردد ز خــــون دیــــده عــــنــــابــــی
ز شــوق ســیــب سـیـمـیـنـت سـرشـکـم بـر رخ چـون زر
بـــدان مـــانـــد کـــه در آبـــان نـــشـــیـــنـــد ژالـــه بـــرآبـــی
چـــرا هـــرلـــحـــظـــه چــون طــاوس در بــوم دگــر گــردی
چــرا هــر روز چــون خــورشــیــد بــر بــامــی دگـر تـابـی
تـــرا ای نـــرگـــس دلــبــر چــو عــیــن فــتــنــه مــیبــیــنــم
چگونه فتنه بیدارست و چون بختم تو در خوابی
تــــو نــــیــــز ای ابــــر آب خـــویـــشـــتـــن ریـــزی اگـــر هـــر دم
دم از گــــوهــــر زنــــی بــــا چــــشـــم دربـــارم ز بـــی آبـــی
بـرو خـواجـو کـه تـا هـسـتـی نـبـاشـی خـالی از مستی
اگــر پــیــوســتــه چــون چــشـم بـتـان در طـاق مـحـرابـی
بــگــردان جــام و در چــرخ آر ســر مــســتـان مـهـوش را
کــه جــز بــر خــون هــشــیــاران نــگــردد چــرخ دولــابــی
غزل شمارهٔ ۸۳۲
دلـــا تـــا طـــلـــعـــت ســـلـــمـــی نـــیـــابــی
بــــدنــــیــــی روضـــهٔ عـــقـــبـــی نـــیـــابـــی
ز هـــســـتـــی رونـــق مـــســـتـــی نـــبـــیـــنــی
ز تــــوبــــه لــــذت تــــقــــوی نــــیــــابـــی
دریـن بـتـخـانـه تـا صـورت پـرستی
نــــشــــان از عــــالـــم مـــعـــنـــی نـــیـــابـــی
چو مجنون تا درین حی زنده باشی
طــــنــــاب خــــیــــمــــهٔ لــــیــــلـــی نـــیـــابـــی
عــصــا تــا در کــفــت ثــعـبـان نـگـردد
ز چـــوبـــی مـــعـــجـــز مـــوســـی نـــیـــابــی
نــشــان دوســت از دشــمـن چـه پـرسـی
کــه از خــر مــنــطــق عــیــســی نــیــابــی
اگــــر مــــلــــک ســــلــــیـــمـــان در نـــبـــازی
چــو ســلــمــان طــلــعـت سـلـمـی نـیـابـی
غــــلـــام عـــشـــق شـــو کـــز مـــفـــتـــی دل
ورای عـــــاشـــــقـــــی فــــتــــوی نــــیــــابــــی
چــو طـفـلـان گـر بـنـقـشـی بـاز مـانـی
بـــغـــیـــر از صـــورت مـــانـــی نـــیـــابـــی
برو خواجو که از سلطان عشقش
بــــرون از آب چــــشـــم اجـــری نـــیـــابـــی
اگـــر شـــعـــری ز شـــعــری بــگــذرانــی
بـــشـــعـــری رفـــعـــت شـــعـــری نــیــابــی
غزل شمارهٔ ۸۳۳
خــود پــرســتــی مــکــن ار زانــکــه خــدا مــیطــلــبــی
در فـــنـــا مـــحــو شــو ار مــلــک بــقــا مــیطــلــبــی
خــــــــبــــــــر از درد نــــــــداری و دوا مــــــــیجــــــــوئـــــــی
اثـــــر از رنـــــج نـــــدیــــدی و شــــفــــا مــــیطــــلــــبــــی
ســـاکـــن دیـــری و از کـــعـــبــه نــشــان مــیپــرســی
در خــــــرابــــــات مـــــغـــــانـــــی و خـــــدا مـــــیطـــــلـــــبـــــی
کـــارت از چـــیـــن ســـر زلـــف بـــتـــان در گـــرهـــســـت
ویـــن عـــجــبــتــر کــه از آن مــشــک خــتــا مــیطــلــبــی
اگـــــر از ســـــرو قـــــدان مـــــهــــر طــــمــــع مــــیداری
از بــــن زهــــر گــــیــــا مـــهـــر گـــیـــاه مـــیطـــلـــبـــی
خـــــبـــــر از انــــده یــــعــــقــــوب نــــداری و مــــقــــیــــم
بـــوی پـــیـــراهـــن یـــوســـف ز صـــبـــا مـــیطـــلـــبـــی
کــــی دل مــــردهات از بــــاد صــــبــــا زنـــده شـــود
نـــــفـــــس عــــیــــســــوی از بــــاد هــــوا مــــیطــــلــــبــــی
دردی درد کــــــش ار زانــــــکــــــه دوا مـــــیخـــــواهـــــی
بــاده صــاف خــور ار زانــکــه صــفــا مــیطــلــبــی
خیز خواجو که در این گوشه نوا نتوان یافت
بــــســـپـــاهـــان رو اگـــر زانـــکـــه نـــوا مـــیطـــلـــبـــی
غزل شمارهٔ ۸۳۴
تــرک صــورت کــن اگــر عــالــم مــعــنــی طــلــبـی
کـــوس عـــزلــت زن اگــر مــلــکــت کــســری طــلــبــی
ســر خـود پـیـش نـه ار پـای دریـن راه نـهـی
غـــرق ایــن بــحــر شــو ار در تــمــنــی طــلــبــی
گر نه ماری بچه معنی نروی از سر گنج
ورنــه طــفــلــی بــچـه رو صـورت مـانـی طـلـبـی
راه آدم زنـــــــی و روضـــــــهٔ رضـــــــوان جــــــوئــــــی
عــیــب مــجــنــون کــنــی و خــیــمــهٔ لــیــلـی طـلـبـی
خــــاک گــــوســــالــــهٔ زریــــن شـــوی از بـــی آبـــی
وانــگــه از چــوب عــصــا مــعــجــز مـوسـی طـلـبـی
تــا کــه بــرطــور جــلــالــت نـبـود مـنـزل قـرب
از چــــه رو پـــرتـــو انـــوار تـــجـــلـــی طـــلـــبـــی
خــدمــت مــور کــن ار مــلــک ســلــیــمــان خــواهــی
راه ســلــمــان رو اگــر طــلــعــت ســلــمــی طــلـبـی
نــام خــواجــو مــبــر ار نــامــه وحــدت خــوانــی
تــرک کــونــیــن کــن ار حــضــرت مــولــی طــلــبــی
غزل شمارهٔ ۸۳۵
در بــاغ چــون بــالــای تــو ســروی نــدیــدم راســتــی
بنشین که آشوب از جهان برخاست چون برخاستی
چــون عـدل سـلـطـان جـهـان کـیـخـسـرو خـسـرو نـشـان
عـــالـــم بـــروی دلـــســـتـــان چـــون گـــلـــســـتـــان آراســتــی
ای ســــاعــــد ســـیـــمـــیـــن تـــو خـــون دل مـــا ریـــخـــتـــه
گـــــر دعــــوی قــــتــــلــــم کــــنــــی داری گــــوا در آســــتــــی
بــر چــیــنــیــان آشــفــتــه هــنــدوی تــو از شــوریــدگـی
در جـــادوان پـــیـــوســـتـــه ابـــروی تـــو از نـــاراســـتــی
روی چــــو مــــه آراســــتــــی زلــــف ســــیـــه پـــیـــراســـتـــی
ویـــن شـــخــص زار زرد را از مــهــر چــون بــرکــاســتــی
در تــاب مــیشــد جــان مـه چـون چـهـره مـیافـروخـتـی
تـاریـک مـیشـد چـشـم شـب چـون طره می پیراستی
خـواجـو گـر از مـهـر رخـت آتـش پرستی پیشه کرد
چـون پـرده بـگـشـودی ز رخ عـذر گـنـاهـش خواستی
غزل شمارهٔ ۸۱۵
زهــــی جــــمــــال تــــو خـــورشـــیـــد مـــشـــرق دیـــده
بـــــتـــــنـــــگـــــی دهــــنــــت هــــیــــچ دیــــدهٔ نــــادیــــده
ســــواد خــــط تــــو دیـــبـــاچـــه صـــحـــیـــفـــهٔ دل
هــــــلــــــال ابــــــروی تـــــو طـــــاق مـــــنـــــظـــــر دیـــــده
مــــه جــــبــــیــــن تــــو بــــرآفــــتــــاب طــــعــــنـــه زده
گـــل عـــذار تـــو بـــر بـــرگ لـــالـــه خـــنـــدیــده
ز شـــور زلـــف تــو در شــب نــمــیتــوانــم خــفــت
ز دســـت فـــکـــر پـــریـــشـــان و خـــواب شـــوریــده
اگــــر بــــهــــیــــچ نـــگـــیـــری مـــرا نـــیـــرزم هـــیـــچ
و گــر پــســنــد تــو گـردم شـوم پـسـنـدیـده
تــو خــامــهٔ دو زبــان بــیــن کـه حـال درد فـراق
چــــگــــونــــه شــــرح دهـــد بـــا زبـــان بـــبـــریـــده
چـو مـن کـه دیـد زبـان بـسـتـهئـی و گاه خطاب
ســـــخـــــنـــــوری زنـــــی کـــــلـــــک بـــــرتـــــراشــــیــــده
گـــهـــی کـــه وصـــف ســـر زلـــف دلـــکــشــت گــویــم
شــــود زبــــان مــــن دلـــشـــکـــســـتـــه پـــیـــچـــیـــده
از آن ســیــاه شــد آن زلــف مــشــکــبــار کــه هـسـت
بــــچــــیــــن فــــتــــاده و بــــرآفــــتــــاب گــــردیـــده
بــدیــدهٔ تــو کــه آنــدم کــه زیــر خــاک شـوم
شـــــوم نـــــظـــــارهگـــــر دیـــــدهٔ تـــــو یــــده
چـو شـد غـلام تو خواجو قبول خویشش خوان
که ملک دل به تو دادست و عشق به خریده
غزل شمارهٔ ۸۱۶
بــــســــاز چــــارهٔ ایــــن دردمـــنـــد بـــیـــچـــاره
کــه دارد از غــم هــجــرت دلــی بــصــد پـاره
چــــگــــونــــه تــــاب تــــجــــلـــی عـــشـــقـــت آرد دل
چــو تــاب مــهــر تــحــمــل نــمــیکــنــد خــاره
دلــم چــوخــیــل خــیــال تـو در رسـد بـا خـون
بــــبــــام دیــــده بــــرآیــــد روان بــــنــــظـــاره
مـرا جـگـر مـخـور اکنون که سوختی جگرم
کـه بـی تو هست مرا خود دلی جگرخواره
حـــــجـــــاب روز مــــکــــن زلــــف را چــــو مــــیدانــــی
که هست جعد تو هر تار ازو شبی تاره
بـجـای گـوهـر وصـل تـو وجـه سیم و زرم
ســرشــک مــردم چــشــمـسـت و رنـگ رخـسـاره
دلــم بــبــوی تـو بـر بـاد رفـت و مـیبـیـنـم
کــه در هــوا طــیــران مــی کــنـد چـو طـیـاره
ضــــرورتــــســــت بــــبــــیــــچـــارگـــی رضـــا دادن
چـــو نـــیـــســـت از رخ آنــمــاه مــهــربــان چــاره
مــــراد خـــواجـــو ازو اتـــصـــال روحـــانـــیـــســـت
نــه هــمــچــو بــیــخــبــران حــظ نـفـس امـاره
غزل شمارهٔ ۸۱۷
بــــرآمــــد مــــاهــــم از مــــیـــدان ســـواره
ز عــــنـــبـــر طـــوق و از زر کـــرده یـــاره
گــــــرفــــــتــــــه از مــــــیــــــان مــــــاکــــــنــــــاری
ولــــی مــــا غــــرقــــهٔ خــــون بــــر کـــنـــاره
شـــــود در گـــــردن جــــانــــم ســــلــــاســــل
خــــــیــــــال زلــــــف او شــــــبـــــهـــــای تـــــاره
بـــرویــم گــر بــخــنــدد چــرخ گــویــد
مـــگـــر در روز مـــیبـــیـــنـــیـــم ســـتــاره
چــو در خـاکـم نـهـنـد از گـوشـهٔ چـشـم
کـــنـــم در گـــوشــهٔ چــشــمــش نــظــاره
تــــعـــالـــیالـــلـــه چـــنـــان زیـــبـــا نـــگـــاری
برش چون سیم و دل چون سنگ خاره
چــو در طــرف کــمــر بــنـد تـو بـیـنـم
ز چـــشـــم مـــن بـــیـــفـــتـــد لـــعـــل پــاره
وضـــو ســـازم بــه آب چــشــم و هــر دم
کــــنــــم بـــرخـــاک کـــویـــت اســـتـــخـــاره
اگـــر عـــشـــقـــت بـــریـــزد خـــون خـــواجــو
بــجــز بــیــچــارگــی بــا او چــه چـاره
غزل شمارهٔ ۸۱۸
ترک من هر لحظه گیرد با من از سر خرخشه
زلـف کـج طـبـعـش کـشـد هـر سـاعـتـم در خـرخشه
مــیکــشــد هــر لــحــظــه ابــرویــش کـمـان بـرآفـتـاب
کــی کــنــد هــر حـاجـبـی بـا شـاه خـاور خـرخـشـه
ای مـــســـلـــمـــانـــان اگـــر چـــشـــمـــش خــورد خــون دلــم
چــون تــوانــم کــرد بــا آن تــرک کــافـر خـرخـشـه
هـــر دم آن جـــادوی تـــیـــرانـــداز شـــوخ تـــرکـــتــاز
گــیـرد از سـر بـا مـن دلـخـسـتـه دیـگـر خـرخـشـه
هــر چـه افـزون تـر کـنـم بـا آن صـنـم بـیـچـارگـی
او ز بــی مــهــری کـنـد بـا مـن فـزونـتـر خـرخـشـه
راســـتـــی را در چـــمـــن هـــر دم بـــه پـــشـــتــیقــدش
مــیکــنــد بــاد صــبـا بـا شـاخ عـرعـر خـرخـشـه
عــــیــــب نــــبــــود چــــون مـــدام از بـــادهٔ دورم خـــراب
گـر کـنـم یـک روز بـا چـرخ بـد اخـتـر خـرخـشـه
چـشـمـم از بـهـر چـه ریـزد خـون دل بر بوی اشک
کــی کــنــد دریــا ز بــهــر لــؤلــؤی تــر خــرخــشــه
هــمــچــو خــواجــو بــنـدهٔ هـنـدوی او گـشـتـم ولـیـک
دارد آن تــرک خــتــا بــا بــنـده در سـر خـرخـشـه
غزل شمارهٔ ۸۱۹
پـــری رخـــا مـــنـــه از دســـت یـــکـــزمـــان شــیــشــه
قـــرابـــه پـــر کـــن و در گـــردش آر آن شـــیـــشــه
کـنـونـکـه پـرد، سـرا زهـره اسـت و سـاقـی مـاه
شــراب چــشــمــهٔ خــورشــیــد و آســمــان شــیــشـه
خـــوشـــا مـــیـــان گـــلــســتــان و جــام مــی بــر کــف
کــنــار پــر گــل و نــســریــن و در مــیـان شـیـشـه
مــرا چــو شــیــشــهٔ مــی دســتـگـیـر خـواهـد بـود
بـــده بـــدســـت مـــن ای مـــاه دلـــســتــان شــیــشــه
روان خــــســــتــــهام از آتــــش خــــمــــار بــــســــوخـــت
بـــــیــــا و پــــر کــــن از آن آتــــش روان شــــیــــشــــه
شـــدم ســـبـــکـــدل و گـــردد ز تـــیـــزی و گـــرمــی
بـــریـــن ســـبـــک دل دیــوانــه ســرگــران شــیــشــه
بـــیــا کــه ایــن دل مــجــروح مــمــتــحــن زده اســت
بــیــاد لــعــل تــو بــر ســنــگ امــتـحـان شـیـشـه
دل شـکـسـتـه بـرم تـحـفـه پـیش چشم خوشت
اگــر چــه کــس نــبــرد پــیــش نــاتــوان شــیــشـه
ز شـــــوق آن لـــــب چـــــون نـــــاردان کــــنــــم هــــر دم
ز خـــــون دیـــــده پـــــر از آب نـــــاردان شـــــیــــشــــه
بـــراســـتـــان کـــه بـــســـی خـــســـتـــگـــان نـــازک دل
شـــکـــســـتـــهانـــد بـــریــن خــاک آســتــان شــیــشــه
لــــــب تــــــو آب شــــــد و جــــــان بــــــیـــــدلـــــان آتـــــش
غـــم تـــو کـــوه و دل تــنــگ عــاشــقــان شــیــشــه
مطیه سست و همه راه سنگ و صاعقه سخت
کـــریـــوه بـــر گـــذر و بـــار کـــاروان شــیــشــه
تــرا کــه شــیــشــهٔ مــی داد و مــیدهـد خـواجـو
بــرو بــمــجــلــس مــســتــان و مــیــسـتـان شـیـشـه
چـو شـیـشـه گـرلـبـت از تـاب سـیـنه جوشیدست
مـــدار بـــی لـــب جــوشــیــده یــکــزمــان شــیــشــه
غزل شمارهٔ ۸۲۰
ای از گــل رخــســار تــو خــون در دل لــالــه
بـر لـالـه ز مـشـک سـیـه افـکـنـده گـلاله
بـازآی کـه چـشـم و رخـت ایـماه غزل گوی
ایــــن عــــیــــن غــــزال آمـــد و آن رشـــک غـــزالـــه
از خــاک درت بــرنـتـوان گـشـت کـه کـردنـد
مــــا را بــــحــــوالـــی ســـرای تـــو حـــوالـــه
آورده بـــخـــونـــم رخ زیـــبـــای تـــو خــطــی
چـون بـنـده مـقـرسـت چـه حـاجـت بـقـباله
آن جـان کـه ز لـعـلـت بـگـه بوسه گرفتم
دیــنــیـسـت تـرا بـر مـن دلـسـوخـتـه حـالـه
بـرخـیـز و بـر افـروز رخ از جـام دلفروز
کــز عــشــق لــبــت جــان بــلــب آورد پــیــالـه
از آتـــش مـــی بـــیـــن رخ گـــلــرنــگ نــگــاریــن
هــمــچــون ورق لــالــه پــر از قـطـرهٔ ژالـه
چـشـمـم بـمـه چـارده هـرگـز نـشـود بـاز
الـــا بـــه بـــتـــی مــاه رخ چــارده ســالــه
تـا گـشـت گـرفـتـار سـر زلـف تـو خواجو
چون موی شد از مویه و چون نال ز ناله
غزل شمارهٔ ۸۲۱
ای خــوشــه چــیــن سـنـبـل پـرچـیـنـت سـنـبـلـه
وی بـر قـمـر ز عـنـبـر تـر بـسـتـه سـلـسله
وی تیر چشم مست تو پیوسته در کمان
وی آفــــتــــاب روی تــــو طــــالــــع ز ســــنــــبـــلـــه
بــازار لــالــه بــشــکــن و مــقــدار گـل بـبـر
بــرلــالــه زن گــلــالــه و بــرگــل فــکــن کـلـه
در ده شــراب روشــن و در تــیــره شــب مــرا
از عـــکــس جــام بــاده بــرافــروز مــشــعــلــه
فـصـل بـهـار و مـوسـم نـوروز خـوش بـود
در ســـر نـــوای بـــلـــبــل و در دســت بــلــبــلــه
گـل جـامه چاک کرده و نرگس فتاده مست
وز عــــنــــدلـــیـــب در چـــمـــن افـــتـــاده غـــلـــغـــلـــه
در وادی فــــراق چــــو خــــواجــــو قــــدم زنــــد
از خــــون دل گــــیــــاش بــــرویــــد ز مــــرحـــلـــه
غزل شمارهٔ ۸۲۲
دی آن بــت کــافــر بــچــه بــا چـنـگ و چـغـانـه
مــــیرفــــت بــــســــر وقــــت حــــریــــفــــان شـــبـــانـــه
بــــر لــــالــــه ز نـــیـــلـــش اثـــر داغ صـــبـــوحـــی
بـــر مـــاه ز مـــشـــکـــش گـــره جـــعـــد مـــغــانــه
یــاقــوت بــمــی شــسـتـه و آراسـتـه خـورشـیـد
مـــرغـــول گـــره کـــرده و کـــاکـــل زده شـــانــه
زلــــف ســــیــــهــــش را دل شــــوریـــده گـــرفـــتـــار
تـــیـــر مـــژهاش را جـــگـــر خـــســـتـــه نـــشـــانــه
بـــگـــشـــوده نــظــر خــلــق جــهــانــی ز کــنــاره
بــــربــــوده مــــیــــانــــش دل خــــلــــقـــی ز مـــیـــانـــه
مـن کـرده دل صـدر نـشـیـن را سـوی بـحـریـن
بــــــا قــــــافــــــلــــــهٔ خــــــون ز ره دیـــــده روانـــــه
جــامــی مــی دوشــیــنـه بـه مـن داد و مـرا گـفـت
خــــوش بــــاش زمــــانــــی و مــــکــــن یـــاد زمـــانـــه
دوران هــمــه در دســت و تــو در حــســرت درمـان
عـــالـــم هــمــه دامــســت و تــو در فــکــرت دانــه
حــیــفــســت تــو در بــادیــه وز بــیــم حــرامــی
بـــی وصــل حــرم مــرده و حــج بــر در خــانــه
خواجو سخن از کعبه و بتخانه چه گوئی
خـامـوش کـه ایـن جـمـلـه فـسـونست و فسانه
رو عـــارف خـــود بـــاش کـــه در عــالــم مــعــنــی
مــقــصـود تـوئـی کـعـبـه و بـتـخـانـه بـهـانـه
غزل شمارهٔ ۸۲۳
پــرواز کــن ای مــرغ و بــگــلــزار فــرود آی
ور اهـــــــل دلــــــی بــــــر در دلــــــدار فــــــرود آی
ور مـــیطـــلـــبـــی خـــون دل خـــســـتــهٔ فــرهــاد
چـون کـبـک هـوا گـیـر و بـکـهسار فرود آی
ای بـــاد صـــبـــا بـــهـــر دل خـــســـتــهٔ یــاران
یـــاری کـــن و در بـــنـــدگـــی یـــار فـــرود آی
در ســـــایـــــهٔ ایـــــوانــــش اگــــر راه نــــیــــابــــی
خـورشـیـد صـفـت بـر در و دیوار فرود آی
ور پـــرتـــو خـــورشــیــد رخــش تــاب نــیــاری
در ســـایـــهٔ آن زلـــف ســـیـــه کــار فــرود آی
چـــون بـــر ســـر آبــســت تــرا مــنــزل مــالــوف
بـر چـشـمـهٔ چـشـم مـن خونخوار فرود آی
از کــفــر ســر زلــف بــتــان گــر خـبـرت هـسـت
مـــؤمــنــشــو و در حــلــقــهٔ کــفــار فــرود آی
از صومعه بیرون شو و از زوایه بگذر
وانــــگـــاه بـــیـــا بـــر در خـــمـــار فـــرود آی
خــواهــی کــه رســانــی بــفــلـک رایـت مـنـصـور
بـــا ســـر انــا الــحــق بــســر دار فــرود آی
ای آنــــکــــه طــــبــــیـــب دل پـــر حـــســـرت مـــائـــی
از بــهــر خــدا بـر سـر بـیـمـار فـرود آی
خـــواجـــو اگـــر از بـــهـــر دوای دل مــجــروح
دارو طـــــلــــبــــی بــــر در عــــطــــار فــــرود آی
غزل شمارهٔ ۸۲۴
بــاز هــر چــنــد کــه در دســت شــهــان دارد جـای
نــیـسـت در سـایـهاش آن یـمـن کـه در پـر هـمـای
هــر کــه زیــن گــنــبــد گــردنــده کــنـاری نـگـرفـت
چـون مـه نـو بـهـمـه شـهـر شـد انـگـشـت نـمای
ایــــکـــه امـــروز مـــمـــالـــک بـــتـــو آراســـتـــه اســـت
مــلــک را چــون تــو بــیــادســت بــســی مــلــک آرای
هــر کــفــی خــاک کــه بــر عـرصـهٔ دشـتـی بـیـنـی
رخ مــــاهــــی بــــود و فــــرق شــــهــــی عــــالــــی رای
بــشــد و مــلــکــت بــاقـی بـه خـدا بـاز گـذاشـت
آنـــکـــه مـــیگــفــت مــنــم بــر مــلــکــان بــار خــدای
گر تو خواهی که شهان تاج سرت گردانند
کـــار درویـــش چـــو خـــلـــخـــال مـــیـــفــکــن در پــای
تـــا مـــقـــیــمــان فــلــک شــادی روی تــو خــورنــد
از مــی مــهــر جــهــان هــمــچــو قــمـر سـیـر بـرآی
پـــنـــجـــهٔ نـــفـــس بـــبـــازوی ریـــاضـــت بـــشـــکـــن
گـــوی مـــقـــصـــود بـــچـــوگـــان قـــنـــاعـــت بـــربــای
چـــنـــگ از آنـــروی نـــوازنـــدش و در بــر گــیــرنــد
کــه بــهــر بــاد هــوائــی نــخــروشــد چــون نـای
بــوی عــود از دم جــان پــرور خــواجـو بـشـنـو
زانــکــه بــاشــد نــفــس ســوخــتــگـان روح افـزای
غزل شمارهٔ ۷۹۸
ای حــبــش بـر چـیـن و چـیـن در زنـگـبـار انـداخـتـه
بــخــتــیــارانــرا کــمــنــدت بــاخــتــیـار انـداخـتـه
دسـتـه دسـتـه سـنـبـل گـلـبـوی نـسـریـن پوش را
دســتـه بـسـتـه بـر کـنـار لـالـه زار انـداخـتـه
ر
فـتـه سـوی بوستان با دوستان خندان چو گل
وز لــطــافــت غــنــچــه را در خــار خــار انــداخــتـه
هــنــدوانــت نــیــکــبــخــتــانــرا کـشـیـده در کـمـنـد
واهـــوانـــت شــیــر گــیــرانــرا شــکــار انــداخــتــه
گــرد صــبــح شـام زیـور گـرد عـنـبـر بـیـخـتـه
تـــاب در مـــشــگــیــن کــمــنــد تــابــدار انــداخــتــه
آتــــــش از آب رخ آتــــــش فـــــروز انـــــگـــــیـــــخـــــتـــــه
خـــواب در بـــادام مـــســـت پــرخــمــار انــداخــتــه
هر که گوید گل برخسار تو ماند یا بهار
آب گـــل بــردســت و بــادی در بــهــار انــداخــتــه
حـــقـــهٔ یـــاقـــوت لـــل پـــوش گـــوهــر پــاش تــو
رســـتـــهٔ لـــعـــلـــم ز چـــشــم در نــثــار انــداخــتــه
وصـــف لـــعــلــت کــرده ســاقــی وز هــوای شــکــرت
آتـــش انـــدر جـــان جـــام خـــوشـــگـــوار انـــداخـــتـــه
قــلــزم چــشــمــم کــه از وی آب جــیــحــون مــیرود
مــوج خــون دیــده هــر دم بــر کــنــار انــداخـتـه
پـای دار ار عـاشقی خواجو که در بازار عشق
هـــر زمـــان بـــیــنــی ســری در پــایدار انــداخــتــه
غزل شمارهٔ ۷۹۹
قـــدحـــی ده ای بـــرآتـــش تـــتـــقــی ز آب بــســتــه
کــه بــه آفــتــاب مــانــد ز قــمــر نــقــاب بــســتــه
نـــظـــری کـــن ای ز رویـــت دل نـــســـتـــرن گـــشـــاده
گــذری کــن ای ز بــویــت دم مــشــک نــاب بــســتـه
قــمــرت بــخــال هــنــدو خــطــی از حــبــش گــرفــتـه
شــکــرت بــخــط مــشــکــیــن تــب آفــتــاب بــســتــه
شه عرصهٔ فلک را به دو رخ دو دست برده
رخ مــاه چــارده را بــدو شــب حــجــاب بــســتـه
بـــامــیــد آنــکــه روزی کــشــم از لــب تــو جــامــی
مــن دل شــکــســتــه دل در قــدح شــراب بــســتــه
لـــــب لـــــعــــل آبــــدارت شــــکــــری فــــتــــاده در مــــی
ســــر زلـــف تـــابـــدارت گـــرهـــی بـــر آب بـــســـتـــه
دو گــلــالــهٔ مــعــنــبــر شــده گــرد لــالـه چـنـبـر
تـــتـــقـــی بـــر ارغـــوانـــت ز پـــر غـــراب بـــســـتــه
دل هــر شــکــســتــه دل را بــفــریــب صــیـد کـرده
مــن زار خــســتـه دل را بـکـرشـمـه خـواب بـسـتـه
مـن خـسـتـه چـون ز عـالـم دل ریش در تو بستم
بـسـرت بـگـو کـه داری درم از چه باب بسته
بـــگـــشـــای عـــقـــدهٔ شـــب بـــنـــمـــای مــه ز عــقــرب
کـه شـد از نـفـیـر خـواجو گذر شهاب بسته
غزل شمارهٔ ۷۹۹
قـــدحـــی ده ای بـــرآتـــش تـــتـــقــی ز آب بــســتــه
کــه بــه آفــتــاب مــانــد ز قــمــر نــقــاب بــســتــه
نـــظـــری کـــن ای ز رویـــت دل نـــســـتـــرن گـــشـــاده
گــذری کــن ای ز بــویــت دم مــشــک نــاب بــســتـه
قــمــرت بــخــال هــنــدو خــطــی از حــبــش گــرفــتـه
شــکــرت بــخــط مــشــکــیــن تــب آفــتــاب بــســتــه
شه عرصهٔ فلک را به دو رخ دو دست برده
رخ مــاه چــارده را بــدو شــب حــجــاب بــســتـه
بـــامــیــد آنــکــه روزی کــشــم از لــب تــو جــامــی
مــن دل شــکــســتــه دل در قــدح شــراب بــســتــه
لـــــب لـــــعــــل آبــــدارت شــــکــــری فــــتــــاده در مــــی
ســــر زلـــف تـــابـــدارت گـــرهـــی بـــر آب بـــســـتـــه
دو گــلــالــهٔ مــعــنــبــر شــده گــرد لــالـه چـنـبـر
تـــتـــقـــی بـــر ارغـــوانـــت ز پـــر غـــراب بـــســـتــه
دل هــر شــکــســتــه دل را بــفــریــب صــیـد کـرده
مــن زار خــســتـه دل را بـکـرشـمـه خـواب بـسـتـه
مـن خـسـتـه چـون ز عـالـم دل ریش در تو بستم
بـسـرت بـگـو کـه داری درم از چه باب بسته
بـــگـــشـــای عـــقـــدهٔ شـــب بـــنـــمـــای مــه ز عــقــرب
کـه شـد از نـفـیـر خـواجو گذر شهاب بسته
غزل شمارهٔ ۸۰۰
ای از شــب قــمــرســا بــر مـه نـقـاب بـسـتـه
پــیــوســتـه طـاق خـضـرا بـرآفـتـاب بـسـتـه
از قــیــر طــیــلــسـانـی بـر مـشـتـری کـشـیـده
بــر مــهــر ســایــبـانـی از مـشـک نـاب بـسـتـه
جـعـد تـو هـنـدوانـرا بـر دل کـمین گشوده
چشم تو جادوانرا بر دیده خواب بسته
اشــک مــحــیــط ســیـلـم خـون از فـرات رانـده
و آه سـهـیـل سـوزم ره بـر شـهـاب بـسته
از روی لــالــه رنــگــم بــازار گــل شــکـسـتـه
وز لــعــل بــاده رنــگــت کــار شــراب بـسـتـه
زلـــفـــت بـــدلـــگــشــائــی از دل گــره گــشــوده
خــطــت بــنــقــشــبـنـدی نـقـشـی بـرآب بـسـتـه
آن ســــرکــــشــــان هــــنــــدو وان هـــنـــدوان جـــادو
راه خــطــا گــشــاده چــشـم صـواب بـسـتـه
ســاغـر ز شـوق لـعـلـت جـانـش بـلـب رسـیـده
وز شــــرم آبــــرویــــت آتــــش نـــقـــاب بـــســـتـــه
خــواجــو بــپـرده سـوزی نـای ربـاب خـسـتـه
مـطـرب بـه پـرده سـازی زخـم رباب بسته
غزل شمارهٔ ۸۰۱
ای چــیــده ســنــبــل تــر در بـاغ دسـتـه بـسـتـه
و افـکـنـده شـاخ ریـحـان بـر لاله دسته دسته
ریــــحــــان مــــشـــک بـــیـــزت آب بـــنـــفـــشـــه بـــرده
یـــاقـــوت قـــنـــد ریـــزت نـــرخ شـــکــر شــکــســتــه
زلــف شــکــســتــه بــســتــه در حــلــق جــان جــمـعـی
وانـگـه چـنـیـن پـریـشـان مـا زان شـکسته بسته
دائــــم خــــیــــال قــــدت بــــر جــــویــــبــــار چـــشـــمـــم
چــون ســرو جــویــبـاری بـرطـرف چـشـمـه رسـتـه
بـــا حـــاجـــبـــان ابـــرو ذکـــر کـــمـــان چـــه گـــوئـــی
باید که گوشه گیری زان شست زه گسسته
بــــرخــــیـــز تـــا بـــبـــیـــنـــی قـــنـــدیـــل آســـمـــان را
چــون شــمـع صـبـحـگـاهـی پـیـش رخـت نـشـسـتـه
اکـنـون کـه در کـمـنـدم فـرصـت شمر که دیگر
مــشــکــل بــدامــت افــتــد صــیــدی ز قــیــد جـسـتـه
گــر پــســتــه بــا دهــانــت نــســبــت کــنـد دهـانـرا
بـرخـیـز و مـشـت پـر کـن بـشـکـن دهـان پـسته
خـــواجـــو بـــپــرده ســازی دســت از ربــاب بــرده
مـــطـــرب بـــه تـــیــز چــنــگــی نــای ربــاب خــســتــه
غزل شمارهٔ ۸۰۲
ای ســنـبـل تـازه دسـتـه بـسـتـه
و افــکــنــده بــرآب دسـتـه دسـتـه
خــط تــو بــنــفــشــهئــی نـبـاتـی
قــد تــو صــنــوبــری خــجــســتــه
آن هـــنـــدوی پـــر دل تــو در چــیــن
بـــس قـــلـــب دلــاوران شــکــســتــه
در دیـــــــدهٔ مـــــــن خــــــیــــــال قــــــدت
چون سرو ز طرف چشمه رسته
پــــیــــش دهـــن شـــکـــر فـــشـــانـــت
بــی مــغــز بــود حـدیـث پـسـتـه
چـون زلـف تـو در کـشـاکش افتاد
شــد رشــتــهٔ جــان مــا گـسـسـتـه
دریــاب کــه بــاز کــی دهــد دسـت
صـیـدی کـه بود ز قید جسته
بــرخــیــز و چــراغ صــبــحــگـاهـی
زاه ســـحـــرم نـــگـــر نــشــســتــه
خـواجـو دل خـسـتـه را بـزنـجـیـر
در جــعــد مــسـلـسـل تـو بـسـتـه
غزل شمارهٔ ۸۰۳
خــســرو گــل بــیــن دگــر مــلــک ســکــنــدر یــافــتـه
بـــاز بـــلـــبـــل بـــاغ را طـــاوس پـــیــکــر یــافــتــه
طــــائـــر مـــیـــمـــون مـــیـــنـــای فـــلـــک یـــعـــنـــی مـــلـــک
دشـــت را از روضـــهٔ فـــردوس خـــوشـــتــر یــافــتــه
مــی پــرســتــان قــدح کــش نــرگــس ســرمــســت را
تــبــشــی و مــنـغـر بـدسـت از نـقـره و زر یـافـتـه
عـــالـــم خـــاکـــی نـــســـیـــم بـــاد عـــنـــبـــر بـــیـــز را
هـــمـــچــو انــفــاس مــســیــحــا روح پــرور یــافــتــه
خـضـر خـضـرا پـوش علوی آنکه خوانندش سپهر
از شـــقـــایــق فــرش غــبــرا را مــعــصــفــر یــافــتــه
غــنــچــه کــو را اهــل دل ضــحــاک ثــانــی مــینــهـنـد
چــون فــریــدون افــســر جــمـشـیـد بـرسـر یـافـتـه
آســمــانــی گــشــتــه فــرش خـاک و طـرف گـلـشـنـش
مــــرغ را رامــــیــــن گــــل را ویــــس دلــــبــــر یــــافــــتـــه
مـــؤبـــد زرد گـــلـــســتــان آنــکــه خــیــری نــام اوســت
از شـــکـــوفـــه آســـمـــانـــی پـــر ز اخـــتـــر یـــافـــتــه
در چـمـن هـر کـوچـو مـن سـرمـسـت و حـیـران آمده
جـــام زریـــن بـــر کـــف ســیــمــیــن عــبــهــر یــافــتــه
وانکه چون خواجو دل و دین داده از مستی بباد
بـــادهٔ جـــانـــبــخــش را بــا جــان بــرابــر یــافــتــه
مـیکـشـان صـحـن بـسـتـانـرا ز بـس بـرگ و نـوا
هــمــچــو بــزم شــاه جــم جــام مــظــفــر یــافــتــه
غزل شمارهٔ ۸۰۴
ای ســـر زلـــف تـــو درحـــلـــقـــه و تـــاب افــتــاده
چــــنـــبـــر جـــعـــد تـــو از عـــنـــبـــر نـــاب افـــتـــاده
بــــی نـــمـــکـــدان عـــقـــیـــق لـــب شـــور انـــگـــیـــزت
آتــــــشــــــی در دل بــــــریــــــان کــــــبــــــاب افــــــتـــــاده
چــشــم مــخــمــور تـرا دیـده و بـرطـرف چـمـن
هــمــچــو مــن نــرگــس ســرمــســت خــراب افــتـاده
تـــا غـــبـــار خـــط ریـــحـــان تـــو بـــرگـــل دیـــده
ورق مــــــــــردمــــــــــک دیــــــــــده در آب افــــــــــتـــــــــاده
دلـــم از مـــهـــر رخـــت ســـوخـــتـــه وز دود دلـــم
آب در دیــــــدهٔ گــــــریــــــان ســــــحــــــاب افــــــتــــــاده
ســـوی گــیــســوی گــرهــگــیــر تــو مــرغ دل مــن
بــــهــــوا رفــــتــــه و در چــــنــــگ عـــقـــاب افـــتـــاده
قــدح از دســت تــو در خــنــده و از لــعــل لــبـت
هـــوســـی در ســـر پـــر شـــور شـــراب افـــتــاده
بـی نـوایـان جـگـر سـوخـتـه را بین چون دعد
دل مــــــحـــــنـــــت زده در چـــــنـــــگ ربـــــاب افـــــتـــــاده
شد ز سودای تو موئی تن خواجو و آن موی
هـمـچـو گـیـسـوی تـو در حـلـقـه و تـاب افتاده
غزل شمارهٔ ۸۰۵
ای مــــلــــک دلــــم خــــراب کــــرده
در کــشــتــن مـن شـتـاب کـرده
پـــیــش لــب لــعــلــت آب حــیــوان
خــود را ز خــجــالــت آب کــرده
رخــســارهٔ لــالــه و ســمــن را
از ســنــبــل تــر نــقــاب کــرده
جـز زلـف و رخت که دید روزی
شـــب ســـایـــهٔ آفـــتـــاب کـــرده
پــیــرامــن مــاه خــط ســبـزش
نـقـشـیـست ز مشک ناب کرده
جـعـد تو نسیم صبحدم را
ســـرمـــایــهٔ اضــطــراب کــرده
خـون جـگـرم بـغـمزه خورده
بــــنـــیـــاد دلـــم خـــراب کـــرده
ســاقــی غــمــت ز خــون چـشـمـم
مـــی در قـــدح شـــراب کـــرده
بـــــــرآتـــــــش لـــــــعــــــل آبــــــدارت
خواجو دل و جان کباب کرده
غزل شمارهٔ ۸۰۶
تــخــت خــیــری بـیـن دگـر بـر تـخـتـهٔ خـارا زده
خـــیـــمـــه ســـلـــطـــان گــل بــر دامــن صــحــرا زده
دوســتــان در بــوسـتـان بـرگ صـبـوحـی سـاخـتـه
بــلــبــلــان گــلــبــانــگ بــر طــوطــی شــکـر خـا زده
از شــــقــــایـــق در مـــیـــان ســـبـــزه فـــراش ربـــیـــع
چـــار طــاق لــعــل بــر پــیــروزه گــون دیــبــا زده
زرگـــــر بـــــاد بـــــهـــــاری از کــــلــــاه ســــیــــم دوز
قـــــبـــــهئـــــی از زر بــــنــــام نــــرگــــس رعــــنــــا زده
خـــوش نـــوایـــان چـــمـــن در پـــردهٔ عـــشـــاق راســـت
نــــــوبــــــت نــــــوروز بـــــر بـــــانـــــگ هـــــزار آواز ده
غـنـچـه هـمچون گلرخی کو داده باشد دل بباد
دســــــــت در پــــــــیـــــــراهـــــــن زنـــــــگـــــــاری والـــــــا زده
از چــــراغ بــــوســــتـــان افـــروز شـــمـــع زر چـــکـــان
بــــــاد آتــــــش در نـــــهـــــاد لـــــالـــــهٔ حـــــمـــــرا زده
نـــو عـــروســـان چـــمـــن در کـــلـــههـــای فـــســـتـــقــی
تــــاب در مــــرغــــول ریــــحـــان ســـمـــن فـــرســـا زده
دمـــبـــدم در گـــوشـــههـــای بــاغ گــویــد بــاغــبــان
چشم خواجو بین دم از سر چشمههای ما زده
غزل شمارهٔ ۸۰۷
ای لـــبـــت خـــنـــده بــر شــراب زده
چـــشـــم مـــن بـــر رهـــت گـــلــاب زده
شـب مـه پوش و ماه شب پوشت
طــــعــــنــــه بـــر ابـــر و آفـــتـــاب زده
هـــــر شـــــبـــــی جـــــادوان بـــــابـــــل را
چــشــم مــســت تــو راه خــراب زده
خــط ســبــز تــو از ســیــه کـاری
بــــاز نــــقـــشـــی دگـــر بـــر آب زده
هـــر دمـــم آن عــقــیــق شــورانــگــیــز
نــــــمــــــکــــــی بـــــر دل کـــــبـــــاب زده
گنج لطفی و چون توئی حیفست
خــــیــــمــــه بــــر ایـــن دل خـــراب زده
لـعـل سـاقـی نـگـر بـوقـت صـبوح
آب بـــــــــــــرآتـــــــــــــش شــــــــــــراب زده
مـطـرب نـغـمـه سـاز پردهسرای
چــــــــنــــــــگ در پـــــــردهٔ ربـــــــاب زده
جــــان خــــواجــــو بــــه آتــــش بـــار
شـــعـــلـــه در آبـــگـــون حـــجـــاب زده
غزل شمارهٔ ۷۶۸
ای شـــام زلـــفـــت بـــتـــخـــانـــهٔ چـــیــن
مــشــک سـیـاهـت بـر لـالـه پـرچـیـن
بـزم از عـقـیـقـت پـر شهد و شکر
وایـــوان ز رویــت پــرمــاه و پــرویــن
شـمـع شـبـسـتـان بـنشست برخیز
و آشـوب مـسـتـان بـرخـاسـت بـنـشـین
ســنــبــل بــرانــداز از طـرف بـسـتـان
ریــحــان بـرافـشـان از بـرگ نـسـریـن
دلــــهــــا ربــــایـــنـــد امـــا نـــه چـــنـــدان
دســتــان نــمــایــنــد امــا نــه چــنـدیـن
جـز عـشـق دلـبـر مـگـزین که خوشتر
از مـــلـــک کـــســـری مـــهـــر نـــگـــاریـــن
مــجــنــون نــبــویــد جــز عــطــر لـیـلـی
خــسـرو نـجـویـد جـز لـعـل شـیـریـن
ویــــس ار ز رامــــیـــن بـــیـــزار گـــردد
گـــل خـــار گـــردد در چـــشــم رامــیــن
بــیــنــم نـشـسـتـه سـروی در ایـوان
یــا مــســت خــفـتـه شـمـعـی بـبـالـیـن
یـار از چـه گـردد بـا دوست دشمن
مهر از چه باشد با ذره در کین
خــواجــو چـه خـواهـی اورنـگ شـاهـی
گــلــچـهـر خـود را بـنـگـر خـورآئـیـن
غزل شمارهٔ ۷۶۹
تـــحـــیـــتـــی چـــو هـــوای ریــاض خــلــد بــریــن
تـــحــیــتــی چــو رخ دلــگــشــای حــور الــعــیــن
تــحــیــتــی چــو شــمــیــم شــمــامــهٔ ســنـبـل
تـــحـــیـــتـــی چـــو نــســیــم روایــح نــســریــن
تـــحـــیـــتــی چــو تــف آه عــاشــقــان دلــســوز
تـحـیـتـی چـو دم صـبـح صـادقـان مـشـکـین
تــحــیــتــی گــهــر آگــیــن چـو دیـدهٔ فـرهـاد
تـحـیـتـی شـکـر افـشـان چو پستهٔ شیرین
تـــحـــیـــتـــی هــمــه زاری چــو نــامــهٔ ویــســه
تــحــیــتــی هــمــه یــاری چــو پــاســخ رامـیـن
تــحــیــتــی چــو فــروغ جــمــال شـمـع چـگـل
تــحــیــتــی چــو خـط مـشـک رنـگ لـعـبـت چـیـن
تـــحـــیــتــی کــه بــود حــرز بــازوی افــلــاک
تـــحــیــتــی کــه بــود ورد جــان روح امــیــن
تـحـیـتـی کـه کـنـد نـفس قدسیش تقریر
تــحــیــتــی کــه کــنـد جـان عـلـویـش تـلـقـیـن
تــحــیــتــی کــه ازو مــلـک دل شـود مـعـمـور
تـحـیـتـی کـه ازو کـام جـان شـود شـیرین
تـحـیـتـی کـه شـود زخـم سـیـنه را مرهم
تـحـیـتـی کـه دهـد درد خـسـته را تسکین
کــدام پــیــک هــمــایــون رســانــد از خــواجــو
بحضرتی که بنضرت بود بهشت برین
غزل شمارهٔ ۷۷۰
آن لــب شــیــریــن هــمــچــون جــان شــیــریـن
وان شــکــنــج زلــف هــمــچــون نــافــهٔ چـیـن
جــان شــیــریــنــســت یــا مــرجــان شـیـریـن
نــافــهٔ مــشــکــســت یــا زلــفــیــن مــشــکــیـن
عـــاقـــلـــان مـــجـــنـــون آنـــزلـــف چـــو لـــیــلــی
خـــســروان فــرهــاد آن یــاقــوت شــیــریــن
عـارضـش بین بر سر سرو ار ندیدی
گــلــســتــانــی بـر فـراز سـرو سـیـمـیـن
مـــن بـــروی دوســت مــیبــیــنــم جــهــانــرا
وز بــرای دوســت مـیخـواهـم جـهـان بـیـن
شـمـع بنشست ای مه بی مهر برخیز
نــالــهٔ مـرغ سـحـر بـرخـاسـت بـنـشـیـن
ســــنــــبــــل ســــیــــراب را از بــــرگ لـــالـــه
بــرفــکــن تــا بــشـکـنـد بـازار نـسـریـن
دلــبــران عــاشــق کــشــنــد امـا نـه چـنـدان
بــیــدلــان انــده خــورنـد امـا نـه چـنـدیـن
جان بتلخی میدهد خواجو چو فرهاد
جـــان شـــیـــریــنــش فــدای جــان شــیــریــن
غزل شمارهٔ ۷۷۱
کــیــســت کـه گـویـد بـبـارگـاه سـلـاطـیـن
حـــال گـــدایـــان دلـــشـــکـــســـتـــهٔ مـــســـکـــیـــن
سوختهئی کو که خون ز دیده ببارد
از سر سوزم چو شمع بر سر بالین
در گــذر ای بــاغــبـان کـه بـلـبـل سـرمـسـت
بــاز نــیــایــد بــه غــلــغــل تــو ز نــسـریـن
بـــا رخ بـــســتــان فــروز ویــس گــلــنــدام
کـــس نـــبــرد نــام گــل بــمــجــلــس رامــیــن
کـــــی بــــرود گــــر هــــزار ســــال بــــرآیــــد
از ســـرفـــرهـــاد شـــور شـــکـــر شــیــریــن
عـاشـق صـادق کـسـی بـود کـه نخواهد
مـــلـــکـــت کـــســـری بـــجــای مــهــر نــگــاریــن
شــمــســهٔ چــیـن نـیـسـت در تـصـور اورنـگ
جـــز رخ گـــلـــچـــهـــر مـــاهـــروی خـــورآئــیــن
مــــــرغ دل از زلـــــف دلـــــبـــــران نـــــبـــــرد جـــــان
کـــبـــک نـــیـــابـــد امـــان ز چـــنـــگـــل شــاهــیــن
مــنــکــر خــواجــو مــشــو کــه اهــل نـظـر را
روی بــتــان قـبـلـه اسـت و کـیـش مـغـان دیـن
غزل شمارهٔ ۷۷۲
هــرکــه شــد بــا ســاکــنــان عــالــم عــلـوی قـریـن
گــو بــیــا در عــالــم جــان جــان عــالـم را بـبـیـن
ایـــکـــه در کـــوی مـــحـــبـــت دامـــن افـــشــان مــیروی
آســـتـــیــن بــرآســمــان افــشــان و دامــن بــر زمــیــن
چــنـگ در زنـجـیـر گـیـسـوی نـگـاری زن کـه هـسـت
چــیــن زلــفــش فــارغ از تــاب و خـم ابـرو ز چـیـن
رخــت هــســتــی از ســرمــســتــی بــنــه بــرآســتـان
دســت مــســتــی از ســرهــســتــی مــکــش در آسـتـیـن
بـگـذر از انـدوه و شادی وز دو عالم غم مدار
یا چو شادی دلنشان شو یا چو انده دلنشین
مــیکــشــد ابــروی تــرکــان بـرشـه خـاور کـمـان
مــیکــنــد زلــف بــتـان بـر قـلـب جـانـبـازان کـمـیـن
کـافـرم گـر دین پرستی در حقیقت کفر نیست
کانکه مومن باشد ایمانش کجا باشد بدین
گر کشند از راه کینش ور کشند از راه مهر
مــهــربــان از مـهـر فـارغ بـاشـد و ایـمـن ز کـیـن
حـور و جـنـت بـهـر دیـنداران بود خواجو ولیک
جــنــت مــا کــوی خــمــارســت و شــاهــد حـور عـیـن
غزل شمارهٔ ۷۷۳
نـسـیـم صـبـح کـز بـویـش مشام جان شود مشکین
مـگـر هـر شـب گـذر دارد بـر آن گـیـسـوی مـشـک آگـیـن
اگــر در بــاغ بــخــرامــد سـهـی سـرو سـمـن بـویـم
خـلـایـق را گـمـان افـتـد کـه فـردوسست و حور العین
چو آن جادوی بیمارش که خون خوردن بود کارش
نــدیــدم نــاتــوانــی را کــمـان پـیـوسـتـه بـر بـالـیـن
مـــرا گـــر داســـتـــان نـــبـــود هـــوای گـــلـــســـتــان نــبــود
کـه بـی ویـس پـری پـیـکـر ز گـل فـارغ بود رامین
طــبــیــبــم صــبــر فــرمــایــد ولــی کــی ســودمـنـد آیـد
کـه چـون فـرهـاد مـیمـیـرم بـتـلـخـی از غـم شـیـرین
چــو آن خــورشــیــد تــابــانــرا بــوقــت صـبـح یـاد آرم
ز چــشــم اخــتــر افــشــانــم بــیــفــتــد رســتــهٔ پــرویــن
مــگــوی از بــوســتـان یـارا کـه دور از دوسـتـان مـا را
نـه پـروای چـمـن بـاشـد نـه بـرگ لـالـه و نـسـریـن
چـــــرا بــــرگــــردم از یــــاران کــــه در دیــــن وفــــاداران
خـــلـــاف دوســـتـــان کــفــرســت و مــهــر دوســتــان از دیــن
کجا همچون تو درویشی بوصل شه رسد خواجو
کــه نــتــوانــد شــدن هــرگــز مــگــس هــمـبـازی شـاهـیـن
غزل شمارهٔ ۷۷۴
سرو را گل یار نبود گر بود نبود چنین
سرو گل رخسار نبود ور بود نبود چنین
دیـدمـش دی بـر سـر گـلـبـار و گـفتم راستی
سـرو در گـلـبـار نـبـود ور بود نبود چنین
طـره هـنـدوش بـیـن کـانـدر هـمـه هـنـدوسـتـان
هــنــدوئـی طـرار نـبـود ور بـود نـبـود چـنـیـن
در خـتـن چـون زلف چین بر چین مشک آسای او
نــافــهٔ تــاتــار نــبـود ور بـود نـبـود چـنـیـن
مــردهٔ بــیـمـار چـشـم مـسـت مـخـمـور تـوام
مـردهئـی بـیـمار نبود ور بود نبود چنین
فـتـنـهٔ بـیدار مستان نرگس پرخواب تست
خـفـتـهئی بیدار نبود ور بود نبود چنین
بـــا وجـــود مــردم آزاری چــو چــشــم آهــویــت
مـسـت مـردم دار نـبـود ور بـود نـبـود چـنین
جـز لـب یـاقـوت شـکـر بـار شـورانـگـیـز تو
لـعـل شـکـر بـار نـبـود ور بـود نبود چنین
دوش خواجو چون عذارت دید گفت اندر چمن
هـیـچ گـل بـیخار نبود ور بود نبود چنین
غزل شمارهٔ ۷۷۵
صـــیــد شــیــران مــیکــنــد آهــوی روبــه بــاز او
راه بــــابــــل مــــیزنــــد هــــاروت افــــســـون ســـاز او
هـر شـبـی بـنـگـر کـه بـر مـهـتـاب بازی میکند
هــــنــــدوان زلــــف عــــنــــبــــر چــــنــــبـــر شـــب بـــاز او
از چــــه روی ابــــروی زنـــگـــاری کـــمـــان او کـــمـــان
مـی کـشـد پـیـوسـتـه بـر تـرکـان تیرانداز او
گــفــتــم از زلــفــش بــپــوشــم مــاجــرای دل ولــیـک
چــــون نــــهــــان دارم ز دســــت غــــمــــزهٔ غــــمــــاز او
بـــیـــدلـــانـــرا احـــتـــمـــال نـــاز دلـــبـــر واجـــبــســت
وانـکـه بـاشـد نـازنـیـنتر بیش باشد ناز او
مـطـرب سـازنـده گـو امـشـب دمـی بـا مـا بـساز
ورنه چون دم برکشم در دم بسوزم ساز او
بـلـبـل خـوش نـغـمـه تـا گـل بـر نـیندازد نقاب
نــــــشــــــنــــــود کــــــس در جــــــهــــــان آوازهٔ آواز او
فـارغ الـبـالـسـت هـر کـس کـو نشد عاشق ولیک
مــرغ بــیــدل در هــوا خــوشــتـر بـود پـرواز او
حـال خـواجـو از سرشک چشم خونبارش بپرس
کـــــو روان چــــون آب مــــیخــــوانــــد دمــــادم راز او
غزل شمارهٔ ۷۷۶
تـــرک مـــن خـــاقــان نــگــر در حــلــقــه عــشــاق او
مـاه مـن خـورشـیـد بـیـن در سـایهٔ بغطاق او
خـــان اردوی فـــلـــک را کـــافـــتـــابـــش مـــینـــهــنــد
بــوســه گـاهـی نـیـسـت الـا کـوکـب بـشـمـاق او
گر چه چنگز خان بشمشیر جفا عالم گرفت
ایــنــهـمـه قـتـل و سـتـم واقـع نـشـد در جـاق او
ار چـه در تـابـسـت زلفش کاین تطاول میکند
گــوئــیــا جــور و جـفـا شـرطـسـت در مـیـثـاق او
چـون بـتـم آیـاق بـرلـب مـینـهـد هـمـچـون قدح
جــــــن بـــــلـــــب مـــــیآیـــــدم از حـــــســـــرت آیـــــاق او
هــر امــیــری را بــود قــشــلــاق و یــیــلــاقــی دگـر
مــیــر مــادر جــان بــود قـشـلـاق و دل یـیـلـاق او
هــر دم از کــریــاس بــیـرون آیـد و غـوغـا کـنـد
جـان کـجـا بـیـرون تـوانـم بـرد از شـلتاق او
در بــغـلـتـاق مـرصـع دوش چـون مـه مـیگـذشـت
او مـــلـــول از مـــا و مـــا از جــان و دل مــشــتــاق او
گـفـتـمـش آخـر بـچـشـم لطف در خواجو نگر
زانـکـه در خـیـلـت نـبـاشـد کـس بـاسـتحقاق او
غزل شمارهٔ ۷۷۷
آب آتـــــــــش مـــــــــیرود زان لـــــــــعـــــــــل آتــــــــش فــــــــام او
مــــــــــیبــــــــــرد آرامــــــــــم از دل زلــــــــــف بــــــــــی آرام او
خـط بـخـونـم بـاز مـیگـیـرنـد و خـونـم مـیخـورنـد
جــــــادوان نــــــرگــــــس مــــــخــــــمــــــور خــــــون آشـــــام او
حــــاصــــل عــــمــــرم در ایــــام فــــراقــــش صــــرف شـــد
چـــون خـــلـــاص از عـــشــق مــمــکــن نــیــســت در ایــام او
گـر چـه عـامـی را چـو مـن سـلـطـان نـیـارد در نـظر
هـــــمـــــچـــــنـــــان امـــــیــــد مــــیدارم بــــلــــطــــف عــــام او
کام فرهاد از لب شیرین چو بوسی بیش نیست
خـــســـرو خــوبــان چــه بــاشــد گــر بــرآرد کــام او
گـــر خـــداونـــدان عـــقـــلـــم نـــهـــی مـــنـــکـــر مــیکــنــنــد
پـــیـــش مـــا نـــهـــیـــســت الــا گــوش بــر پــیــغــام او
بــلــبــلــان از بــوی گــل مــســتــنـد و مـا از روی دوسـت
دیـــــگـــــران از ســـــاغـــــر ســـــاقـــــی و مـــــا از جــــام او
نــام نــیــک عــاشــقــان چــون در جــهــان بـدنـامـی اسـت
نــــیــــک نــــام آنــــکـــو بـــبـــدنـــامـــی بـــرآیـــد نـــام او
خــواجــو از دامــش رهـائـی چـون تـوانـد جـسـت از آنـک
پــــای بــــنــــد عــــشــــق را نــــبــــود نــــجــــات از دام او
غزل شمارهٔ ۷۵۹
ای ســــر زلـــف تـــو لـــیـــلـــی و جـــهـــانـــی مـــجـــنـــون
عــــالــــمــــی بــــر شــــکـــن زلـــف ســـیـــاهـــت مـــفـــتـــون
خـــســروان شــکــر شــیــریــن ســخــنــت را فــرهــاد
عــــاقــــلــــان طــــرهٔ لــــیـــلـــی صـــفـــتـــت را مـــجـــنـــون
خــــال زنــــگــــیــــت ســـیـــاهـــیـــســـت بـــغـــایـــت مـــقـــبـــل
زلــــف هــــنــــدوت بــــلـــالـــیـــســـت بـــغـــایـــت مـــیـــمـــون
ســـر مـــوئـــیـــســـت مـــیـــان تــو ولــی یــکــســر مــوی
در کـــنـــار مــن دلــخــســتــه تــرا نــیــســت ســکــون
از مــیــان تــو هــر آن نــکــتـه کـه صـورت بـسـتـم
بـــجـــز ایـــن مـــعـــنـــی بـــاریـــک نـــیـــامـــد بـــیــرون
کـاف و نـون پـیش من آنست که خود ممکن نیست
مـــگـــر آن زلـــف چـــو کـــاف و خـــم ابـــروی چـــو نـــون
چشم خونخوار تو چون تشنه بخون دل ماست
هـسـت دور از تـو مـرا چـشمی و صد چشمهٔ خون
چــــون فـــغـــان مـــن دلـــســـوخـــتـــه از گـــردونـــســـت
مـــیرســـانـــم هـــمـــه شـــب آه و فــلــک بــر گــردون
هــســت یـاقـوت تـو چـون گـفـتـهٔ خـواجـو شـیـریـن
مـــهـــر رخــســار تــو چــون مــحــنــت او روز فــزون
غزل شمارهٔ ۷۶۰
بــه عــقــل کــی مـتـصـور شـود فـنـون جـنـون
کــه عــقــل عــیــن جــنــونــســت والــجــنـون فـنـون
ز عـــقــل بــگــذر و مــجــنــون زلــف لــیــلــی شــو
کــه کــل عــقــل عــقــیـلـهسـت و عـقـل کـل جـنـون
بــــنــــور مــــهــــر بــــیــــارا درون مــــنــــظــــر دل
کـه کـس بـرون نـبـرد ره مـگـر بـنور درون
جــنــون نــتــیــجــهٔ عـشـقـسـت و عـقـل عـیـن خـیـال
ولـــی خـــیـــال نـــمـــایـــد بـــعـــیـــن عـــقـــل جـــنــون
بـــعـــقـــل کــاشــف اســرار عــشــق نــتــوان شــد
کـه عـقـل را بـه جـز از عـشـق نیست راهنمون
در آن مـــقــام کــه احــرام عــشــق مــیبــنــدنــد
بــب دیــده طــهــارت کــنــنــد و غــســل بــخــون
شــدســت ایــن دل مــهــمــوز نــاقـصـم بـا مـهـر
مــــثــــال زلــــف لــــفــــیــــف پــــریـــرخـــان مـــقـــرون
چـــو مـــن بــمــیــرم اگــر ابــر را حــیــا بــاشــد
بـــجــای آب کــنــد خــاک مــن بــخــون مــعــجــون
حـــیــات چــیــســت بــقــائــی فــنــا درو مــضــمــر
مــمــات چــیــســت فــنــائــی بــقــا درو مــضـمـون
اگــر جــمــال تــو بــیـنـم کـدام هـوش و قـرار
و راز تو هجر گزینم کدام صبر و س
چـه نـیـکـبـخـت کـسـی کو غلام روی تو شد
مـــبـــارک آنـــکـــه دهـــد دل بـــطـــلـــعــت مــیــمــون
اگـــر بـــروی تــو هــر روز مــهــرم افــزونــســت
نـــشـــاط دل نـــبـــود جــز بــمــهــر روز افــزون
مــحــقــقــت نــشــود ســرکــاف و نــون خـواجـو
مـگـر ز زلـف چـو کـاف و خـط سـیـاه چو نون
غزل شمارهٔ ۷۶۱
زبــــان خــــامــــه نــــتــــوانــــد حــــدیــــث دل بـــیـــان کـــردن
کـه وصـف آتـش سـوزان بـه نـی مـشـکل توان کردن
در آن حـضـرت کـه بـاد صـبـح گـردش در نـمـییابد
دمـــــادم قـــــاصـــــدی بـــــایــــد ز خــــون دل روان کــــردن
شــبــان تــیــره از مــهــرش نـبـیـنـم در مـه و پـرویـن
کــه شــرط دوســتـی نـبـود نـظـر در ایـن و آن کـردن
مـــرا مـــاهـــیـــت رویـــش چـــو شـــد روشــن بــدانــســتــم
کـه بـی وجـهـسـت تـشـبـیـهش به ماه آسمان کردن
چـو در لـعـل پـریـرویـان طـمـع بـی هـیچ نتوان کرد
نـــبـــایـــد تـــنـــگـــدســـتـــانـــرا حـــدیـــث آن دهـــان کـــردن
کـــمـــر مـــوی مـــیـــانــش را چــنــان در حــلــقــه آوردســت
کـــه از دقـــت نـــمـــییـــارم نـــظــر در آن مــیــان کــردن
بر غم دشمنان با دوست پیمان تازه خواهم کرد
کــه تــرک دوســتــان نــتــوان بــقــول دشــمــنـان کـردن
در آن مـعـرض کـه جـان بـازان بکوی عشق در تازند
اگـر جـانـان دلـش خـواهـد چـه بـاشد ترک جان کردن
کــســی کــش چــشــم آهــوئــی بــه روبــاهـی بـدام آرد
خــلــاف عــقــل بــاشــد پــنــجــه بــا شـیـر ژیـان کـردن
چــو از آه خــدا خــوانــان بــرافــتــد مــلــک ســلــطــانــان
نــبــایــد پــادشــاهــان را ســتــم بــر پـاسـبـان کـردن
ز بـــاغ و بــوســتــان چــون بــوی وصــل دوســتــان آیــد
خــوشــا بــا دوســتــان آهــنــگ بـاغ و بـوسـتـان کـردن
بــگــوئــیــد آخــر ای یــاران بــدان خــورشــیــد عــیــاران
کـه چـنـدیـن بـر سبکباران نشاید سر گران کردن
جــهــان بــر حــســن روی تــســت و اربــاب نــظــر دانــنـد
کــه از مــلــک جـهـان خـوشـتـر تـمـاشـای جـهـان کـردن
اگــر خــواجــو نـمـیخـواهـی کـه پـیـش نـاوکـت مـیـرد
چــرا بــایــد ز مــژگــان تــیــر و از ابــرو کـمـان کـردن
غزل شمارهٔ ۷۶۲
ســنــبــل ســیـه بـر سـمـن مـزن
لــشــکــر حــبــش بــر خــتــن مـزن
ابــر مــشــکــســا بـر قـمـر مـسـا
تـــاب طــره بــر نــســتــرن مــزن
تــا دل شــب تــیــره نــشــکــنــد
زلــف را شــکــن بــر شــکــن مـزن
از حـــرم بـــبـــســتــانــســرا مــیــا
طــعــنــه بــر عـروس چـمـن مـزن
آتــــشــــم چــــو در جـــان و دل زدی
خـــاطـــرم بـــدســت آر وتــن مــزن
روح را که طاوس باغ تست
هــمــچــو مــرغ بــر بــابـزن مـزن
مــطــربـا چـو از چـنـگ شـد دلـم
بـــیـــش ازیـــن ره عـــقــل مــن مــزن
ســـاقـــیـــا بــدان لــعــل آتــشــیــن
خــنــده بــر عــقــیــق یــمــن مــزن
دود سینه خواجو ز سوز دل
هــمــچــو شــمـع در انـجـمـن مـزن
غزل شمارهٔ ۷۶۳
خــط زنــگــاری نــگـر از سـبـزه بـر گـرد سـمـن
کــاســهٔ یـاقـوت بـیـن از لـالـه در صـحـن چـمـن
یـوسـف گـل تـا عـزیـز مـصـر شـد یـعـقـوب وار
چــشــم روشـن مـیشـود نـرگـس بـبـوی پـیـرهـن
نـــو عـــروس بـــاغ را مـــشـــاطـــهٔ بـــاغ صـــبـــا
هــر نــفــس مــیافـکـنـد در سـنـبـل مـشـکـیـن شـکـن
طــاس زریـن مـینـهـد نـرگـس چـمـن را بـر طـبـق
خــط ریــحـان مـیکـشـد سـنـبـل بـر اوراق سـمـن
سـرو را بـیـن بـر سـمـاع بـلـبلان صبح خیز
هـمـچـو سرمستان ببستان پای کوب و دست زن
زرد شـد خـیـری و مؤبد باد صبح و ویس گل
بـاغ شـد کـوراب و رامـیـن بـلـبـل و گـل نـسترن
گـوئـیـا نـرگـس بـشـاهـد بازی آمد سوی باغ
زانــکــه دایـم سـیـم دارد بـر کـف و زر در دهـن
ایـکـه گـفـتی جز بدن سرو روانرا هیچ نیست
آب را در ســــایــــهٔ او بــــیــــن روانــــی بــــی بـــدن
غنچه گوئی شاهد گلروی سوسن بوی ماست
کــز لــطــافــت در دهــان او نــمــیگــنـجـد سـخـن
نـــوبـــت نــوروز چــون در بــاغ پــیــروزی زدنــد
نــوبــت نــوروز ســلــطــانـی بـه پـیـروزی بـزن
مـرغ گـویـا گـشـت مـطرب گفتهٔ خواجو بگوی
بـاد شـبـگـیـری بـرآمـد بـاده در ساغر فکن
غزل شمارهٔ ۷۶۴
ای ز سـنـبـل بسته شادروان مشکین بر سمن
راســتــی را چــون قــدت ســروی نـدیـدم در چـمـن
زنـــــگــــیــــان ســــودائــــی آن هــــنــــدوان دل ســــیــــاه
و آهــوان نــخــجــیــر آن تــرکــان مــســت تــیــغ زن
رویــت از زلــف ســیــه چـون روز روشـن در طـلـوع
جـسـمـت انـدر پـیـرهـن چـون جان شیرین در بدن
تـا بـرفت از چشمم آن یاقوت گوهر پاش تو
مـــــیرود آب فـــــرات از چـــــشـــــم دریـــــا بــــارمــــن
بـسـکـه بـرتـن پـیرهن کردم قبا از درد عشق
شــد تــنــم مــانــنــدیــک تــار قـصـب در پـیـرهـن
گـر صـبـا بـوئـی ز گـیـسـویـت بترکستان برد
مـــشـــک اذفـــر خـــون شــود در نــاف آهــوی خــتــن
صبحدم در صحن بستان گر براندازی نقاب
پـیـش روی چـون گـلـت بـر لـالـه خـنـدد نسترن
تـــاگـــرفـــتـــار ســـر زلـــف ســـیـــاهــت گــشــتــهام
گـشـتـهام مـانـنـد یک مو وندران مو صد شکن
گـر نـسـیـم سـنـبـلـت بـرخـاک خـواجـو بـگـذرد
هـمـچـو گـل بـر تن ز بیخویشی بدراند کفن
غزل شمارهٔ ۷۶۵
خیز و در بحر عدم غوطه خور و ما را بین
چــشــم مــوج افــکــن مــا بــنــگـر و دریـا را بـیـن
اگــــر از عــــالــــم مــــعــــنـــی خـــبـــری یـــافـــتـــهئـــی
بـــرگـــشـــا دیـــده و آن صـــورت زیـــبـــا را بـــیــن
چـــه زنـــی تـــیـــغ مـــلـــامـــت مـــن جـــان افـــشـــانـــرا
عــــیــــب وامــــق مـــکـــن و طـــلـــعـــت عـــذرا را بـــیـــن
حـــلـــقـــهٔ زلـــف چـــو زنــجــیــر پــریــرویــان گــیــر
زیــــر هــــر مـــوی دلـــی والـــه و شـــیـــدا را بـــیـــن
بـــاغـــبـــان گـــر ز فــغــان مــنــع کــنــد بــلــبــل را
گــو نــظــر بــاز کــن و لــالــه حــمــرا را بــیـن
ای ســراپــرده بــدســتــان زده بــر مــلــک فــنــا
عـــلــم از قــاف بــقــا بــرکــش و عــنــقــا را بــیــن
گــــر بــــدل قـــائـــل آن ســـر و ســـهـــی بـــالـــائـــی
ســـر بـــرآر از فـــلــک و عــالــم بــالــا را بــیــن
چـون دریـن دیـر مـصـور شـدهئـی نـقـش پرست
شــکــل رهــبــان چــکــنــی نــقــش مــسـیـحـا را بـیـن
دفــتــر شــعــر چــه بــیــنــی دل خــواجــو بـنـگـر
سـخـن سـحـر چـه گـوئـی یـد بـیـضـا را بـیـن
غزل شمارهٔ ۷۶۶
هــــر زمــــان آهــــنــــگ بــــیــــزاریــــش بـــیـــن
عــــهــــد و پــــیـــمـــان وفـــاداریـــش بـــیـــن
گـــر نـــدیـــدی نـــیـــمــشــب در نــیــمــروز
گــــرد مــــاه آن خـــط زنـــگـــاریـــش بـــیـــن
زلــــف مــــشــــکـــیـــن چـــون بـــرانـــدازد رخ
روز روشــــن در شــــب تــــاریــــش بــــیــــن
حـــلـــقـــههـــای جـــعــدش از هــم بــاز کــن
نـــافـــههـــای مـــشـــک تـــاتـــاریـــش بـــیـــن
آن لـــــب شـــــیـــــریــــن شــــورانــــگــــیــــز او
در ســخــنــگــوئــی شــکـر بـاریـش بـیـن
چـشـم مـخـمـورش کـه خـونـم میخورد
گـر چـه بـیـمـارسـت خونخواریش بین
این که خود را طرهاش آشفته ساخت
از ســـیـــه کـــاریـــســت طــراریــش بــیــن
بـــار غـــم گـــوئـــی دلـــم را بــس نــبــود
درد تـــنـــهــائــی بــســر بــاریــش بــیــن
چــــــارهٔ خــــــواجـــــو اگـــــر زور و زرســـــت
چــــون نــــدارد زور و زر زاریــــش بـــیـــن
غزل شمارهٔ ۷۶۷
زهـی خـطـی بـه خـطـا بـرده سـوی خطهٔ چین
گـرفـتـه چـیـن بـدو هـنـدوی زلـف چـیـن بـر چـین
نـــمـــوده لـــعـــل لـــبــت ثــلــثــی از خــط یــاقــوت
بـنـفـشـهات خـط ریـحـان نـوشـتـه بـر نـسـریـن
چــو صـبـحـدم مـتـبـسـم شـدی فـلـک پـنـداشـت
کـــه از قـــمـــر بـــدرخــشــیــد رشــتــهٔ پــرویــن
ز لــــعــــل دخــــتــــر رز چــــون مــــراد بـــســـتـــانـــم
کـــه کــشــف آن نــکــنــد مــحــتــســب بــرای رزیــن
عـــجــب ز جــادوی مــســتــت کــه نــاتــوان خــفــتــه
نـــهـــاده اســـت کـــمـــانـــش مـــدام بـــر بـــالــیــن
چه شد که با من سرگشته کینه میورزی
ز دره مـــهـــر نـــبـــاشـــد بـــهـــیـــچ رو در کــیــن
اگـــر چـــه رفـــت بــتــلــخــی دریــن طــلــب فــرهــاد
نــــرفــــت از ســــر او شــــور شـــکـــر شـــیـــریـــن
گــل ار چــه هــســت عــروس تــتــق نــشــیــن چـمـن
گـــلــی چــو ویــس نــبــاشــد بــگــلــســتــان رامــیــن
چـو در سـخـن یـد بـیـضـا نمودهئی خواجو
چــگــونــه نــسـبـت شـعـرت کـنـم بـسـحـر مـبـیـن
غزل شمارهٔ ۷۴۹
وقــت صــبــوح شــد بــشــبــســتـان شـتـاب کـن
بــرگ صـبـوح سـاز و قـدح پـر شـراب کـن
خـــورشــیــد را ز بــرج صــراحــی طــلــوع ده
وانـــــگـــــه ز مـــــاه نـــــو طـــــلـــــب آفـــــتـــــاب کـــــن
خـــــاتـــــون بــــکــــر مــــهــــوش آتــــش لــــبــــاس را
از ابـــــــر آبـــــــگــــــون زجــــــاجــــــی نــــــقــــــاب کــــــن
آن آتـــــــــش مـــــــــذاب در آب فـــــــــســـــــــرده ریــــــــز
و آن بـــســـد گـــداخـــتـــه در ســیــم نــاب کــن
لــب را بــلــعــل حــل شــده رنــگ عــقـیـق بـخـش
کــف را بــه خــون دیــده ســاغــر خـضـاب کـن
بــهــر صـبـوحـیـان سـحـر خـیـز شـب نـشـیـن
از آتــــــش جــــــگـــــر دل بـــــریـــــان کـــــبـــــاب کـــــن
شــمــع از جــمـال مـاه پـری چـهـره بـرفـروز
قـــنـــد از عـــقـــیـــق یـــار شـــکــر لــب در آب کــن
ای رود پــــــرده ســـــاز کـــــه راه دلـــــم زنـــــی
بـــــردار پـــــرده از رخ و ســـــاز ربـــــاب کـــــن
خواجو ترا که گفت که در فصل نوبهار
از طـــرف بـــاغ و بـــادهٔ نـــاب اجـــتـــنـــاب کـــن
غزل شمارهٔ ۷۵۰
ای صــبــا احــوال دل بــا آن صــنــم تــقــریــر کــن
حــال ایــن درویــش بــا آن مــحــتـشـم تـقـریـر کـن
مــاجــرای اشــک گــرمــم یــک بــیــک بــا او بـگـو
داســــتــــان آه ســــردم دمــــبــــدم تــــقــــریـــر کـــن
گـر چـو شـمـع آری حـدیـث سوز عشقم بر زبان
وصــف ســیــلــاب سـرشـک دیـده هـم تـقـریـر کـن
شـــرح ســـرگـــردانـــی مـــســـتـــســـقــیــان بــادیــه
چــون فــرود آئــی بــر اطـراف حـرم تـقـریـر کـن
قـــصـــه تـــاریـــک روزان در دل شــب عــرضــه دار
داســـتـــان مـــهــر ورزان صــبــحــدم تــقــریــر کــن
گـــر غـــم بـــیـــچـــارگـــان داری و درد خـــســـتــگــان
آنـچـه بـر جـان مـنـسـت از درد و غـم تـقریر کن
اضــطــراب و شــور آن مــاهــی کــه دور افــتــد ز آب
گــر هــواداری نــمــائــی پــیــش یــم تـقـریـر کـن
وان گــل بــاغ کــرم گــر یـاد بـی بـرگـان کـنـد
افـــتـــقـــار و عـــجـــزم از راه کـــرم تــقــریــر کــن
ضـعـف خـواجـو بـیـن و بـا آن دلـبـر لـاغـر مـیـان
هر چه دانی موبموی از بیش و کم تقریر کن
غزل شمارهٔ ۷۵۱
خـویـش را در کـوی بـیـخویشی فکن
تـا بـبـیـنـی خـویـشـتـن بـی خـویـشتن
جـرعـهئـی بـرخاک می خواران فشان
آتــــشــــی در جــــان هــــشــــیــــاران فـــکـــن
هــــــر کـــــرا دادنـــــد مـــــســـــتـــــی در ازل
تـا ابـد گـو خـیـمـه بـر مـیـخـانـه زن
مـــرغ نـــتــوانــد کــه در بــنــدد زبــان
صـبـحـدم چـون غـنـچـه بگشاید دهن
بــاد اگـر بـوی تـو بـر خـاکـم دمـد
هـــمــچــو گــل بــرتــن بــدرانــم کــفــن
از تـنـم جـز پـیـرهـن مـوجـود نـیست
جــان مــن جــانــان شــد و تــن پــیـرهـن
آنــچــنــان بــدنــام و رســوا گـشـتـهام
کــــز در دیــــرم بــــرانــــد بــــر هـــمـــن
سـر عـشـق از عـقـل پـرسیدن خطاست
روح قــــدســــی را چـــه دانـــد اهـــرمـــن
جـز مـیـانـش بر بدن یک موی نیست
وز غــــم او هـــســـت یـــک مـــویـــم بـــدن
بــــاغــــبــــان از نــــالـــهٔ مـــا گـــومـــنـــال
مـــا نـــه امـــروزیـــم مـــرغ ایـــن چـــمـــن
مــعــرفـت خـواجـو ز پـیـر عـشـق جـوی
تا سخن ملک تو گردد بی سخن
غزل شمارهٔ ۷۵۲
امـــشـــب ای یـــار قـــصـــد خــواب مــکــن
مــــــرو و کــــــار مــــــا خــــــراب مــــــکـــــن
شـــب درازســـت و عـــمـــر مــا کــوتــاه
قــصــه کــوتــه کــن و شــتــاب مــکـن
چشم مست تو گر چه درخوابست
تــو قــدح نـوش وعـزم خـواب مـکـن
شــــب قــــدرســــت قــــدر شــــب دریـــاب
وز مـــی و مـــجـــلـــس اجـــتـــنـــاب مـــکــن
ســــخـــن جـــام گـــوی و بـــادهٔ نـــاب
صـــــــفـــــــت ابــــــر و آفــــــتــــــاب مــــــکــــــن
و گـرت شـیـخ و شـاب طـعـنـه زنـنـد
الـــتـــفـــاتـــی بــشــیــخ و شــاب مــکــن
روز را چـــون ز شـــب نـــقـــاب کــنــنــد
تـــرک خـــورشـــیــد مــه نــقــاب مــکــن
آبــــــــروی قــــــــدح بــــــــبــــــــاد مـــــــده
پـــــشـــــت بـــــر آتـــــش مـــــذاب مـــــکــــن
لـــــعـــــل مـــــیــــگــــون آبــــدار بــــنــــوش
جـــــام مـــــی را ز خــــجــــلــــت آب مــــکــــن
چــون مــرا از شــراب نــیــســت گـزیـر
مــــنــــعــــم از ســـاغـــر شـــراب مـــکـــن
از بـــــرای مـــــعـــــاشـــــران خـــــواجــــو
جــــز دل خــــونـــچـــکـــان کـــبـــاب مـــکـــن
غزل شمارهٔ ۷۵۳
جــان بــده یــا دگــر انــدیــشــهٔ جــانـانـه مـکـن
دام را بـــنـــگـــر ازیــن پــس طــلــب دانــه مــکــن
بـسـتـهای بـا می و پیمانه ز مستی پیمان
ترک پیمان کن و جان در سر پیمانه مکن
حــرمــت خـویـش نـگـهـدار و مـکـن قـصـد حـرم
ور شـدی صـیـد حـرم روی بـدیـن خـانـه مکن
اگـرت دسـت دهـد صـحـبـت بـیـگـانـه و خـویـش
خــویــش را دســتـخـوش مـردم بـیـگـانـه مـکـن
گـــنـــج بـــردار و ازیــن مــنــزل ویــران بــگــذر
ور مـسـیـحـا نـفسی چون خر و ویرانه مکن ؟
گــر نــداری ســرآنــک از ســر جــان در گــذری
چــشــم در نــرگــس مــســتــانــهٔ جــانــانــه مـکـن
تـو هـم ای تـرک خـتـا تـرک جـفـا گیر و مرا
صــیــد آن کــاکــل شــوریــدهٔ تــرکــانــه مــکـن
مـا چـو روی از دو جهان در غم عشقت کردیم
هــر دم از مــجــلــس مــا روی بــکــاشــانـه مـکـن
حـــلـــقــهٔ ســلــســلــهٔ طــره مــیــفــکــن در پــای
دل ســـودازدگـــان مـــشـــکـــن و دیـــوانـــه مــکــن
رخ مــــیــــارای و قــــرار از دل مـــشـــتـــاق مـــبـــر
شـمـع مـفـروز و سـتـم بر دل پروانه مکن
گـر نـخواهی که کنی مشک فشانی خواجو
پـیـش گـیـسـوی عـروسـان سـخن شانه مکن
غزل شمارهٔ ۷۵۴
ای بـــاد ســـحـــرگـــاهـــی زیـــنـــجـــا گــذری کــن
وز بـــهـــر مـــن دلـــشـــده عـــزم ســـفـــری کــن
چـــون بـــلـــبــل ســودازده راه چــمــنــی گــیــر
چــون طــوطــی شــوریــده هــوای شــکــری کـن
فرهاد صفت روی بصحرا نه و چون سیل
از کـــوه بـــرآور ســـر و یـــاد کـــمـــری کــن
چون کار تو در هر طرفی مشک فروشیست
بـــا قـــافـــلـــه چــیــن بــخــراســان گــذری کــن
شـــب در شـــکـــن ســـنـــبـــل یـــارم بـــســر آور
وانــگــه چــو بـبـیـنـی مـه رویـش سـحـری کـن
بــرکــش عــلــم از پــای ســهــی ســرو روانــش
وز دور در آن مــــنــــظــــر زیــــبــــا نــــظـــری کـــن
احــــوال دل ریـــش گـــدا پـــیـــش شـــهـــی گـــوی
تـــقـــریـــر شـــب تــیــرهٔ مــا بــا قــمــری کــن
هـر چـنـد کـه دانـم کـه مرا روی بهی نیست
لــطــفــی بــکــن و کــار مــرا بــه بــتــری کـن
گـــر دســـت دهـــد آن مـــه بـــی مــهــر و وفــا را
از حــــال دل خــــســــتــــهٔ خـــواجـــو خـــبـــری کـــن
غزل شمارهٔ ۷۵۵
بــلــبــل خــوش ســرای شــد مــطـرب مـجـلـس چـمـن
مـــطـــربـــهٔ ســـرای شـــد بـــلـــبـــل بـــاغ انـــجـــمــن
خــادم عــیــشــخــانــه کــو تــا بــکــشــد چـراغ را
زانـــکـــه زبـــانـــه مـــیزنـــد شـــمـــع زمــردیــن لــگــن
ســـاقـــی دلـــنـــواز گـــو داد صـــبـــوحـــیـــان بــده
مــطــرب نــغــمــه ســاز گــو راه مــعــاشــران بـزن
هـر سـحـری کـه نـسـتـرن پـرده ز رخ برافکند
بــاد صـبـا بـبـوی گـل رو بـچـمـن نـهـد چـو مـن
نـیـسـت مـرا بـه جـز بـدن یک سر موی در میان
نیست ترا به جز میان یک سر موی بر بدن
ای چــو تــن مــنــت مـیـان بـلـکـه در آن مـیـان گـمـان
وی چــو دل مــنــت دهــان بــلــکـه در آن دهـان سـخـن
هــیــچ نــدیــد هـر کـه او هـیـچ نـدیـد از آن مـیـان
هــیــچ نــگــفــت هــر کــه او هـیـچ نـگـفـت از آن دهـن
روز جـــزا چـــو از لـــحـــد بـــر عــرصــاتــم آورنــد
خــون جــگــر فــرو چــکــد گــر بــفــشـاریـم کـفـن
مـــرغ بــبــوی نــســتــرن والــه و مــســت مــیشــود
خـواجـو از آنـکـه سـنـبـلـش بـوی دهـد بـنـسـتـرن
غزل شمارهٔ ۷۵۶
بوقت صبح ندانم چه شد که مرغ چمن
هــزار نــالــهٔ شــبــگــیـر بـر کـشـیـد چـو مـن
مـــگـــر چــو بــاد صــبــا مــژدهٔ بــهــار آورد
بــــبــــاد داد دل خــــســــتــــه در هــــوای ســـمـــن
در آن نـفـس کـه برآید نسیم گلشن شوق
رســـــد بـــــبـــــلـــــبــــل یــــثــــرب دم اویــــس قــــرن
مــیــان یــوســف و یــعــقــوب گــر حــجـاب بـود
مـــعـــیــنــســت کــه نــبــود بــرون ز پــیــراهــن
ز روی خـــوب تـــو دوری نــمــیتــوانــم جــســت
اگـر چـنـانـکـه شـوم فتنه هم بوجه حسن
ز خــوابــگــاه عـدم چـون بـحـشـر بـرخـیـزم
روایـــــح غـــــم عـــــشـــــق تــــو آیــــدم ز کــــفــــن
کــــنـــد بـــگـــرد درت مـــرغ جـــان مـــن پـــرواز
چــنــانــکــه بــلــبــل ســرمــســت در هــوای چــمـن
ز سـوز سـیـنـه چـو یک نکته بر زبان آرم
زنــــد زبـــانـــه چـــو شـــمـــع آتـــش دلـــم ز دهـــن
چـو نـور روی تـو پـرتـو بـرآسـمـان فـکند
چــــراغ خــــلــــوت روحــــانــــیــــان شــــود روشــــن
مـــیـــان جـــان مـــن و چـــیـــن جـــعـــد مــشــکــیــنــت
تـــعــلــقــیــســت حــقــیــقــی بــحــکــم حــب وطــن
حـدیـث زلـف تـو مـیگـفـت تیره شب خواجو
بـــرآمـــد از نـــفــس او نــســیــم مــشــک خــتــن
غزل شمارهٔ ۷۵۷
هـر کـس کـه بـرگـرفـت دل از جـان چـنـانـکه من
گــو ســر بــبــاز در ره جــانــان چــنــانــکــه مـن
لــؤلــؤ چــو نــام لــعــل گــهـر بـار او شـنـیـد
لـــالـــای او شـــد از بـــن دنـــدان چــنــانــکــه مــن
کو صادقی که صبح وصالش چو دست داد
غــافــل نــگــردد از شــب هــجــران چــنــانــکــه مـن
وان رنـــد کـــو کـــه بـــر در دردیـــکـــشـــان درد
از دل بـــرون کـــنـــد غـــم درمــان چــنــانــکــه مــن
ای شــــمــــع تـــا بـــچـــنـــد زنـــی آه ســـوزنـــاک
یــکــدم بــســاز بــا دل بــریــان چــنــانـکـه مـن
حـاجـی بـعـزم کـعـبـه کـه احـرام بستهئی
در دیـــده ســاز جــای مــغــیــلــان چــنــانــکــه مــن
دل ســوخــتــســت و غــرقــهٔ خــون جــگـر ز مـهـر
دور از رخ تــو لــالــهٔ نــعــمــان چــنــانـکـه مـن
مـرغ چـمـن کـه بـرگ و نوایش نمانده بود
دارد دگــــر هـــوای گـــلـــســـتـــان چـــنـــانـــکـــه مـــن
گـــر ذوق شـــکـــر تـــو ســـکـــنـــدر بــیــافــتــی
ســیــرآمــدی ز چــشــمــهٔ حــیــوان چــنـانـکـه مـن
زلـف تـو چـون مـن ار چه پریشان فتاده است
کـــس را مــبــاد حــال پــریــشــان چــنــانــکــه مــن
ابــروت از آن کــشــیــد کـمـان بـر قـمـر کـه او
پــیــوســتـه شـد مـلـازم مـسـتـان چـنـانـکـه مـن
دیــوانــهئــی کــه خــاتــم لــعــل لــب تـو یـافـت
آزاد شـــد ز مـــلـــک ســـلـــیـــمــان چــنــانــکــه مــن
هـر کـس کـه پـای در ره عـشـقـت نـهـاده اسـت
افـتـاده اسـت بـی سـر و سـامـان چـنـانـکـه مـن
ایـــوب اگـــر ز مـــحـــنـــت کـــرمــان بــجــان رســیــد
هــرگــز نــخــورده انــده کــرمــان چــنـانـکـه مـن
خـواجـو کـسـی که رخش بمیدان شوق راند
گــو جـان بـبـاز بـر سـر مـیـدان چـنـانـکـه مـن
غزل شمارهٔ ۷۵۸
گـــهـــیـــکـــه جـــان رود از چـــشــم نــاتــوان بــیــرون
گـــمـــان مـــبـــر کـــه رود مـــهـــر او ز جـــان بــیــرون
نــــــدانــــــم آن بـــــت کـــــافـــــر نـــــژاد یـــــغـــــمـــــائـــــی
کـــــــی آمــــــدســــــت ز اردوی ایــــــلــــــخــــــان بــــــیــــــرون
درآن مـــــیــــان دل شــــوریــــده حــــال مــــن گــــمــــشــــد
کـــــه آردم دل شـــــوریـــــده زان مـــــیـــــان بــــیــــرون
نـــــــــشـــــــــان دل بـــــــــمــــــــیــــــــان شــــــــمــــــــا از آن آرم
کــه از مــیــان شــمــا نــیــســت ایــن نــشــان بــیـرون
سپر چه سود که در رو کشم ز تقوی و زهد
کــنــون کــه تــیــر قــضــا آمــد از کــمــان بــیــرون
ز بــــســــکــــه آتـــش دل خـــونـــش از جـــگـــر پـــالـــود
زبـــــان شـــــمـــــع فـــــتـــــادســـــت از دهـــــان بـــــیــــرون
حــــدیــــث زلــــف تــــو تــــا خــــامــــه بــــر زبــــان آورد
فــــکــــنـــده اســـت چـــو مـــار از دهـــن زبـــان بـــیـــرون
چـــــگـــــونـــــه قــــصــــه شــــوق تــــو در مــــیــــان آرم
کــــه هــــســـت آیـــت مـــشـــتـــاقـــی از بـــیـــان بـــیـــرون
چـــو در وفـــای تـــو خـــواجــو بــرون رود ز جــهــان
بــــرد هـــوای رخـــت بـــا خـــود از جـــهـــان بـــیـــرون
غزل شمارهٔ ۷۳۸
زهـی روی تـو صـبـح شـب نـشـیـنان
خـــیـــالـــت مـــونـــس عـــزلـــت گـــزیــنــان
دهـــــانـــــت آرزوی تـــــنـــــگـــــدســـــتـــــان
مـــیـــانـــت نـــکـــتــه بــاریــک بــیــنــان
عـــــذارت آفـــــتــــاب صــــبــــح خــــیــــزان
جـــمـــالـــت قــبــلــهٔ خــلــوت نــشــیــنــان
بـــــزلـــــف کـــــافـــــرت آوردم ایـــــمــــان
کــه ایــنــســت اعــتــقــاد پــاک دیــنــان
چــرا از خــرمــن حــسـن تـو یـک جـو
نـمـیبـاشـد نـصـیـب خـوشـه چینان
چـو ایـن شـکـر لبان جان میفزایند
خــنـک آنـان کـه نـشـکـیـبـنـد از ایـنـان
برو خواجو و بر خاک درش بین
نـــشـــانـــهـــای جــبــیــن مــه جــبــیــنــان
غزل شمارهٔ ۷۳۹
ای زلـــــف تـــــو زنـــــجــــیــــر دل حــــلــــقــــه ربــــایــــان
در بـــنـــد کـــمـــنـــد تـــو دل حـــلــقــه گــشــایــان
وی بـــرده بـــدنـــدان ســـر انـــگـــشـــت تـــحـــیــر
ز آئـــــیـــــنـــــه رخـــــســـــار تــــو آئــــیــــنــــه زدایــــان
همچون مه نو گشتهام از مهر تو در شهر
انــــگـــشـــت نـــمـــا گـــشـــتـــهٔ انـــگـــشـــت نـــمـــایـــان
عـــــمـــــرم بـــــنـــــهـــــایـــــت رســـــد و دور بـــــخـــــر
لـــیـــکـــن نـــرســـد قــصــه عــشــق تــو بــپــایــان
ایــن نــکــهــت مــشــکــیــن نــفــس بـاد بـهـشـتـسـت
یــا بــوی تــو یــا لــخــلــخــهٔ غــالــیـه سـایـان
بــا سـرو قـدان مـجـلـس خـلـوت نـتـوان سـاخـت
تــا کــم نــشــود مــشــغـلـهٔ بـی سـر و پـایـان
مــحــمــول ســبــکــروح کــه در خــواب گــرانــسـت
او را چـــــــه غـــــــم از ولــــــولــــــهٔ هــــــرزه درایــــــان
بــایــد کــه بـرآیـد چـو بـرآیـد نـفـس صـبـح
از پـــــردهســـــرا زمـــــزمــــهٔ پــــردهســــرایــــان
مــنــزلــگــه خــواجــو و ســر کــوی تــو هــیــهــات
در بـــزم ســـلـــاطـــیـــن کـــه دهـــد راه گــدایــان
غزل شمارهٔ ۷۴۰
ســـخـــن عــشــق نــشــایــد بــر هــر کــس گــفــتــن
مــهــر را گــرچــه مــحــالــســت بــگــل بــنــهــفــتــن
مـــشــکــل آنــســت کــه احــوال گــدا بــا ســلــطــان
نـــتـــوان گـــفـــتـــن و بـــا غـــیـــر نــیــایــد گــفــتــن
ای خــوشــا وقــت گــل و لــالـه بـهـنـگـام صـبـوح
در کــشــیــدن مــل گــلـگـون و چـو گـل بـشـکـفـتـن
شـــرط فـــراشـــی در دیـــر مــغــان دانــی چــیــســت
ره رنـــــــدان خـــــــرابـــــــات بـــــــمـــــــژگـــــــان رفـــــــتــــــن
هیچکس نیست که با چشم تو نتواند گفت
کــه چــنــیــن مــســت بــمــحــراب نــشــایــد خــفــتـن
کــیــســت کــز هــنــدوی زلــف تــو نــجــویـد دل مـن
را گـــــر چـــــه ز دانـــــش نـــــبـــــود آشــــفــــتــــن
کــار خــواجــو بــهــوای لــب در پــاشـش نـیـسـت
جـــز بـــالـــمـــاس زبـــان گـــوهـــر مـــعــنــی ســفــتــن
غزل شمارهٔ ۷۴۱
نـــه درد عـــشـــق مـــییـــارم نـــهــفــتــن
نـــه تـــرک عــشــق مــییــارم گــرفــتــن
نــگــردد مــهـر دل در سـیـنـه پـنـهـان
بـگـل خـورشـیـد چـون شـایـد نـهـفـتن
غــریــبــســت از کــســانــی کــاشــنــایــنـد
حــدیــث خــویــش بـا بـیـگـانـه گـفـتـن
اگـــر فـــراش دیـــری فـــرض عـــیــنــســت
بــــمــــژگــــانــــت در مـــیـــخـــانـــه رفـــتـــن
بگو با نرگس میگون که پیوست
نـــشـــایـــد مـــســـت در مــحــراب خــفــتــن
بــــود کــــارم بــــیــــاد درج لــــعـــلـــت
بــــالــــمــــاس زبــــان دردانـــه ســـفـــتـــن
مـــقـــیـــمـــان در مـــیـــخـــانـــه خـــواجـــو
چـه حـاجـتـشـان بـکـوی کـعـبـه رفـتـن
غزل شمارهٔ ۷۴۲
نــی نــگــر بــا اهــل دل هــر دم بــمـعـنـی در سـخـن
بــشــنــو از وی مـاجـرای خـویـشـتـن بـیـخـویـشـتـن
بــلــبــل بــســتــانــسـرا بـیـن در چـمـن دسـتـانـسـرا
و او چــون مــن دســتــان زن بــســتــانــســرای انــجـمـن
گــــــردر اســـــرار زبـــــان بـــــی زبـــــانـــــان مـــــیرســـــی
بـــی زبـــانــی را نــگــر بــا بــی زبــانــان در ســخــن
مـــطــرب بــی بــرگ بــیــن از هــمــدمــان او را نــوا
نــــالــــهٔ نــــایــــش نــــگــــر در پـــردهٔ دل چـــنـــگ زن
پـسـتـهٔ خـنـدان شـکـر لـب چـون نـبـاتـش مـینهند
از چـه هـر دم مـینـهـنـد از پسته قندش در دهن
ایـکـه چـون نـی سـوخـتـی جـانم چونی را ساختی
تــاکــه فـرمـودت کـه هـردم آتـشـی در نـی فـکـن
همچو من بی دوستان در بوستانش خوش نبود
زان بــریــدســت از کــنــار چــشــمــه و طــرف چــمـن
راســتــی را گــوئــی از شــیــریــن زبـانـی طـوطـیـسـت
هــر نــفــس در شــکــرســتــان ســخـن شـکـر شـکـن
گـفـتـم آخـر بـاز گـو کـایـن نـالـهٔ زارت ز چیست
گـفـت خـواجـو من نیم هر دم چه میپرسی ز من
غزل شمارهٔ ۷۴۳
دوش چـون از لـعـل مـیـگـون تـو مـیگـفـتم سخن
هــمــچــو جــام از بــاده لــعـلـم لـبـالـب شـد دهـن
مـرده در خـاک لـحـد دیـگـر ز سـر گـیـرد حـیـات
گــر بــه آب دیــدهٔ ســاغــر بــشــویــنــدش کــفـن
بـا جـوانـان پـیـر مـاهـر نیمه شب مست و خراب
خــویــشــتــن را در خــرابــات افـکـنـد بـی خـویـشـتـن
تــشــنــگــانــرا ســاقــی مــیــخــانــه گــو آبـی بـده
رهــــروانــــرا مــــطــــرب عــــشــــاق گــــو راهــــی بــــزن
گــر نــیــارامــم دمــی بــی هــمــدمــی نــبـود غـریـب
زانـکـه با تنها بغربت به که تنها در وطن
ایــکــه دور افــتــادهئــی از راه و بــا مـا هـمـرهـی
ره بــمــنــزل کــی بــری تــا نــگــذری از مــا و مـن
بـلـبـل از بـوی سـمـن سـرمست و مدهوش اوفتد
مـــا ز گـــلــبــوئــی کــه رنــگ و روی او دارد ســمــن
بــاغــبــان چــون آبــروی گــل نــدانــد کـز کـجـاسـت
بــــاد پــــنــــدارد خــــروش نــــالــــهٔ مــــرغ چــــمـــن
در حقیقت پیر کنعان چون ز یوسف دور نیست
ای عــــزیــــزان کـــی حـــجـــاب راه گـــردد پـــیـــرهـــن
جــان و جــانــانــرا چــو بــا هـم هـسـت قـرب مـعـنـوی
اعــتــبــار بــعــد صــوری کــی تـوان کـردن ز تـن
گـر چـه خـواجـو مـنـطـق مـرغـان نـکـو داند ولیک
از ســلــیــمــان مــرغ جــانــش بــاز مـیرانـد سـخـن
غزل شمارهٔ ۷۴۴
هـــنـــدوی آن کـــاکـــل تـــرکـــانـــه مـــیبـــایـــد شـــدن
یــا چــو هــنــدو بـنـدهٔ تـرکـان نـمـیبـایـد شـدن
ماه بزم افروز و عالم سوز من چون حاضرست
پـیـش شـمـع عـارضـش پـروانـه مـیبـایـد شدن
تــا مــگــر گــنــجــی بــدسـت آیـد تـرا عـمـری دراز
مــعــتــکــف در کــنــج هــر ویــرانــه مـیبـایـد شـدن
مــلــک جــانــرا مــنــزل جــانــانــه مــیبــایــد شـنـاخـت
وانــگــه از جــان طــالــب جــانــانــه مــیبــایــد شـدن
از ســر افــســانــه و افــســون هــمــی بــایـد گـذشـت
یـا بـه عـشـقـش در جـهان افسانه میباید شدن
تــا شــود بــتــخــانــه از روی حــقــیـقـت کـعـبـهات
بــا هــوای کــعــبــه در بـتـخـانـه مـیبـایـد شـدن
هـر چـه مـیبـینی برون از دانه و دام تو نیست
فـــارغ از دام و بـــری از دانـــه مــیبــایــد شــدن
بـابـت پـیـمـان شـکـن پـیـمانه نوش و غم مخور
زانـکـه شـادی خـوردهٔ پـیـمـانـه مـیبـایـد شدن
گـفـتـم ار شـکرانه میخواهی به جان استادهام
گــفــت خـواجـو از پـی شـکـرانـه مـیبـایـد شـدن
غزل شمارهٔ ۷۴۵
بــســی خــون جــگــر دارد ســر زلــف تــو در گـردن
ولـی بـا او چـه شـاید کرد جز خون جگر خوردن
قـلـم پـوشـیـده مـیرانـم کـه اسـرارم نـهـان ماند
اگـر چـه آتـش سـوزان بـه نـی نـتوان نهان کردن
مـزن بـلـبـل دم از نـسـریـن کـه در خـلـوتـگـه رامین
چـو ویـس دلـسـتـان بـاشـد نـشـایـد نام گل بردن
مـــگـــو از دنـــیـــی و عـــقـــبـــی اگـــر در راه عــشــق آئــی
کــه مــکــروهــسـت بـا اصـنـام رو در کـعـبـه آوردن
ورع یکسو نهد صوفی چو با مستان در آمیزد
بـحـکـم آنـکـه مـمـکـن نـیـسـت پـیـش آتـش افـسـردن
مــــراد از زنــــدگـــانـــی چـــیـــســـت روی دلـــبـــران دیـــدن
حــیــات جــاودانــی چــیــســت پــیــش دوســتــان بـودن
اگـر لـیـلـی طـمع بودش که حسنش جاودان ماند
دل مـــجـــروح مــجــنــون را نــمــیبــایــســتــش آزردن
هــواداران بــســی هــســتــنــد خـورشـیـد درخـشـانـرا
ولــــیــــکـــن ذره را زیـــبـــد طـــریـــق مـــهـــر پـــروردن
نـگـفتی بارها خواجو که سر در پایش اندازم
ادا کـن گـر سری داری که آن فرضیست برگردن
غزل شمارهٔ ۷۴۶
بــر اشــکــم کــهــربــا آبــیــســت روشـن
سـرشـکـم بـی تو خونابیست روشن
اگـر گـفـتـم کـه اشـکم سیم نابست
خـطـا گـفـتـم که سیمابیست روشن
شــبــی خــورشــیــد را در خـواب دیـدم
تـوئـی تـعـبیر و این خوابیست روشن
شـــــکـــــنـــــج زلـــــف و روی دلـــــفــــروزت
شـبـی تـاریـک و مـهـتـابـیـسـت و روشن
خـــطـــت از روشـــنـــائـــی نـــامــهٔ حــســن
بـــگـــرد عـــارضـــت بــابــیــســت روشــن
رخــــــت در روشــــــنــــــی بـــــرد آب آتـــــش
ولـــی در چـــشـــم مـــا آبـــیـــســـت روشـــن
دلـــم تـــا شـــد مـــقـــیــم طــاق ابــروت
چـو شـمـعـی پـیش محرابیست روشن
کـــجــا از ورطــهٔ عــشــقــت بــرم جــان
چــو مـیدانـم کـه غـرقـابـیـسـت روشـن
درش خواجو بهر بابی که خواهی
ز فــردوس بــریــن بــابــیــسـت روشـن
غزل شمارهٔ ۷۴۷
تــرا کــه گــفــت کــه قــصـد دل شـکـسـتـهٔ مـا کـن
چـــو زلـــف ســر زده مــا را فــرو گــذار و رهــا کــن
نه عهد کردی و گفتی که با تو کینه نورزم
بــتــرک کــیــنـه کـن اکـنـون و عـهـد خـویـش وفـا کـن
بـــهـــرطـــریـــقـــی کــه دانــی مــراد خــاطــر مــا جــوی
بـــهـــر صـــفـــت کـــه تــو دانــی تــدارک دل مــا کــن
ز مـــا چـــو هـــیـــچ نـــیـــایـــد خـــلـــاف شـــرط مــحــبــت
مـرو بـخـشـم و ره صـلـح گـیـر و تـرک جـفـا کـن
وگــر چــنــانــکــه دلــت مـی کـشـد بـه بـادهٔ صـافـی
بــگــیــر خــرقــهٔ صــوفــی و مـی بـیـار و صـفـا کـن
ز بـــهـــر خـــاطـــرم ای هــدهــد آن زمــان کــه تــوانــی
بـــعــزم گــلــشــن بــلــقــیــس روی ســوی ســبــا کــن
چــــو ره بــــمــــنـــزل قـــربـــت نـــمـــیبـــرنـــد گـــدایـــان
بــچــشــم بــنــده نــوازی نــظــر بــحــال گـدا کـن
چـه زخـمـهـا کـه نـدارم ز تـیـغ هـجـر تو بر دل
بــــیــــا و زخــــم مــــرا مــــرهــــمــــی بـــســـاز و دواکـــن
هـر آن نـمـاز کـه کـردی بـکـنـج صـومـعـه خواجو
رضــای دوســت بــدســت آر ورنــه جــمــلــه قــضــا کـن
غزل شمارهٔ ۷۴۸
ای خـواجـه مـرا بـا می و میخانه رها کن
جــان مــن دلــخــســتــه بــجــانــانــه رهـا کـن
دلــدار مــرا بــا مــن دلــســوخــتــه بــگــذار
بـگـذر ز سـر شـمـع و بپروانه رها کن
گـــر مـــرتـــبـــهٔ یـــار ز بــیــگــانــگــی مــاســت
گـو مـرتـبـه خـویـش بـه بـیگانه رها کن
بــر رهــگــذرت دنــیــی و دیـن دانـه و دامـسـت
در دام مــــقـــیـــد مـــشـــو و دانـــه رهـــا کـــن
گـر بـاده پـرستان همه از میکده رفتند
ســرمــســت مــرا بـر در مـیـخـانـه رهـا کـن
آنـرا کـه بـود بـرگ گـل و عـزم تـمـاشـا
گو خیمه بصحرا زن و کاشانه رها کن
چــون مــار سـر زلـف تـو زد بـر دل ریـشـم
تــدبـیـر فـسـونـی کـن و افـسـانـه رهـا کـن
گــنــجــسـت غـم عـشـقـت و ویـران دل خـواجـو
از بـهـر دلـم گـنـج بـه ویـرانـه رهـا کـن
غزل شمارهٔ ۹۱۵
ای پــــیــــک عــــاشــــقـــان اگـــر از حـــالـــم آگـــهـــی
روشــــن بــــگــــو حــــکــــایــــت آن مـــاه خـــرگـــهـــی
بـــگـــذر ز بــوســتــان نــعــیــم و ریــاض خــلــد
مــــــا را ز دوســــــتــــــان قــــــدیــــــم آور آگــــــهــــــی
وقــت سـحـر کـه بـاد صـبـا بـوی جـان دهـد
جــان تــازه کــن بــبـاده و بـاد سـحـرگـهـی
ای مـــــاه شــــب نــــقــــاب تــــو در اوج دلــــبــــری
و آهـــوی شـــیـــر گـــیــر تــو در عــیــن روبــهــی
آزاد بـــاشـــد از ســـر صـــحـــرا و پـــای گـــل
در خانه هر کرا چو تو سروی بود سهی
گـفـتـی کـه در کـنـار کـشـم چـون کمر ترا
تــا کــی کــنــی بــهــیــچ حــدیــث مــیــان تــهـی
زان آب آتــــشــــی قـــدحـــی ده کـــه تـــشـــنـــهام
گـــر بـــاده مـــیدهـــی و بـــبـــادم نـــمـــیدهـــی
ســلــطـان اگـر چـنـانـکـه گـنـاهـی نـدیـده اسـت
بـــی ره بـــود کـــه روی بـــگــردانــد از رهــی
از پـــــا در آمـــــدیــــم و نــــدیــــدم حــــاصــــلــــی
زان گــــیــــســــوی دراز مــــگـــر دســـت کـــوتـــهـــی
خــواجــو اگــر گــدای درت شــد سـعـادتـیـسـت
بــــر آســــتـــان دوســـت گـــدائـــی بـــود شـــهـــی
غزل شمارهٔ ۹۱۶
ای آیـــــــنـــــــه قـــــــدرت بـــــــیــــــچــــــون الــــــهــــــی
نـــور رخــت از طــره شــب بــرده ســیــاهــی
خـط بـر رخ زیـبـای تـو کفرست بر اسلام
رخـسـار و سـر زلـف تـو شـرعـسـت و مـناهی
آن جسم نه جسمست که روحیست مجسم
وان روی نــه رویــســت کــه ســریــســت الــهــی
در خــــرمــــن خــــورشــــیــــد زنــــد آه مــــن آتــــش
زان در تــو نــگــیــرد کــه نـداری رخ کـاهـی
هـر گـه کـه خـرامان شوی ای خسرو خوبان
صــد دل بــرود درعــقــبــت هــمــچــو ســپـاهـی
خواجو سخن وصل مگو بیش که درویش
لــایــق نــبــود بــر کــتــفــش خــلــعــت شـاهـی
غزل شمارهٔ ۹۱۷
گـر تـو شـیـریـن شـکـر لـب بـشـکـر خـنـده در آئی
بـــشـــکـــر خـــنـــدهٔ شـــیـــریـــن دل خـــلـــقـــی بــربــائــی
آن نــه مــرجــان خــمــوشــســت کــه جـانـیـسـت مـصـور
وان نـه سـرچـشـمـه نـوشـست که سریست خدائی
وصـــف بـــالـــای بـــلـــنـــدت بـــســـخــن راســت نــیــایــد
بـا تـو چـون راسـت تـوان گـفـت بـبـالـا کـه بلائی
ســرو را کــار بــبــنــدد چــو مــیــان تــنــگ بــبــنـدی
روح را دل بــگــشــایــد چــو تــو بــرقـع بـگـشـائـی
هــمــه گــویــنــد کــه آن تـرک خـتـائـی بـچـه زانـروی
نـکـنـد تـرک خـطـا بـا تـو کـه تـرکـسـت و ختائی
چــون درآئــی نــتــوانــم کــه مــراد از تــو بــجـویـم
که من از خود بروم چون تو پری چهره در آئی
تـــو جــدائــی کــه جــدائــی طــلــبــی هــر نــفــس از مــا
گـر چـه هـر جـا کـه تـوئـی در دل پـرحـسـرت مـائـی
مــــن بــــغــــوغــــای رقــــیــــبــــان ز درت بــــاز نــــگــــردم
کــه گــدا گــر بــکــشــنــدش نــکــنــد تــرک گــدائـی
وحـشـی از قـیـد تـو نـگـریـزد و خـواجـو ز کـمندت
کــــه گــــرفــــتــــار بــــتــــانــــرا نــــبــــود روی رهــــائــــی
غزل شمارهٔ ۹۱۸
چــون پــیــکــر مــطــبــوعــت در مــعــنــی زیــبـائـی
صــورت نــتــوان بــســتــن نــقـشـی بـدلـارائـی
بــا نـرگـس مـخـمـورت بـیـمـسـت ز بـیـمـاری
بــا زلــف چــلــیــپــایــت تــرســســت ز تـرسـائـی
مـــجـــنـــون ســـر زلـــفـــت لـــیـــلـــی بــدلــاویــزی
فـرهـاد لـب لـعـلـت شـیـریـن به شکر خائی
چـون سـرو سـهـی مـیکـرد از قد تو آزادی
مــیداد بــصــد دســتـش بـالـای تـو بـالـائـی
آنــرا کــه بـود در سـر سـودای سـر زلـفـت
گـردد چـو سـر زلـفت سرگشته و سودائی
گـفـتـم کـه بـدانـائـی از قـید تو بگریزم
لــیــکــن بــشــد از دســتــم ســرشـتـهٔ دانـائـی
زان مـــردمـــک چـــشــمــم بــی اشــک نــیــارامــد
کــــارام نــــمــــیبــــاشــــد در مـــردم دریـــائـــی
در مــذهــب مــشــتــاقــان نــنــگــســت نــکــونــامــی
در دیـــن وفـــاداران کـــفـــرســـت شـــکـــیـــبـــائــی
از لعل روان بخشت خواجو چو سخن راند
ظـاهـر شـود از نـطـقـش اعـجـاز مـسـیـحـائی
غزل شمارهٔ ۹۱۹
خــوشـا وقـتـی کـه از بـسـتـانـسـرائـی
بــــرآیــــد نـــغـــمـــهٔ دســـتـــانـــســـرائـــی
بده ساقی که صوفی را درین راه
نـــبـــاشــد بــی مــی صــافــی صــفــائــی
اگـــــر زر مــــیزنــــی در مــــلــــک مــــعــــنــــی
بــه از مــســتــی نــیــابــی کــیــمــیــائــی
سحاب از بی حیائی بین که هر دم
کــــنــــد بــــا دیــــدهٔ مــــا مــــاجــــرائــــی
چـه بـاشـد گـر ز عـشرتگاه سلطان
بــــدرویـــشـــی رســـد بـــانـــگ نـــوائـــی
دریـــن آرامـــگـــه چـــنـــدانـــکــه بــیــنــم
نــــبــــیــــنـــم بـــیـــریـــائـــی بـــوریـــائـــی
و گــر خــود نــافــهٔ مــشــک تــتـارسـت
نــــیــــابــــم اصــــل او را بــــیخــــطـــائـــی
ســـریـــر کــیــقــبــاد و تــاج کــســری
نــــیــــرزد گــــرد نــــعــــلــــیــــن گــــدائـــی
اگـر خـواهـی که خود را بر سر آری
بــبــایــد زد بــسـخـتـی دسـت و پـائـی
دریـــن وادی فـــرو رفـــتـــنــد بــســیــار
کــــــه نــــــشـــــنـــــیـــــدنـــــد آواز درائـــــی
نـــــدارم چـــــشـــــم در دریـــــای انـــــدوه
کــه گــیــرد دســت خــواجــو آشــنــائــی
غزل شمارهٔ ۹۲۰
ای ســر زلــف تــرا پــیـشـه سـمـن فـرسـائـی
وی لـــــب لـــــعــــل تــــرای عــــادت روح افــــزائــــی
رقــم از غــالــیــه بـر صـفـحـهٔ دیـبـاچـه زنـی
مــشــک تــاتــار چــرا بــر گــل سـوری سـائـی
لـعـل در پـوش گـهـر پـاش تـرا لؤلؤی تر
چــه کــنــد کــز بــن دنــدان نــکــنــد لــالــائــی
روی خوب تو جهانیست پر از لطف و جمال
ویـن عـجـبـتـر کـه تـو خـورشـیـد جهان آرائی
گـفـتـه بـودی کـه ازو سـیـر بـرایـم روزی
چـــون مـــرا جـــان عـــزیـــزی عـــجــب ار بــرنــائــی
هــمــه شــب مــنــتــظــر خــیــل خـیـال تـو بـود
مـــــردم دیـــــدهٔ مـــــن در حـــــرم بـــــیـــــنـــــائــــی
گـــر نـــپـــرســـی خــبــر از حــال دلــم مــعــذوری
کـــه ســخــن را نــبــود در دهــنــت گــنــجــائــی
تـــو مـــرا عـــمـــر عــزیــزی و یــقــیــن مــیدانــم
کــه چــو رفــتــی نــتــوانـی کـه دگـر بـاز آئـی
لب شیرین تو خواجو چو بدندان بگرفت
از جـــهـــان شـــور بـــرآورد بـــشــکــر خــائــی
غزل شمارهٔ ۹۲۱
گــفــتــا تــو از کــجــائــی کــاشــفــتــه مـینـمـائـی
گــــفــــتــــم مـــنـــم غـــریـــبـــی از شـــهـــر آشـــنـــائـــی
گـــفــتــا ســر چــه داری کــز ســر خــبــر نــداری
گــــفــــتــــم بــــر آســــتــــانــــت دارم ســــر گــــدائـــی
گـــفـــتـــا کـــدام مـــرغـــی کـــز ایــن مــقــام خــوانــی
گــفــتــم کــه خــوش نــوائــی از بــاغ بــیـنـوائـی
گـفـتـا ز قـیـد هـسـتـی رو مـسـت شـو کـه رسـتی
گــفــتــم بــمــی پــرسـتـی جـسـتـم ز خـود رهـائـی
گــفــتــا جــویــی نــیـرزی گـر زهـد و تـوبـه ورزی
گــفـتـم کـه تـوبـه کـردم از زهـد و پـارسـائـی
گــــفــــتــــا بــــدلـــربـــائـــی مـــا را چـــگـــونـــه دیـــدی
گـــفـــتـــم چـــو خـــرمـــنـــی گــل در بــزم دلــربــائــی
گــفــتــا مــن آن تــرنــجـم کـانـدر جـهـان نـگـنـجـم
گــفــتــم بــه از تــرنــجــی لــیـکـن بـدسـت نـائـی
گـــفـــتـــا چـــرا چــو ذره بــا مــهــر عــشــق بــازی
گــفــتــم از آنــکــه هـسـتـم سـرگـشـتـهئـی هـوائـی
گفتا بگو که خواجو در چشم ما چه بیند
گـــفـــتـــم حـــدیـــث مـــســتــان ســری بــود خــدائــی
غزل شمارهٔ ۹۲۲
ایـــکـــه عـــنـــبـــر ز ســـر زلــف تــو دارد بــوئــی
جــعــدت از مــشــک ســیــه فــرق نــدارد مـوئـی
آهــــوانــــنـــد در آن غـــمـــزهٔ شـــیـــر افـــکـــن تـــو
گــر چــه در چــشــم تـو مـمـکـن نـبـود آهـوئـی
دل بـــــزلـــــفـــــت مـــــن دیـــــوانــــه چــــرا مــــیدادم
هـــیـــچ عـــاقـــل نـــدهـــد دل بـــچـــنـــان هــنــدوئــی
مـــدتـــی گـــوشـــه گـــرفـــتـــم ز خـــدنــگ انــدازان
عـــاقـــبـــت گـــشـــت دلـــم صــیــد کــمــان ابــروئــی
عـیـن سـحـرسـت کـه پـیـوسـتـه پـریـرویـانرا
طــــاق مــــحــــراب بــــود خــــوابــــگــــه جـــادوئـــی
دل شوریده که گم کردن و دادم بر باد
مـــیبـــرم در خـــم آن طـــره مــشــکــیــن بــوئــی
بــهــر دفــع ســخــن دشــمــن و از بــیــم رقـیـب
دیـــده ســـوی دگـــری دارم و خـــاطـــر ســـوئــی
بــلــبــل ســوخــتــه دل بــاز نــمــانــدی بــگــلـی
اگـــــر آگــــه شــــدی از حــــســــن رخ گــــلــــروئــــی
دل خـــــواجــــو هــــمــــه در زلــــف بــــتــــان آویــــزد
زانــکــه دیــوانـه شـد از سـلـسـلـهٔ گـیـسـوئـی
غزل شمارهٔ ۹۲۳
بــرخــیـز کـه بـنـشـیـنـد فـریـاد ز هـر سـوئـی
زان پیش که برخیزد صد فتنه ز هر کوئی
در بــاغ بــتــم بــایــد کــز پــرده بــرون آیــد
ور نـی بـه چـه کـار آیـد گـل بـی رخ گـلـروئـی
آن مــوی مــیــان کــز مــو بــر مــوی کــمــر بــنـدد
مــــوئــــی و مــــیــــان او فــــرقــــی نــــکــــنــــد مـــوئـــی
دل بـــاز بـــه جـــان آیـــد کـــز وی خـــبـــری یـــابـــد
بـــلـــبـــل بــفــغــان آیــد کــز گــل شــنــود بــوئــی
آن سـرو خـرامـانـم هـر لـحـظـه بـه چـشـم آیـد
انــصــاف چــه خــوش بـاشـد سـروی بـلـب جـوئـی
گـر دسـت رسـد خـواجـو برخیز چو سرمستان
بـــا زلـــف چـــو چـــوگـــانـــش امـــروز بــزن گــوئــی
غزل شمارهٔ ۹۲۴
ای تـرک پـریـچـهره بدین سلسله موئی
شرطست که دست از من دیوانه بشوئی
بـر روی نـکـو ایـن هـمـه آشـفـتـه نـگـردنـد
سـریـسـت در اوصـاف تو بیرون ز نکوئی
طــوبــی نــشــنـیـدیـم بـدیـن سـرو خـرامـی
خـورشـیـد نـدیـدیـم بـدیـن سلسله موئی
ای بـــاد بـــهـــاری مــگــر از گــلــشــن یــاری
وی نــفــحــهٔ مــشــکــیــن مـگـر از طـره اوئـی
انــفـاس بـهـشـتـی کـه چـنـیـن روح فـزائـی
یـا نـکـهـت اوئـی کـه چـنـیـن غـالـیـه بـوئی
گــر بــار دگــر ســوی عــراقــت گــذر افـتـد
زنــهــار کــه بــا آن مـه بـیمـهـر بـگـوئـی
کــای جــان و دلـم سـوخـتـه از آتـش مـهـرت
آگــــاه نــــی از مــــن دلــــســــوخـــتـــه گـــوئـــی
بـــوی جـــگــر ســوخــتــه آیــد بــمــشــامــت
هــر ذره ز خــاک مــن مــسـکـیـن کـه بـبـوئـی
در نــامـه اگـر شـرح دهـم قـصـه شـوقـت
کــلــکــم دو زبــانـی کـنـد و نـامـه دو روئـی
در خـاک سـر کوی تو گمشد دل خواجو
فـریـاد گـر آن گـمـشـده را بـاز نـجـوئـی
غزل شمارهٔ ۹۲۵
مــــن کـــیـــم زاری نـــزار افـــتـــادهئـــی
پــر غــمــی بــیـغـمـگـسـار افـتـادهئـی
دردمـــنـــدی رنــج ضــایــع کــردهئــی
مــســتــمــنــدی ســوگــوار افــتــادهئـی
مـــبـــتـــلــائــی در بــلــا فــرســودهئــی
بـــیقـــریــنــی بــیقــرار افــتــادهئــی
بـاد پـیـمـائـی بـه خـاک آغـشـتـهئی
خــســتــه جــانـی دل فـگـار افـتـادهئـی
نـیـمـه مـسـتـی بـیحـریفان ماندهئی
مــیپــرســتــی در خــمــار افــتــادهئــی
بــیکــسـی از یـار غـایـب گـشـتـهئـی
نــاکــســی از چــشــم یــار افــتـادهئـی
اخــتــیــار از دســت بــیــرون رفـتـهئـی
بــیــخــودی بــیاخــتـیـار افـتـادهئـی
عــــنــــدلــــیــــبــــی از گــــل ســــوری جـــدا
خـــســتــهای دور از دیــار افــتــادهئــی
پـــیـــش چــشــم آهــوان جــان دادهئــی
بــر ره شــیــران شــکـار افـتـادهئـی
دسـت بـردل خـاک بـر سـر ماندهئی
بــر ســر ره خــاکــســار افــتــادهئـی
رو بــغـربـت کـرده فـرقـت دیـدهئـی
بـیعـزیـزان مـانـده خـوار افـتادهئی
بــیــدل و بــییــار رحــلــت کـردهئـی
بـــی زر و بـــی زور زار افـــتـــادهئــی
همچو خواجو پای در گل ماندهئی
بـر سـر پـل مـانـده بار افتادهئی
غزل شمارهٔ ۹۰۶
مـــهـــر ســـلـــمـــی ورزی و دعـــوی ســلــمــانــی کــنــی
کـــیــن مــردم دیــنشــنــاســی و مــســلــمــانــی کــنــی
بـــــا پــــریــــرویــــان بــــخــــلــــوت روی در روی آوری
خــویــش را دیــوانــه ســازی و پــری خــوانـی کـنـی
همچو اختر مهره بازی ورد تست اما چو قطب
بـر سـر سـجـاده هر شب سبحه گردانی کنی
حـــکــمــت یــونــان نــدانــی کــز کــجــا آمــد پــدیــد
وز ســـفـــاهـــت عـــیـــب افـــلـــاطـــون یـــونـــانـــی کـــنـــی
ســر بــشــوخــی بـرفـرازی و دم از شـیـخـی زنـی
خــــویــــش را از عــــاقـــلـــان دانـــی و نـــادانـــی کـــنـــی
چــون بــعــون حــق نــمــیبــاشــد وثــوقــت لـاجـرم
از ره حـــــق روی بـــــرتـــــابـــــی و عـــــوانـــــی کـــــنـــــی
راه مـــســـتـــوران زنـــی و مـــنـــکـــر مـــســـتـــان شــوی
خـــرمـــن مـــردم دهـــی بـــر بــاد و دهــقــانــی کــنــی
کـــار جـــمـــعـــی از ســیــه کــاری چــو زلــف دلــبــران
هــر نــفــس بــرهــم زنــی وانــگــه پــریــشـانـی کـنـی
ظــاهــرا چـون طـیـبـتـی در طـیـنـت مـوجـود نـیـسـت
زان سـبـب هـر جـا کـه بـاشـی خـبـث پـنـهـانـی کنی
دادهئـــی گــوئــی بــبــاد انــگــشــتــری وز بــهــر آن
نـــســـبـــت خـــاتـــم بـــدیـــوان ســـلـــیـــمـــانـــی کـــنــی
نــیــسـتـی را مـشـتـری شـو تـا ز کـیـوان بـگـذری
مــلــک درویـشـی مـسـخـر کـن کـه سـلـطـانـی کـنـی
چــون بــدســتــان اهــل کـرمـانـرا بـدسـت آوردهئـی
از چــه مــعــنــی در پــی خــواجــوی کــرمــانـی کـنـی
غزل شمارهٔ ۹۰۷
ای لـــــــــــالـــــــــــه زار آتـــــــــــش روی تــــــــــو آب روی
بــــر بــــاد داده آب رخ مــــن چــــو خــــاک کــــوی
از مـن مـشـوی دسـت کـه مـن بـیـتـو شـستهام
هــــم رو بــــه آب دیــــده و هــــم دســـت از آبـــروی
بــا پــرتــو جــمــال تــو خــورشــیـد گـو مـتـاب
بــا قــامــت بــلــنــد تــو شــمــشـاد گـو مـروی
خـوش بـر کـنـار چـشـمـهٔ چشمم نشستهئی
آری خــوشــســت ســروی سـهـی بـر کـنـار جـوی
یــا رب ســرشــک دیــده گــریــانــم از چــه بــاب
و آیـــا شـــکـــنــج زلــف پــریــشــانــت از چــه روی
شــرح غــمــم چــو آب فــرو خــوانــد یـک بـیـک
حـــال دلــم چــو بــاد فــرو گــفــت مــو بــمــوی
تــا کــی حــدیــث زلــف تــو در دل تــوان نــهـفـت
مـــشـــک خــتــن هــر آیــنــه پــیــدا شــود بــبــوی
روزی اگــــر بــــتـــیـــغ مـــحـــبـــت شـــوم قـــتـــیـــل
خـــونـــم از آن ســـیـــه دل نـــامـــهــربــان بــجــوی
خواجو به آب دیده گر از خود نشست دست
در آتـــــش فـــــراق بـــــرو دســـــت ازو بـــــشــــوی
غزل شمارهٔ ۹۰۸
مـــســـتــی ز چــشــم دلــکــش مــیــگــون یــار جــوی
وز جـــــام بـــــاده کــــام دل بــــیــــقــــرار جــــوی
اکـنـون کـه بـانـگ بـلـبل مست از چمن بخاست
بــا دوســتــان نــشــیــن و مــی خــوشـگـوار جـوی
گــــر وصـــل یـــار ســـرو قـــدت دســـت مـــیدهـــد
چــون ســرو خــوش بـرآی و لـب جـوبـیـار جـوی
فـــصـــل بـــهــار بــاده گــلــبــوی لــالــه گــون
در پـــای گـــل ز دســـت بـــتـــی گـــلـــعــذار جــوی
از بـــاغ پـــرس قـــصـــه بـــتـــخـــانـــهٔ بــهــار
و انـــفـــاس عـــیـــســـوی ز نـــســیــم بــهــار جــوی
ای دل مــــجــــوی نــــافــــهٔ مـــشـــکـــل خـــتـــا ولـــیـــک
در نـــاف شــب دو ســلــســلــهٔ مــشــکــبــار جــوی
خــود را ز نــیــســتـی چـو کـمـر در مـیـان مـبـیـن
یــــا از مــــیــــان مــــوی مــــیــــانــــان کــــنــــار جـــوی
خــواهــی کــه در جـهـان بـزنـی کـوس خـسـروی
در بـــاز مـــلـــک کـــســـری و مــهــر نــگــار جــوی
بــعــد از هــزار ســال کـه خـاکـم شـود غـبـار
بـــــوی وفـــــا ز خـــــاک مـــــن خـــــاکـــــســـــار جــــوی
هر دم که بیتو بر لب سرچشمه بگذرم
گـــردد روان ز چـــشـــمـــهٔ چــشــمــم هــزار جــوی
خــواجــو اگــر چـنـانـکـه در ایـن ره شـود هـلـاک
خــونــش ز چـشـم جـادوی خـونـخـوار یـار جـوی
غزل شمارهٔ ۹۰۹
ای صـــبـــا بـــا بـــلــبــل خــوشــگــوی گــوی
مـــــینـــــمـــــایـــــد لـــــالــــهٔ خــــود روی روی
صـــبـــحـــدم در بـــاغ اگـــر دســـتــت دهــد
خوش برآ چون سرو و طرف جوی جوی
هــــــر زمــــــان کـــــز دوســـــتـــــان یـــــاد آورم
خــون روان گــردد ز چــشــمــم جــوی جـوی
ای تــــن از جــــان بــــر دل چـــون نـــال نـــال
وی دل از غـــم بـــر تـــن چـــون مـــوی مـــوی
دســت آن شــمــشــاد ســاغــر گــیــر گـیـر
ســـوی آن ســـرو صـــنـــوبــر پــوی پــوی
حــــلــــقــــههــــای زلـــفـــش از گـــل بـــرفـــکـــن
دســـتـــههـــای ســـنــبــل خــوش بــوی بــوی
مـــیخــورد از جــام لــعــلــش بــاده خــون
مــــیبــــرد ز افــــعــــی زلــــفــــش مــــوی مـــوی
حــال چـوگـان چـون نـمـیدانـی کـه چـیـسـت
ای نـــصـــیـــحـــت گـــو بــتــرک گــوی گــوی
چــون بـوصـلـت نـیـسـت خـواجـو دسـتـرس
بــــاز کــــن زان دلــــبــــر بــــد خـــوی خـــوی
غزل شمارهٔ ۹۱۰
جـان پـرورم گـهـی کـه تو جانان من شوی
جـــاویـــد زنـــده مـــانـــم اگـــر جـــان مــن شــوی
رنـجـم شـفـا بـود چو تو باشی طبیب من
دردم دوا شــود چــو تــو درمـان مـن شـوی
پـروانـه وار سـوزم و سـازم بـدیـن امـید
کـایـد شـبـی کـه شـمع شبستان من شوی
دور از تــو گــر چــه ز آتــش دل در جـهـنـمـم
دارم طــمــع کــه روضــهٔ رضــوان مــن شـوی
مـــرغ دلـــم تـــذرو گـــلـــســـتـــان عــشــق شــد
بــر بــوی آنــکــه لــالـه و ریـحـان مـن شـوی
اکـنـون کـه خـضـر ظـلـمـت زلـف تـو شد دلم
بـگـشـای لـب کـه چـشـمـهٔ حـیـوان من شوی
چـشـمـم فـتاد بر تو و آبم ز سر گذشت
و انــدیـشـهام نـبـود کـه طـوفـان مـن شـوی
چون شمع پیش روی تو میرم ز سوز دل
هــر صـبـحـدم کـه مـهـر درفـشـان مـن شـوی
زلـفـت بـخـواب بینم و خواهم که هر شبی
تـــعـــبـــیــر خــوابــهــای پــریــشــان مــن شــوی
مــیگــفــت دوش بــا دل خــواجــو خــیــال تــو
کــانــدم رســی بـگـنـج کـه ویـران مـن شـوی
وان ســاعــتــت رســد کــه بــر ابــنــای روزگـار
فــرمـان دهـی کـه بـنـدهٔ فـرمـان مـن شـوی
غزل شمارهٔ ۹۱۱
ایکه گوئی کز چه رو سر گشته میکردی چو گوی
گـــوی را مـــنــکــر نــشــایــد گــشــت بــا چــوگــان بــگــوی
قـــامـــتـــم شـــد چـــون کـــمـــنــد زلــف مــهــرویــان دو تــا
بــســکــه مــیجــویــم دل ســرگــشــتــه را در خــاک کــوی
صـــوفـــیـــان را بـــی مـــی صـــافـــی نــمــیبــاشــد صــفــا
جــــامــــهٔ صــــوفــــی بـــجـــام بـــادهٔ صـــافـــی بـــشـــوی
چــــنــــد گــــوئــــی در صـــف رنـــدان کـــجـــا جـــویـــم تـــرا
تــــشــــنــــگـــانـــرا هـــر کـــجـــا آبـــی روان یـــابـــی بـــجـــوی
ســـاقـــیـــان خـــفـــتـــنـــد و رنـــدان هـــمـــچـــنــان در هــای هــای
مــطــربــان رفــتــنــد و مــســتــان هــمــچــنــیــن در هـای و هـوی
یــکــنـفـس خـواهـم کـه بـا گـل خـوش بـرآیـم در چـمـن
لــــیــــک نــــتــــوانــــم ز دســــت بــــلــــبــــل بــــســـیـــار گـــوی
خـــویـــشـــتـــن را از مـــیـــانـــت بـــاز نـــتـــوانـــم شـــنــاخــت
زانـــکـــه فـــرقـــی نـــیــســت از مــوی مــیــانــت تــا بــمــوی
دل بــــدســــتــــت دادهام لــــیــــکــــن کــــدامــــم دســـتـــگـــاه
خــــــاک کـــــویـــــت گـــــشـــــتـــــهام امـــــا کـــــدامـــــم آبـــــروی
گـــــــر وطـــــــن بـــــــر چـــــــشـــــــمـــــــهٔ آب روانــــــت آرزوســــــت
خـوش بـرآ بـر گـوشهٔ چشمم چو گل بر طرف جوی
گـــر تــو بــرقــع مــیگــشــائــی مــاه گــو دیــگــر مــتــاب
ور تـــو قـــامـــت مـــینـــمـــائــی ســرو گــو هــرگــز مــروی
لـــــالـــــه را گـــــر دل بـــــجـــــام ارغـــــوانــــی مــــیکــــشــــد
بــلــبــلـان را بـیـن چـو خـواجـو مـسـت و لـایـعـقـل بـبـوی
غزل شمارهٔ ۹۱۲
چـون نـی سـر گـشـتهٔ چوگان چو گوی
رو بـــتـــرک گــوی ســر گــردان بــگــوی
گـوی چـون بـا زخـم چـوگانش سریست
بــوک چــوگــان ســر فـرود آرد بـگـوی
تـــشــنــگــان را بــر کــنــار جــو بــبــیــن
کـــشـــتـــگــانــرا در مــیــان خــون بــجــوی
عــــارفــــان در وجــــد و مــــا در هــــای هـــای
مــطــربــان در شـور و مـا در هـای و هـوی
تـــشـــنــهٔ خــمــخــانــه بــاشــد جــان مــن
کـوزهگـر چـون از گـلـم سـازد سبوی
گــــــر شــــــوم خــــــاک رهـــــت کـــــو راه آن
ور نـــــــهـــــــم رو بــــــر درت کــــــو آب روی
شــایــد ار بــر چــشــمـهـا جـایـت کـنـنـد
زانکه گل خوشتر بود بر طرف جوی
بــا رخــت خــورشــیــد تــابــان گـو مـتـاب
بـــا قـــدت ســـرو خـــرامـــان گــو مــروی
دل کــــه بـــر خـــاک درت گـــم کـــردهام
مـــیبــرم در زلــف مــشــکــیــن تــو بــوی
گـــر تـــرا بــا مــوی مــیبــاشــد ســری
فــرق نــبــود مــوئــی از مــن تــا بـمـوی
بــــــا لــــــبـــــت خـــــواجـــــو ز آب زنـــــدگـــــی
گــر نــشـویـد دسـت دسـت از وی بـشـوی
غزل شمارهٔ ۹۱۳
ای ســبــزه دمــانــیــده بــگــرد قــمــر از مــوی
سـر سـبـزی خـط سـیـهـت سـر بسر از موی
جــز پــرتــو رخــســار تــو از طــره شــبـرنـگ
هـــرگـــز نـــشـــنـــیـــدیــم طــلــوع قــمــر از مــوی
بـر طـرف بـنـاگـوش تـو آن سـنـبل مه پوش
افکنده دو صد سلسله بر یکدگر از موی
بـــیمـــوی مـــیـــانـــت تـــن مـــن در شـــب هــجــران
چــون مــوی مــیــانــت شــده بــاریـکـتـر از مـوی
مـــوئـــی ز مـــیـــانـــت ســر مــوئــی نــکــنــد فــرق
تــا سـاخـتـهئـی مـوی مـیـانـرا کـمـر از مـوی
مـــوئـــیـــســـت دهـــان تـــو و از مـــوی شـــکـــافــی
هــنــگــام ســخــن ریــخـتـه لـؤلـؤی تـر از مـوی
بــیــرون ز مــیـان تـو کـه مـانـنـده مـوئـیـسـت
کــس بــر تـن سـیـمـیـنـت نـبـیـنـد اثـر از مـوی
خــواجــو چــو بــوصــف دهــنــت مــوی شــکـافـد
یــک نــکــتــه نــگــویــد ز دهــانــت مـگـر از مـوی
غزل شمارهٔ ۹۱۴
ای مـیـان تـو چـو یـک مـوی و دهـان یکسر موی
نـــتــوان دیــدن از آن مــوی مــیــان یــک ســر مــوی
بـــیمـــیـــان و دهـــن تــنــگ تــو از پــیــکــر و دل
زین ندارم به جز از موئی وزان یک سر موی
نــاوک چــشــم تــو گــر مــوی شـکـافـد شـایـد
کــابــروت فــرق نـدارد ز کـمـان یـک سـر مـوی
تـو بـهـنـگـام سـخـن گـر نـشـوی مـوی شکاف
کـس نـیـابـد ز دهـان تـو نـشـان یـک سـر موی
ور نـــیـــایـــد دهـــنـــت در نـــظـــر ای جـــان جـــهـــان
نـکـنـم مـیـل سـوی جـان و جـهـان یـک سـر مـوی
تـــاب تــیــر تــو نــدارم کــه نــدارد فــرقــی
نــاوک غــمــزهات از نــوک ســنـان یـک سـر مـوی
زاهــــد صــــومــــعــــه در حــــلــــقـــهٔ زنـــار شـــود
گـر شـود از سـر زلـف تو عیان یک سر موی
نـــــکـــــشـــــد ایـــــن دل دیــــوانــــه ســــودائــــی مــــن
سـر از آن سـلـسـله مشک فشان یک سر موی
خــواجــو ار زانــکــه بــهــر مــوی زبــانــی گــردد
نــکــنــد از غـم عـشـق تـو بـیـان یـک سـر مـوی
غزل شمارهٔ ۸۹۸
اروض الـــخـــلـــدام مـــغـــنـــی الـــغـــوانـــی
اضـــــؤ الـــــخـــــد ام بـــــرق یـــــمـــــانـــــی
رخـــــســـــت از آفـــــتـــــاب عــــالــــم افــــروز
درفــــــشــــــان در نــــــقــــــاب آســــــمــــــانـــــی
خــدود الــغـیـد تـحـت الـصـدغ ضـاهـت
حـــــدایـــــق طـــــرزت بــــالــــضــــیــــمــــران
چـــو آن هـــنــدو نــدیــدم هــیــچ کــافــر
ســـــــزاوار بـــــــهــــــشــــــت جــــــاودانــــــی
نـــشــق الــجــیــب مــن نــشــر الــخــرامــی
نـــحـــط الـــرجـــل فـــی ربـــع الـــغــوانــی
چــه بـاشـد گـر دمـی در مـنـزل دوسـت
بـــــر آســـــایــــد غــــریــــبــــی کــــاروانــــی
اری فـــــی وجـــــنــــتــــیــــهــــا کــــل یــــوم
جــــنــــانــــی طــــار فــــی روض الـــجـــنـــان
نــــبــــاشــــد شــــکــــری را ایــــن حــــلـــاوت
نـــبـــاشـــد صـــورتـــی را ایـــن مـــعـــانـــی
یـــغـــرد فـــیالـــمـــغـــاریـــد الـــمـــغـــنــی
ســـلـــام الـــلـــه مـــا تـــلـــی الـــمـــثـــانـــی
ز خواجو بگذران جامی که مستست
ز چــــشــــم ســــاقــــی و لــــحـــن اغـــانـــی
غزل شمارهٔ ۸۹۹
بـــدیـــنــســان کــه از مــا جــهــانــی جــهــانــی
کــه بــا کــس نــمـانـی و بـا کـس نـمـانـی
تـــــو آن شـــــهـــــریـــــاری و آن شـــــهـــــرهٔاری
کــه خــســرو نــشــانــی و خــســرو نــشــانـی
تــــو آنــــی کــــه قــــتـــلـــم تـــوانـــی و دانـــم
کـــه هـــر دم بـــرآنــی کــه خــونــم بــرانــی
خــوشــا طــرف بــســتــان و دســتــان مــســتـان
مــــــــی ارغــــــــوانــــــــی بــــــــه روی غــــــــوانـــــــی
دل یـــــــاغـــــــی بــــــاغــــــیــــــم بــــــاغ و دائــــــم
تــــو در بــــاغ بــــانــــی و در بــــاغــــبــــانـــی
نــــــدانــــــم کـــــدامـــــی کـــــه دامـــــی دلـــــم را
ز نــــســــل کــــیــــانــــی کــــه اصــــل کــــیــــانــــی
چـــو مـــاهـــی کـــه مـــاهـــیـــتـــت کــس نــدانــد
چـــه کــانــی کــه از لــعــل گــوهــر چــکــانــی
تــــو جــــان و جــــهــــانــــی و جــــان جــــهــــانــــی
تـــــو نـــــور جـــــنـــــانـــــی و حــــور جــــنــــانــــی
ســـزد کـــاردوان رخ نـــهـــد پــیــش اســبــت
اگـــــــر بـــــــاز داری ســـــــمــــــنــــــد ار دوانــــــی
تــرا نــار پــســتــان بــه از نــار بــسـتـان
کــه ســیــب از تــرنــجــت کــنـد بـوسـتـانـی
تو ترخان و ترخون ز جور تو خواجو
دل از خـــــون چـــــو خـــــانــــی و رخ زر خــــانــــی
غزل شمارهٔ ۹۰۰
نــــه آخــــر تــــو آنـــی کـــه مـــا را زیـــانـــی
نــــه آخــــر تــــوانــــی کــــه مـــا را زیـــانـــی
مــگــر زیــن بـسـودی کـه مـا را بـسـودی
وزیــــن بــــر زیــــانــــی کــــه مــــا را زیــــانـــی
چــو مـا را بـهـشـتـی چـه مـا را بـهـشـتـی
چـــو مـــا را جـــهــانــی چــه مــا را جــهــانــی
تـــو پـــروا نـــداری کــه پــروانــه داری
تــو پــیـمـان نـدانـی کـه پـیـمـانـه دانـی
چـــراغ چـــه راغـــی و ســـرو چـــه بـــاغــی
کــــــه دل را امـــــانـــــی و جـــــانـــــرا امـــــانـــــی
نـه خـورشید بامی که خورشید بامی
نـــــه عـــــیـــــن روانـــــی کـــــه عـــــیــــن روانــــی
تـــــو آن کـــــاردانـــــی کـــــه آن کـــــاردانـــــی
کــــه از دلــــســــتــــانــــی ز دل دل ســــتــــانــــی
تــو آتــش نــشــانــی و خــواهــی کــه مـا را
بــــتــــش نــــشــــانــــی بـــر آتـــش نـــشـــانـــی
تو چشمی و چشم از جفای تو چشمه
تـــو جــانــی و جــان بــیوفــای تــو جــانــی
تــو مــاه و مــرا پــیــکــر از دیــده مـاهـی
تــو خــان و مــرا خــانــه از گــریــه خــانــی
تــو در کــار و در کــار خـواجـو نـبـیـنـی
تـو بـر خوان و هرگز بخوانم نخوانی
غزل شمارهٔ ۹۰۱
مــــگــــر بــــدیــــده مــــجــــنــــون نــــظــــر کـــنـــی ورنـــی
چـــگـــونـــه در نـــظـــر آیـــد جـــمـــال طـــلـــعـــت لـــیـــلــی
حـــدیـــث حـــســـنـــت و ادراک هـــر کـــســـی بـــحـــقــیــقــت
جـــمـــال یـــوســـف مـــصـــریـــســت پــیــش دیــدهٔ اعــمــی
مــــقــــیــــم طــــور مــــحــــبــــت ز شــــوق بـــاز نـــدانـــد
شــــعــــاع آتــــش مــــهــــر از فــــروغ نــــور تـــجـــلـــی
کــمــال مــعــجــزهٔ حـسـن بـیـن کـه غـایـت سـحـرسـت
شــکــنــج زلـف چـو ثـعـبـان نـهـاده بـر کـف مـوسـی
حـــکـــایـــتـــیـــســـت ز حـــســـنـــت جـــمـــال لــعــبــت چــیــنــی
نـــمـــونـــهئـــیـــســـت ز نـــقـــشـــت نـــگــارخــانــهٔ مــانــی
رخ مــــــنــــــور و خـــــال ســـــیـــــاهـــــت آتـــــش و هـــــنـــــدو
خـــــط مـــــعـــــنـــــبـــــر و زلـــــف کـــــژت زمـــــرد و افـــــعـــــی
کـــجـــا بـــصـــورت و مـــعـــنــی بــچــشــم عــقــل درآئــی
کــه هــســت حــســن و جــمــالــت ورای صــورت و مـعـنـی
چــو حــســن مــنــظــر و بــالــای دلـفـریـب تـو بـیـنـنـد
کـــه الـــتـــفـــات نـــمـــایــد بــحــور و جــنــت و طــوبــی
بـــجـــام بـــاده صـــافـــی بــشــوی جــامــهٔ صــوفــی
چــرا کــه بــاده نــشــانــد غــبــار تــوبــه و تـقـوی
چو چشم مست تو فتوی دهد که باده حلالست
بـــریـــز خــون صــراحــی چــه حــاجــتــســت بــفــتــوی
بـــیـــاد لــعــل تــو خــواجــو چــو در مــحــاوره آیــد
کــنــد بــمــنــطــق شــیــریــن بــیــان مــعــجــز عــیــسـی
غزل شمارهٔ ۹۰۲
در بـــاز جـــان گـــر آرزوی جــان طــلــب کــنــی
بـگـذر ز سر اگر سر و سامان طلب کنی
در تــنــگـنـای کـفـر فـرو مـانـدهئـی هـنـوز
وانــگــه فــضــای عــالــم ایــمــان طــلــب کــنــی
زخـمـی نـخوردی از چه کنی مرهم التماس
دردی نـــیـــافــتــی ز چــه درمــان طــلــب کــنــی
در مــــرتــــبــــت بـــپـــایـــهٔ دربـــان نـــمـــیرســـی
وین طرفهتر که ملکت سلطان طلب کنی
خــرمــن بــبــاد بــر دهــی از بــهـر گـنـدمـی
ویـنـم عـجـب کـه روضـهٔ رضـوان طـلـب کـنـی
یـکـشـب بـکـنـج کـلـبـهٔ احـزان نـکرده روز
از بــاد بــوی یــوســف کــنــعـان طـلـب کـنـی
هـــر چـــوب کــان ز دســت شــبــانــی در اوفــتــد
زان مـــعـــجـــزات مــوســی عــمــران طــلــب کــنــی
آئــــی بــــدیــــر و روی بــــگــــردانــــی از حـــرم
و انــفــاس عــیــســی از دم رهــبــان طــلــب کـنـی
هــمــچــون خــضـر ز تـیـرگـی نـفـس در گـذر
گــر زانــکــه آب چــشــمــهٔ حـیـوان طـلـب کـنـی
خـواجـو چـو وصـل یـار پـریـچـهره یافتی
دیــوی مـگـر کـه مـلـک سـلـیـمـان طـلـب کـنـی
غزل شمارهٔ ۹۰۳
ای دل اگــــر دیــــو نــــئـــی مـــلـــک ســـلـــیـــمـــان چـــکـــنـــی
بــــــا رخ آن جــــــان جــــــهــــــان آرزوی جـــــان چـــــکـــــنـــــی
آن گـــل رخـــســـار نـــگـــر نــام گــلــســتــان چــه بــری
وان قـــد و رفـــتـــار نـــگـــر ســـرو خـــرامـــان چـــکــنــی
بــاده خـور و شـاد بـزی انـده گـیـتـی چـه خـوری
حـــکــمــت یــونــان بــه طــلــب مــلــکــت یــونــان چــکــنــی
از ســـر هــســتــی بــگــذر از ســر مــســتــی چــه روی
دســت بــدار از ســر و زر ایــن هــمــه دســتـان چـکـنـی
در گـــذر از ظـــلـــمــت دل غــرق ســیــاهــی چــه شــوی
واب خـــور از مــشــرب جــان چــشــمــهٔ حــیــوان چــکــنــی
بــیســبــبــی تــرک مــن ای تــرک پــریــرخ چــه دهـی
بــیگــنــهــی قــصــد مــن ای خــســرو خــوبــان چــکــنــی
عـــارض گــلــگــون بــنــمــا دم ز گــلــســتــان چــه زنــی
ســنــبــل مــشــکــیــن بــگــشــا دســتــهٔ ریــحــان چــکـنـی
گــر نــزنــی بــر صـف دل خـنـجـر مـژگـان چـه کـشـی
ور نـــشــوی قــلــب شــکــن بــر ســر مــیــدان چــکــنــی
کوی تو شد قبلهٔ جان روی به بطحا چه نهی
روی تــو شــد کــعــبــهٔ دل قــطــع بــیــابــان چــکـنـی
گـر تـو نـئـی رنـج روان خـون ضـعـیـفـان چـه خوری
ور تــــو نــــئــــی گــــنـــج روان در دل ویـــران چـــکـــنـــی
چــون هــمـه جـمـعـیـت مـن در سـر سـودای تـو شـد
کـــار دلـــم هـــمـــچـــو ســـر زلـــف پـــریــشــان چــکــنــی
خــیــز و در مــیــکــده زن خــیـمـه بـصـحـرا چـه زنـی
نــغــمــهٔ خــواجـو بـشـنـو مـرغ خـوشالـحـان چـکـنـی
غزل شمارهٔ ۹۰۴
شـایـد آنـزلـف شـکـن بـر شـکـن ار میشکنی
دل مــا را مــشــکــن بــیــش بــپــیــمــان شـکـنـی
کــار زلــف ســیــه ار ســر ز خـطـت بـرگـیـرد
چـشـم بـر هـم نـزنـی تـا هـمه بر هم نزنی
گر چه سر بر خط هندوی تو دارد دایم
ای بــســا کــار سـر زلـف کـه در پـا فـکـنـی
از چـه در تـاب شو دهر نفسی گر بخطا
نــســبــت زلــف تــو کــردنــد بــمــشــک خــتــنــی
وصــف بــالــای بــلــنـدت بـسـخـن نـایـد راسـت
راســتــی دســت تــو بــالـاسـت ز سـرو چـمـنـی
چـون لـب لـعـل تو در چشم من آید چه عجب
گـــرم از چـــشـــم بـــیــفــتــاد عــقــیــق یــمــنــی
گـر چـه تـلـخـسـت جـواب از لـب شورانگیزت
آب شـــیـــریــن بــرود از تــو بــشــکــر دهــنــی
هــر شــبــم آه جــگــر ســوز کــنــد هـمـنـفـسـی
هــر دمــم کــلــک ســیـه روی کـنـد هـمـسـخـنـی
چشم خواجو چو سر درج گهر بگشاید
از حــــــیــــــا آب شــــــود رســــــتـــــهٔ در عـــــدنـــــی
غزل شمارهٔ ۹۰۵
نه عهد کردهئی آخر که قصد ما نکنی
چـــرا جـــفـــا کـــنـــی و عـــهـــد را وفــا نــکــنــی
چـــو آگــهــی کــه نــداریــم جــز لــبــت کــامــی
روا بــود کــه ز لــب کــام مــا روا نــکــنـی؟
ز مـــــا نـــــیــــامــــده جــــرمــــی خــــدا روا دارد
کـه کـیـنـه ورزی و انـدیـشـه از خـدا نـکـنی
مــن غــریـب کـه گـشـتـم ز خـویـش بـیـگـانـه
چـه حـالـتـسـت کـه بـا خـویشم آشنا نکنی
مرا چو از همه عالم نظر به جانب تست
نــظــر بــســوی مــن خــســتـه دل چـرا نـکـنـی
کـنـون کـه کـشـتـی و بر خاک راهم افکندی
بـود کـه بـر سـر خـاک چـنـیـن رهـا نـکـنی
تــرا کــه آگــهــی از حــال دردمــنــدان نـیـسـت
مــــعــــیــــنــــســــت کــــه درد مـــرا دوا نـــکـــنـــی
اگــر چــنــانــکــه سـر صـلـح و دوسـتـی داری
چــرا نــیــائــی و بــا دوســتــان صــفــا نـکـنـی
چــو آب دیــده ز ســر بــگــذشــت خـواجـو را
چــه خــیــزدار بــنــشــیــنــی و مـاجـرا نـکـنـی
غزل شمارهٔ ۸۸۹
ایــــا صــــبــــا خـــبـــری کـــن مـــرا از آن کـــه تـــو دانـــی
بـــدان زمـــیـــن گــذری کــن در آن زمــان کــه تــو دانــی
چــو مــرغ در طــیــران آی و چــون بــر اوج نــشــسـتـی
نــــزول ســــاز در آن خــــرم آشــــیــــان کــــه تــــو دانـــی
چــــنــــان مــــران کــــه غــــبــــاری بــــدو رســــد ز گـــذارت
بــدان طــرف چـو رسـیـدی چـنـان بـران کـه تـو دانـی
چــو جــز تــو هــیــچــکــس آنــجــا مــجــال قــرب نــدارد
بــــرو بــــمـــنـــزل آن مـــاه مـــهـــربـــان کـــه تـــو دانـــی
هــمـان زمـان کـه رسـیـدی بـدان زمـیـن کـه تـو دیـدی
ســـلــام و بــنــدگــی مــا بــدان رســان کــه تــو دانــی
حـــــکـــــایـــــت شـــــب هـــــجـــــران و حـــــال و روز جـــــدائــــی
زمـیـن بـبـوس و بـیـان کـن بـدان زبـان کـه تـو دانی
بــه نــوک خــامــهٔ مــژگــان تــحــیــتــی کــه نـوشـتـم
بـدو رسـان و بـگـویـش چـنـان بـخوان که تو دانی
وگــــر چــــنـــانـــک تـــوانـــی بـــگـــوی کـــای لـــب لـــعـــلـــت
دوای آن دل مــــــجــــــروح نـــــاتـــــوان کـــــه تـــــو دانـــــی
مـرا مـگـوی چـه گـوئـی هـر آن سـخـن کـه تو خواهی
ز مـــن مـــپـــرس کـــجــائــی در آن مــکــان کــه تــو دانــی
چــو از تـو دل طـلـبـم گـوئـیـم دلـت چـه نـشـان داشـت
مـن ایـن زمـان چـه نشان گویم آن نشان که تو دانی
دلــم ربــائــی و گــوئــی ز مــا بــگــو کــه چــه خــواهـی
ز درج لعلع تو خواجو چه خواهد آنکه تو دانی
غزل شمارهٔ ۸۹۰
بـــرو ای بـــاد بـــهـــاری بـــدیـــاری کـــه تــو دانــی
خــبــری بــر ز مــن خــســتــه بــیــاری کــه تــو دانــی
چـــــون گـــــذارت بـــــســــر کــــوی دلــــارام مــــن افــــتــــد
خــویــش را در حــرم افــکــن بــگــذاری کــه تـو دانـی
آســـتــان بــوســه ده و بــاش کــه آســان نــتــوان زد
بــوســه بــر دســت نــگـاریـن نـگـاری کـه تـو دانـی
چــون در آن مــنــزل فــرخــنــده عــنــان بــاز کــشــیـدی
خــیــمــه زن بـر سـر مـیـدان سـواری کـه تـو دانـی
و گــــر
آهــــنــــگ شــــکـــارش بـــود آنـــشـــاه ســـواران
گـو چـو کـشتی مده از دست شکاری که تو دانی
لاله گون شد رخم از خون دل اما چه توان کرد
کـــه ســـیــاهــســت دل لــالــه عــذاری کــه تــو دانــی
عــرضـه ده خـدمـت و گـو از لـب جـانـبـخـش بـفـرمـا
مـــرهـــمـــی بـــهـــر دل ریـــش فـــگــاری کــه تــو دانــی
بــــر نــــگـــیـــری ز دلـــم بـــاری از آنـــروی کـــه دانـــم
نــبــود بــار غــم عــشــق تــو بــاری کــه تــو دانــی
ســـر مـــوئـــی نــتــوان جــســت کــنــار از ســر کــویــت
مـــگـــر از مـــوی مـــیـــان تـــو کــنــاری کــه تــو دانــی
خــــرم آنــــروز کــــه مــــســــتـــم ز در حـــجـــره درآئـــی
وز لـبـت بـوسـه شـمـارم بـشـمـاری کـه تـو دانی
هــمــچــو ریــحــان تــو در تــابـم از آن روی کـه دارم
از ســواد خــط ســبــز تــو غــبــاری کــه تــو دانــی
گر چه کارم بشد از دست بگو بو که برآید
از مــن خــســتــهٔ دلــســوخــتــه کــاری کــه تــو دانـی
در قـــدح ریـــز شـــرابـــی ز لــب لــعــل کــه خــواجــو
دارد از مــســتــی چــشــم تـو خـمـاری کـه تـو دانـی
غزل شمارهٔ ۸۹۱
کــامــت ایــنــســت کــه هـر لـحـظـه ز پـیـشـم رانـی
وردت ایــنــســت کــه بــیــگــانــهٔ خــویــشــم خـوانـی
پــادشــاهــان بــگــنــاهــی کــه کــســی نــقــل کـنـد
بـــــرنـــــگـــــیـــــرنـــــد دل از مـــــعـــــتـــــقـــــدان جـــــانـــــی
گـــر نـــخـــواهـــی کـــه چـــراغ دل تـــنــگــم مــیــرد
آســـتـــیـــن بـــر مـــن دلـــســـوخــتــه چــنــد افــشــانــی
دل مـــا بـــردی و گــوئــی کــه خــبــر نــیــســت مــرا
پــرده اکــنــون کــه دریــدی ز چــه مــیپــوشـانـی
ابـرویـت بـیـن که کشیدست کمان بر خورشید
هـــیـــچ حـــاجـــب نـــشــنــیــدیــم بــدیــن پــیــشــانــی
چــنــد خــیــزی کــه قــیــامــت ز قــیـامـت بـرخـاسـت
چـــه بـــود گــر بــنــشــیــنــی و بــلــا بــنــشــانــی
هـــیـــچ پـــنـــهـــان نـــتـــوان دیـــد بـــدان پـــیــدائــی
هـــیـــچ پـــیـــدا نـــتـــوان یـــافـــت بــدان پــنــهــانــی
یـک سـر مـوی تـو گـر زانـکـه بـصـد جان عزیز
هـــمـــچـــو یـــوســـف بـــفـــروشـــنـــد هـــنــوز ارزانــی
عـــــــــــار دارنـــــــــــد اســـــــــــیـــــــــــران تــــــــــو از آزادی
نـــــنـــــگ دارنــــد گــــدایــــان تــــو از ســــلــــطــــانــــی
هــیــچ دانــی کــه چــرا پــســتــه چــنــان مـیخـنـدد
زانــکــه گـفـتـم کـه بـدان پـسـتـه دهـن مـیمـانـی
ای طبیب از سر خواجو ببر این لحظه صداع
کــه نــه دردیــســت مــحـبـت کـه تـو درمـان دانـی
چـــنـــد گـــوئـــی کـــه دوای دل ریـــشـــت صـــبـــرســـت
تـــــرک درمـــــان دلـــــم کـــــن کـــــه در آن درمـــــانـــــی
غزل شمارهٔ ۸۹۲
به سر ماه فکنده طیلسانی
در ســرو کــشــیــده پــرنــیــانـی
بـــر چـــشـــمـــهٔ آفـــتــاب بــســتــه
از عـــنـــبـــر ســـوده ســـایـــبـــانــی
رخـسـاره فـراز سـرو سـیـمین
مــانــنــد شــکــفــتــه گــلــســتــانــی
حــوری و چــو کــوثــرش عــقــیــقـی
ســروی و چــو غــنـچـهاش دهـانـی
نـــی حـــور بــعــیــنــهٔ بــهــشــتــی
نــــی ســــرو بــــراســــتـــی روانـــی
دیــــدم چــــو هــــزار خــــرمــــن گـــل
وقـــت ســـحـــرش بـــبـــوســـتـــانـــی
گــفــتــم نــظــری کـن ای جـهـانـرا
جـــــانـــــی و ز دلـــــبــــری جــــهــــانــــی
هــمــچــون تــن مــن هــمــای عــشـقـت
نـادیـده شـکـسـتـه اسـتـخـوانـی
جـز نـالـه و سـایـهام دریـن راه
نــی هــمــنــفــســی نــه هــمــعــنــانــی
آخـــر بـــشـــنــو حــدیــث خــواجــو
کــز عــشــق تـو گـشـت داسـتـانـی
غزل شمارهٔ ۸۹۳
دلــا بــر عــالــم جــان زن عــلــم زیــن دیــر جــســمــانــی
کـه جـانـرا انـس مـمـکـن نـیـسـت بـا ایـن جـن انـسـانی
در آن مجلس چو مستانرا ز ساغر سرگران بینی
ســبــک رطــل گــران خـواه از سـبـک روحـان روحـانـی
ســمــاع انــس مــیخــواهــی بــیــا در حــلــقـهٔ جـمـعـی
کـه در پـایـت سـرافـشـانـنـد اگـر دسـتی برفشانی
چــرا بــایــد کــه وامــانــی بــمــلــبــوسـی و مـاکـولـی
اگــــر مــــرد رهــــی بــــگــــذر ز بـــارانـــی و بـــورانـــی
ســلــیــمــانــی ولــی دیـوان بـدیـوان تـو بـر کـارنـد
بــگــو تــا بــشــکــنــد آصــف صــف دیــوان دیــوانــی
بــرون از جــهــل بــوجــهــلــی نــبـیـنـم هـیـچ در ذاتـت
ازیــن پــس پــیـش گـیـر آخـر مـسـلـمـانـی سـلـمـانـی
بـمـلـک جـم مـشـو غـره کـه ایـن پـیـران روئین تن
بــدســتــانـت بـدسـت آرنـد اگـر خـود پـور دسـتـانـی
اگــــر رهــــبــــان ایــــن راهــــی و گــــر رهــــبـــان ایـــن دیـــری
چــو دیــارت نــمــیمــانــد چــه رهــبــانــی چــه رهــبــانـی
رود هــــم عـــاقـــبـــت بـــر بـــاد شـــادروان اقـــبـــالـــت
اگـــر زیـــن نـــگـــیـــن داری هـــمـــه مـــلـــک ســـلـــیــمــانــی
چـو مـیبـیـنـی کـه ایـن مـنـزل اقـامـت را نـمـیشـایـد
عـــلـــم بـــر مــلــک بــاقــی زن ازیــن مــنــزلــگــه فــانــی
چـو خـواجـو بـسـتهئی دل در کمند زلف مهرویان
از آنــروز در دلــت جــمــعــســت مــجــمــوع پــریـشـانـی
غزل شمارهٔ ۸۹۴
دی ســـــیـــــر بـــــرآمـــــد دلــــم از روز جــــوانــــی
جـــانـــم بـــه لـــب آمـــد ز غـــم و درد نـــهـــانـــی
کـردم گـلـه زیـن چـرخ سـیـه روی بـد اخـتر
کــز بــهــر دو قــرصـم بـجـهـان چـنـد دوانـی
جـــــان مـــــن دلـــــســــوخــــتــــه را هــــیــــچ مــــرادی
حــاصــل نــشــود تــا تــو بــکـامـش نـرسـانـی
فـــریـــاد ز دســـت تـــو کـــه از قــیــد حــوادث
یـــک لـــحــظــه امــانــم نــدهــی خــاصــه امــانــی
هــر کـه چـو قـلـم گـاه سـخـن در بـچـکـانـد
خـــون ســـیـــه از تـــیـــغ زبـــانـــش بـــچـــکــانــی
کی شاد شود خسروی از دور تو کز تو
بـــی دار بـــه دارا نـــرســـد تـــخـــت کــیــانــی
سـلـطـان فـلک گرم شد و گفت که خواجو
بـــر مـــلـــک بـــقـــا زن عـــلـــم از عـــالـــم فــانــی
زیــن پــیــر جـهـانـدیـدهٔ بـد روز چـه خـواهـی
بــر وی ز چــه شــنـعـت کـنـی و دسـت فـشـانـی
هــــر چــــنــــد جـــهـــانـــی ز ســـلـــاطـــیـــن زمـــانـــه
آخـــــر نـــــه گــــدای در ســــلــــطــــان جــــهــــانــــی
در مـــصـــر مـــعـــانـــی یـــد بــیــضــا بــنــمــائــی
وقـتـی کـه چـو مـوسـی نـکـشـی سـر ز شبانی
گــــر نــــایــــب خــــاقــــانــــی و خــــاقــــانــــی وقـــتـــی
ور ثــــانــــی ســــحــــبــــانــــی و حــــســــان زمـــانـــی
چون شمع مکش سر که بیکدم بکشندت
بـــا ایـــن هـــمـــه گـــردنـــکـــشـــی و چـــرب زبــانــی
خـــامـــوش کـــه تـــا در دهـــن خـــلـــق نـــیــفــتــی
در مـــلـــک فـــصـــاحـــت چـــو زبـــان کــام نــرانــی
زیــن طـایـفـه شـعـرت بـشـعـیـری نـخـرد کـس
گـــــر آب حـــــیـــــاتـــــســـــت بـــــپـــــاکـــــی و روانـــــی
بـا ایـن هـمـه یـک نـکـتـه بگویم ز سر مهر
هـر چـنـد که دانم که تو این شیوه ندانی
رو مــســخــرگــی پـیـشـه کـن و مـطـربـی آمـوز
تــا داد خــود از کــهــتــر و مــهــتــر بـسـتـانـی
غزل شمارهٔ ۸۹۵
گـــهـــم رانـــی و گـــه دشـــنـــام خـــوانــی
تـــو دانــی گــر بــخــوانــی ور بــرانــی
مـــــن از عـــــالـــــم بـــــرون از آســــتــــانــــت
نـــــمــــیدانــــم دری بــــاقــــی تــــو دانــــی
چــه بــاشــد گــر غــریـبـی را بـپـرسـی
چــه خــیــزد گــر اســیــری را بـخـوانـی
ز بــس کــز نــالــهٔ مــن در فــغــانــسـت
کـــــنـــــد کـــــوه گـــــرانـــــم دل گــــرانــــی
چـو مـن دور از تـو بـر آتـش نشستم
تـو مـیخـواهـی کـه بر خاکم نشانی
بــــــزد راهـــــم ســـــمـــــاع ارغـــــنـــــونـــــی
بـــــــبـــــــرد آبـــــــم شـــــــراب ارغــــــوانــــــی
بـیـا تـا بـا جـوانـان بـاده نـوشـیـم
کـــــه بــــر بــــادســــت دوران جــــوانــــی
زهـــــی رویـــــت گــــل بــــاغ بــــهــــشــــتــــی
خــــــط ســــــبــــــزت مـــــثـــــال آســـــمـــــانـــــی
تــرا ســرو روان گــفــتــن روا نــیــســت
کـــه از ســـر تـــا قـــدم عـــیـــن روانـــی
چــو نــام شــکــرت گــفــتـم خـرد گـفـت
نــدیــدم کــس بــدیــن شــیــریـن زبـانـی
خــضــر گــر چــشــمــهٔ نـوشـت بـدیـدی
بـــــشــــســــتــــی دســــت از آب زنــــدگــــانــــی
بهر سو گو مرو چشم تو زانروی
کـــه بـــر مـــردم فـــتـــد از نــاتــوانــی
بـــیـــاد لــعــل در پــاش تــو خــواجــو
کــنــد گــاه ســخــن گــوهــر فــشــانـی
غزل شمارهٔ ۸۹۶
چــگــونــه سـرو روان گـویـمـت کـه عـیـن روانـی
نه محض جوهر روحی که روح جوهر جانی
کـدام سـرو کـه گـویـم بـراستی بتو ماند
کــه بــاغ ســرو روانــی و ســرو بـاغ روانـی
تـو آن نـئـی کـه تـوانـی کـه خـستگان بلا را
بـــکـــام دل بـــرســانــی و جــان بــلــب نــرســانــی
چـه جـرم رفـت کـه رفـتـی و در غـمم بنشاندی
چــه خــیــزد ار بــنــشــیــنـی و آتـشـم بـنـشـانـی
بــرون نـمـیروی از دل کـه حـال دیـده بـبـیـنـی
نــمــیکـشـی مـگـر از درد و حـسـرتـم بـرهـانـی
ز هـــر کـــه دل بــربــایــد تــو دل ربــاتــر ازوئــی
ز هـر چـه جـان بـفـزاید تو جان فزاتر از آنی
نــــهــــادهام ســــر خـــدمـــت بـــر آســـتـــان ارادت
گـرم بـلـطـف بـخـوانـی و گـر بـقـهـر بـرانی
اگــر امــان نــدهــد عــمـر و بـخـت بـاز نـگـردد
کــجــا بــصــبــر مــیــســر شـود حـصـول امـانـی
مــکــن مــلــامــت خــواجــو بـعـشـقـبـازی و مـسـتـی
کـه بـر کـنـاری و دانم که حال غرقه ندانی
غزل شمارهٔ ۸۹۷
ســــقــــی الــــلــــه ایــــام وصــــل الـــغـــوانـــی
عـــــلـــــی غـــــفـــــلــــة مــــن صــــروف الــــزمــــان
فــــلــــمــــا مــــررنــــا بــــربــــع الــــکــــواعـــب
جــــــنــــــانــــــی تـــــربـــــع روض الـــــجـــــنـــــان
خـوشـا طـرف بـسـتـان و فـصـل بـهاران
رخ دوســــــتــــــان و مــــــیدوســـــتـــــگـــــانـــــی
گــــل و گــــلـــشـــن و نـــغـــمـــه ارغـــنـــونـــی
صــــبــــح و صــــبــــوح و مــــی ارغــــوانـــی
ســـلـــیــمــی اتــت بــالــحــمــیــا صــبــوحــا
و تـــســقــی عــلــی شــیــم بــرق یــمــانــی
و فــــیــــهــــا نــــظــــرت و قــــد زل رجــــلـــی
و فــــــی زلــــــة الــــــرجــــــل مـــــالـــــی یـــــدان
گــلــی بــود نــورســتــه از بــاغ خـوبـی
ولـــــی ایـــــمـــــن از تــــنــــد بــــاد خــــزانــــی
چــو مــه در بــقــلــطـاق گـلـریـز چـرخـی
چـــو خـــورشـــیـــد در قـــرطـــهٔ آســمــانــی
تـــغـــنـــی الـــحـــمـــامــة فــی جــنــح لــیــل
و تـحـکـی الـصـبـا حـسـن صـوت الـاغـانـی
اشـــــــم روایـــــــح نـــــــور الـــــــخـــــــزامـــــــی
واصـــــبـــــوا الـــــیالـــــرنـــــد والــــاقــــحــــوان
روان بر فشان خواجو از آنکه شعرت
بـــــــــبـــــــــرد آب آب حـــــــــیـــــــــات از روانــــــــی
غـــنـــیـــمــت شــمــر عــیــش را بــا جــوانــان
کــه چـون شـد دگـر بـاز نـایـد جـوانـی
غزل شمارهٔ ۸۸۱
ای مـــــقـــــیـــــمـــــان درت را عـــــالـــــمـــــی در هـــــر دمــــی
رهـــــروان راه عـــــشـــــقـــــت هــــر دمــــی در عــــالــــمــــی
بـــا کـــمـــال قـــدرتـــت بـــر عـــرصـــهٔ مـــلــک قــدم
هــــر تــــف آتــــش خــــلــــیــــلـــی هـــر کـــف خـــاک آدمـــی
طـــور ســـیـــنـــا بـــا تـــجـــلـــی جـــمــالــت ذرهئــی
پـــور ســـیـــنـــا در بـــیـــان کـــبـــریـــایـــت ابـــکـــمــی
کـاف و نـون از نـسـخـهٔ دیـوان حـکـمـت نـکـتـهئی
بــحــر و کــان از مــوج دریــای عــطــایــت شــبـنـمـی
از قدم دم چون توانم زد که در راه تو هست
ز اول صـــــبـــــح ازل تـــــا آخـــــر مـــــحـــــشـــــر دمــــی
ای بـــتـــیـــغ ابـــتـــلـــایـــت هـــر شـــکـــاری شـــبـــلـــئـــی
وی بــــمــــیــــدان بــــلــــایــــت هــــر ســــواری ادهــــمـــی
تـــشـــنـــگــانــرا از تــو هــر زهــری و رای شــربــتــی
خــســتــگــانــرا از تــو هــر زخــمــی بـجـای مـرهـمـی
رفــتــه هــر گــامــی بــعـزم طـور قـربـت مـوسـیـئـی
خــورده هــر جــامــی ز دســت سـاقـی شـوقـت جـمـی
هـــر بــتــی در راهــت از روی حــقــیــقــت کــعــبــهئــی
هـــر نـــمـــی از نـــاودان چـــشـــم خـــواجـــو زمــزمــی
غزل شمارهٔ ۸۸۲
روی تو گر بدیدمی جان بتو بر فشاندمی
صــبــرم اگــر مـدد شـدی دل ز تـو واسـتـانـدمـی
چــون تــو درآمــدی اگــر غــرقــهٔ خــون نــبــودمـی
بـس کـه گـهـر بـدیدگان در قدمت فشاندمی
کـاج نـراندی ای صنم توسن سرکش از برم
تــا ز دو دیــده در پــیـت خـون جـگـر نـرانـدمـی
پـــای دل رمـــیـــده گـــر بـــاز بـــدســـتـــم آمـــدی
تـرک تـو کـردمی و خویش از همه وا رهاندمی
نـــوک قـــلـــم بـــســـوخـــتــی از دل ســوزنــاک مــن
گـــرنـــه ز دیـــده دمـــبـــدم آب بــرو چــکــانــدمــی
ضــعــف رهــا نــمــیکــنــد ورنــه ز آه صــبــحـدم
شــعــلــه فـروز چـرخ را مـشـعـلـه وانـشـانـدمـی
خـــواجـــو اگـــر چــو دود دل دســت در آه مــن زدی
گـر بـزمـیـن فـرو شـدی بـر فلکش رساندمی
غزل شمارهٔ ۸۸۳
حــریــفــان مــسـت و مـدهـوشـنـد و شـادروان خـراب از مـی
مـن از بـادام سـاقـی مـسـت و مـسـتـان مـسـت خواب از می
چــنــان کــز ابــر نــیــســانــی نــشــیــنــد ژالــه بــر لــالــه
ســـمــن عــارض پــدیــد آیــد ز گــلــبــرگــش گــلــاب از مــی
تـنـش تـابـنـده در دیـبـا چـو مـی در سـاغـر از صـفـوت
رخــش رخــشــنــده در بــرقــع چــو آتـش در نـقـاب از مـی
شب تاری تو پنداری که خور سر برزد از مشرق
کـــــه روشـــــن بـــــاز مــــیدانــــد فــــروغ آفــــتــــاب از مــــی
تـرا گـفـتـم کـه چـون مـسـتـم ز مـن تخفیف کن جامی
چـه تـلـخـم مـیدهـی سـاقـی بـدیـن تـیـزی جـواب از مـی
بــســاز ای بــلــبــل خــوشــخــوان نـوائـی کـان مـه مـطـرب
چـــنـــان مـــســـتــســت کــز مــســتــی نــمــیدانــد ربــاب از مــی
چـو گـل سـلـطـان بـسـتـانـسـت بـلـبـل سـر مـپیچ از گل
چـــو مـــی آئـــیـــنـــه جـــانـــســـت خـــواجــو رخ مــتــاب از مــی
بــــبــــنــــد ای خــــادم ایــــوان در خـــلـــوتـــســـرا کـــامـــشـــب
حــریــفــان مــسـت و مـدهـوشـنـد و شـادروان خـراب از مـی
غزل شمارهٔ ۸۸۴
بــادهٔ گــلــگــون مــرا و طــلــعـت سـلـمـی
شــــربــــت کــــوثـــر تـــرا و جـــنـــت اعـــلـــی
صحبت شیرین طلب نه حشمت خسرو
مـهـر نـگـاریـن گـزیـن نـه مـلـکـت کـسری
دیـــو بـــود طـــالـــب نـــگــیــن ســلــیــمــان
طــــفــــل بــــود در هـــوای صـــورت مـــانـــی
چــنــد کــنــی دعـوتـم بـتـقـوی و تـوبـه
خـیـز کـه ما کردهایم توبه ز تقوی
از سـرمـسـتـی کـشـیـدهایم چو مجنون
رشـــتـــهٔ جــان در طــنــاب خــیــمــهٔ لــیــلــی
زلــف کــژش بــیـن فـتـاده بـر رخ زیـبـا
راسـت چـو ثعبان نهاده در کف موسی
عـقـل تـصـور نـمـیکـنـد که توان دید
صــورت خــوبــش مــگــر بــدیــده مــعـنـی
مــوســی جــان بــر فــراز طــور مــحــبــت
دیـــده ز رویـــش فـــروغ نــور تــجــلــی
بــوی عــبــیــرســت یــا نــســیــم بــهـاران
بــاغ بــهــشــتــســت یــا مــنــازل ســلــمـی
یــاد بــود چــون تــو در مــحـاوره آئـی
بـــا لـــب لـــعـــلـــت حـــکـــایـــت دم عـــیــســی
راه نــدارد بــکــوی وصــل تـو خـواجـو
دســـت گـــدایـــان کـــجـــا رســد بــتــمــنــی
غزل شمارهٔ ۸۸۵
ای از حــــیــــای لــــعــــل لــــبــــت آب گــــشــــتـــه مـــی
خــورشــیــد پـیـش آتـش روی تـو کـرده خـوی
در مــصــر تــا حــکــایــت لــعــل تــو گـفـتـهانـد
در آتــــشــــســــت شــــکـــر مـــصـــری بـــســـان نـــی
شـور تـو در سـر مـن شـوریده تا بچند
داغ تـــو بـــر دل مـــن دلــخــســتــه تــا بــکــی
در آرزوی لـــعـــل تــو بــیــنــم کــه هــر نــفــس
جــانــم چــو جــام مــی بــه لــب آیــد هــزار پــی
صبحست و ما چو نرگس مست تو در خمار
قــم واســقــنـا الـمـدامـة بـالـصـبـح یـا صـبـی
دلـرا کـه همچو تیر برون شد ز شست ما
ســــــوی کـــــمـــــان ابـــــرویـــــت آوردهایـــــم پـــــی
از مـــا گــمــان مــبــر کــه تــوانــی شــدن جــدا
زانـــــرو کـــــه آفــــتــــاب نــــگــــردد جــــدا ز فــــی
مــجــنــون گــرش بــخــیــمــه لــیــلــی دهـنـد راه
تـــا بـــاشـــدش حـــیــات نــیــایــد بــرون ز حــی
گـــل را چـــه غــم ز زاری بــلــبــل کــه در چــمــن
او را هـــــزار عـــــاشـــــق زارســـــت هـــــمـــــچـــــو وی
خـواجـو بـوقـت صـبـح قـدح کـش کـه آفتاب
مــــانــــنــــد ذره رقــــص کــــنــــد از نـــشـــاط مـــی
غزل شمارهٔ ۸۸۶
ز تــــو بــــا تـــو راز گـــویـــم بـــه زبـــان بـــیزبـــانـــی
بــه تــو از تــو راه جــویـم بـه نـشـان بـینـشـانـی
چــه شــوی ز دیــده پــنـهـان کـه چـو روز مـینـمـایـد
رخ هـــــــمـــــــچــــــو آفــــــتــــــابــــــت ز نــــــقــــــاب آســــــمــــــانــــــی
تـــو چـــه مـــعـــنـــی لـــطــیــفــی کــه مــجــرد از دلــیــلــی
تـــو چـــه آیـــتـــی شـــریـــفـــی کـــه مـــنـــزه از بــیــانــی
ز تــو دیــده چــون بــدوزم کــه تـویـی چـراغ دیـده
ز تـــو کــی کــنــار گــیــرم کــه تــو در مــیــان جــانــی
هـمـه پـرتـو و تـو شـمـعـی هـمـه عـنـصر و تو روحی
هـمـه قـطـره و تـو بـحـری هـمـه گـوهـر و تو کانی
چـو تـو صـورتـی نـدیـدم هـمـه مـو بـه مـو لـطـایف
چو تو سورتی نخواندم همه سر به سر معانی
بــه جــنــایــتــم چــه بــیــنــی بــه عـنـایـتـم نـظـر کـن
کـــه نـــگــه کــنــنــد شــاهــان ســوی بــنــدگــان جــانــی
بـــه جـــز آه و اشـــک مــیــگــون نــکــشــد دل ضــعــیــفــم
بــــــه ســــــمــــــاع ارغــــــنــــــونـــــی و شـــــراب ارغـــــوانـــــی
دل دردمـــنـــد خـــواجـــو بـــه خـــدنـــگ غـــمـــزه خـــســتــن
نـــه طـــریـــق دوســتــان اســت و نــه شــرط مــهــربــانــی
غزل شمارهٔ ۸۸۷
خـرامـنـده سـروی بـه رخ گـلـسـتـانـی
فــروزنــده مــاهــی بــه لــب دلــســتـانـی
بهشتی به رخسار و در حسن حوری
جــهــانــی بــه خـوبـی و در لـطـف جـانـی
نـه حـور بـهـشـت از طـراوت بـهـشـتـی
نــــه ســــرو روان از لــــطــــافـــت روانـــی
بـه بـالـا بـلـنـدی بـه یـاقـوت قـنـدی
بـه گـیـسـو کـمـندی به ابرو کمانی
ز مــــشــــک خـــتـــن بـــر عـــذارش غـــبـــاری
ز شــعـر سـیـه بـر رخـش طـیـلـسـانـی
در آشـــفـــتـــگـــی زلـــفـــش آشــوب شــهــری
لــبــش در شـکـر خـنـده شـور جـهـانـی
بــه هــنــگـام دل بـردن آن چـشـم جـادو
تـــوانـــائـــی و خـــفــتــه چــون نــاتــوانــی
چــو هــنــدو ســر زلــفــش آتــش نـشـیـنـی
چــو کــوثــر لــب لــعــلــش آتــش نـشـانـی
ســـفـــر کـــرد خـــواجــو ز درد جــدائــی
فــرو خــوانــد بــر دوســتــان داسـتـانـی
غزل شمارهٔ ۸۸۸
چـــون نـــداری جـــان مـــعـــنـــی مـــعـــنـــی جــانــرا چــه دانــی
چــون نــدیــدی کــان گــوهــر گــوهــر کــانــرا چــه دانـی
هــر کــه او گــوهـر شـنـاسـد قـیـمـت جـوهـر شـنـاسـد
گـــوهـــر کـــانـــرا نـــدیـــده جـــوهـــر جــانــرا چــه دانــی
تــا تــرا شــوری نــبــاشــد لــذت شــیــریــن چـه یـابـی
تـــا تـــرا دردی نـــبـــاشـــد قـــدر درمـــانـــرا چـــه دانــی
چــــون ســــر مـــیـــدان نـــداری پـــای دریـــکـــران چـــه آری
چـــون رخ مـــردان نـــدیـــدی مـــرد مـــیـــدان را چـــه دانـــی
خـــدمـــت دربـــان نـــکـــرده رفــعــت ســلــطــان چــه جــوئــی
طــــاق ایــــوانـــرا نـــدیـــده اوج کـــیـــوانـــرا چـــه دانـــی
چـون تـو سـرگـردان نگشتی منکر گوی از چه گردی
چــون تــو در مــیــدان نــبـودی حـال چـوگـانـرا چـه دانـی
گرنه چون پروانه سوزی شمع را روشن چه بینی
ورنـه زیـن پـیمانه نوشی شرط و پیمانرا چه دانی
صـــبـــر ایـــوبـــی نـــکـــرده درد را درمـــان چـــه خــواهــی
حـــزن یـــعـــقـــوبـــی نــدیــده بــیــت احــزانــرا چــه دانــی
چــون دم عــیــسـی نـدیـدی گـفـتـهٔ خـواجـو چـه خـوانـی
چــون یــد بــیــضــا نــدیــدی پــور عــمـرانـرا چـه دانـی
غزل شمارهٔ ۸۵۶
گــل ســوری دگــر بــجــلــوه گـری
مــیکــنــد صــیــد بــلــبــل ســحـری
بــــطــــراوت ســــمــــن رخـــان چـــمـــن
مـــیبـــرنـــد آب لـــالــه بــرگ طــری
بــوی گــیــســوی یــار مــیشــنــوم
یـــا نـــســـیـــم بـــنـــفـــشــهٔ طــبــری
گـــل بـــســـتـــان فـــروز دم نــزنــد
پـیـش رخـسـار او ز خـوش نـظـری
بر درش بسکه دوست میخوانم
دوســـت مـــیخـــوانــدم بــکــبــک دری
چــون نــویــســم حـدیـث لـعـل لـبـش
قـــصـــب جـــامـــهام شــود شــکــری
پـیـش چـشمش حدیث نرگس مست
بـــود آهـــو و عـــیـــن بــی بــصــری
مـــردم چـــشـــمـــم افـــکــنــد بــر زر
دمـــــبـــــدم لــــعــــل پــــارهٔ جــــگــــری
روزم از شـــب نـــمــیشــود روشــن
بـــی رخ و زلـــف او ز بـــیـــخـــبـــری
دیـــــو در اعـــــتـــــقـــــاد مـــــن آنــــســــت
کـــه مــرا مــنــع مــیکــنــد ز پــری
عـمـر خـواجـو بـزخم تیر فراق
گـــشـــت دور از جـــمــال او ســپــری
غزل شمارهٔ ۸۵۷
چـو چـشـم مـسـت تـو بـا خـواب مـیکـنـد بازی
دو چـــشـــم مـــن هـــمـــه بـــا آب مـــیکـــنــد بــازی
چنین که غمزهٔ شوخ تو مست و مخمورست
چــــرا بــــگــــوشــــهٔ مــــحــــراب مــــیکـــنـــد بـــازی
بــــبــــیــــن کــــه آهــــوی روبــــاه بــــاز صــــیـــادت
چــــگــــونــــه بــــا دل اصـــحـــاب مـــیکـــنـــد بـــازی
چــو خــون چـشـم مـن آمـد بـجـوش از آنـرویـسـت
کـــه بـــا ســرشــک چــو عــنــاب مــیکــنــد بــازی
ز زیـــر پـــهـــلـــوی پـــر خـــار مـــن چـــه غــم دارد
کــســی کــه بـر سـر سـنـجـاب مـیکـنـد بـازی
بــــیــــا کــــه زلــــف رســــن بــــاز هـــنـــدو آســـایـــت
شـــــبـــــی دراز بـــــمــــهــــتــــاب مــــیکــــنــــد بــــازی
دلـــم ز بـــیـــخـــردی هـــمـــچـــو طـــفـــل بــازیــگــر
بــــدان کــــمــــنــــد رســـن تـــاب مـــیکـــنـــد بـــازی
تـفـرجـیـسـت کـه شـب بـاز طـرهات هـمـه شـب
بـــنـــور شـــمـــع جـــهـــانـــتـــاب مـــیکـــنـــد بــازی
عــــجــــب ز مــــردم بـــحـــریـــن دیـــدهات خـــواجـــو
کــــه در مــــیــــانــــهٔ غــــرقــــاب مــــیکـــنـــد بـــازی
غزل شمارهٔ ۸۵۸
مـیـا در قـلـب عـشـق ایـدل کـه بـازی نـیـسـت جـانـبازی
مـکـن بـر جـان خـویـش آخـر ز راه کـین کمین سازی
هـمـان بـهـتـر کـه بـاز آئـی از ایـن پـرواز بیحاصل
که کبک خسته نتواند که با بازان کند بازی
چـو مـیسوزیم و میسازیم همچون عود در چنگت
چـــرا ای مـــطــرب مــجــلــس دمــی بــا مــا نــمــیســازی
چـه بـاشـد چـون مـن نـالان بضربت گشتهام قانع
اگـر یـک نـوبـتـم در بـرکـشـی چـون سـاز و بنوازی
دلــم را گـر نـمـیخـواهـی کـه سـوزی ز آتـش سـودا
ز خــــال عــــنــــبـــریـــن فـــلـــفـــل چـــرا بـــر آتـــش انـــدازی
بـــر افـــروزی روان حـــســـن اگـــر عـــارض بــرافــروزی
بـــر انـــدازی بـــنـــای عـــقـــل اگـــر بـــرقــع بــرانــدازی
چـــرا بـــایـــد کـــه خـــون عــالــمــی ریــزی و عــالــم را
ز مــــردم بــــاز پــــردازی و بــــا مــــردم نــــپـــردازی
نــبــاشــد عــیـب اگـر گـردم قـتـیـل چـشـم خـونـخـوارت
کـه هـم روزی شـهـیـد آیـد بـه تـیـغ کافران غازی
بــتــرک جـان بـگـو خـواجـو گـرت جـانـانـه مـیبـایـد
کـه در مـلـکـی نـشـایـد کـرد سـلـطـانـی بـه انـبـازی
غزل شمارهٔ ۸۵۹
گــــرفــــتــــمــــت کـــه بـــگـــیـــرم عـــنـــان مـــرکـــب تـــازی
کــجــا روم کــه فــرس بــر مــن شــکــسـتـه نـتـازی
تــو شــاهــبــازی و دانــم کــه تــیــهــوان نــتــوانــنــد
کــــه در نـــشـــیـــمـــن عـــنـــقـــا کـــنـــنـــد دعـــوی بـــازی
شـــبـــان تـــیـــره بـــســـی بـــردهام بـــخـــر و روزی
شــــبــــی چــــو زلــــف ســــیـــاهـــت نـــدیـــدهام بـــدرازی
ضرورتست که پیشت چو شمع سوزم و سازم
گــرم چــو شــمــع بـسـوزی ورم چـو عـود بـسـازی
مــرا بــضــرب تــو چـون چـنـگ سـرخـوشـسـت ولـیـکـن
تــــو دانــــی ار بــــزنــــی حــــاکــــمــــی و گـــر بـــنـــوازی
بـــدوســـتــی کــه چــو دل قــلــب و نــادرســت نــیــایــم
گــــرم در آتــــش ســــوزنـــده هـــمـــچـــو زر بـــگـــدازی
بـخـون بـشـوی مـرا چـون قـتـیـل تـیـغ تـو گـشتم
کــه در شــریــعــت عــشــقــت شــهــیـد بـاشـم و غـازی
چـــو روشـــنـــســـت کـــه نـــور بـــقـــا ثـــبـــات نـــدارد
بــه نــاز خـویـش و نـیـاز مـن شـکـسـتـه چـه نـازی
فـــدای جـــان تـــو خــواجــو اگــر قــتــیــل تــو گــردد
ولـــی بـــقـــتــل وی آن بــه کــه دســت خــویــش نــیــازی
غزل شمارهٔ ۸۶۰
ســحــر چـون بـاد عـیـسـی دم کـنـد بـا روح دمـسـازی
هـــزار آوا شـــود مـــرغ ســـحـــر خـــوان از خـــوش آوازی
بــــده آبــــی و از مـــســـتـــان بـــیـــامـــوز آتـــش انـــگـــیـــزی
بــــزن دســــتــــی و از رنـــدان تـــفـــرج کـــن ســـرانـــدازی
ز پــیــمــان بــگــذر ای صـوفـی و درکـش بـادهٔ صـافـی
کـه آن بـهـتـر کـه مـسـتـانـرا کـنـد پـیـمـانـه دمسازی
دریــن مــدت کــه از یــاران جــدا گـشـتـیـم و غـمـخـواران
تـــوئـــی ای غـــم کــه شــب تــا روز مــا را مــحــرم رازی
چـــو آن مـــهـــوش نـــمـــیآرم پـــریـــروئـــی بـــه زیـــبــائــی
چـــو آن لــعــبــت نــمــیبــیــنــم گــلــنــدامــی بــه طــنــازی
مــرا تــا جــان بــود در تــن ز پــایــت بــرنــدارم ســر
گـــر از دســـتـــم بـــری بـــیـــرون و از پــایــم درانــدازی
کـسـی کـو را نـظـر بـاشـد بـروی چـون تـو منظوری
خـیـالـسـت ایـن کـه تـا بـاشـد کـنـد تـرک نظر بازی
چـــــــرا از طـــــــرهآمــــــوزی ســــــیــــــهکــــــاری و طــــــراری
چـــرا از غـــمـــزهگـــیـــری یـــاد خـــونـــخـــواری و غـــمــازی
تـو خـود بـا مـا نـپـردازی و بـی روی تـو هـر سـاعت
کــــــنــــــد جــــــانــــــم ز دود دل هـــــوای خـــــانـــــه پـــــردازی
چو کشتی ضایعم مگذار و چون باد از سرم مگذر
کـــه نــگــذارد شــهــیــدان را مــیــان خــاک و خــون غــازی
سـر از خـنـجـر مـکـش خـواجـو اگـر گـردنـکـشی خواهی
کـــه پـــای تـــیــغ بــایــد کــرد مــردانــرا ســرانــدازی
غزل شمارهٔ ۸۶۱
اگـر تـو عـشـق نـبـازی بـعمر خویش چه نازی
کـه کـار زنـدهدلـان عـشـق بازی است نه بازی
مـــرا بـــجـــور رقــیــبــان مــران ز کــوی حــبــیــبــان
درون کــعــبــه چــه بــاک از مــخــالـفـان حـجـازی
مــیــان حــلــقــهٔ رنــدان مــگــو ز تــوبــه و تـقـوی
بــیــان عــشــق حــقــیــقــی مــجــو ز عـشـق مـجـازی
مــــکــــن مــــلــــامــــت رامــــیـــن اگـــر مـــلـــازم ویـــســـی
مــــبــــاش مـــنـــکـــر مـــحـــمـــود اگـــر مـــقـــر ایـــازی
بمیر بر سر کویش گرت بود سر کویش
کـه پـیـش اهـل حـقـیـقـت شـهـیـد باشی و غازی
کــنــنــد گـوشـهنـشـیـنـان کـنـج خـلـوت چـشـمـم
هـــزار مـــیـــخـــی مــژگــان بــخــون دیــده نــمــازی
بـه تـیـرگـی و درازی شـبـی چـو دوش نـدیـدم
اگـــر چـــه زلــف تــو از دوش بــگــذرد بــدرازی
مــــتــــاب روی ز مــــهــــر ار چــــه آفــــتــــاب مــــنــــیــــر
بـحـسـن خـویـش مـناز ار چه در تنعم و نازی
بـزیـر پـای تـو خـواجو اگر چه مور بمیرد
تـــرا خـــبـــر نـــبـــود بـــر فـــراز ابـــرش تــازی
اگـــر چـــه بـــلـــبـــل بـــاغ مـــحـــبـــتــســت ولــیــکــن
مــگـس چـگـونـه کـنـد پـیـش بـاز دعـوی بـازی
غزل شمارهٔ ۸۶۲
صــــبــــح وصــــل از افــــق مــــهــــر بــــر آیــــد روزی
ویــــن شـــب تـــیـــرهٔ هـــجـــران بـــســـر آیـــد روزی
دود آهـــــی کــــه بــــر آیــــد ز دل ســــوخــــتــــگــــان
گــــــــرد آئــــــــیــــــــنــــــــهٔ روی تـــــــو در آیـــــــد روزی
هــر کــه او چـون مـن دیـوانـه ز غـم کـوه گـرفـت
ســـیـــلـــش از خـــون جــگــر بــر کــمــر آیــد روزی
وانــکــه او ســیــنــه نـسـازد سـپـر نـاوک عـشـق
تــــیــــر مــــژگـــان تـــواش بـــر جـــگـــر آیـــد روزی
مـــیرســـانـــم بــفــلــک نــالــه و مــیتــرســم از آن
کــــــه دعــــــای ســــــحـــــرم کـــــارگـــــر آیـــــد روزی
عـاقـبـت هـر کـه کـنـد در رخ و چشم تو نگاه
هیچ شک نیست که بیخواب و خور آید روزی
هــســت امــیـدم کـه ز یـاری کـه نـپـرسـد خـبـرم
خـــــبـــــری ســـــوی مـــــن بـــــیـــــخـــــبـــــر آیــــد روزی
بــفــکــنـم پـیـش رخـش جـان و جـهـان را ز نـظـر
گـــــرم آن جـــــان جـــــهـــــان در نـــــظـــــر آیـــــد روزی
هـمـچـو خـواجو برو ای بلبل و با خار بساز
کـــــه گـــــل بـــــاغ امـــــیـــــدت بـــــبـــــر آیـــــد روزی
غزل شمارهٔ ۸۶۳
ای آفــــــــــتــــــــــاب رویــــــــــت در اوج دلـــــــــفـــــــــروزی
وی تــیــر چــشــم مــســتــت در عـیـن دیـده دوزی
در چــنــگ آرزویــت ســوزم چــو عـود و سـازم
چون چنگم ار بسازی چون عودم ار بسوزی
رفــــتــــیــــم و روز وصــــلـــت روزی نـــبـــود مـــا را
یـــــا رب شـــــب جــــدائــــی کــــس را مــــبــــاد روزی
ای شـمـع جـمـع مـسـتـان بـخـرام در شبستان
تـا بـزم مـیپـرسـتـان از چـهـره بر فروزی
گـفـتـی شـبـی که وصلم هم روزی تو باشد
ای روز وصـــــــل جـــــــانـــــــان آخـــــــر کـــــــدام روزی
در نــیــم شــب بــرآیــد صــبــح جـهـان فـروم
گــر نــیــم شــب در آیــد خـورشـیـد نـیـم روزی
گـل گـر چـه از لـطافت بستان فروز باشد
نــبــود چــو آن ســمـنـبـر در بـوسـتـان فـروزی
خـواجـو بـچـشـم مـعـنـی کی نقش یار بینی
تـا چـشـم نـقـش بـیـن را ز اغـیار بر ندوزی
غزل شمارهٔ ۸۶۴
در دلــم بـود کـزیـن پـس نـدهـم دل بـکـسـی
چـــکـــنـــم بـــاز گـــرفـــتـــار شــدم در هــوســی
نــفــس صــبــح فــرو بــنــدد از آه ســحــرم
گـر شـبـی بـر سـر کوی تو برآرم نفسی
بــجــهــانــی شــدم از دمــدمــهٔ کــوس رحــیــل
کــه کــنــون راضــیــم از دور بــبــانـگ جـرسـی
نــیـسـت جـز کـلـک سـیـه روی مـرا هـمـسـخـنـی
نــیــســت جــز آه جــگــر ســوز مــرا هــمـنـفـسـی
عـــاقـــبـــت کـــام دل خـــویـــش بــگــیــرم ز لــبــت
گــر مــرا بـر سـر زلـف تـو بـود دسـتـرسـی
بـر سـر کـوت نـدارم سر و پروای بهشت
زانـکـه فردوس برین بیتو نیرزد بخسی
تــشـنـه در بـادیـه مـردیـم بـاومـیـد فـرات
وه که بگذشت فراتم ز سر امروز بسی
هــر کــســی را نــرســد از تــو تــمـنـای وصـال
آشـیـان بـر ره سـیـمـرغ چـه سـازد مـگـسـی
خـیـز خـواجـو که گل از غنچه برون میآید
بـلـبـلـی چـون تو کنون حیف بود در قفسی
غزل شمارهٔ ۸۶۵
تــو چــون قــربــان نــمــیگــردی کــجــا هـمـکـیـش مـا بـاشـی
بــتــرک خــویــش و بــیـگـانـه بـگـو تـا خـویـش مـا بـاشـی
اگـــــــر دردت شـــــــود درمــــــان عــــــلــــــاج رنــــــج مــــــا گــــــردی
وگـــــر زخـــــمـــــت شـــــود مـــــرهـــــم روان ریــــش مــــا بــــاشــــی
حـــــــیـــــــات جـــــــاودان یـــــــابـــــــی اگـــــــر در راه مـــــــا مــــــیــــــری
بـــــرآری نـــــام ســـــلــــطــــانــــی اگــــر درویــــش مــــا بــــاشــــی
تــو چــون جــانــی هــمــان بــهــتـر کـه از مـا سـیـر بـرنـائـی
تو چون شمعی چنان خوشتر کزین پس پیش ما باشی
اگـــــــر خـــــــون دل از مـــــــژگـــــــان بـــــــریــــــزی آب خــــــود ریــــــزی
وگـــر زهـــر از لـــب خـــنـــجـــر نـــنـــوشـــی نـــیـــش مــا بــاشــی
جــــهــــانــــداران نــــهــــنــــدت عــــیــــد اگــــر قــــربــــان مـــا گـــردی
کــــمــــانــــداران کــــنــــنـــدت زه اگـــر در کـــیـــش مـــا بـــاشـــی
بــرو خــواجــو کـه بـدنـامـان ز نـیـک و بـد نـیـنـدیـشـنـد
تــو بــد نــامــی عــجــب دارم کــه نــیـک انـدیـش مـا بـاشـی
غزل شمارهٔ ۸۴۶
هــیــچ شــکـر چـو آن دهـان دیـدی
هــیــچ تــنــگ شـکـر چـنـان دیـدی
آن زمـــانـــت کـــه در کـــنـــار آمـــد
جــز کــمــر هـیـچ در مـیـان دیـدی
در چمن همچو شمع مجلس ما
طـــوطـــئـــی آتـــشـــیــن زبــان دیــدی
راســـــتــــی را شــــمــــائــــل قــــد او
هـیـچ در سـرو بـوسـتـان دیـدی
دل ربـــــاتـــــر ز زلــــف و عــــارض او
شـاخ سـنـبـل بـر ارغـوان دیدی
در فـغـانـم ز دسـت قـاتل خویش
کـشـتـه را هـیچ در فغان دیدی
هـمـچـو غـرقـاب عـشق او خواجو
هـــیـــچ دریـــای بـــیـــکـــران دیــدی
غزل شمارهٔ ۸۴۷
چه خوش باشد دمی با دوستداری
نــــشــــســــتـــه در مـــیـــان لـــالـــه زاری
اگــــر نــــبـــود نـــســـیـــم زلـــف خـــوبـــان
نـــرویـــد گـــلـــبـــنـــی بـــر جـــویـــبــاری
وگـــر ســـودای گـــلـــرویـــان نـــبـــاشــد
نــخــوانــد بــلــبــلـی بـر شـاخـسـاری
کـــــنـــــارم زان از آب دیــــده دریــــاســــت
کــه هــجــران را نــمــیبــیـنـم کـنـاری
خــیــالــی گــشــتــم از عــشـقـش ولـیـکـن
نــــــدارم جــــــز خــــــیــــــالـــــش راز داری
فـراق جـان ز تـن آن لـحـظـه بـاشـد
کــــه یــــاری دور مــــیمـــانـــد ز یـــاری
نـشـایـد گـفت خواجو پیش هر کس
غـــم عــشــقــش مــگــر بــا غــمــگــســاری
غزل شمارهٔ ۸۴۸
تــو آن مــاه زهــره جــبــیــنــی و آن ســرو لـالـه عـذاری
کـه بـر لـالـه غـالـیه سائی و از طره غالیه باری
عـقـیـقـسـت یـا لـب شـیـریـن عـذارسـت یـا گـل و نـسرین
جـمـالـسـت یـا مـه و پـرویـن گلالهست یا شب تاری
گــهــی مــیکــشــی بــفـریـبـم گـهـی مـیکـشـی بـعـتـابـم
چـه کـردم کـه بـا مـن مـسـکـیـن طـریـق وفـا نسپاری
جـدائـی ز مـن چـه گـزیـنـی چـو دانـی کـه صـبـر نـدارم
وفـا از تـو چـشم چه دارم چو دانم که مهر نداری
خــوشــا بــر تــرنــم بــلــبــل صــبــوحـی و جـام لـبـالـب
خـوشـا بـا بـتـان سـمـن رخ حـریـفـی و باده گساری
ز اوصــاف حــور بــهــشــتــی نــشـان داده لـعـبـت سـاقـی
ز انـــفـــاس گـــلــشــن رضــوان خــبــر داده بــاد بــهــاری
چو خواهد چه زهد فروشی چو از جام می نشکیبی
ز خـــوبــان کــنــاره چــه گــیــری چــو در آرزوی کــنــاری
غزل شمارهٔ ۸۴۹
یـــــا بـــــاری الــــبــــرایــــا یــــا زاری الــــذراری
یـــا راعـــی الـــرعـــایــا یــا مــجــری الــجــواری
ســـلـــطــان بــی وزیــری دیــان بــینــظــیــری
قـــهـــار ســـخــتــگــیــری ســتــار بــردبــاری
روق الــغــصــون صــنــعــا زیــنــت کــالــغـوانـی
ورق الــطــیــور شــوقــا تــوجــت کـاقـمـاری
ســرو از تــو در تـمـایـل در کـلـه ربـیـعـی
مـرغ از تـو در تـرنم بر سرو جویباری
یـــا واهـــب الـــعـــطـــایـــا یـــا دافـــع الــبــلــایــا
یــا غــافــر الــخـطـایـا یـا مـسـری الـسـواری
عـکـسـی فـکـنـده نـورت بـر شـمع آسمانی
بــوئــی نــهــاده لــطـفـت در نـافـه تـتـاری
ذخـر الـقـروم تـجـبـی مـن سـبـیـک الـسـبایا
لــبــسالــجــنــان تـکـسـوا مـن بـرک الـبـراری
از نـار نـور بـخـشـی وز باد عطر سائی
وز خــــاک زر فــــشــــانــــی وز آب گـــوهـــر آری
اعـــلـــیـــت کـــل یـــوم عـــنــد الــصــبــاح نــورا
نـــقـــع الـــظـــلــام جــلــی مــن غــرة الــنــهــاری
خـواجـه بتحفه پیشت نزلی دگر نیارد
جز حسرت و ندامت جز جرم و شرمساری
غزل شمارهٔ ۸۵۰
آب رخ مـــــــا بـــــــری و بـــــــاد شـــــــمــــــاری
خــــــون دل مــــــا خــــــوری و بــــــاک نــــــداری
دســت نــگــاریــن بــروی مــا چــه فــشـانـی
سـاعـد سـیـمـیـن بـخـون مـا چـه نـگاری
دل بـــســـر زلـــف دلــکــش تــو ســپــردیــم
گر چه تو با هیچ خسته دل نسپاری
ایـــنـــهـــمـــه دلـــهـــا بـــری ز دســـت ولــیــکــن
خــــاطــــر دلــــدادهئــــی بـــدســـت نـــیـــاری
چـــنــد کــنــی خــواریــم چــو جــان عــزیــزی
شــرط عــزیـزان نـبـاشـد ایـنـهـمـه خـواری
گــر چــه اســیــر تــو در شــمـار نـیـایـد
هــیــچــکــســی را بــهــیــچ کــس نـشـمـاری
بــر ســر ره کــشــتــگــان تــیــغ جـفـا را
بــــگــــذری و در مــــیــــان خــــون بــــگـــذاری
ایـــن نـــه طـــریـــق مـــحـــبـــتـــســـت و مــودت
ویـــن نـــبـــود شـــرط دوســـتـــدای و یــاری
دمـــبـــدم از فــرقــت تــو دیــدهٔ خــواجــو
ســــیــــل بــــرانــــد بـــســـان ابـــر بـــهـــاری
غزل شمارهٔ ۸۵۱
ای دلــــم بــــســــتــــه ز زلــــف ســــیــــهـــت زنـــاری
نـــافـــهٔ مـــشـــک تـــتــار از ســر زلــفــت تــاری
خط مشکین تو از غالیه بر صفحهٔ ماه
گــرد آن نــقــطــهٔ مــوهــوم کــشــد پــرگــاری
بــر گــل عــارضــت آن خــال ســیــاه افــتـادسـت
هــمــچـو زنـگـی بـچـهئـی بـر طـرف گـلـزاری
گــر کــســی بـرخـورد از لـعـل لـبـت اولـی مـن
ور دل از دســـــت رود در ســــر زلــــفــــت بــــاری
کــار زلــف ســیــهــت گــر بــدلــم در بـنـدسـت
ســهــل بــاشــد اگــرش زیــن بــگـشـایـد کـاری
دلـــم آن طـــره هـــنـــدو بــســیــه کــاری بــرد
چــون فــتــادم مــن بــیـدل بـه چـنـان طـراری
نـرگـس مـسـت تـو گـر باده چنین پیماید
نـیـسـت مـمـکـن کـه ز مـجـلس برود هشیاری
گـــرهـــی از شـــکـــن زلـــف چـــلـــیـــپــا بــگــشــای
تــا بــهــر مــوی بــبــنــدم پــس ازیــن زنــاری
ظـاهـر آنـسـت کـه ضـایـع گـذرد عـمـر عزیز
مــگــر آن دم کــه بــرآری نــفــســی بــا یـاری
مــیــل خــاطـر بـگـلـسـتـان نـکـشـد خـواجـو را
اگــــرش دســـت دهـــد طـــلـــعـــت گـــلـــرخـــســـاری
غزل شمارهٔ ۸۵۲
ای نــــفــــس مــــشـــک بـــیـــز بـــاد بـــهـــاری
غـــالـــیـــه بـــوئـــی مـــگـــر نــســیــم نــگــاری
بر سر زلفش گذشتهئی که بدینسان
نـــافـــه گـــشـــائـــی کـــنــی و مــشــک نــثــاری
جـــــان گـــــرامـــــی فـــــدای خــــاک رهــــت بــــاد
کــــز مــــن مـــســـکـــیـــن قـــدم دریـــغ مـــداری
گــــر گــــذری بــــاشــــدت بــــمـــنـــزل آن مـــاه
لـــطـــف بـــود گـــر پـــیـــام مـــن بــگــذاری
گـو چـه شـود گـر خـلاف قول بد اندیش
کــــام دل ریــــش ایــــن شـــکـــســـتـــه بـــرآری
ای ز ســــر زلــــف مــــشــــکــــســــای مــــعــــنــــبـــر
بــــر ســـر آتـــش نـــهـــاده عـــود قـــمـــاری
چــــون بــــزبــــان قــــلـــم حـــدیـــث تـــو رانـــم
آیــــدم از خــــامــــه بــــوی مــــشـــک تـــتـــاری
غــــاب اذاغــــبــــت فــــی الـــصـــبـــابـــة صـــبـــری
بـــــان اذا بـــــنـــــت فـــــیالــــعــــبــــاد قــــراری
مــن چــو بــرون از تــو دســتــگــیـر نـدارم
چـــون ســـر زلـــفـــم مـــگـــر فـــرو نــگــذاری
زور و زرم بــا تــو چـون ز دسـت نـخـیـزد
چــاره چــه بــاشـد بـرون ز نـالـه و زاری
هــر نــفــس از شــاخــســار شــوق بــرآیــد
غــلــغــل خــواجــو چــه جــای نــغــمــه سـاری
غزل شمارهٔ ۸۵۳
بـــخـــوبـــی چـــو یـــار مـــن نـــبـــاشـــد یــاری
نــــــگــــــاری مــــــهـــــوشـــــی بـــــتـــــی عـــــیـــــاری
چـو رویـش کـو لـالهئی چو قدش سروی
چـو خـالـش کـو مـهـرهئـی چـو زلـفش ماری
شـــب زلـــفـــش بـــر قـــمـــر نــهــد زنــجــیــری
خــط ســبــزش گــرد گــل کــشــد پــرگــاری
شــــکــــار افــــکــــن آهـــویـــش خـــدنـــگ انـــدازی
ســـمـــن ســـا هـــنـــدویــش پــریــشــان کــاری
ز زلــــفــــش در هـــر ســـری بـــود ســـودائـــی
ز چـــشــمــش در هــر طــرف بــود بــیــمــاری
اگــــــر بــــــاری از غــــــمــــــم نـــــدارد بـــــر دل
دلـــــم بـــــاری جــــز غــــمــــش نــــدارد بــــاری
بــــدلــــداری کــــردنــــش نــــبــــاشــــد مـــیـــلـــی
ولــــی جــــز دل بــــردنــــش نــــبــــاشــــد کـــاری
گــر انــکــارم مــیکــنــنــد کــو بــیــدیــنـسـت
نــــبــــاشــــد جــــز بــــا بـــتـــان مـــرا اقـــراری
چو خواجو خواهم که جان برو فشانم
ولــــیــــکــــن جــــان را کـــجـــا بـــود مـــقـــداری
غزل شمارهٔ ۸۵۴
ای مــــهــــر مــــاه روی تــــرا زهــــره مــــشـــتـــری
بـــر مـــشـــتـــریـــت پـــردهٔ دیـــبـــای شــشــتــری
لــــعـــلـــت نـــگـــیـــن خـــاتـــم خـــوبـــی وصـــف زده
بـر گـرد روی خـوب تـو هـم دیـو و هـم پـری
در ســاحــری اگــر ز جــهــان بــر سـر آمـدسـت
گـاویـسـت پـیـش آهـویـت ایـن لـحـظه سامری
چون چشم چشم بند تو در خاطرم فتاد
بــنــمــود طــبــع مــن یــد بــیـضـا بـسـاحـری
گــر نــنــگــری بــچــشــم عــنــایــت بــســوی مــن
بــیــنــی تــنــم ز مــهــر هــلــالــی چــو بــنــگــری
آن دل کـــه مـــن بـــمـــلـــک دو عـــالـــم نــدادمــی
بـــردی بـــه دلـــبـــری ز مـــن آیـــا چـــه دلـــبـــری
تـــا شـــد درســـت روی مـــن دلـــشـــکـــســتــه زر
پـــــیـــــدا شـــــدســـــت رونـــــق بـــــازار زرگـــــری
خـواجـو چـو وصـف لـعـل گهرپرور تو کرد
بــشــکـسـت قـدر شـعـر چـو لـؤلـؤی جـوهـری
غزل شمارهٔ ۸۵۵
ای کــه بــر دیــدهٔ صــاحــبنــظــران مــیگـذری
پــرده بــردار کــه تــا خـلـق بـبـیـنـنـد پـری
مـیروی فـارغ و خـلـقـی نـگـران از پس و پیش
تـا تـو یـک ره ز سـر لـطـف در ایـشـان نـگری
هــمــه شــب مــنــتــظـر مـوکـب صـبـحـم کـه مـرا
بـــوی زلـــف تـــو دهـــد نـــکـــهــت بــاد ســحــری
بــامــدادان کــه صــبــا حــلــه خــضـرا پـوشـد
نــــوعــــروســـان چـــمـــن را بـــگـــه جـــلـــوهگـــری
ایـــن طــراوت کــه تــو داری چــو بــگــلــزار آئــی
گـــــل رویـــــت بـــــبـــــرد رونــــق گــــلــــبــــرگ طــــری
در کــــمــــالـــیـــت حـــســـنـــت نـــرســـد درک عـــقـــول
هـــر چـــه در خــاطــرم آیــد تــو از آن خــوبــتــری
وه که گر پرده براندازی و زین پرده زنی
پــــــردهٔ راز مــــــعــــــمــــــای جــــــهــــــان را بــــــدری
ور بـــدیـــن شـــکــل و شــمــایــل بــدر آئــی روزی
نــــه دل مــــن کــــه دل خــــلــــق جـــهـــانـــی بـــبـــری
خــون خــواجــوســت بــتــاریـخـتـه بـر خـاک درت
تـــا بـــدانـــی کــه دگــر بــاره بــعــزت گــذری
غزل شمارهٔ ۹۹
دلـــــارام نـــــهـــــان گـــــشـــــتـــــه ز غـــــوغـــــا
هــــمـــه رفـــتـــنـــد و خـــلـــوت شـــد بـــرون آ
بــــــرآور بـــــنـــــده را از غـــــرقـــــه خـــــون
فــــــــــرح ده روی زردم را ز صــــــــــفـــــــــرا
کــــنــــار خــــویــــش دریــــا کــــردم از اشــــک
تــــمــــاشــــا چــــون نــــیـــایـــی ســـوی دریـــا
چــــــو تـــــو در آیـــــنـــــه دیـــــدی رخ خـــــود
از آن خـــوشـــتــر کــجــا بــاشــد تــمــاشــا
غــــلــــط کــــردم در آیــــیــــنــــه نــــگــــنـــجـــی
ز نـــــورت مـــــیشـــــود لــــا کــــل اشــــیــــاء
رهــــــیــــــد آن آیــــــنــــــه از رنـــــج صـــــیـــــقـــــل
ز رویـــــت مـــــیشـــــود پـــــاک و مـــــصـــــفــــا
تـو پـنـهـانـی چـو عـقـل و جـمـلـه از تست
خـــــرابـــــیهـــــا عـــــمــــارتهــــا بــــه هــــر جــــا
هــــر آنـــک پـــهـــلـــوی تـــو خـــانـــه گـــیـــرد
بــه پــیــشــش پــســت شــد بـام ثـریـا
چــه بــاشـد حـال تـن کـز جـان جـدا شـد
چــه عــذر آورد کــســی کــز تــسـت عـذرا
چــــــه یـــــاری یـــــابـــــد از یـــــاران هـــــمـــــدل
کــســی کــز جــان شــیــریــن گــشـت تـنـهـا
به از صبحی تو خلقان را به هر روز
بــه از خــوابـی ضـعـیـفـان را بـه شـبهـا
تــــو را در جــــان بــــدیـــدم بـــازرســـتـــم
چـــو گـــمـــراهـــان نـــگـــویــم زیــر و بــالــا
چـــــو در عــــالــــم زدی تــــو آتــــش عــــشــــق
جـــهـــان گــشــتــســت هــمــچــون دیــگ حــلــوا
هـمـه حـسـن از تو باید ماه و خورشید
هــمــه مــغــز از تــو بــایـد جـدی و جـوزا
بـــدان شـــد شـــب شـــفـــا و راحـــت خــلــق
کــه ســودای تــوش بــخــشــیــد سـودا
چـو پـروانـهسـت خـلق و روز چون شمع
کــــه از زیـــب خـــودش کـــردی تـــو زیـــبـــا
هــر آن پــروانــه کــه شــمـع تـو را دیـد
شــبــش خــوشـتـر ز روز آمـد بـه سـیـمـا
هـــمـــیپـــرد بـــه گـــرد شـــمـــع حــســنــت
بــــه روز و شــــب نــــدارد هـــیـــچ پـــروا
نـــمـــییـــارم بــیــان کــردن از ایــن بــیــش
بـــگــفــتــم ایــن قــدر بــاقــی تــو فــرمــا
بــگــو بـاقـی تـو شـمـس الـدیـن تـبـریـز
کـــه بـــه گـــویـــد حـــدیـــث قـــاف عـــنـــقـــا
غزل شمارهٔ ۱۰۰
بـــــــیـــــــا ای جـــــــان نـــــــو داده جـــــــهـــــــان را
بـــــــــبـــــــــر از کـــــــــار عــــــــقــــــــل کــــــــاردان را
چــــــو تــــــیـــــرم تـــــا نـــــپـــــرانـــــی نـــــپـــــرم
بـــــیـــــا بـــــار دگـــــر پـــــر کــــن کــــمــــان را
ز عــــشــــقــــت بــــاز طــــشــــت از بـــام افـــتـــاد
فــــــرســــــت از بــــــام بـــــاز آن نـــــردبـــــان را
مـــرا گـــویـــنـــد بـــامـــش از چــه ســویــســت
از آن ســــــــویــــــــی کــــــــه آوردنـــــــد جـــــــان را
از آن ســـویـــی کـــه هـــر شـــب جــان روانــســت
بــــــــه وقــــــــت صـــــــبـــــــح بـــــــازآرد روان را
از آن ســـــو کـــــه بـــــهـــــار آیـــــد زمــــیــــن را
چــــــراغ نــــــو دهــــــد صــــــبـــــح آســـــمـــــان را
از آن ســـــو کـــــه عـــــصــــایــــی اژدهــــا شــــد
بــــــه دوزخ بــــــرد او فـــــرعـــــونـــــیـــــان را
از آن سو که تو را این جست و جو خاست
نـــشـــان خـــود اوســـت مـــیجـــویـــد نــشــان را
تـو آن مـردی کـه او بـر خـر نـشسته است
هـــــــمـــــــیپـــــــرســـــــد ز خـــــــر ایـــــــن را و آن را
خــــمــــش کـــن کـــو نـــمـــیخـــواهـــد ز غـــیـــرت
کــــــــه در دریــــــــا درآرد هــــــــمـــــــگـــــــنـــــــان را
غزل شمارهٔ ۱۰۱
بـــــســـــوزانـــــیــــم ســــودا و جــــنــــون را
درآشـــــامـــــیـــــم هـــــر دم مـــــوج خـــــون را
حـــــریـــــف دوزخ آشـــــامـــــان مـــــســــتــــیــــم
کــه بــشــکــافــنــد ســقــف ســبـزگـون را
چـــه خـــواهـــد کـــرد شـــمــع لــایــزالــی
فـــلـــک را ویـــن دو شــمــع ســرنــگــون را
فـــــــــروبـــــــــریـــــــــم دســــــــت غــــــــم را
کــــه یــــدســــت عــــقــــل صـــد زبـــون را
شـــراب صـــرف ســـلـــطـــانـــی بـــریـــزیــم
بـــــخـــــوابـــــانـــــیـــــم عــــقــــل ذوفــــنــــون را
چــو گــردد مــســت حـد بـر وی بـرانـیـم
کــه از حــد بــرد تـزویـر و فـسـون را
اگـــر چـــه زوبـــع و اســـتــاد جــمــلــهســت
چــــه دانــــد حــــیــــلــــه ریــــب الــــمــــنـــون را
چــنـانـش بـیـخـود و سـرمـسـت سـازیـم
کـــــه چـــــون آیــــد نــــدانــــد راه چــــون را
چــنــان پــیــر و چــنــان عــالــم فــنـا بـه
کـــه تـــا عــبــرت شــود لــایــعــلــمــون را
کــنــون عــالـم شـود کـز عـشـق جـان داد
کـــــنـــــون واقـــــف شـــــود عـــــلـــــم درون را
درون خـــــــــانــــــــه دل او بــــــــبــــــــیــــــــنــــــــد
ســــتــــون ایــــن جــــهــــان بــــیســــتــــون را
که سرگردان بدین سرهاست گر نه
ســـکـــون بـــودی جــهــان بــیســکــون را
تـــــن بـــــاســـــر نـــــدانـــــد ســــر کــــن را
تــن بــیســر شــنــاسـد کـاف و نـون را
یـــکــی لــحــظــه بــنــه ســر ای بــرادر
چـــــــه بـــــــاشـــــــد از بــــــرای آزمــــــون را
یـــکـــی دم رام کـــن از بـــهــر ســلــطــان
چـــنـــیـــن ســـگ را چـــنـــیــن اســب حــرون را
تـــــو دوزخ دان خـــــودآگـــــاهـــــی عــــالــــم
فــنــا شــو کــم طــلــب ایــن سـرفـزون را
چـــــنـــــان انـــــدر صـــــفــــات حــــق فــــرورو
کـــه بـــرنـــایـــی نـــبـــیــنــی ایــن بــرون را
چــــــه جـــــویـــــی ذوق ایـــــن آب ســـــیـــــه را
چــه بــویــی ســبــزه ایــن بــام تــون را
خـــمـــش کـــردم نـــیـــارم شـــرح کـــردن
ز رشـــــــک و غـــــــیـــــــرت هــــــر خــــــام دون را
نـــمـــا ای شـــمـــس تـــبـــریـــزی کـــمـــالـــی
کـه تـا نـقـصـی نـبـاشـد کاف و نون را
غزل شمارهٔ ۱۰۲
ســـلـــیـــمـــانـــا بـــیـــار انـــگــشــتــری را
مـطـیـع و بـنـده کـن دیـو و پـری را
بــــــــــــرآر آواز ردوهــــــــــــا عــــــــــــلـــــــــــی
مـــــنـــــور کـــــن ســـــرای شــــش دری را
بـــــــرآوردن ز مـــــــغـــــــرب آفـــــــتــــــابــــــی
مـــســـلـــم شـــد ضـــمــیــر آن ســری را
بـدیـن سـان مـهـتـری یـابد هر آن کس
کـــه بـــهــر حــق گــذارد مــهــتــری را
بــنــه بــر خــوان جــفــان کـالـجـوابـی
مـــــکـــــرم کــــن نــــیــــاز مــــشــــتــــری را
بـه کـاسـی کـاسـه سـر را طرب ده
تــو کــن مــخــمـور چـشـم عـبـهـری را
ز صــورتهــای غــیــبــی پــرده بــردار
کــــــــســــــــادی ده نــــــــقـــــــوش آزری را
ز چـــاه و آب چــه رنــجــور گــشــتــیــم
روان کــــن چـــشـــمـــههـــای کـــوثـــری را
دلــــا در بــــزم شــــاهــــنــــشــــاه دررو
پــــذیــــرا شــــو شــــراب احــــمــــری را
زر و زن را بـــه جـــان مـــپـــرســت زیــرا
بــر ایــن دو دوخــت یــزدان کـافـری را
جـــهـــاد نــفــس کــن زیــرا کــه اجــری
بـــرای ایـــن دهـــد شـــه لـــشـــکــری را
دل ســیــمــیــن بــری کــز عـشـق رویـش
ز حــــیـــرت گـــم کـــنـــد زر هـــم زری را
بــدان دریـادلـی کـز جـوش و نـوشـش
بـــه دســت آورد گــوهــر گــوهــری را
کـــه بـــاقـــی غـــزل را تـــو بــگــویــی
بـه رشـک آری تـو سحر سامری را
خمش کردم که پایم گل فرورفت
تــو بــگــشــا پــر نـطـق جـعـفـری را
غزل شمارهٔ ۱۰۳
دل و جـــان را در ایـــن حـــضـــرت بـــپـــالــا
چـو صـافی شد رود صافی به بالا
اگـــر خـــواهـــی کـــه ز آب صــاف نــوشــی
لــــب خــــود را بــــه هــــر دردی مـــیـــالـــا
از ایــــن ســــیــــلـــاب درد او پـــاک مـــانـــد
کــه جــانــبــازسـت و چـسـت و بـیمـبـالـا
نــــپــــرد عــــقــــل جــــزوی زیــــن عـــقـــیـــلـــه
چــو نــبــود عــقــل کــل بــر جــزو لــالــا
نــــــلــــــرزد دســــــت وقـــــت زر شـــــمـــــردن
چـــو بـــازرگـــان بـــدانـــد قـــدر کـــالـــا
چـه گـرگـیـنـسـت وگر خارست این حرص
کـسـی خـود را بـر ایـن گـرگـیـن مـمـالا
چو شد ناسور بر گرگین چنین گر
طــلــی ســازش بــه ذکــر حــق تــعــالـا
اگـــر خــواهــی کــه ایــن در بــاز گــردد
ســــــوی ایــــــن در روان و بــــــیمـــــلـــــال آ
رهــا کــن صــدر و نــامــوس و تــکــبــر
مــــیــــان جــــان بــــجــــو صــــدر مــــعــــلـــا
کــــلــــاه رفــــعــــت و تــــاج ســــلـــیـــمـــان
بــه هــر کــل کــی رســد حــاشـا و کـلـا
خـمـش کـردم سـخـن کـوتـاه خـوشـتـر
کــه ایــن ســاعــت نــمــیگــنــجــد عــلـالـا
جــــواب آن غــــزل کــــه گــــفــــت شــــاعــــر
بـــقـــایـــی شـــاء لــیــس هــم ارتــحــالــا
غزل شمارهٔ ۱۰۴
خــبــر کــن ای ســتــاره یــار مـا را
کــه دریــابــد دل خـون خـوار مـا را
خـــبــر کــن آن طــبــیــب عــاشــقــان را
کـه تـا شربت دهد بیمار ما را
بــگــو شــکــرفــروش شــکــریـن را
کــه تــا رونـق دهـد بـازار مـا را
اگــر در ســر بــگــردانــی دل خــود
نـه دشـمـن بـشـنـود اسـرار مـا را
پس اندر عشق دشمن کام گردم
کـه دشـمـن مـینـپرسد کار ما را
اگـــر چــه دشــمــن مــا جــان نــدارد
بـــســوزان جــان دشــمــن دار مــا را
اگـر گـل بـر سرستت تا نشویی
بــیــار و بـشـکـفـان گـلـزار مـا را
بــیــا ای شــمــس تــبــریــزی نــیــر
بـــدان رخ نـــور ده دیــدار مــا را
غزل شمارهٔ ۱۰۵
چـــــو او بــــاشــــد دل دلــــســــوز مــــا را
چه باشد شب چه باشد روز ما را
کـه خـورشـیـد ار فـروشد ار برآمد
بــس اســت ایــن جــان جــان افــروز مـا را
تــو مــادرمــرده را شــیــون مــیـامـوز
کـــه اســـتـــادســـت عـــشـــق آمــوز مــا را
مــــــــدوزان خـــــــرقـــــــه مـــــــا را مـــــــدران
نـــشـــایـــد شـــیـــخ خــرقــه دوز مــا را
هـمـه کـس بـر عـدو پـیـروز خـواهـد
جــــــمــــــال آن عــــــدو پــــــیـــــروز مـــــا را
هـمـه کـس بـخـت گـنـج انـدوز جـویـد
ولــــیــــکــــن عــــشــــق رنــــج انـــدوز مـــا را
غزل شمارهٔ ۱۰۶
مـــــرا حــــلــــوا هــــوس کــــردســــت حــــلــــوا
مــــیــــفــــکـــن وعـــده حـــلـــوا بـــه فـــردا
دل و جـــانــم بــدان حــلــواســت پــیــوســت
کــه صــوفــی را صـفـا آرد نـه صـفـرا
زهـــی حـــلـــوای گـــرم و چـــرب و شــیــریــن
کـــه هـــر دم مــیرســد بــویــش ز بــالــا
دهــانـی بـسـتـه حـلـوا خـور چـو انـجـیـر
ز دل خــــور هــــیــــچ دســـت و لـــب مـــیـــالـــا
از آن دســــتــــســــت ایـــن حـــلـــوا از آن دســـت
بــخــور زان دسـت ای بـیدسـت و بـیپـا
دمــی بــا مــصــطــفـا و کـاسـه بـاشـیـم
که او می خورد از آن جا شیر و خرما
از آن خـــرمـــا کـــه مـــریـــم را نــدا کــرد
کــــــلــــــی و اشــــــربــــــی و قــــــری عـــــیـــــنـــــا
دلـــــــیــــــل آنــــــک زاده عــــــقــــــل کــــــلــــــیــــــم
نــــدایــــش مــــیرســــد کــــای جــــان بـــابـــا
هــمــیخــوانــد کــه فــرزنــدان بــیــایـیـد
کــه خــوان آراســتــهســت و یـار تـنـهـا
غزل شمارهٔ ۱۰۷
امــــیــــر حــــســــن خــــنــــدان کــــن چــــشـــم را
وجــــودی بـــخـــش مـــر مـــشـــتـــی عـــدم را
ســــیــــاهــــی مــــینــــمــــایــــد لـــشـــکـــر غـــم
ظـــــفـــــر ده شـــــادی صـــــاحــــب عــــلــــم را
به حسن خود تو شادی را بکن شاد
غـــــــــم و انـــــــــدوه ده انــــــــدوه و غــــــــم را
کـــــرم را شـــــادمـــــان کـــــن از جـــــمــــالــــت
کــه حــســن تــو دهــد صـد جـان کـرم را
تــو کــارم زان بــر سـیـمـیـن چـو زر کـن
تـــو لـــعـــلـــیـــن کـــن رخ هــمــچــون زرم را
دلـــــا چــــون طــــالــــب بــــیــــشــــی عــــشــــقــــی
تــو کــم انــدیــش در دل بــیــش و کـم را
بـنـه آن سـر بـه پـیـش شـمـس تـبریز
کـــه ایـــمـــانـــســـت ســـجـــده آن صــنــم را
غزل شمارهٔ ۱۰۸
بــه بــرج دل رســیــدی بــیــســت ایـن جـا
چــو آن مــه را بــدیــدی بــیــســت ایــن جـا
بـــســـی ایـــن رخـــت خـــود را هــر نــواحــی
ز نـــادانـــی کـــشـــیـــدی بـــیــســت ایــن جــا
بـــــشـــــد عـــــمـــــری و از خـــــوبـــــی آن مـــــه
بـه هـر نـوعـی شـنـیـدی بـیـسـت ایـن جـا
بــــــبـــــیـــــن آن حـــــســـــن را کـــــز دیـــــدن او
بـــدیـــد و نـــابـــدیـــدی بـــیــســت ایــن جــا
به سینه تو که آن شیرست
کـه از شـیـرش چـشـیـدی بـیـست این جا
غزل شمارهٔ ۱۰۹
بــــکــــت عــــیــــنــــی غـــداه الـــبـــیـــن دمـــعـــا
و اخــــری بـــالـــبـــکـــا بـــخـــلـــت عـــلـــیـــنـــا
فــــعــــاقــــبــــت الــــتـــی بـــخـــلـــت عـــلـــیـــنـــا
بــــان غــــمــــضــــتــــهـــا یـــوم الـــتـــقـــیـــنـــا
چـــــه مـــــرد آن عـــــتـــــابـــــم خـــــیــــز یــــارا
بـــــده آن جـــــام مـــــالـــــامـــــال صـــــهــــبــــا
نـــرنـــجـــم ز آنــچ مــردم مــیبــرنــجــنــد
کـه پـیـشـم جـمـلـه جـانهـا هـسـت یـکـتا
اگــــر چــــه پــــوســــتـــیـــنـــی بـــازگـــونـــه
بـــپـــوشـــیـــدســـت ایـــن اجــســام بــر مــا
تــو را در پــوســتــیــن مــن مــیشـنـاسـم
هــــمــــان جــــان مــــنــــی در پــــوســـت جـــانـــا
بــــدرم پــــوســــت را تــــو هــــم بــــدران
چــرا ســازیــم بــا خــود جــنـگ و هـیـجـا
یــــکــــی جــــانــــیــــم در اجــــســــام مـــفـــرق
اگـــر خـــردیـــم اگـــر پـــیـــریـــم و بـــرنــا
چــــراغــــکهـــاســـت کـــآتـــش را جـــدا کـــرد
یــــکــــی اصــــلــــســــت ایــــشــــان را و مـــنـــش
یــکــی طــبــع و یــکــی رنــگ و یـکـی خـوی
کــه ســرهــاشــان نــبــاشــد غــیــر پـاهـا
در ایـــن تـــقـــریـــر بـــرهـــانهــاســت در دل
به سر با تو بگویم یا به اخفا
غــلــط خــود تــو بـگـویـی بـا تـو آن را
چـه تـو بـر تـوست بنگر این تماشا
غزل شمارهٔ ۷۲
بــه خــانــه خــانــه مــیآرد چـو بـیـذق شـاه جـان مـا را
عــــجــــب بــــردســــت یــــا مـــاتـــســـت زیـــر امـــتـــحـــان مـــا را
هــــمــــه اجــــزای مــــا را او کــــشـــانـــیـــدســـت از هـــر ســـو
تـــراشـــیـــدســـت عــالــم را و مــعــجــون کــرده زان مــا را
ز حـــرص و شـــهـــوتـــی مـــا را مـــهـــاری کـــرده دربـــیــنــی
چــو اشــتــر مــیکــشــانــد او بــه گــرد ایــن جـهـان مـا را
چه جای ما که گردون را چو گاوان در خرس بست او
کــه چــون کــنــجــد هــمــیکــوبــد بــه زیـر آسـمـان مـا را
خــــنــــک آن اشـــتـــری کـــو را مـــهـــار عـــشـــق حـــق بـــاشـــد
هـــــمـــــیــــشــــه مــــســــت مــــیدارد مــــیــــان اشــــتــــران مــــا را
غزل شمارهٔ ۷۳
آمـــد بـــت مـــیـــخـــانـــه تـــا خـــانــه بــرد مــا را
بــنــمــود بــهــار نــو تــا تــازه کــنــد مــا را
بـــگـــشــاد نــشــان خــود بــربــســت مــیــان خــود
پــــر کــــرد کـــمـــان خـــود تـــا راه زنـــد مـــا را
صــد نــکـتـه درانـدازد صـد دام و دغـل سـازد
صـد نـرد عـجب بازد تا خوش بخورد ما را
رو سایه سروش شو پیش و پس او میدو
گــر چــه چــو درخــت نــو از بــن بــکـنـد مـا را
گـــر هـــســـت دلـــش خـــارا مـــگــریــز و مــرو یــارا
کـــاول بـــکـــشـــد مــا را و آخــر بــکــشــد مــا را
چـــون نـــاز کـــنـــد جـــانـــان انــدر دل مــا پــنــهــان
بــر جــمــلــه ســلــطــانـان صـد نـاز رسـد مـا را
بــــــازآمـــــد و بـــــازآمـــــد آن عـــــمـــــر دراز آمـــــد
آن خــــوبــــی و نــــاز آمــــد تـــا داغ نـــهـــد مـــا را
آن جــــان و جـــهـــان آمـــد وان گـــنـــج نـــهـــان آمـــد
وان فــخــر شــهــان آمــد تــا پــرده درد مـا را
مــــیآیـــد و مـــیآیـــد آن کـــس کـــه هـــمـــیبـــایـــد
وز آمــــدنــــش شـــایـــد گـــر دل بـــجـــهـــد مـــا را
شــمــس الــحــق تــبــریــزی در بــرج حــمــل آمــد
تا بر شجر فطرت خوش خوش بپزد ما را
غزل شمارهٔ ۷۴
گـر زان کـه نـهای طـالـب جـویـنـده شـوی با ما
ور زان کـه نـهای مـطـرب گـویـنـده شـوی بـا ما
گـر زان کـه تـو قـارونـی در عـشـق شـوی مـفلس
ور زان کــه خــداونــدی هــم بــنـده شـوی بـا مـا
یـک شـمـع از ایـن مـجـلـس صـد شـمـع بگیراند
گـــر مــردهای ور زنــده هــم زنــده شــوی بــا مــا
پـاهـای تـو بـگـشـایـد روشـن بـه تـو بنماید
تا تو همه تن چون گل در خنده شوی با ما
در ژنــــده درآ یــــک دم تـــا زنـــده دلـــان بـــیـــنـــی
اطـــلـــس بـــه درانـــدازی در ژنـــده شــوی بــا مــا
چـون دانـه شـد افـکـنـده بـررسـت و درختی شد
ایـــن رمـــز چـــو دریـــابـــی افـــکــنــده شــوی بــا مــا
شــمــس الــحــق تــبــریــزی بــا غــنــچـه دل گـویـد
چـون بـاز شـود چـشـمـت بـیـنـنـده شوی با ما
غزل شمارهٔ ۷۵
ای خــواجــه نــمــیبــیــنــی ایــن روز قــیــامــت را
ایـن یـوسـف خـوبـی را ایـن خـوش قـد و قامت را
ای شــیــخ نـمـیبـیـنـی ایـن گـوهـر شـیـخـی را
ایــن شــعــشــعــه نــو را ایــن جــاه و جــلـالـت را
ای مـــیـــر نـــمـــیبـــیـــنـــی ایـــن مــمــلــکــت جــان را
ایــن روضــه دولــت را ایــن تــخــت و سـعـادت را
این خوشدل و خوش دامن دیوانه تویی یا من
درکـــش قـــدحـــی بـــا مـــن بـــگــذار مــلــامــت را
ای مــاه کــه در گــردش هــرگــز نـشـوی لـاغـر
انــــوار جــــلــــال تــــو بــــدریــــده ضـــلـــالـــت را
چـــــون آب روان دیـــــدی بـــــگـــــذار تــــیــــمــــم را
چـــون عـــیـــد وصـــال آمـــد بـــگـــذار ریـــاضــت را
گـــر نـــاز کـــنــی خــامــی ور نــاز کــشــی رامــی
در بـــارکـــشـــی یـــابـــی آن حــســن و مــلــاحــت را
خـامـوش کـه خـامـوشـی بـهـتـر ز عـسل نوشی
درســـــــوز عـــــــبــــــارت را بــــــگــــــذار اشــــــارت را
شـمـس الـحـق تـبـریـزی ای مـشـرق تـو جـانهـا
از تـــابـــش تــو یــابــد ایــن شــمــس حــرارت را
غزل شمارهٔ ۷۶
آخـــــر بـــــشـــــنـــــیــــد آن مــــه آه ســــحــــر مــــا را
تــــا حــــشــــر دگــــر آمــــد امــــشــــب حـــشـــر مـــا را
چــون چــرخ زنــد آن مــه در ســیــنــه مــن گــویــم
ای دور قــــــمــــــر بـــــنـــــگـــــر دور قـــــمـــــر مـــــا را
کــو رســتــم دســتــان تــا دســتــان بــنــمــایـیـمـش
کـــو یـــوســف تــا بــیــنــد خــوبــی و فــر مــا را
تــو لــقــمــه شــیــریــن شــو در خـدمـت قـنـد او
لــــقــــمــــه نــــتــــوان کــــردن کــــان شـــکـــر مـــا را
مــا را کــرمـش خـواهـد تـا در بـر خـود گـیـرد
زیـــن روی دوا ســـازد هـــر لـــحـــظـــه گـــر مــا را
چــون بــینــمــکــی نــتــوان خــوردن جــگـر بـریـان
مـــیزن بـــه نـــمـــک هـــر دم بــریــان جــگــر مــا را
بی پای طواف آریم بیسر به سجود آییم
چون بیسر و پا کرد او این پا و سر ما را
بـــــی پــــای طــــواف آریــــم گــــرد در آن شــــاهــــی
کـــو مـــســـت الـــســـت آمـــد بـــشـــکـــســت در مــا را
چــون زر شــد رنــگ مــا از ســیــنــه ســیــمــیــنـش
صــد گــنــج فــدا بــادا ایــن سـیـم و زر مـا را
در رنـــگ کـــجـــا آیـــد در نـــقـــش کــجــا گــنــجــد
نـــوری کـــه مـــلــک ســازد جــســم بــشــر مــا را
تـــــشـــــبـــــیـــــه نـــــدارد او وز لــــطــــف روا دارد
زیــــرا کــــه هــــمــــیدانــــد ضــــعـــف نـــظـــر مـــا را
فــرمــود کــه نــور مــن مــانـنـده مـصـبـاح اسـت
مـشـکـات و زجـاجـه گـفـت سـیـنـه و بصر ما را
خــامــش کــن تــا هــر کــس در گـوش نـیـارد ایـن
خـود کـیـسـت کـه دریـابـد او خـیـر و شر ما را
غزل شمارهٔ ۷۷
آب حـــــــیــــــوان بــــــایــــــد مــــــر روح فــــــزایــــــی را
مــــاهــــی هــــمــــه جــــان بــــایـــد دریـــای خـــدایـــی را
ویــــرانــــه آب و گــــل چــــون مــــســــکـــن بـــوم آمـــد
ایـــن عــرصــه کــجــا شــایــد پــرواز هــمــایــی را
صــد چــشــم شــود حــیـران در تـابـش ایـن دولـت
تــو گــوش مـکـش ایـن سـو هـر کـور عـصـایـی را
گر نقد درستی تو چون مست و قراضه ستی
آخــر تــو چــه پــنــداری ایــن گــنــج عــطــایــی را
دلــتــنــگ هــمــیدانــنــد کــان جــای کــه انــصــافــســت
صـــد دل بـــه فـــدا بـــایــد آن جــان بــقــایــی را
دل نـــیـــســـت کـــم از آهـــن آهـــن نــه کــه مــیدانــد
آن ســـنـــگ کـــه پـــیـــدا شـــد پـــولــادربــایــی را
عـــقـــل از پـــی عـــشــق آمــد در عــالــم خــاک ار نــی
عـــقـــلـــی بـــنـــمـــی بـــایــد بــیعــهــد و وفــایــی را
خـورشـیـد حـقـایـقهـا شـمـس الـحـق تـبریز است
دل روی زمـــــیــــن بــــوســــد آن جــــان ســــمــــایــــی را
غزل شمارهٔ ۷۸
ســــاقــــی ز شــــراب حـــق پـــر دار شـــرابـــی را
درده مـــــــی ربـــــــانـــــــی دلهـــــــای کـــــــبـــــــابــــــی را
کــم گــوی حــدیــث نــان در مــجـلـس مـخـمـوران
جــــــز آب نــــــمــــــیســــــازد مـــــر مـــــردم آبـــــی را
از آب و خـــطـــاب تـــو تـــن گـــشـــت خـــراب تـــو
آراســــتـــه دار ای جـــان زیـــن گـــنـــج خـــرابـــی را
گـــلـــزار کـــنـــد عـــشـــقـــت آن شــوره خــاکــی را
دربــار کــنــد مــوجــت ایــن جــســم ســحــابــی را
بـــفـــزای شـــراب مـــا بـــربـــنــد تــو خــواب مــا
از شـب چـه خـبـر بـاشـد مـر مـردم خـوابـی را
هـــمـــکــاســه مــلــک بــاشــد مــهــمــان خــدایــی را
بــــــاده ز فــــــلـــــک آیـــــد مـــــردان ثـــــوابـــــی را
نـــوشـــد لــب صــدیــقــش ز اکــواب و ابــاریــقــش
در خـــــم تـــــقــــی یــــابــــی آن بــــاده نــــابــــی را
هـــشــیــار کــجــا دانــد بــیهــوشــی مــســتــان را
بـــوجـــهـــل کـــجـــا دانـــد احـــوال صـــحــابــی را
اســـتـــاد خـــدا آمـــد بـــیواســـطـــه صــوفــی را
اســــتــــاد کــــتــــاب آمــــد صـــابـــی و کـــتـــابـــی را
چـون مـحـرم حق گشتی وز واسطه بگذشتی
بــــربــــای نــــقــــاب از رخ خــــوبــــان نــــقــــابـــی را
مـنـکـر کـه ز نـومـیـدی گـویـد کـه نـیـابی این
ب
ــــنــــده ره او ســــازد آن گــــفـــت نـــیـــابـــی را
نـی بـاز سـپـیـدسـت او نـی بلبل خوش نغمه
ویـــــرانــــه دنــــیــــا بــــه آن جــــغــــد غــــرابــــی را
خاموش و مگو دیگر مفزای تو شور و شر
کـــز غـــیـــب خـــطـــاب آیـــد جـــانهـــای خـــطــابــی را
غزل شمارهٔ ۷۹
ای خــواجــه نــمــیبــیــنــی ایــن روز قــیــامـت را
ای خواجه نمیبینی این خوش قد و قامت را
دیــــوار و در خــــانـــه شـــوریـــده و دیـــوانـــه
مـــن بـــر ســـر دیـــوارم از بـــهـــر عـــلــامــت را
مـاهـیـسـت کـه در گـردش لـاغـر نـشود هرگز
خـــورشـــیـــد جـــمـــال او بــدریــده ظــلــامــت را
ای خـواجـه خـوش دامـن دیـوانـه تـویـی یا من
درکـــش قـــدحـــی بـــا مـــن بــگــذار مــلــامــت را
پـیـش از تـو بسی شیدا میجست کرامتها
چــون دیــد رخ ســاقــی بــفــروخــت کــرامـت را
غزل شمارهٔ ۸۰
امـــــــروز گـــــــزافـــــــی ده آن بــــــاده نــــــابــــــی را
بـــرهـــم زن و درهـــم زن ایـــن چـــرخ شـــتـــابــی را
گــــیــــرم قــــدح غـــیـــبـــی از دیـــده نـــهـــان آمـــد
پـــنـــهـــان نـــتـــوان کـــردن مــســتــی و خــرابــی را
ای عشق طرب پیشه خوش گفت خوش اندیشه
بـــــربــــای نــــقــــاب از رخ آن شــــاه نــــقــــابــــی را
تـا خـیـزد ای فـرخ زین سو اخ و زان سو اخ
بــرکــن هــلــه ای گــلــرخ ســغــراق و شـرابـی را
گر زان که نمیخواهی تا جلوه شود گلشن
از بــــهـــر چـــه بـــگـــشـــادی دکـــان گـــلـــابـــی را
مــا را چــو ز ســر بـردی ویـن جـوی روان کـردی
در آب فـــــــــکـــــــــن زوتـــــــــر بــــــــط زاده آبــــــــی را
مـایـیم چو کشت ای جان بررسته در این میدان
لـب خـشـک و بـه جـان جـویان باران سحابی را
هــر ســوی رســولــی نــو گــویـد کـه نـیـابـی رو
لـــــاحـــــول بــــزن بــــر ســــر آن زاغ غــــرابــــی را
ای فــتــنــه هــر روحــی کــیـسـه بـر هـر جـوحـی
یـــــده ربـــــاب از کــــف بــــوبــــکــــر ربــــابــــی را
امــروز چــنــان خــواهـم تـا مـسـت و خـرف سـازی
ایـــــن جـــــان مــــحــــدث را وان عــــقــــل خــــطــــابــــی را
ای آب حــیــات مــا شــو فــاش چــو حــشــر ار چـه
شـــیـــر شـــتـــر گـــرگـــیـــن جـــانـــســـت عــرابــی را
ای جـاه و جـمـالـت خـوش خامش کن و دم درکش
آگـــــاه مـــــکـــــن از مـــــا هـــــر غـــــافـــــل خـــــوابــــی را
غزل شمارهٔ ۸۱
ای ســاقــی جــان پــر کــن آن سـاغـر پـیـشـیـن را
آن راه زن دل را آن راه بــــــــــــــــــــــــر دیــــــــــــــــــــــــن را
زان مــــی کــــه ز دل خـــیـــزد بـــا روح درآمـــیـــزد
مــخــمــور کــنــد جـوشـش مـر چـشـم خـدابـیـن را
آن بــــــاده انــــــگــــــوری مــــــر امــــــت عــــــیــــــســـــی را
و ایـــن بـــاده مـــنـــصـــوری مـــر امـــت یـــاســیــن را
خـمهـا اسـت از آن بـاده خـمهـا است از این باده
تــا نــشــکــنــی آن خــم را هــرگــز نــچــشــی ایـن را
آن بــاده بــه جــز یـک دم دل را نـکـنـد بـیغـم
هـــرگـــز نــکــشــد غــم را هــرگــز نــکــنــد کــیــن را
یک قطره از این ساغر کار تو کند چون زر
جــانــم بــه فــدا بــاشــد ایــن ســاغــر زریــن را
ایــن حـالـت اگـر بـاشـد اغـلـب بـه سـحـر بـاشـد
آن را کــه بــرانــدازد او بــســتــر و بــالــیــن را
زنـــهـــار کــه یــار بــد از وســوســه نــفــریــبــد
تــا نـشـکـنـی از سـسـتـی مـر عـهـد سـلـاطـیـن را
گــر زخــم خــوری بــر رو رو زخــم دگــر مـیجـو
رستم چه کند در صف دسته گل و نسرین را
غزل شمارهٔ ۸۲
مـعـشوقه به سامان شد تا باد چنین بادا
کــفــرش هـمـه ایـمـان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
ملکی که پریشان شد از شومی شیطان شد
بــاز آن ســلــیــمــان شــد تــا بــاد چــنـیـن بـادا
یــاری کــه دلــم خــســتــی در بـر رخ مـا بـسـتـی
غــمــخــواره یــاران شــد تــا بــاد چــنــیـن بـادا
هــم بــاده جــدا خــوردی هــم عــیــش جــدا کــردی
نــک ســرده مـهـمـان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
زان طــــلــــعـــت شـــاهـــانـــه زان مـــشـــعـــلـــه خـــانـــه
هـر گـوشـه چـو مـیدان شد تا باد چنین بادا
زان خـــشــم دروغــیــنــش زان شــیــوه شــیــریــنــش
عــالــم شــکــرســتــان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
شـــب رفـــت صـــبـــوح آمـــد غــم رفــت فــتــوح آمــد
خــورشـیـد درخـشـان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
از دولـــــت مـــــحـــــزونـــــان وز هـــــمــــت مــــجــــنــــونــــان
آن ســلــســلـه جـنـبـان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
عـــیـــد آمـــد و عـــیـــد آمـــد یـــاری کــه رمــیــد آمــد
عــیــدانــه فــراوان شــد تــا بــاد چــنــیــن بـادا
ای مـــــطــــرب صــــاحــــب دل در زیــــر مــــکــــن مــــنــــزل
کـان زهـره بـه مـیزان شد تا باد چنین بادا
درویـش فـریـدون شـد هـم کـیـسـه قـارون شـد
هــمــکــاسـه سـلـطـان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
آن بـــاد هـــوا را بـــیـــن ز افـــســـون لـــب شــیــریــن
بــا نــای در افــغــان شــد تــا بــاد چـنـیـن بـادا
فــرعــون بــدان ســخـتـی بـا آن هـمـه بـدبـخـتـی
نــک مــوســی عــمــران شــد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
آن گـــرگ بــدان زشــتــی بــا جــهــل و فــرامــشــتــی
نــک یـوسـف کـنـعـان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
شــمــس الــحــق تــبــریــزی از بـس کـه درآمـیـزی
تــبــریــز خــراســان شــد تــا بــاد چــنــیـن بـادا
از اســـلـــم شـــیـــطـــانـــی شــد نــفــس تــو ربــانــی
ابــلــیــس مــســلــمــان شــد تــا بــاد چــنــیـن بـادا
آن مــاه چــو تــابــان شـد کـونـیـن گـلـسـتـان شـد
اشــخــاص هــمــه جـان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
بــر روح بــرافــزودی تــا بــود چــنــیـن بـودی
فــر تــو فــروزان شــد تــا بــاد چـنـیـن بـادا
قـهـرش هـمـه رحمت شد زهرش همه شربت شد
ابــرش شــکــرافــشـان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
از کـاخ چـه رنـگـسـتش وز شاخ چه تنگستش
ایــن گـاو چـو قـربـان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
ارضـی چـو سـمـایـی شـد مـقـصـود سـنـایی شد
ایــن بــود هــمــه آن شــد تــا بــاد چــنــیـن بـادا
خـامـوش کـه سـرمـسـتـم بـربـسـت کـسی دستم
انــدیــشــه پــریـشـان شـد تـا بـاد چـنـیـن بـادا
غزل شمارهٔ ۶۳
چــه چــیــزســت آنــک عــکــس او حــلــاوت داد صـورت را
چـو آن پـنهان شود گویی که دیوی زاد صورت را
چو بر صورت زند یک دم ز عشق آید جهان برهم
چـو پـنـهـان شـد درآیـد غـم نـبـینی شاد صورت را
اگـر آن خـود هـمـیـن جـانست چرا بعضی گران جانست
بـسـی جـانـی که چون آتش دهد بر باد صورت را
وگـــر عــقــلــســت آن پــرفــن چــرا عــقــلــی بــود دشــمــن
کـه مـکـر عـقـل بـد در تـن کـنـد بـنـیـاد صورت را
چــه دانــد عـقـل کـژخـوانـش مـپـرس از وی مـرنـجـانـش
هــمــان لــطــف و هــمــان دانـش کـنـد اسـتـاد صـورت را
زهـــی لـــطـــف و زهـــی نـــوری زهـــی حـــاضــر زهــی دوری
چــنــیــن پــیــدا و مــسـتـوری کـنـد مـنـقـاد صـورت را
جـهـانـی را کـشـان کـرده بدنهاشان چو جان کرده
بـــرای امــتــحــان کــرده ز عــشــق اســتــاد صــورت را
چـو بـا تبریز گردیدم ز شمس الدین بپرسیدم
از آن ســـری کـــز او دیــدم هــمــه ایــجــاد صــورت را
غزل شمارهٔ ۶۴
تـو دیـدی هـیـچ عـاشـق را کـه سـیـری بود از این سودا
تــو دیــدی هــیــچ مــاهـی را کـه او شـد سـیـر از ایـن دریـا
تـــو دیـــدی هـــیـــچ نـــقـــشــی را کــه از نــقــاش بــگــریــزد
تـــو دیـــدی هـــیـــچ وامـــق را کـــه عــذرا خــواهــد از عــذرا
ب
ـــود عـــاشـــق فـــراق انـــدر چـــو اســـمــی خــالــی از مــعــنــی
ولــــی مــــعــــنــــی چــــو مـــعـــشـــوقـــی فـــراغـــت دارد از اســـمـــا
تـــویـــی دریـــا مـــنـــم مـــاهـــی چـــنـــان دارم کـــه مــیخــواهــی
بــکــن رحــمــت بــکــن شــاهـی کـه از تـو مـانـدهام تـنـهـا
ایـــا شـــاهـــنـــشـــه قـــاهـــر چـــه قـــحـــط رحـــمــتــســت آخــر
دمـــی کـــه تــو نــهای حــاضــر گــرفــت آتــش چــنــیــن بــالــا
اگـــر آتـــش تــو را بــیــنــد چــنــان در گــوشــه بــنــشــیــنــد
کــــز آتــــش هــــر کــــه گـــل چـــیـــنـــد دهـــد آتـــش گـــل رعـــنـــا
عـــذابــســت ایــن جــهــان بــیتــو مــبــادا یــک زمــان بــیتــو
به جان تو که جان بیتو شکنجهست و بلا بر ما
خـــیـــالـــت هـــمـــچـــو ســـلـــطـــانـــی شـــد انـــدر دل خـــرامــانــی
چـــــنــــانــــک آیــــد ســــلــــیــــمــــانــــی درون مــــســــجــــد اقــــصــــی
هـــزاران مـــشـــعـــلـــه بـــرشـــد هـــمــه مــســجــد مــنــور شــد
بـهـشـت و حـوض کـوثـر شـد پـر از رضـوان پـر از حـورا
تـــعـــالـــی الـــلــه تــعــالــی الــلــه درون چــرخ چــنــدیــن مــه
پــــر از حــــورســــت ایــــن خــــرگــــه نــــهــــان از دیـــده اعـــمـــی
زهــــی دلــــشــــاد مـــرغـــی کـــو مـــقـــامـــی یـــافـــت انـــدر عـــشـــق
بـــه کـــوه قـــاف کـــی یـــابـــد مـــقـــام و جـــای جـــز عـــنـــقــا
زهــــی عــــنــــقــــای ربــــانــــی شــــهــــنـــشـــه شـــمـــس تـــبـــریـــزی
کــه او شـمـسـیـسـت نـی شـرقـی و نـی غـربـی و نـی در جـا
غزل شمارهٔ ۶۵
بـــبـــیـــن ذرات روحـــانـــی کـــه شـــد تـــابــان از ایــن صــحــرا
بـبـیـن ایـن بـحـر و کـشـتـیهـا کـه بـر هـم مـیزنـنـد این جا
بـــــــبــــــیــــــن عــــــذرا و وامــــــق را در آن آتــــــش خــــــلــــــایــــــق را
بــبــیــن مــعــشــوق و عــاشــق را بــبــیــن آن شـاه و آن طـغـرا
چو جوهر قم اندر شد نه پنهان گشت و نی تر شد
ز قــــــلـــــزم آتـــــشـــــی بـــــرشـــــد در او هـــــم لـــــا و هـــــم الـــــا
چــو بــیگــاهــســت آهــســتــه چــو چــشــمــت هــسـت بـربـسـتـه
مـــزن لـــاف و مـــشـــو خـــســـتـــه مـــگـــو زیـــر و مـــگـــو بـــالــا
کــــه ســــوی عــــقــــل کــــژبـــیـــنـــی درآمـــد از قـــضـــا کـــیـــنـــی
چــو مــفــلــوجــی چــو مــســکــیــنـی بـمـانـد آن عـقـل هـم بـرجـا
اگـــــر هـــــســـــتـــــی تــــو از آدم در ایــــن دریــــا فــــروکــــش دم
کــــه ایــــنــــت واجــــبــــســــت ای عــــم اگــــر امــــروز اگــــر فــــردا
ز بــحــر ایــن در خــجــل بــاشــد چــه جــای آب و گــل بــاشــد
چـــه جـــان و عـــقـــل و دل بـــاشـــد کـــه نـــبــود او کــف دریــا
چــه ســودا مــیپــزد ایــن دل چـه صـفـرا مـیکـنـد ایـن جـان
چــــه ســــرگــــردان هــــمـــیدارد تـــو را ایـــن عـــقـــل کـــارافـــزا
زهـــــی ابـــــر گـــــهـــــربــــیــــزی ز شــــمــــس الــــدیــــن تــــبــــریــــزی
زهــــــی امــــــن و شــــــکــــــرریــــــزی مــــــیــــــان عــــــالــــــم غــــــوغــــــا
غزل شمارهٔ ۶۶
تــــو را ســــاقــــی جــــان گــــویــــد بــــرای نــــنــــگ و نــــامـــی را
فــــرومــــگــــذار در مــــجــــلــــس چــــنــــیــــن اشــــگــــرف جـــامـــی را
ز خـــــون مـــــا قــــصــــاصــــت را بــــجــــو ایــــن دم خــــلــــاصــــت را
مــــــهــــــل ســــــاقـــــی خـــــاصـــــت را بـــــرای خـــــاص و عـــــامـــــی را
بــــکــــش جــــام جــــلــــالــــی را فــــدا کــــن نــــفـــس و مـــالـــی را
مــــشــــو ســــخــــره حـــلـــالـــی را مـــخـــوان بـــاده حـــرامـــی را
غــــلــــط کــــردار نــــادانــــی هــــمــــه نــــامــــیــــســــت یــــا نــــانــــی
تـو را چـون پـخـتـه شـد جـانـی مـگـیـر ای پـخـتـه خـامی را
کـــســـی کـــز نــام مــیلــافــد بــهــل کــز غــصــه بــشــکــافــد
چـــو آن مـــرغـــی کـــه مــیبــافــد بــه گــرد خــویــش دامــی را
در ایــــن دام و در ایــــن دانــــه مــــجــــو جــــز عــــشـــق جـــانـــانـــه
مــــگــــو از چــــرخ وز خــــانــــه تــــو دیـــده گـــیـــر بـــامـــی را
تـو شـیـن و کـاف و ری را خـود مـگـو شـکر که هست از نی
مـــــگـــــو الـــــقـــــاب جـــــان حـــــی یــــکــــی نــــقــــش و کــــلــــامــــی را
چو بیصورت تو جان باشی چه نقصان گر نهان باشی
چـــــرا دربـــــنـــــد آن بـــــاشـــــی کـــــه واگـــــویـــــی پـــــیـــــامــــی را
بـــــیـــــا ای هـــــم دل مـــــحـــــرم بـــــگـــــیـــــر ایــــن بــــاده خــــرم
چــنــان ســرمــســت شــو ایــن دم کــه نــشــنــاســی مــقــامــی را
بــــرو ای راه ره پــــیــــمــــا بــــدان خــــورشــــیــــد جــــان افــــزا
از ایــــن مــــجــــنــــون پــــرســــودا بــــبــــر آن جــــا ســــلــــامـــی را
بـــــگــــو ای شــــمــــس تــــبــــریــــزی از آن مــــیهــــای پــــایــــیــــزی
بــــه خــــود در ســــاغــــرم ریــــزی نــــفــــرمــــایــــی غــــلـــامـــی را
غزل شمارهٔ ۶۷
از آن مــــــــایــــــــی ای مــــــــولــــــــا اگــــــــر امــــــــروز اگــــــــر فــــــــردا
شــــــب و روزم ز تــــــو روشــــــن زهــــــی رعــــــنــــــا زهـــــی زیـــــبـــــا
تــــو پــــاک پــــاکــــی از صــــورت ولــــیــــک از پــــرتــــو نـــورت
نـــمـــایـــی صـــورتــی هــر دم چــه بــاحــســن و چــه بــابــالــا
چـــو ابـــرو را چـــنـــیــن کــردی چــه صــورتهــای چــیــن کــردی
مـــرا بـــیعـــقــل و دیــن کــردی بــر آن نــقــش و بــر آن حــورا
مـرا گـویـی چـه عـشـقـست این که نی بالا نه پستست این
چـــه صـــیــدی بــی ز شــســتــســت ایــن درون مــوج ایــن دریــا
ایـــا مـــعـــشـــوق هـــر قـــدســـی چــو مــیدانــی چــه مــیپــرســی
کـه سـر عـرش و صـد کـرسـی ز تـو ظـاهـر شـود پـیـدا
زدی در مـــــن یـــــکـــــی آتــــش کــــه شــــد جــــان مــــرا مــــفــــرش
که تا آتش شود گل خوش که تا یکتا شود صد تا
فــــرســــت آن عــــشــــق ســــاقــــی را بـــگـــردان جـــام بـــاقـــی را
کــــه از مــــزج و تـــلـــاقـــی را نـــدانـــم جـــامـــش از صـــهـــبـــا
بــکــن ایــن رمــز را تــعــیــیــن بــگــو مــخـدوم شـمـس الـدیـن
بــــه تــــبــــریــــز نــــکــــوآیــــیــــن بــــبــــر ایــــن نــــکـــتـــه غـــرا
غزل شمارهٔ ۶۸
چـو شـسـت عـشـق در جـانم شناسا گشت شستش را
بــه شــســت عــشــق دسـت آورد جـان بـت پـرسـتـش را
بـه گـوش دل بـگـفـت اقـبـال رسـت آن جـان به عشق ما
بــکــرد ایــن دل هــزاران جــان نــثــار آن گــفـت رسـتـش را
ز غــیــرت چــونــک جــان افــتــاد گــفــت اقــبــال هـم نـجـهـد
نــشــسـتـسـت ایـن دل و جـانـم هـمـیپـایـد نـجـسـتـش را
چـو انـدر نـیـسـتـی هـسـتـسـت و در هـسـتی نباشد هست
بـــیـــامـــد آتـــشـــی در جـــان بــســوزانــیــد هــســتــش را
بـرات عـمـر جـان اقـبـال چـون بـرخواند پنجه شصت
تــراشــیــد و ابـد بـنـوشـت بـر طـومـار شـصـتـش را
خــدیــو روح شــمــس الــدیــن کــه از بــسـیـاری رفـعـت
نـــدانـــد جـــبـــرئـــیـــل وحـــی خـــود جـــای نــشــســتــش را
چـو جـامـش دیـد ایـن عـقـلـم چـو قـرابه شد اشکسته
درســتــیهــای بــیپــایـان بـبـخـشـیـد آن شـکـسـتـش را
چو عشقش دید جانم را به بالاییست از این هستی
بــــلــــنــــدی داد از اقــــبــــال او بــــالــــا و پــــســــتـــش را
اگـــر چــه شــیــرگــیــری تــو دلــا مــیتــرس از آن آهــو
کــه شــیــرانــنــد بــیــچــاره مــر آن آهــوی مـسـتـش را
چـــو از تـــیـــغ حـــیـــات انــگــیــز زد مــر مــرگ را گــردن
فـــروآمـــد ز اســـپ اقـــبــال و مــیبــوســیــد دســتــش را
در آن روزی کـــه در عـــالـــم الـــســـت آمـــد نـــدا از حــق
بــــده تـــبـــریـــز از اول بـــلـــی گـــویـــان الـــســـتـــش را
غزل شمارهٔ ۶۹
چــه بــاشــد گــر نــگــاریـنـم بـگـیـرد دسـت مـن فـردا
ز روزن ســر درآویــزد چــو قــرص مــاه خــوش ســیـمـا
درآیــــد جــــان فــــزای مـــن گـــشـــایـــد دســـت و پـــای مـــن
کــه دســتـم بـسـت و پـایـم هـم کـف هـجـران پـابـرجـا
بـدو گـویـم بـه جـان تـو کـه بـیتـو ای حـیات جان
نـه شـادم مـیکـنـد عـشـرت نـه مـستم میکند صهبا
وگـــر از نـــاز او گـــویــد بــرو از مــن چــه مــیخــواهــی
ز سودای تو میترسم که پیوندد به من سودا
بـرم تـیـغ و کـفـن پـیـشـش چـو قـربـانـی نـهم گردن
کــــه از مــــن دردســــر داری مــــرا گــــردن بــــزن عـــمـــدا
تــو مــیدانــی کــه مــن بــیتــو نـخـواهـم زنـدگـانـی را
مـرا مـردن بـه از هـجـران بـه یـزدان کـاخرج الموتی
مـــرا بــاور نــمــیآمــد کــه از بــنــده تــو بــرگــردی
هـــمـــیگـــفـــتـــم اراجــیــفــســت و بــهــتــان گــفــتــه اعــدا
تـــویــی جــان مــن و بــیجــان نــدانــم زیــســت مــن بــاری
تـــویـــی چـــشــم مــن و بــیتــو نــدارم دیــده بــیــنــا
رهــا کــن ایــن ســخــنهــا را بــزن مــطــرب یــکــی پـرده
ربــاب و دف بــه پــیــش آور اگــر نــبــود تـو را سـرنـا
غزل شمارهٔ ۷۰
بــــرات آمــــد بــــرات آمــــد بــــنــــه شــــمــــع بــــراتـــی را
خـــــضـــــر آمـــــد خـــــضـــــر آمـــــد بــــیــــار آب حــــیــــاتــــی را
عـــمـــر آمـــد عـــمـــر آمـــد بـــبـــیــن ســرزیــر شــیــطــان را
ســـحـــر آمـــد ســـحـــر آمـــد بـــهـــل خـــواب ســـبـــاتـــی را
بـــهـــار آمـــد بـــهـــار آمـــد رهـــیـــده بـــیـــن اســیــران را
بــه بــســتـان آ بـه بـسـتـان آ بـبـیـن خـلـق نـجـاتـی را
چـــو خـــورشـــیـــد حـــمـــل آمـــد شـــعـــاعـــش در عــمــل آمــد
بــــبــــیــــن لــــعــــل بــــدخــــشـــان را و یـــاقـــوت زکـــاتـــی را
هــمــان ســلــطـان هـمـان سـلـطـان کـه خـاکـی را نـبـات آرد
بـــبـــخـــشـــد جــان بــبــخــشــد جــان نــگــاران نــبــاتــی را
درخــتــان بــیـن درخـتـان بـیـن هـمـه صـایـم هـمـه قـایـم
قـــــبـــــول آمـــــد قـــــبـــــول آمـــــد مــــنــــاجــــات صــــلــــاتــــی را
ز نـــورافـــشـــان ز نـــورافـــشـــان نـــتـــانـــی دیـــد ذاتــش را
بـــبـــیـــن بـــاری بـــبـــیـــن بـــاری تـــجـــلـــی صــفــاتــی را
گـــلـــســـتـــان را گـــلـــســـتـــان را خـــمـــاری بــد ز جــور دی
فــــرســــتــــاد او فــــرســــتــــاد او شـــرابـــات نـــبـــاتـــی را
بــشــارت ده بــشــارت ده بــه مــحــبــوســان جــسـمـانـی
کــه حــشــر آمــد کــه حــشــر آمــد شــهــیــدان رفـاتـی را
شـقـایـق را شـقـایـق را تـو شـاکـر بـیـن و گـفـتـی نی
تو هم نو شو تو هم نو شو بهل نطق بیاتی را
شـــکـــوفـــه و مـــیـــوه بـــســـتــان بــرات هــر درخــت آمــد
کـه بـیـخـم نـیـسـت پـوسـیـده بـبین وصل سماتی را
زبــــــان صــــــدق و بــــــرق رو بــــــرات مــــــؤمــــــنــــــان آمـــــد
کــه جــانــم واصــل وصــلــســت و هــشــتــه بــیثــبـاتـی را
غزل شمارهٔ ۷۱
اگر نه عشق شمس الدین بدی در روز و شب ما را
فـــراغـــتهـــا کـــجـــا بـــودی ز دام و از ســـبــب مــا را
بـــت شـــهـــوت بـــرآوردی دمـــار از مـــا ز تــاب خــود
اگـــر از تـــابــش عــشــقــش نــبــودی تــاب و تــب مــا را
نـــــوازشهـــــای عـــــشـــــق او لــــطــــافــــتهــــای مــــهــــر او
رهــــانــــیــــد و فــــراغــــت داد از رنـــج و نـــصـــب مـــا را
زهــی ایــن کــیــمــیــای حــق کــه هــســت از مــهـر جـان او
کـه عـیـن ذوق و راحـت شـد هـمـه رنـج و تـعـب مـا را
عـــــنـــــایـــــتهـــــای ربـــــانــــی ز بــــهــــر خــــدمــــت آن شــــه
بــــرویــــانــــیــــد و هــــســــتــــی داد از عــــیــــن ادب مــــا را
بــهــار حــســن آن مــهــتــر بــه مـا بـنـمـود نـاگـاهـان
شـــقـــایـــقهـــا و ریـــحـــانهـــا و گـــلهـــای عـــجـــب مـــا را
زهــــی دولـــت زهـــی رفـــعـــت زهـــی بـــخـــت و زهـــی اخـــتـــر
کــه مــطــلــوب هــمــه جــانهـا کـنـد از جـان طـلـب مـا را
گـزیـد او لـب گـه مـسـتـی کـه رو پـیـدا مکن مستی
چـــو جــام جــان لــبــالــب شــد از آن مــیهــای لــب مــا را
عـجـب بـخـتـی کـه رو بـنمود ناگاهان هزاران شکر
ز مــعــشــوق لــطــیــف اوصــاف خــوب بـوالـعـجـب مـا را
در آن مجلس که گردان کرد از لطف او صراحیها
گــران قــدر و سـبـک دل شـد دل و جـان از طـرب مـا را
بـه سـوی خـطـه تـبـریـز چـه چـشـمه آب حیوانست
کــشــانـد دل بـدان جـانـب بـه عـشـق چـون کـنـب مـا را
غزل شمارهٔ ۵۳
عــــشـــق تـــو آورد قـــدح پـــر ز بـــلـــاهـــا
گـفـتـم مـی مـینـخـورم پـیـش تـو شـاها
داد مـــــی مـــــعــــرفــــتــــش آن شــــکــــرســــتــــان
مــســت شــدم بـرد مـرا تـا بـه کـجـاهـا
از طـــــرفـــــی روح امـــــیـــــن آمـــــد پــــنــــهــــان
پــیــش دویـدم کـه بـبـیـن کـار و کـیـاهـا
گــــفــــتــــم ای ســــر خــــدا روی نـــهـــان کـــن
شـــکـــر خـــدا کــرد و ثــنــا گــفــت دعــاهــا
گــفــتــم خــود آن نــشــود عــاشــق پــنــهـان
چیست که آن پرده شود پیش صفاها
عـشـق چو خون خواره شود وای از او وای
کـوه احـد پـاره شـود خـاصـه چـو ماها
شــــاد دمــــی کــــان شـــه مـــن آیـــد خـــنـــدان
بــاز گــشــایــد بــه کــرم بــنــد قــبــاهــا
گـــویـــد افـــســـرده شـــدی بـــینـــظـــر مــا
پــیــشــتــر آ تــا بــزنــد بــر تــو هــواهــا
گـویـد کـان لـطـف تـو کـو ای هـمـه خـوبـی
بـــنـــده خـــود را بـــنـــمـــا بـــنــدگــشــاهــا
گــویــد نـی تـازه شـوی هـیـچ مـخـور غـم
تــازهتــر از نــرگــس و گــل وقـت صـبـاهـا
گــــــویـــــم ای داده دوا هـــــر دو جـــــهـــــان را
نــــیــــســـت مـــرا جـــز لـــب تـــو جـــان دواهـــا
مــیــوه هــر شـاخ و شـجـر هـسـت گـوایـش
روی چــــو زر و اشــــک مـــرا هـــســـت گـــواهـــا
غزل شمارهٔ ۵۴
از ایـــن اقـــبـــالـــگـــاه خــوش مــشــو یــک دم دلــا تــنــهــا
دمـی مـی نـوش بـاده جـان و یـک لـحـظـه شکر میخا
بـه بـاطـن هـمـچو عقل کل به ظاهر همچو تنگ گل
دمــــی الــــهــــام امــــر قــــل دمــــی تــــشــــریــــف اعـــطـــیـــنـــا
تــــصــــورهــــای روحـــانـــی خـــوشـــی بـــیپـــشـــیـــمـــانـــی
ز رزم و بــــزم پــــنــــهــــانــــی ز ســــر ســــر او اخــــفـــی
مـــلـــاحـــتهـــای هـــر چـــهــره از آن دریــاســت یــک قــطــره
به قطره سیر کی گردد کسی کش هست استسقا
دلــــا زیــــن تــــنـــگ زنـــدانهـــا رهـــی داری بـــه مـــیـــدانهـــا
مــگــر خــفــتــهسـت پـای تـو تـو پـنـداری نـداری پـا
چــه روزیهــاسـت پـنـهـانـی جـز ایـن روزی کـه مـیجـویـی
چـه نـانهـا پـخـتـهانـد ای جـان بـرون از صـنـعـت نـانبا
تـــو دو دیـــده فـــروبــنــدی و گــویــی روز روشــن کــو
زنـد خـورشـیـد بـر چشمت که اینک من تو در بگشا
از ایــن ســو مــیکــشــانــنــدت و زان ســو مـیکـشـانـنـدت
مـــــرو ای نـــــاب بــــا دردی بــــپــــر زیــــن درد رو بــــالــــا
هـــر انـــدیـــشــه کــه مــیپــوشــی درون خــلــوت ســیــنــه
نــشــان و رنــگ انــدیــشــه ز دل پــیــداســت بــر ســیــمــا
ضــمــیــر هــر درخــت ای جــان ز هـر دانـه کـه مـینـوشـد
شـود بـر شـاخ و بـرگ او نـتـیـجـه شـرب او پـیدا
ز دانــه ســیــب اگــر نــوشـد بـرویـد بـرگ سـیـب از وی
ز دانــه تــمــر اگـر نـوشـد بـرویـد بـر سـرش خـرمـا
چـــنـــانـــک از رنـــگ رنـــجـــوران طــبــیــب از عــلــت آگــه شــد
ز رنــگ و روی چــشــم تــو بــه دیــنـت پـی بـرد بـیـنـا
بـــبـــیـــنـــد حــال دیــن تــو بــدانــد مــهــر و کــیــن تــو
ز رنـــگـــت لـــیـــک پـــوشـــانـــد نـــگــردانــد تــو را رســوا
نـــظـــر در نـــامـــه مــیدارد ولــی بــا لــب نــمــیخــوانــد
هــمــیدانــد کــز ایــن حــامــل چــه صــورت زایــدش فــردا
وگــر بــرگــویــد از دیــده بــگــویـد رمـز و پـوشـیـده
اگـــــر درد طـــــلـــــب داری بـــــدانـــــی نـــــکـــــتـــــه و ایـــــمــــا
وگــر درد طــلــب نــبــود صــریــحــا گـفـتـه گـیـر ایـن را
فـــســـانـــه دیـــگـــران دانـــی حـــوالـــه مـــیکـــنـــی هـــر جــا
غزل شمارهٔ ۵۵
شــب قــدر اســت جــســم تــو کــز او یــابــنــد دولــتهـا
مــه بــدرســت روح تــو کــز او بــشـکـافـت ظـلـمـتهـا
مــگــر تــقــویـم یـزدانـی کـه طـالـعهـا در او بـاشـد
مــــگــــر دریــــای غــــفــــرانــــی کـــز او شـــویـــنـــد زلـــتهـــا
مـگـر تو لوح محفوظی که درس غیب از او گیرند
و یــا گــنــجــیــنــه رحــمــت کــز او پــوشـنـد خـلـعـتهـا
عــجــب تــو بــیــت مـعـمـوری کـه طـوافـانـش امـلـاکـنـد
عــجــب تــو رق مــنــشــوری کــز او نــوشــنـد شـربـتهـا
و یــا آن روح بــیچــونــی کــز ایـنهـا جـمـلـه بـیـرونـی
کـــه در وی ســـرنـــگـــون آمـــد تـــأمـــلهـــا و فــکــرتهــا
ولـــی بـــرتــافــت بــر چــونهــا مــشــارقهــای بــیچــونــی
بـــر آثـــار لـــطـــیـــف تـــو غـــلـــط گـــشــتــنــد الــفــتهــا
عجایب یوسفی چون مه که عکس اوست در صد چه
از او افـــتـــاده یـــعـــقـــوبــان بــه دام و جــاه مــلــتهــا
چــو زلــف خــود رســن ســازد ز چــههـاشـان بـرانـدازد
کـــشـــدشـــان در بــر رحــمــت رهــانــدشــان ز حــیــرتهــا
چــو از حــیــرت گــذر یــابــد صـفـات آن را کـه دریـابـد
خـمـش کـه بـس شـکـسـتـه شـد عـبـارتهـا و عـبـرتها
غزل شمارهٔ ۵۶
عــــــطــــــارد مــــــشــــــتــــــری بــــــایــــــد مـــــتـــــاع آســـــمـــــانـــــی را
مــــــهــــــی مــــــریــــــخ چــــــشــــــم ارزد چـــــراغ آن جـــــهـــــانـــــی را
چـــو چـــشـــمـــی مـــقـــتـــرن گـــردد بـــدان غـــیـــبــی چــراغ جــان
بـــــبـــــیـــــنـــــد بـــــیقـــــریـــــنـــــه او قــــریــــنــــان نــــهــــانــــی را
یــــکــــی جــــان عـــجـــب بـــایـــد کـــه دانـــد جـــان فـــدا کـــردن
دو چـــــشـــــم مـــــعـــــنـــــوی بـــــایـــــد عــــروســــان مــــعــــانــــی را
یــکــی چــشــمــیــســت بــشــکــفــتــه صــقــال روح پــذرفــتــه
چـــــو نـــــرگـــــس خـــــواب او رفـــــتــــه بــــرای بــــاغــــبــــانــــی را
چنین باغ و چنین شش جو پس این پنج و این شش جو
قــــیــــاســــی نــــیــــســــت کــــمــــتـــر جـــو قـــیـــاس اقـــتـــرانـــی را
بــــه صــــفهــــا رایــــت نــــصــــرت بــــه شـــبهـــا حـــارس امـــت
نـــــهـــــاده بـــــر کـــــف وحـــــدت در ســـــبـــــع الــــمــــثــــانــــی را
شــکــســتــه پــشــت شــیــطــان را بــدیـده روی سـلـطـان را
کــــه هــــر خــــس از بـــنـــا دانـــد بـــه اســـتـــدلـــال بـــانـــی را
زهــــــی صــــــافـــــی زهـــــی حـــــری مـــــثـــــال مـــــی خـــــوشـــــی مـــــری
کـــــســـــی د چـــــنــــیــــن دری کــــه بــــگــــذارد عــــوانــــی را
الـــــی الـــــبـــــحــــر تــــوجــــهــــنــــا و مــــن عــــذب تــــفــــکــــهــــنــــا
لــــقــــیــــنــــا الــــدر مــــجــــانــــا فــــلــــا نــــبــــغــــی الــــدنــــانـــی را
لــــقــــیــــت الــــمــــاء عــــطــــشــــانــــا لــــقــــیـــت الـــرزق عـــریـــانـــا
صـــحـــبـــت الـــلـــیـــث احـــیـــانـــا فـــلـــا اخـــشـــی الـــســـنـــانـــی را
تــــوی مــــوســــی عــــهــــد خــــود درآ در بــــحــــر جـــزر و مـــد
ره فـــــرعـــــون بـــــایـــــد زد رهـــــا کـــــن ایـــــن شـــــبـــــانـــــی را
الـــــا ســـــاقـــــی بـــــه جــــان تــــو بــــه اقــــبــــال جــــوان تــــو
بـــــــه مـــــــا ده از بـــــــنـــــــان تـــــــو شــــــراب ارغــــــوانــــــی را
بــــگــــردان بــــاده شــــاهــــی کــــه هــــمــــدردی و هــــمـــراهـــی
نــــشــــان درد اگــــر خــــواهــــی بــــیــــا بــــنــــگـــر نـــشـــانـــی را
بــیــا درده مــی احــمــر کــه هــم بــحـر اسـت و هـم گـوهـر
بـــرهـــنـــه کـــن بـــه یـــک ســـاغـــر حـــریـــف امـــتـــحـــانـــی را
بــــرو ای رهــــزن مــــســــتــــان رهــــا کــــن حــــیــــلــــه و دســــتـــان
کــــه ره نــــبـــود در ایـــن بـــســـتـــان دغـــا و قـــلـــتـــبـــانـــی را
جـــــواب آنـــــک مـــــیگــــویــــد بــــه زر نــــخــــریــــدهای جــــان را
کـــــه هـــــنـــــدو قــــدر نــــشــــنــــاســــد مــــتــــاع رایــــگــــانــــی را
غزل شمارهٔ ۵۷
مــســلــمــانــان مـسـلـمـانـان چـه بـایـد گـفـت یـاری را
که صد فردوس میسازد جمالش نیم خاری را
مـکـانهـا بـیمـکـان گـردد زمـیـنهـا جمله کان گردد
چـو عـشـق او دهـد تـشـریـف یـک لـحـظـه دیاری را
خــداونــدا زهــی نــوری لــطــافــت بــخــش هــر حـوری
کـــــه آب زنـــــدگــــی ســــازد ز روی لــــطــــف نــــاری را
چــو لــطــفــش را بــیــفــشــارد هـزاران نـوبـهـار آرد
چـه نـقـصـان گـر ز غـیـرت او زنـد بـرهـم بهاری را
جــــمــــالــــش آفــــتـــاب آمـــد جـــهـــان او را نـــقـــاب آمـــد
ولـیـکـن نـقـش کـی بـیند به جز نقش و نگاری را
جـمـال گـل گـواه آمـد کـه بـخششها ز شاه آمد
اگـــر چـــه گـــل بـــنـــشـــنـــاســـد هـــوای ســازواری را
اگر گل را خبر بودی همیشه سرخ و تر بودی
ازیــــــرا آفـــــتـــــی نـــــایـــــد حـــــیـــــات هـــــوشـــــیـــــاری را
به دست آور نگاری تو کز این دستست کار تو
چــرا بــایــد ســپــردن جــان نـگـاری جـان سـپـاری را
ز شـمـس الدین تبریزی منم قاصد به خون ریزی
کـه عـشـقـی هـست در دستم که ماند ذوالفقاری را
غزل شمارهٔ ۵۸
رســیــد آن شــه رســیــد آن شــه بــیــارایــیــد ایـوان را
فــــروبــــریــــد ســــاعــــدهـــا بـــرای خـــوب کـــنـــعـــان را
چـــو آمـــد جـــان جـــان جـــان نـــشـــایـــد بـــرد نــام جــان
بـه پـیشش جان چه کار آید مگر از بهر قربان را
بـــدم بـــیعـــشـــق گــمــراهــی درآمــد عــشــق نــاگــاهــی
بــدم کــوهــی شــدم کــاهــی بــرای اســب ســلــطـان را
گر ترکست و تاجیکست بدو این بنده نزدیکست
چـو جـان بـا تـن ولـیـکـن تـن نـبـیـنـد هـیـچ مـر جان را
هـــلـــا یـــاران کـــه بـــخـــت آمــد گــه ایــثــار رخــت آمــد
ســلــیــمــانــی بــه تــخـت آمـد بـرای عـزل شـیـطـان را
بـجـه از جـا چـه مـیپـایـی چـرا بیدست و بیپایی
نـــمـــیدانـــی ز هـــدهـــد جـــو ره قـــصـــر ســـلـــیـــمــان را
بـــکـــن آن جـــا مـــنـــاجـــاتـــت بــگــو اســرار و حــاجــاتــت
ســـلـــیـــمـــان خـــود هــمــیدانــد زبــان جــمــلــه مــرغــان را
ســـخـــن بــادســت ای بــنــده کــنــد دل را پــراکــنــده
ولـــیــکــن اوش فــرمــایــد کــه گــرد آور پــریــشــان را
غزل شمارهٔ ۵۹
تـــو از خـــواری هـــمـــینـــالـــی نــمــیبــیــنــی عــنــایــتهــا
مــخــواه از حــق عــنــایــتهــا و یــا کــم کـن شـکـایـتهـا
تــو را عــزت هــمــیبــایــد کــه آن فــرعــون را شــایــد
بـده آن عـشـق و بـسـتـان تـو چو فرعون این ولایتها
خنک جانی که خواری را به جان ز اول نهد بر سر
پـــی اومـــیــد آن بــخــتــی کــه هــســت انــدر نــهــایــتهــا
دهـــان پـــرپـــســـت مـــیخـــواهـــی مـــزن ســـرنـــای دولــت را
نــــتــــانــــد خــــوانـــدن مـــقـــری دهـــان پـــرپـــســـت آیـــتهـــا
ازان دریـا هـزاران شـاخ شـد هـر سـوی و جـویـی شـد
بـــه بــاغ جــان هــر خــلــقــی کــنــد آن جــو کــفــایــتهــا
دلـا مـنـگـر بـه هـر شـاخـی کـه در تـنـگـی فـرومـانی
بـــه اول بـــنـــگـــر و آخـــر کــه جــمــع آیــنــد غــایــتهــا
اگـــر خـــوکــی فــتــد در مــشــک و آدم زاد در ســرگــیــن
رود هـــر یـــک بـــه اصـــل خـــود ز ارزاق و کـــفـــایــتهــا
ســـگ گـــرگـــیـــن ایـــن در بــه ز شــیــران هــمــه عــالــم
کــــه لــــاف عــــشــــق حــــق دارد و او دانــــد وقــــایــــتهــــا
تـــو بـــدنـــامـــی عـــاشـــق را مـــنـــه بــا خــواری دونــان
کـــه هـــســـت انـــدر قـــفـــای او ز شـــاه عـــشـــق رایـــتهــا
چــو دیــگ از زر بــود او را ســیــه رویــی چـه غـم آرد
کــه از جــانــش هــمــیتــابــد بـه هـر زخـمـی حـکـایـتهـا
تـو شـادی کـن ز شـمـس الـدیـن تـبریزی و از عشقش
کــه از عــشــقــش صـفـا یـابـی و از لـطـفـش حـمـایـتهـا
غزل شمارهٔ ۶۰
ایــــــا نــــــور رخ مــــــوســــــی مــــــکــــــن اعـــــمـــــی صـــــفـــــورا را
چــنــیــن عــشــقــی نــهــادســتــی بـه نـورش چـشـم بـیـنـا را
مــــــنــــــم ای بـــــرق رام تـــــو بـــــرای صـــــیـــــد و دام تـــــو
گـــهــی بــر رکــن بــام تــو گــهــی بــگــرفــتــه صــحــرا را
چـــــــه دانـــــــد دام بـــــــیـــــــچـــــــاره فــــــریــــــب مــــــرغ آواره
چـــــه دانـــــد یـــــوســـــف مـــــصـــــری غـــــم و درد زلـــــیــــخــــا را
گریبان گیر و این جا کش کسی را که تو خواهی خوش
کــه مــن دامــم تــو صــیــادی چـه پـنـهـان صـنـعـتـی یـارا
چـــو شـــهـــر لـــوط ویــرانــم چــو چــشــم لــوط حــیــرانــم
ســــبــــب خــــواهــــم کــــه واپـــرســـم نـــدارم زهـــره و یـــارا
اگـــر عـــطـــار عـــاشـــق بـــد ســنــایــی شــاه و فــایــق بــد
نــه ایــنــم مــن نــه آنــم مـن کـه گـم کـردم سـر و پـا را
یــــکــــی آهــــم کـــز ایـــن آهـــم بـــســـوزد دشـــت و خـــرگـــاهـــم
یــکــی گــوشــم کــه مــن وقــفــم شــهــنــشــاه شــکــرخــا را
خــمــش کــن در خــمــوشــی جــان کــشــد چــون کــهــربــا آن را
کـــه جـــانـــش مـــســتــعــد بــاشــد کــشــاکــشهــای بــالــا را
غزل شمارهٔ ۶۱
هـــــــلـــــــا ای زهـــــــره زهـــــــرا بـــــــکـــــــش آن گــــــوش زهــــــرا را
تـــــقــــاضــــایــــی نــــهــــادســــتــــی در ایــــن جــــذبــــه دل مــــا را
مـــــنـــــم نـــــاکــــام کــــام تــــو بــــرای صــــیــــد و دام تــــو
گـــهــی بــر رکــن بــام تــو گــهــی بــگــرفــتــه صــحــرا را
چـــــــه دانـــــــد دام بـــــــیـــــــچـــــــاره فــــــریــــــب مــــــرغ آواره
چـــه دانـــد یــوســف مــصــری نــتــیــجــه شــور و غــوغــا را
گریبان گیر و این جا کش کسی را که تو خواهی خوش
کــه مــن دامــم تــو صــیــادی چـه پـنـهـان صـنـعـتـی یـارا
چـــو شـــهـــر لـــوط ویــرانــم چــو چــشــم لــوط حــیــرانــم
ســــبــــب خــــواهــــم کــــه واپـــرســـم نـــدارم زهـــره و یـــارا
اگـــر عـــطـــار عـــاشـــق بـــد ســنــایــی شــاه و فــایــق بــد
نــه ایــنــم مــن نــه آنــم مـن کـه گـم کـردم سـر و پـا را
یــــکــــی آهــــم کـــز ایـــن آهـــم بـــســـوزد دشـــت و خـــرگـــاهـــم
یــکــی گــوشــم کــه مــن وقــفــم شــهــنــشــاه شــکــرخــا را
خــمــش کــن در خــمــوشــی جــان کــشــد چــون کــهــربــا آن را
کـــه جـــانـــش مـــســتــعــد بــاشــد کــشــاکــشهــای بــالــا را
غزل شمارهٔ ۶۲
بـــهـــار آمـــد بـــهـــار آمـــد ســـلـــام آورد مـــســتــان را
از آن پـــیـــغـــامـــبـــر خـــوبـــان پـــیــام آورد مــســتــان را
زبـــان ســوســن از ســاقــی کــرامــتهــای مــســتــان گــفــت
شــنــیــد آن ســرو از ســوســن قــیـام آورد مـسـتـان را
ز اول بــــاغ در مــــجــــلــــس نــــثــــار آورد آنـــگـــه نـــقـــل
چــو دیــد از لــالــه کــوهــی کـه جـام آورد مـسـتـان را
ز گــــریــــه ابــــر نــــیــــســــانــــی دم ســـرد زمـــســـتـــانـــی
چـه حـیـلـت کـرد کـز پـرده بـه دام آورد مـستان را
ســقــاهـم ربـهـم خـوردنـد و نـام و نـنـگ گـم کـردنـد
چـــو آمـــد نـــامــه ســاقــی چــه نــام آورد مــســتــان را
درون مــــجــــمــــر دلهــــا ســـپـــنـــد و عـــود مـــیســـوزد
کـــــه ســــرمــــای فــــراق او زکــــام آورد مــــســــتــــان را
درآ در گـــلــشــن بــاقــی بــرآ بــر بــام کــان ســاقــی
ز پـــنـــهـــان خـــانـــه غـــیـــبـــی پـــیـــام آورد مـــســتــان را
چو خوبان حله پوشیدند درآ در باغ و پس بنگر
کــه ســاقــی هــر چــه دربـایـد تـمـام آورد مـسـتـان را
کـــه جـــانهـــا را بـــهــار آورد و مــا را روی یــار آورد
بــبــیــن کــز جــمــلــه دولــتهــا کــدام آورد مــســتــان را
ز شــمــس الــدیــن تــبــریــزی بــه نــاگـه سـاقـی دولـت
بـــه جـــام خـــاص ســلــطــانــی مــدام آورد مــســتــان را
غزل شمارهٔ ۴۲
کــار تــو داری صــنــمـا قـدر تـو بـاری صـنـمـا
مــا هــمــه پــابـسـتـه تـو شـیـر شـکـاری صـنـمـا
دلـــبـــر بـــیکـــیـــنـــه مـــا شـــمـــع دل ســیــنــه مــا
در دو جــهـان در دو سـرا کـار تـو داری صـنـمـا
ذره به ذره بر تو سجده کنان بر در تو
چـــاکـــر و یــاری گــر تــو آه چــه یــاری صــنــمــا
هــر نـفـسـی تـشـنـه تـرم بـسـتـه جـوع الـبـقـرم
گــفــت کــه دریــا بــخــوری گــفـتـم کـری صـنـمـا
هـر کـی ز تـو نـیـسـت جـدا هیچ نمیرد به خدا
آنــگــه اگــر مــرگ بــود پـیـش تـو بـاری صـنـمـا
نــیــســت مــرا کـار و دکـان هـسـتـم بـیکـار جـهـان
زان کـــه نـــدانـــم جـــز تـــو کـــارگــزاری صــنــمــا
خـواه شـب و خواه سحر نیستم از هر دو خبر
کــیــســت خــبــر چــیــسـت خـبـر روزشـمـاری صـنـمـا
روز مــــرا دیــــدن تـــو شـــب غـــم بـــبـــریـــدن تـــو
از تـو شـبـم روز شـود هـمـچـو نـهـاری صـنـمـا
بـــاغ پـــر از نـــعـــمـــت مـــن گـــلـــبــن بــازیــنــت مــن
هــیــچ نــدیـد و نـبـود چـون تـو بـهـاری صـنـمـا
جـــســـم مـــرا خـــاک کـــنـــی خـــاک مـــرا پـــاک کــنــی
بـــاز مـــرا نـــقـــش کـــنـــی مـــاه عـــذاری صـــنـــمـــا
فــلــســفــیــک کــور شــود نــور از او دور شــود
زو نـــدمــد ســنــبــل دیــن چــونــک نــکــاری صــنــمــا
فــلــســفــی ایــن هــســتــی مــن عــارف تـو مـسـتـی مـن
خـــوبـــی ایـــن زشـــتـــی آن هــم تــو نــگــاری صــنــمــا
غزل شمارهٔ ۴۳
کـــــاهـــــل و نـــــاداشـــــت بـــــدم کــــام درآورد مــــرا
طــوطــی انــدیــشــه او هــمــچــو شــکــر خـورد مـرا
تـــابـــش خـــورشـــیـــد ازل پـــرورش جـــان و جـــهـــان
بــر صــفــت گــلــبــشــکــر پــخــت و بــپــرورد مـرا
گـــفـــتـــم ای چـــرخ فــلــک مــرد جــفــای تــو نــیــم
گـــفـــت زبــون یــافــت مــگــر ای ســره ایــن مــرد مــرا
ای شــه شــطــرنــج فــلــک مــات مــرا بـرد تـو را
ای مــلــک آن تــخــت تــو را تــخــتــه ایــن نــرد مـرا
تشنه و مستسقی تو گشتهام ای بحر چنانک
بـحـر مـحـیـط ار بـخـورم بـاشـد درخـورد مـرا
حـــســـن غـــریـــب تـــو مـــرا کـــرد غــریــب دو جــهــان
فـــردی تـــو چـــون نــکــنــد از هــمــگــان فــرد مــرا
رفــــتــــم هــــنــــگــــام خـــزان ســـوی رزان دســـت گـــزان
نـــوحـــه گـــر هــجــر تــو شــد هــر ورق زرد مــرا
فـــتـــنـــه عـــشـــاق کـــنـــد آن رخ چـــون روز تـــو را
شــــهــــره آفــــاق کــــنــــد ایــــن دل شــــب گـــرد مـــرا
راســـت چـــو شـــقـــه عـــلـــمــت رقــص کــنــانــم ز هــوا
بــال مــرا بــازگــشــا خــوش خــوش و مــنـورد مـرا
صـــبـــح دم ســـرد زنـــد از پـــی خـــورشـــیــد زنــد
از پــی خــورشــیـد تـو اسـت ایـن نـفـس سـرد مـرا
جــزو ز جــزوی چــو بــریــد از تـن تـو درد کـنـد
جـــزو مـــن از کـــل بـــبـــرد چـــون نـــبـــود درد مـــرا
بـــنـــده آنـــم کـــه مـــرا بـــیگـــنـــه آزرده کــنــد
چــون صــفــتــی دارد از آن مــه کــه بــیــازرد مــرا
هــر کــســکــی را هــوســی قــسـم قـضـا و قـدر اسـت
عـــــشـــــق وی آورد قـــــضـــــا هـــــدیـــــه ره آورد مــــرا
اســب ســخــن بــیــش مــران در ره جــان گــرد مــکــن
گـر چـه کـه خـود سـرمـه جـان آمـد آن گـرد مـرا
غزل شمارهٔ ۴۴
در دو جـهـان لـطـیـف و خـوش هـمـچو امیر ما کجا
ابـروی او گـره نـشـد گـر چـه که دید صد خطا
چــشــم گــشــا و رو نــگـر جـرم بـیـار و خـو نـگـر
خـــوی چـــو آب جـــو نــگــر جــمــلــه طــراوت و صــفــا
مــــــن ز ســــــلــــــام گـــــرم او آب شـــــدم ز شـــــرم او
وز ســـــخـــــنـــــان نـــــرم او آب شـــــونــــد ســــنــــگهــــا
زهـر بـه پـیـش او بـبـر تـا کندش به از شکر
قــهــر بـه پـیـش او بـنـه تـا کـنـدش هـمـه رضـا
آب حـــــیـــــات او بـــــبـــــیـــــن هـــــیـــــچ مـــــتــــرس از اجــــل
در دو در رضــــــای او هــــــیــــــچ مــــــلــــــرز از قـــــضـــــا
ســجــده کــنـی بـه پـیـش او عـزت مـسـجـدت دهـد
ای کـه تـو خـوار گـشـتـهای زیـر قدم چو بوریا
خـوانـدم امـیـر عـشـق را فـهـم بـدیـن شود تو را
چــونـک تـو رهـن صـورتـی صـورت تـوسـت ره نـمـا
از تــو دل ار ســفــر کــنــد بــا تــپـش جـگـر کـنـد
بـر سـر پـاسـت مـنـتـظـر تـا تـو بـگوییش بیا
دل چــــو کــــبـــوتـــری اگـــر مـــیبـــپـــرد ز بـــام تـــو
هـــســـت خـــیـــال بـــام تـــو قـــبـــلـــه جـــانــش در هــوا
بام و هوا تویی و بس نیست روی به جز هوس
آب حــــیــــات جـــان تـــویـــی صـــورتهـــا هـــمـــه ســـقـــا
دور مــرو ســفــر مــجــو پـیـش تـو اسـت مـاه تـو
نــعــره مــزن کــه زیــر لــب مــیشــنــود ز تــو دعـا
مــــــیشـــــنـــــود دعـــــای تـــــو مـــــیدهـــــدت جـــــواب او
کــای کــر مــن کــری بــهــل گــوش تــمــام بــرگـشـا
گـــر نـــه حـــدیـــث او بـــدی جـــان تـــو آه کـــی زدی
آه بـــــزن کـــــه آه تـــــو راه کــــنــــد ســــوی خــــدا
چـرخ زنـان بـدان خـوشـم کـآب بـه بوستان کشم
مـــیـــوه رســد ز آب جــان شــوره و ســنــگ و ریــگ را
بـاغ چـو زرد و خـشـک شـد تـا بـخورد ز آب جان
شـــاخ شـــکــســتــه را بــگــو آب خــور و بــیــازمــا
شـب بـرود بـیـا بـه گـه تـا شنوی حدیث شه
شب همه شب مثال مه تا به سحر مشین ز پا
غزل شمارهٔ ۴۵
بـا لـب او چـه خـوش بـود گـفـت و شـنـید و ماجرا
خــاصــه کــه در گــشــایــد و گــویــد خــواجـه انـدرآ
بـــا لـــب خــشــک گــویــد او قــصــه چــشــمــه خــضــر
بـــــر قـــــد مـــــرد مـــــیبـــــرد درزی عــــشــــق او قــــبــــا
مــــســــت شـــونـــد چـــشـــمهـــا از ســـکـــرات چـــشـــم او
رقــــص کــــنــــان درخــــتهــــا پــــیـــش لـــطـــافـــت صـــبـــا
بــــلــــبــــل بـــا درخـــت گـــل گـــویـــد چـــیـــســـت در دلـــت
ایــن دم در مــیــان بــنــه نــیــســت کــسـی تـویـی و مـا
گــویــد تــا تــو بــا تــویــی هــیــچ مـدار ایـن طـمـع
جـــهـــد نـــمـــای تـــا بـــری رخـــت تـــوی از ایـــن ســـرا
چـــشـــمـــه ســوزن هــوس تــنــگ بــود یــقــیــن بــدان
ره نـــدهــد بــه ریــســمــان چــونــک بــبــیــنــدش دوتــا
بـــــنـــــگـــــر آفـــــتــــاب را تــــا بــــه گــــلــــو در آتــــشــــی
تـــا کـــه ز روی او شـــود روی زمــیــن پــر از ضــیــا
چـــونـــک کـــلـــیـــم حــق بــشــد ســوی درخــت آتــشــیــن
گـــفـــت مـــن آب کـــوثـــرم کـــفـــش بـــرون کـــن و بــیــا
هــــیــــچ مــــتـــرس ز آتـــشـــم زانـــک مـــن آبـــم و خـــوشـــم
جـــــانـــــب دولـــــت آمـــــدی صـــــدر تـــــراســــت مــــرحــــبــــا
جــــوهــــریــــی و لــــعــــل کـــان جـــان مـــکـــان و لـــامـــکـــان
نـــــادره زمـــــانـــــهای خــــلــــق کــــجــــا و تــــو کــــجــــا
بــــارگــــه عــــطــــا شـــود از کـــف عـــشـــق هـــر کـــفـــی
کـــــارگـــــه وفـــــا شـــــود از تـــــو جــــهــــان بــــیوفــــا
ز اول روز آمــــــدی ســــــاغــــــر خـــــســـــروی بـــــه کـــــف
جــــانــــب بــــزم مــــیکــــشـــی جـــان مـــرا کـــه الـــصـــلـــا
دل چــــه شـــود چـــو دســـت دل گـــیـــرد دســـت دلـــبـــری
مـس چـه شـود چـو بـشـنـود بانگ و صلای کیمیا
آمــــد دلــــبــــری عـــجـــب نـــیـــزه بـــه دســـت چـــون عـــرب
گــــفــــتـــم هـــســـت خـــدمـــتـــی گـــفـــت تـــعـــال عـــنـــدنـــا
جـــســـت دلــم کــه مــن دوم گــفــت خــرد کــه مــن روم
کــــرد اشــــارت از کــــرم گــــفــــت بــــلـــی کـــلـــا کـــمـــا
خـوان چـو رسـیـد از آسـمـان دسـت بـشـوی و هـم دهـان
تــا کــه نــیــایــد از کــفــت بــوی پــیــاز و گــنــدنــا
کــان نــمــک رســیــد هــیــن گــر تــو مــلـیـح و عـاشـقـی
کـاس سـتـان و کـاسـه ده شـور گـزیـن نـه شوربا
بسته کنم من این دو لب تا که چراغ روز و شب
هـــم بـــه زبـــانـــه زبـــان گـــویـــد قـــصـــه بـــا شــمــا
غزل شمارهٔ ۴۶
دی بـــنـــواخـــت یـــار مـــن بـــنـــده غـــم رســـیـــده را
داد ز خـــویـــش چـــاشــنــی جــان ســتــم چــشــیــده را
هـــوش فـــزود هـــوش را حـــلـــقـــه نـــمـــود گــوش را
جــــوش نــــمــــود نــــوش را نــــور فـــزود دیـــده را
گــفــت کــه ای نــزار مــن خــســتــه و تــرســگــار مـن
مـــن نـــفـــروشــم از کــرم بــنــده خــودخــریــده را
بین که چه داد میکند بین چه گشاد میکند
یـــوســـف یـــاد مـــیکـــنـــد عــاشــق کــف بــریــده را
داشـــت مـــرا چـــو جـــان خــود رفــت ز مــن گــمــان بــد
بـــر کـــتـــفـــم نـــهـــاد او خـــلـــعـــت نـــورســـیــده را
عــاجـز و بـیکـسـم مـبـیـن اشـک چـو اطـلـسـم مـبـیـن
در تــن مــن کــشــیــده بــیــن اطــلــس زرکـشـیـده را
هر که بود در این طلب بس عجبست و بوالعجب
صـــد طـــربـــســـت در طـــرب جـــان ز خــود رهــیــده را
چــــاشــــنــــی جــــنــــون او خــــوشـــتـــر یـــا فـــســـون او
چــونــک نــهــفــتــه لــب گـزد خـسـتـه غـم گـزیـده را
وعـده دهـد بـه یـار خـود گـل دهـد از کـنار خود
پــر کــنــد از خــمــار خــود دیـده خـون چـکـیـده را
کــحــل نــظــر در او نــهــد دســت کــرم بــر او زنـد
ســیــنــه بــســوزد از حــســد ایـن فـلـک خـمـیـده را
جـام مـی الـسـت خـود خـویـش دهـد بـه سـمـت خود
طـــبـــل زنـــد بـــه دســـت خـــود بـــاز دل پـــریــده را
بـــهـــر خـــدای را خـــمـــش خـــوی ســـکـــوت را مـــکــش
چـون کـه عـصـیـده مـیرسـد کـوته کن قصیده را
مــــفــــتــــعــــلــــن مــــفــــاعــــلــــن مــــفــــتـــعـــلـــن مـــفـــاعـــلـــن
در مـــگـــشـــا و کـــم نـــمــا گــلــشــن نــورســیــده را
غزل شمارهٔ ۴۷
ای کــه تــو مــاه آســمــان مــاه کــجــا و تــو کـجـا
در رخ مــه کــجــا بــود ایــن کــر و فــر و کــبــریــا
جــمــلــه بــه مــاه عــاشــق و مــاه اســیــر عـشـق تـو
نــالــه کــنــان ز درد تــو لــابــه کــنــان کـه ای خـدا
ســجــده کــنــنــد مــهـر و مـه پـیـش رخ چـو آتـشـت
چــونــک کــنــد جــمــال تــو بــا مــه و مــهــر مــاجــرا
آمد دوش مه که تا سجده برد به پیش تو
غـــیـــرت عـــاشـــقـــان تـــو نـــعـــره زنــان کــه رو مــیــا
خـــوش بـــخــرام بــر زمــیــن تــا شــکــفــنــد جــانهــا
تـــا کـــه مـــلــک فــروکــنــد ســر ز دریــچــه ســمــا
چـــونـــک شـــوی ز روی تـــو بـــرق جــهــنــده هــر دلــی
دســت بــه چــشــم بــرنــهــد از پــی حـفـظ دیـدههـا
هـــر چـــه بـــیـــافــت بــاغ دل از طــرب و شــکــفــتــگــی
از دی ایـــــن فـــــراق شـــــد حـــــاصــــل او هــــمــــه هــــبــــا
زرد شـــدســـت بـــاغ جـــان از غـــم هـــجــر چــون خــزان
کـــی بـــرســد بــهــار تــو تــا بــنــمــایــیــش نــمــا
بـــــر ســــر کــــوی تــــو دلــــم زار نــــزار خــــفــــت دی
کــــرد خــــیــــال تــــو گــــذر دیـــد بـــدان صـــفـــت ورا
گـــفـــت چـــگـــونـــهای از ایـــن عـــارضـــه گـــران بـــگـــو
کـــز تـــنـــکـــی ز دیـــدههـــا رفـــت تـــن تـــو در خـــفـــا
گـــفـــت و گـــذشـــت او ز مـــن لـــیـــک ز ذوق آن ســـخـــن
صــــحــــت یــــافــــت ایــــن دلـــم یـــا رب تـــش دهـــی جـــزا
غزل شمارهٔ ۴۸
مــاه درســت را بــبــیــن کــو بــشــکــسـت خـواب مـا
تــــافـــت ز چـــرخ هـــفـــتـــمـــیـــن در وطـــن خـــراب مـــا
خواب ببر ز چشم ما چون ز تو روز گشت شب
آب مــده بــه تــشــنــگــان عــشــق بــس اســت آب مــا
جــمـلـه ره چـکـیـده خـون از سـر تـیـغ عـشـق او
جـــمـــلـــه کــو گــرفــتــه بــو از جــگــر کــبــاب مــا
شــکــر بــاکــرانــه را شــکــر بــیکــرانــه گــفــت
غـره شـدی بـه ذوق خـود بـشـنـو ایـن جـواب ما
روتـــرشـــی چـــرا مـــگـــر صـــاف نـــبــد شــراب تــو
از پــی امــتــحــان بـخـور یـک قـدح از شـراب مـا
تـــا چـــه شـــونـــد عــاشــقــان روز وصــال ای خــدا
چــونــک ز هــم بــشــد جــهــان از بــت بــانــقــاب مـا
از تـــبـــریـــز شــمــس دیــن روی نــمــود عــاشــقــان
ای کـــــه هـــــزار آفــــریــــن بــــر مــــه و آفــــتــــاب مــــا
غزل شمارهٔ ۴۹
بــــا تــــو حــــیـــات و زنـــدگـــی بـــیتـــو فـــنـــا و مـــردنـــا
زانـــــک تـــــو آفـــــتـــــابــــی و بــــیتــــو بــــود فــــســــردنــــا
خــلــق بــر ایــن بــســاطهــا بــر کــف تــو چــو مــهــرهای
هـــم ز تـــو مـــاه گـــشـــتـــنـــا هــم ز تــو مــهــره بــردنــا
گـــفـــت دمـــم چــه مــیدهــی دم بــه تــو مــن ســپــردهام
مـــــن ز تـــــو بـــــیخـــــبــــر نــــیــــم در دم دم ســــپــــردنــــا
پـیـش بـه سـجـده مـیشـدم پست خمیده چون شتر
خــــــنــــــده زنــــــان گــــــشــــــاد لــــــب گــــــفــــــت درازگــــــردنـــــا
بین که چه خواهی کردنا بین که چه خواهی کردنا
گــــردن دراز کــــردهای پــــنــــبــــه بــــخــــواهـــی خـــوردنـــا
غزل شمارهٔ ۵۰
ای بـــگـــرفـــتـــه از وفـــا گـــوشـــه کـــران چــرا چــرا
بـــر مـــن خـــســـتـــه کــردهای روی گــران چــرا چــرا
بــر دل مــن کــه جــای تــســت کــارگـه وفـای تـسـت
هــــر نـــفـــســـی هـــمـــیزنـــی زخـــم ســـنـــان چـــرا چـــرا
گــوهــر نــو بــه گــوهــری بـرد سـبـق ز مـشـتـری
جـــان و جـــهــان هــمــیبــری جــان و جــهــان چــرا چــرا
چــشــمــه خــضــر و کــوثــری ز آب حــیــات خــوشــتــری
ز آتـــش هـــجـــر تـــو مـــنـــم خــشــک دهــان چــرا چــرا
مهر تو جان نهان بود مهر تو بینشان بود
در دل مــن ز بــهــر تــو نــقــش و نــشــان چـرا چـرا
گــفــت کــه جــان جــان مــنــم دیــدن جــان طــمـع مـکـن
ای بــــنـــمـــوده روی تـــو صـــورت جـــان چـــرا چـــرا
ای تــو بـه نـور مـسـتـقـل وی ز تـو اخـتـران خـجـل
بــــس دودلــــی مــــیــــان دل ز ابـــر گـــمـــان چـــرا چـــرا
غزل شمارهٔ ۵۱
گـــر تـــو مــلــولــی ای پــدر جــانــب یــار مــن بــیــا
تــا کــه بــهــار جــانهــا تــازه کــنــد دل تـو را
بـــوی ســـلـــام یـــار مـــن لـــخـــلـــخــه بــهــار مــن
بـــاغ و گــل و ثــمــار مــن آرد ســوی جــان صــبــا
مـسـتـی و طـرفـه مـسـتـیـی هـستی و طرفه هستیی
مـــلـــک و درازدســـتــیــی نــعــره زنــان کــه الــصــلــا
پــای بــکــوب و دســت زن دســت در آن دو شـسـت زن
پــیــش دو نـرگـس خـوشـش کـشـتـه نـگـر دل مـرا
زنـده بـه عـشـق سـرکـشم بینی جان چرا کشم
پــهــلــوی یـار خـود خـوشـم یـاوه چـرا روم چـرا
جـــان چـــو ســوی وطــن رود آب بــه جــوی مــن رود
تــا ســوی گــولــخــن رود طــبــع خــســیـس ژاژخـا
دیــــدن خــــســــرو زمــــن شــــعــــشــــعــــه عــــقـــار مـــن
سـخـت خـوش اسـت ایـن وطـن مـینروم از این سرا
جــــان طــــرب پــــرســـت مـــا عـــقـــل خـــراب مـــســـت مـــا
ساغر جان به دست ما سخت خوش است ای خدا
هــوش بـرفـت گـو بـرو جـایـزه گـو بـشـو گـرو
روز شـدشـت گـو بـشو بیشب و روز تو بیا
مـــســـت رود نـــگـــار مـــن در بـــر و در کـــنـــار مــن
هــیــچ مــگــو کــه یــار مــن بــاکـرمـسـت و بـاوفـا
آمــــــد جــــــان جــــــان مـــــن کـــــوری دشـــــمـــــنـــــان مـــــن
رونـــــق گـــــلـــــســـــتـــــان مـــــن زیــــنــــت روضــــه رضــــا
غزل شمارهٔ ۵۲
چـون هـمـه عـشـق روی تـسـت جـمـلـه رضـای نفس ما
کـــفـــر شـــدســـت لـــاجـــرم تــرک هــوای نــفــس مــا
چونک به عشق زنده شد قصد غزاش چون کنم
غـــمــزه خــونــی تــو شــد حــج و غــزای نــفــس مــا
نــیــسـت ز نـفـس مـا مـگـر نـقـش و نـشـان سـایـهای
چـون بـه خـم دو زلـف تست مسکن و جای نفس ما
عـــشـــق فـــروخـــت آتـــشـــی کـــآب حــیــات از او خــجــل
پـــرس کـــه از بـــرای کـــه آن ز بـــرای نـــفــس مــا
هـــژده هـــزار عـــالـــم عــیــش و مــراد عــرضــه شــد
جـز بـه جـمـال تـو نـبـود جـوشـش و رای نفس ما
دوزخ جــــــای کــــــافـــــران جـــــنـــــت جـــــای مـــــؤمـــــنـــــان
عـــشـــق بـــرای عـــاشـــقــان مــحــو ســزای نــفــس مــا
اصـــــل حـــــقـــــیـــــقـــــت وفـــــا ســـــر خــــلــــاصــــه رضــــا
خــواجـه روح شـمـس دیـن بـود صـفـای نـفـس مـا
در عــــوض عــــبــــیــــر جــــان در بــــدن هــــزار ســــنــــگ
از تــــبــــریـــز خـــاک را کـــحـــل ضـــیـــای نـــفـــس مـــا
غزل شمارهٔ ۲۳
چـون خـون نـخـسـپـد خسروا چشمم کجا خسپد مها
کـز چـشـم مـن دریـای خـون جوشان شد از جور و جفا
گــر لـب فـروبـنـدم کـنـون جـانـم بـه جـوش آیـد درون
ور بـــر ســـرش آبـــی زنـــم بـــر ســـر زنــد او جــوش را
مـــعـــذور دارم خـــلـــق را گـــر مـــنـــکـــرنـــد از عــشــق مــا
اه لــیــک خــود مــعــذور را کــی بــاشــد اقـبـال و سـنـا
از جــوش خـون نـطـقـی بـه فـم آن نـطـق آمـد در قـلـم
شــد حــرفهــا چـون مـور هـم سـوی سـلـیـمـان لـابـه را
کــای شــه سـلـیـمـان لـطـف وی لـطـف را از تـو شـرف
در تـــو را جـــانهــا صــدف بــاغ تــو را جــانهــا گــیــا
مـــا مـــور بـــیـــچـــاره شــده وز خــرمــن آواره شــده
در ســیــر ســیــاره شـده هـم تـو بـرس فـریـاد مـا
مـــا بـــنـــده خـــاک کـــفـــت چـــون چـــاکـــران انــدر صــفــت
مــــا دیــــدبــــان آن صــــفــــت بــــا ایــــن هــــمـــه عـــیـــب عـــمـــا
تــو یــاد کــن الــطــاف خــود در ســابــق الـلـه الـصـمـد
در حـــق هـــر بـــدکـــار بـــد هـــم مـــجـــرم هــر دو ســرا
تو صدقه کن ای محتشم بر دل که دیدت ای صنم
در غــیــر تــو چــون بــنــگــرم انــدر زمـیـن یـا در سـمـا
آن آب حـــــیـــــوان صـــــفـــــا هـــــم در گـــــلـــــو گــــیــــرد ورا
کـو خـورده بـاشـد بـادههـا زان خـسـرو مـیـمون لقا
ای آفــــتــــاب انـــدر نـــظـــر تـــاریـــک و دلـــگـــیـــر و شـــرر
آن را کــه دیــد او آن قــمــر در خــوبــی و حــسـن و بـهـا
ای جــان شــیــریــن تــلــخ وش بــر عـاشـقـان هـجـر کـش
در فــرقــت آن شــاه خـوش بـیکـبـر بـا صـد کـبـریـا
ای جــان ســخــن کـوتـاه کـن یـا ایـن سـخـن در راه کـن
در راه شـــاهـــنـــشـــاه کـــن در ســوی تــبــریــز صــفــا
ای تـن چـو سـگ کـاهـل مـشـو افـتاده عوعو بس معو
تـو بـازگـرد از خـویـش و رو سـوی شـهـنـشـاه بـقـا
ای صـد بـقـا خـاک کـفـش آن صـد شـهنشه در صفش
گـــشـــتــه رهــی صــد آصــفــش والــه ســلــیــمــان در ولــا
وانــــگــــه ســــلـــیـــمـــان زان ولـــا لـــرزان ز مـــکـــر ابـــتـــلـــا
از تـــرس کـــو را آن عـــلـــا کـــمـــتـــر شـــود از رشـــکهــا
نــاگــه قــضــا را شــیــطــنــت از جــام عــز و ســلــطــنــت
بــربــوده از وی مــکــرمــت کــرده بــه مــلـکـش اقـتـضـا
چـون یـک دمـی آن شـاه فـرد تـدبیر ملک خویش کرد
دیـــو و پــری را پــای مــرد تــرتــیــب کــرد آن پــادشــا
تــا بــاز از آن عــاقــل شــده دیــد از هــوا غـافـل شـده
زان بـــاغهــا آفــل شــده بــیبــر شــده هــم بــینــوا
زد تـــیـــغ قـــهـــر و قـــاهــری بــر گــردن دیــو و پــری
کـــو را ز عــشــق آن ســری مــشــغــول کــردنــد از قــضــا
زود انـدرآمـد لـطف شه مخدوم شمس الدین چو مه
در مــنــع او گــفــتــا کـه نـه عـالـم مـسـوز ای مـجـتـبـا
از شــه چـو دیـد او مـژدهای آورد در حـیـن سـجـدهای
تــبــریــز را از وعــدهای کــارزد بــه ایــن هـر دو سـرا
غزل شمارهٔ ۲۴
چــون نــالــد ایــن مــسـکـیـن کـه تـا رحـم آیـد آن دلـدار را
خـون بـارد ایـن چـشـمـان کـه تـا بـیـنم من آن گار را
خــورشــیــد چــون افــروزدم تــا هــجــر کــمـتـر سـوزدم
دل حــــیــــلــــتــــی آمــــوزدم کــــز ســــر بــــگـــیـــرم کـــار را
ای عـــقـــل کـــل ذوفـــنـــون تـــعـــلـــیـــم فــرمــا یــک فــســون
کــــز وی بـــخـــیـــزد در درون رحـــمـــی نـــگـــاریـــن یـــار را
چــــون نــــور آن شــــمــــع چـــگـــل مـــیدرنـــیـــابـــد جـــان و دل
کــــــی دانــــــد آخــــــر آب و گــــــل دلــــــخــــــواه آن عــــــیــــــار را
جــبــریــل بــا لــطــف و رشـد عـجـل سـمـیـن را چـون چـشـد
ایـــن دام و دانـــه کـــی کـــشــد عــنــقــای خــوش مــنــقــار را
عـــنـــقــا کــه یــابــد دام کــس در پــیــش آن عــنــقــامــگــس
ای عـــنـــکـــبـــوت عـــقـــل بـــس تـــا کـــی تـــنـــی ایـــن تــار را
کــو آن مــســیــح خــوش دمــی بــیواســطــه مــریــم یــمـی
کــــــز وی دل تــــــرســـــا هـــــمـــــی پـــــاره کـــــنـــــد زنـــــار را
دجــــال غــــم چــــون آتــــشـــی گـــســـتـــرد ز آتـــش مـــفـــرشـــی
کــــو عــــیــــســــی خــــنــــجــــرکــــشــــی دجــــال بــــدکـــردار را
تـــن را ســـلـــامـــتهـــا ز تـــو جـــان را قـــیـــامـــتهــا ز تــو
عـــــیـــــســـــی عــــلــــامــــتهــــا ز تــــو وصــــل قــــیــــامــــت وار را
سـاغـر ز غـم در سـر فـتـد چـون سـنگ در ساغر فتد
آتـــش بـــه خـــار انـــدرفـــتـــد چـــون گـــل نــبــاشــد خــار را
مــــانــــدم ز عــــذرا وامـــقـــی چـــون مـــن نـــبـــودم لـــایـــقـــی
لـــــیـــــکـــــن خـــــمـــــار عـــــاشـــــقــــی در ســــر دل خــــمــــار را
شـطـرنـج دولـت شـاه را صـد جـان بـه خـرجش راه را
صـــد کـــه حـــمـــایـــل کـــاه را صـــد درد دردی خــوار را
بینم به شه واصل شده می از خودی فاصل شده
وز شـــاه جـــان حـــاصـــل شـــده جـــانهـــا در او دیــوار را
بــاشــد کــه آن شــاه حــرون زان لـطـف از حـدهـا بـرون
مــــنــــســــوخ گــــردانــــد کـــنـــون آن رســـم اســـتـــغـــفـــار را
جـانـی کـه رو ایـن سـو کـنـد بـا بـایـزیـد او خـو کـند
یــــا در ســــنــــایـــی رو کـــنـــد یـــا بـــو دهـــد عـــطـــار را
مـــخـــدوم جـــان کـــز جـــام او ســـرمـــســـت شـــد ایــام او
گـــاهـــی کـــه گـــویـــی نــام او لــازم شــمــر تــکــرار را
عــالــی خــداونــد شــمــس دیــن تــبــریــز از او جــان زمــیــن
پـــرنـــور چـــون عـــرش مـــکــیــن کــو رشــک شــد انــوار را
ای صــــد هــــزاران آفــــریــــن بــــر ســــاعــــت فــــرخـــتـــریـــن
کــــان نــــاطــــق روح الـــامـــیـــن بـــگـــشـــایـــد آن اســـرار را
در پــاکــی بــیمــهــر و کــیــن در بــزم عـشـق او نـشـیـن
در پـــرده مـــنـــکـــر بـــبــیــن آن پــرده صــدمــســمــار را
غزل شمارهٔ ۲۵
مـن دی نـگـفـتـم مر تو را کای بینظیر خوش لقا
ای قــد مــه از رشــک تــو چـون آسـمـان گـشـتـه دوتـا
امروز صد چندان شدی حاجب بدی سلطان شدی
هــم یــوســف کـنـعـان شـدی هـم فـر نـور مـصـطـفـی
امــشــب ســتــایــمــت ای پــری فـردا ز گـفـتـن بـگـذری
فــردا زمــیــن و آســمـان در شـرح تـو بـاشـد فـنـا
امـــشـــب غـــنـــیـــمـــت دارمـــت بـــاشـــم غـــلـــام و چـــاکــرت
فـردا مـلـک بـیهـش شـود هـم عـرش بـشکافد قبا
نــاگــه بــرآیــد صــرصــری نــی بـام مـانـد نـه دری
زیــن پــشــگـان پـر کـی زنـد چـونـک نـدارد پـیـل پـا
بــاز از مــیــان صــرصـرش درتـابـد آن حـسـن و فـرش
هــر ذرهای خـنـدان شـود در فـر آن شـمـس الـضـحـی
تـــعـــلـــیـــم گـــیـــرد ذرههـــا زان آفـــتـــاب خـــوش لــقــا
صــــد ذرگــــی دلــــربــــا کــــانهــــا نــــبــــودش ز ابــــتــــدا
غزل شمارهٔ ۲۶
هـــر لـــحـــظـــه وحـــی آســـمـــان آیـــد بــه ســر جــانهــا
کـاخـر چـو دردی بـر زمـیـن تـا چـنـد مـیبـاشـی برآ
هــر کــز گـران جـانـان بـود چـون درد در پـایـان بـود
آنـــگـــه رود بـــالـــای خـــم کـــان درد او یـــابـــد صـــفــا
گــل را مــجــنــبــان هــر دمــی تــا آب تــو صــافـی شـود
تــا درد تــو روشــن شــود تــا درد تــو گـردد دوا
جـانـیـسـت چـون شـعـلـه ولـی دودش ز نـورش بـیـشـتر
چــون دود از حــد بــگــذرد در خــانــه نـنـمـایـد ضـیـا
گــر دود را کــمــتــر کـنـی از نـور شـعـلـه بـرخـوری
از نــور تــو روشــن شـود هـم ایـن سـرا هـم آن سـرا
در آب تـــیـــره بـــنـــگـــری نــی مــاه بــیــنــی نــی فــلــک
خورشید و مه پنهان شود چون تیرگی گیرد هوا
بـــاد شـــمـــالــی مــیوزد کــز وی هــوا صــافــی شــود
وز بــهــر ایــن صـیـقـل سـحـر در مـیدمـد بـاد صـبـا
بــاد نــفــس مــر ســیــنــه را ز انــدوه صـیـقـل مـیزنـد
گــر یــک نــفــس گــیــرد نـفـس مـر نـفـس را آیـد فـنـا
جـــان غـــریـــب انـــدر جـــهـــان مــشــتــاق شــهــر لــامــکــان
نــفــس بــهــیــمــی در چــرا چــنــدیــن چــرا بــاشـد چـرا
ای جــان پـاک خـوش گـهـر تـا چـنـد بـاشـی در سـفـر
تــو بــاز شــاهــی بــازپــر ســوی صــفــیــر پــادشـا
غزل شمارهٔ ۲۷
آن خـــواجــه را در کــوی مــا در گــل فــرورفــتــســت پــا
بــا تــو بــگــویــم حــال او بــرخـوان اذا جـاء الـقـضـا
جــــــبــــــاروار و زفــــــت او دامــــــن کــــــشــــــان مــــــیرفـــــت او
تــســخــرکـنـان بـر عـاشـقـان بـازیـچـه دیـده عـشـق را
بــــس مــــرغ پــــران بـــر هـــوا از دامهـــا فـــرد و جـــدا
مـــیآیـــد از قـــبـــضـــه قـــضـــا بــر پــر او تــیــر بــلــا
ای خـواجـه سـرمـسـتـک شـدی بـر عـاشـقـان خـنبک زدی
مـــســـت خـــداونـــدی خـــود کـــشـــتـــی گــرفــتــی بــا خــدا
بــر آســمــانهـا بـرده سـر وز سـرنـبـشـت او بـیخـبـر
هــمــیــان او پــرســیــم و زر گــوشــش پـر از طـال بـقـا
از بــوسـههـا بـر دسـت او وز سـجـدههـا بـر پـای او
وز لـــــورکـــــنـــــد شـــــاعــــران وز دمــــدمــــه هــــر ژاژخــــا
بــــاشــــد کــــرم را آفــــتــــی کــــان کــــبــــر آرد در فـــتـــی
از وهـــم بـــیـــمـــارش کـــنـــد در چـــاپـــلـــوســـی هـــر گــدا
بـــــدهـــــد درمهــــا در کــــرم او نــــافــــریــــدســــت آن درم
از مـــال و مـــلـــک دیـــگـــری مــردی کــجــا بــاشــد ســخــا
فـرعـون و شـدادی شـده خـیـکـی پـر از بـادی شده
مـــوری بـــده مـــاری شـــده وان مـــار گـــشـــتـــه اژدهـــا
عـــشـــق از ســـر قــدوســیــی هــمــچــون عــصــای مــوســیــی
کـــو اژدهـــا را مـــیخـــورد چــون افــکــنــد مــوســی عــصــا
بــر خــواجــه روی زمــیــن بــگــشــاد از گــردون کــمـیـن
تــیــری زدش کــز زخــم او هــمـچـون کـمـانـی شـد دوتـا
در رو فـــــتـــــاد او آن زمـــــان از ضـــــربـــــت زخـــــم گــــران
خــرخــرکــنــان چــون صــرعــیــان در غـرغـره مـرگ و فـنـا
رسـوا شـده عـریـان شـده دشمن بر او گریان شده
خــویــشــان او نــوحــه کــنــان بــر وی چـو اصـحـاب عـزا
فــــرعــــون و نـــمـــرودی بـــده انـــی انـــا الـــلـــه مـــیزده
اشـــــکـــــســـــتـــــه گـــــردن آمـــــده در یـــــارب و در ربـــــنـــــا
او زعــــفــــرانــــی کـــرده رو زخـــمـــی نـــه بـــر انـــدام او
جــــز غـــمـــزه غـــمـــازهای شـــکـــرلـــبـــی شـــیـــریـــن لـــقـــا
تــیـرش عـجـبـتـر یـا کـمـان چـشـمـش تـهـیـتـر یـا دهـان
او بـــیوفـــاتـــر یـــا جـــهـــان او مــحــتــجــبــتــر یــا هــمــا
اکـــنـــون بـــگـــویـــم ســـر جـــان در امـــتـــحـــان عـــاشــقــان
از قــفــل و زنــجــیــر نــهــان هــیــن گــوشهــا را بــرگــشــا
کــی بــرگــشــایــی گــوش را کـو گـوش مـر مـدهـوش را
مــخــلــص نــبــاشــد هــوش را جــز یــفــعـل الـلـه مـا یـشـا
ایـن خـواجـه باخرخشه شد پرشکسته چون پشه
نـــالـــان ز عـــشـــق عـــایــشــه کــابــیــض عــیــنــی مــن بــکــا
انـــا هـــلـــکـــنـــا بـــعـــدکـــم یـــا ویـــلـــنـــا مـــن بـــعـــدکـــم
مـــقـــت الـــحـــیــوه فــقــدکــم عــودوا الــیــنــا بــالــرضــا
الــعــقــل فــیــکــم مــرتــهــن هــل مــن صــدا یــشـفـی الـحـزن
و الـــقــلــب مــنــکــم مــمــتــحــن فــی وســط نــیــران الــنــوی
ای خـواجـه بـا دسـت و پـا پـایـت شـکـسـتست از قضا
دلهــا شــکــســتــی تــو بــســی بــر پـای تـو آمـد جـزا
ایـــن از عــنــایــتهــا شــمــر کــز کــوی عــشــق آمــد ضــرر
عـــشـــق مـــجـــازی را گـــذر بـــر عـــشــق حــقــســت انــتــهــا
غـازی بـه دسـت پـور خـود شـمـشـیـر چـوبـیـن مـیدهد
تــا او در آن اســتــا شــود شــمــشــیــر گــیــرد در غـزا
عـشـقـی کـه بـر انـسـان بـود شـمـشیر چوبین آن بود
آن عـــشـــق بـــا رحـــمـــان شـــود چـــون آخـــر آیـــد ابـــتـــلــا
عــــشــــق زلــــیــــخـــا ابـــتـــدا بـــر یـــوســـف آمـــد ســـالهـــا
شـــد آخــر آن عــشــق خــدا مــیکــرد بــر یــوســف قــفــا
بــگــریــخــت او یــوســف پــیـش زد دسـت در پـیـراهـنـش
بــــدریــــده شــــد از جـــذب او بـــرعـــکـــس حـــال ابـــتـــدا
گـــفــتــش قــصــاص پــیــرهــن بــردم ز تــو امــروز مــن
گــفــتــا بــســی زیــنهــا کــنــد تــقــلــیــب عــشــق کــبــریــا
مــــطـــلـــوب را طـــالـــب کـــنـــد مـــغـــلـــوب را غـــالـــب کـــنـــد
ای بــس دعــاگــو را کــه حـق کـرد از کـرم قـبـلـه دعـا
بــاریــک شــد ایــن جــا ســخــن دم مــینـگـنـجـد در دهـن
مـــن مـــغـــلـــطـــه خـــواهــم زدن ایــن جــا روا بــاشــد دغــا
او مـــیزنـــد مــن کــیــســتــم مــن صــورتــم خــاکــیــســتــم
رمــــال بــــر خــــاکـــی زنـــد نـــقـــش صـــوابـــی یـــا خـــطـــا
ایــن را رهــا کـن خـواجـه را بـنـگـر کـه مـیگـویـد مـرا
عــــشــــق آتــــش انــــدر ریــــش زد مــــا را رهـــا کـــردی چـــرا
ای خـــواجـــه صـــاحـــب قـــدم گـــر رفـــتـــم ایـــنـــک آمــدم
تـــا مـــن در ایـــن آخـــرزمـــان حـــال تــو گــویــم بــرمــلــا
آخـــــر چـــــه گـــــویـــــد غـــــرهای جــــز ز آفــــتــــابــــی ذرهای
از بـــحـــر قـــلــزم قــطــرهای زیــن بــینــهــایــت مــاجــرا
چـــون قـــطـــرهای بـــنــمــایــدت بــاقــیــش مــعــلــوم آیــدت
ز انـــبـــار کـــف گـــنـــدمـــی عـــرضـــه کــنــنــد انــدر شــرا
کــفــی چــو دیــدی بــاقــیــش نــادیــده خــود مــیدانـیـش
دانـــیـــش و دانـــی چــون شــود چــون بــازگــردد ز آســیــا
هـــســـتـــی تـــو انـــبـــار کـــهـــن دســتــی در ایــن انــبــار کــن
بـنـگـر چـگـونـه گـنـدمـی وانـگـه بـه طـاحـون بـر هـلا
هــســت آن جــهـان چـون آسـیـا هـسـت آن جـهـان چـون خـرمـنـی
آن جــا هــمــیــن خــواهــی بــدن گــر گــنــدمــی گــر لـوبـیـا
رو تـرک ایـن گـو ای مـصـر آن خـواجـه را بـیـن مـنـتـظر
کــو نــیــم کــاره مــیکــنــد تــعـجـیـل مـیگـویـد صـلـا
ای خواجه تو چونی بگو خسته در این پرفتنه کو
در خـــاک و خـــون افـــتـــادهای بـــیـــچــاره وار و مــبــتــلــا
گـــفـــت الــغــیــاث ای مــســلــمــیــن دلهــا نــگــهــداریــد هــیــن
شـد ریـخـتـه خـود خـون مـن تـا ایـن نـبـاشد بر شما
مــن عــاشــقــان را در تــبــش بــســیــار کـردم سـرزنـش
بــا ســیــنــه پــرغــل و غــش بــســیــار گــفــتـم نـاسـزا
ویــــــل لــــــکــــــل هــــــمــــــزه بــــــهــــــر زبــــــان بــــــد بــــــود
هــــــمـــــاز را لـــــمـــــاز را جـــــز چـــــاشـــــنـــــی نـــــبـــــود دوا
کـــی آن دهــان مــردم اســت ســوراخ مــار و کــژدم اســت
کـــهـــگـــل در آن ســـوراخ زن کـــزدم مـــنـــه بـــر اقـــربــا
در عــــشــــق تــــرک کـــام کـــن تـــرک حـــبـــوب و دام کـــن
مــر ســنــگ را زر نــام کــن شــکــر لــقـب نـه بـر جـفـا
غزل شمارهٔ ۲۸
ای شـــــاه جـــــســــم و جــــان مــــا خــــنــــدان کــــن دنــــدان مــــا
ســـرمـــه کـــش چـــشـــمــان مــا ای چــشــم جــان را تــوتــیــا
ای مــــه ز اجــــلــــالــــت خــــجــــل عـــشـــقـــت ز خـــون مـــا بـــحـــل
چـــون دیـــدمـــت مـــیگـــفـــت دل جــاء الــقــضــا جــاء الــقــضــا
مـــــا گـــــوی ســــرگــــردان تــــو انــــدر خــــم چــــوگــــان تــــو
گـــه خـــوانـــیـــش ســـوی طـــرب گـــه رانــیــش ســوی بــلــا
گــه جــانــب خــوابــش کــشــی گــه ســوی اســبــابــش کـشـی
گــــه جــــانــــب شــــهــــر بــــقــــا گــــه جــــانــــب دشـــت فـــنـــا
گــــه شــــکــــر آن مــــولــــی کـــنـــد گـــه آه واویـــلـــی کـــنـــد
گـــه خـــدمـــت لـــیـــلــی کــنــد گــه مــســت و مــجــنــون خــدا
جــان را تــو پــیــدا کــردهای مـجـنـون و شـیـدا کـردهای
گـــــه عـــــاشـــــق کـــــنــــج خــــلــــا گــــه عــــاشــــق رو و ریــــا
گــه قــصــد تــاج زر کــنــد گــه خـاکهـا بـر سـر کـنـد
گـه خـویـش را قـیـصـر کـنـد گـه دلـق پـوشـد چون گدا
طــرفــه درخــت آمــد کــز او گــه ســیــب رویــد گــه کـدو
گـــه زهـــر رویـــد گـــه شـــکـــر گـــه درد رویــد گــه دوا
جــــویــــی عــــجــــایــــب کــــانــــدرون گــــه آب رانـــی گـــاه خـــون
گـه بـادههـای لـعـل گـون گـه شـیـر و گـه شهد شفا
گـــه عـــلـــم بـــر دل بـــرتـــنـــد گـــه دانــش از دل بــرکــنــد
گــه فــضــلهــا حــاصــل کــنــد گــه جــمــلــه را روبــد بـلـا
روزی مــــحــــمـــدبـــک شـــود روزی پـــلـــنـــگ و ســـگ شـــود
گـــــه دشـــــمــــن بــــدرگ شــــود گــــه والــــدیــــن و اقــــربــــا
گــه خــار گــردد گــاه گــل گـه سـرکـه گـردد گـاه مـل
گــــاهــــی دهــــلــــزن گـــه دهـــل تـــا مـــیخـــورد زخـــم عـــصـــا
گــه عــاشـق ایـن پـنـج و شـش گـه طـالـب جـانهـای خـوش
این سوش کش آن سوش کش چون اشتری گم کرده جا
گــاهــی چــو چــه کــن پــسـت رو مـانـنـد قـارون سـوی گـو
گـــه چــون مــســیــح و کــشــت نــو بــالــاروان ســوی عــلــا
تــا فــضــل تــو راهــش دهــد وز شــیـد و تـلـویـن وارهـد
شــیــاد مــا شـیـدا شـود یـک رنـگ چـون شـمـس الـضـحـی
چــون مـاهـیـان بـحـرش سـکـن بـحـرش بـود بـاغ و وطـن
بـــحـــرش بـــود گـــور و کـــفـــن جــز بــحــر را دانــد وبــا
زیــــن رنــــگهــــا مــــفــــرد شــــود در خــــنــــب عــــیـــســـی دررود
در صــبــغــه الــلــه رو نــهــد تــا یــفــعــل الــلــه مــا یـشـا
رســـــت از وقـــــاحـــــت وز حـــــیـــــا وز دور وز نـــــقـــــلــــان جــــا
رســــت از بـــرو رســـت از بـــیـــا چـــون ســـنـــگ زیـــر آســـیـــا
انـــا فـــتـــحـــنـــا بـــابـــکـــم لـــا تـــهـــجـــروا اصـــحـــابـــکــم
نــــلــــحــــق بــــکــــم اعــــقــــابــــکــــم هــــذا مــــکــــافــــات الــــولــــا
انـــــا شـــــددنـــــا جـــــنـــــبـــــکـــــم انـــــا غـــــفـــــرنـــــا ذنـــــبـــــکـــــم
مــــمــــا شــــکــــرتــــم ربــــکــــم و الــــشــــکــــر جــــرار الــــرضـــا
مـــســـتـــفـــعـــلـــن مـــســـتـــفـــعــلــن مــســتــفــعــلــن مــســتــفــعــلــن
بـــــاب الــــبــــیــــان مــــغــــلــــق قــــل صــــمــــتــــنــــا اولــــی بــــنــــا
غزل شمارهٔ ۲۹
ای از ورای پـــــردههـــــا تــــاب تــــو تــــابــــســــتــــان مــــا
مــا را چــو تــابــســتــان بـبـر دل گـرم تـا بـسـتـان مـا
ای چـــشـــم جـــان را تـــوتــیــا آخــر کــجــا رفــتــی بــیــا
تـــــا آب رحــــمــــت بــــرزنــــد از صــــحــــن آتــــشــــدان مــــا
تا سبزه گردد شورهها تا روضه گردد گورها
انــگــور گــردد غــورههــا تــا پــخــتـه گـردد نـان مـا
ای آفـــــــتـــــــاب جــــــان و دل ای آفــــــتــــــاب از تــــــو خــــــجــــــل
آخــر بــبــیــن کـایـن آب و گـل چـون بـسـت گـرد جـان مـا
شــــد خــــارهــــا گـــلـــزارهـــا از عـــشـــق رویـــت بـــارهـــا
تــــا صــــد هــــزار اقــــرارهــــا افــــکــــنـــد در ایـــمـــان مـــا
ای صـــورت عـــشـــق ابـــد خـــوش رو نـــمــودی در جــســد
تــــا ره بــــری ســـوی احـــد جـــان را از ایـــن زنـــدان مـــا
در دود غـــم بـــگـــشـــا طـــرب روزی نــمــا از عــیــن شــب
روزی غــریــب و بــوالــعــجــب ای صــبــح نـورافـشـان مـا
گـــوهـــر کـــنـــی خـــرمــهــره را زهــره بــدری زهــره را
سـلـطـان کـنـی بـیبـهـره را شـابـاش ای سـلـطـان مـا
کـو دیـدههـا درخـورد تـو تـا دررسـد در گـرد تـو
کــو گــوش هــوش آورد تـو تـا بـشـنـود بـرهـان مـا
چـون دل شـود احـسان شمر در شکر آن شاخ شکر
نــــعـــره بـــرآرد چـــاشـــنـــی از بـــیـــخ هـــر دنـــدان مـــا
آمـــد ز جـــان بـــانـــگ دهـــل تـــا جـــزوهـــا آیــد بــه کــل
ریـحـان بـه ریـحـان گـل بـه گـل از حـبـس خارستان ما
غزل شمارهٔ ۳۰
ای فـــــصــــل بــــابــــاران مــــا بــــرریــــز بــــر یــــاران مــــا
چــــون اشــــک غــــمــــخــــواران مــــا در هــــجــــر دلـــداران مـــا
ای چـــشـــم ابــر ایــن اشــکهــا مــیریــز هــمــچــون مــشــکهــا
زیــــرا کــــه داری رشــــکهــــا بــــر مــــاه رخــــســــاران مـــا
ایـــن ابـــر را گـــریـــان نـــگـــر وان بـــاغ را خـــنـــدان نــگــر
کـــز لـــابـــه و گـــریـــه پـــدر رســـتـــنــد بــیــمــاران مــا
ابـــر گـــران چـــون داد حـــق از بـــهـــر لـــب خـــشــکــان مــا
رطـــل گـــران هـــم حـــق دهـــد بـــهـــر ســـبـــکـــســـاران مــا
بــر خــاک و دشــت بــینــوا گــوهــرفـشـان کـرد آسـمـان
زیـــن بـــینـــوایـــی مـــیکـــشـــنـــد از عـــشـــق طـــراران مــا
ایــن ابــر چـون یـعـقـوب مـن وان گـل چـو یـوسـف در چـمـن
بــــشـــکـــفـــتـــه روی یـــوســـفـــان از اشـــک افـــشـــاران مـــا
یک قطرهاش گوهر شود یک قطرهاش عبهر شود
وز مـــال و نــعــمــت پــر شــود کــفهــای کــف خــاران مــا
بـــاغ و گـــلـــســـتـــان مـــلـــی اشـــکـــوفـــه مـــیکــردنــد دی
زیـــرا کـــه بـــر ریــق از پــگــه خــوردنــد خــمــاران مــا
بـربـنـد لـب هـمـچـون صـدف مـسـتـی مـیا در پیش صف
تــــا بــــازآیــــنــــد ایــــن طــــرف از غــــیــــب هـــشـــیـــاران مـــا
غزل شمارهٔ ۳۱
بـــــادا مـــــبـــــارک در جــــهــــان ســــور و عــــروســــیهــــای مــــا
ســــور و عــــروســــی را خــــدا بــــبــــریـــد بـــر بـــالـــای مـــا
زهـره قـریـن شـد بـا قـمـر طـوطـی قـریـن شد با شکر
هـــر شـــب عـــروســـیـــی دگـــر از شـــاه خـــوش ســیــمــای مــا
ان الـــــــــقـــــــــلـــــــــوب فـــــــــرجــــــــت ان الــــــــنــــــــفــــــــوس زوجــــــــت
ان الــــــــهــــــــمــــــــوم اخــــــــرجــــــــت در دولــــــــت مــــــــولـــــــای مـــــــا
بـــســـم الـــلـــه امـــشـــب بـــر نــوی ســوی عــروســی مــیروی
دامــــــاد خــــــوبــــــان مـــــیشـــــوی ای خـــــوب شـــــهـــــرآرای مـــــا
خـــوش مـــیروی در کـــوی مـــا خـــوش مـــیخــرامــی ســوی مــا
خــــوش مــــیجــــهــــی در جـــوی مـــا ای جـــوی و ای جـــویـــای مـــا
خـــوش مـــیروی بـــر رای مـــا خـــوش مـــیگـــشــایــی پــای مــا
خـــــوش مـــــیبــــری کــــفهــــای مــــا ای یــــوســــف زیــــبــــای مــــا
از تــــو جــــفــــا کــــردن روا وز مــــا وفــــا جــــســــتـــن خـــطـــا
پــــای تــــصــــرف را بــــنــــه بــــر جــــان خــــون پــــالــــای مـــا
ای جــــان جــــان جــــان را بــــکــــش تــــا حــــضــــرت جــــانـــان مـــا
ویـــن اســـتـــخـــوان را هـــم بـــکـــش هـــدیـــه بـــر عــنــقــای مــا
رقـــصـــی کـــنـــیـــد ای عـــارفـــان چـــرخــی زنــیــد ای مــنــصــفــان
در دولـــــــت شـــــــاه جـــــــهــــــان آن شــــــاه جــــــان افــــــزای مــــــا
در گـــــردن افــــکــــنــــده دهــــل در گــــردک نــــســــریــــن و گــــل
کــــامــــشــــب بــــود دف و دهــــل نــــیــــکــــوتـــریـــن کـــالـــای مـــا
خاموش کامشب زهره شد ساقی به پیمانه و به مد
بـــگـــرفـــتـــه ســـاغـــر مـــیکــشــد حــمــرای مــا حــمــرای مــا
والــلــه کــه ایــن دم صــوفــیــان بــســتــنـد از شـادی مـیـان
در غــــیــــب پــــیــــش غــــیــــبــــدان از شــــوق اســــتـــســـقـــای مـــا
قــومــی چــو دریــا کــف زنــان چــون مــوجهــا سـجـده کـنـان
قـــومـــی مـــبـــارز چــون ســنــان خــون خــوار چــون اجــزای مــا
خـــامـــوش کـــامـــشـــب مــطــبــخــی شــاهــســت از فــرخ رخــی
ایـــــن نـــــادره کـــــه مــــیپــــزد حــــلــــوای مــــا حــــلــــوای مــــا
غزل شمارهٔ ۱۲
ای نــــــوبــــــهــــــار عــــــاشــــــقــــــان داری خــــــبــــــر از یــــــار مـــــا
ای از تــــو آبــــســـتـــن چـــمـــن و ای از تـــو خـــنـــدان بـــاغهـــا
ای بــــــادهــــــای خـــــوش نـــــفـــــس عـــــشـــــاق را فـــــریـــــادرس
ای پــــاکــــتــــر از جــــان و جــــا آخــــر کـــجـــا بـــودی کـــجـــا
ای فــتــنــه روم و حــبــش حــیـران شـدم کـایـن بـوی خـوش
پــــیــــراهــــن یــــوســــف بــــود یــــا خــــود روان مـــصـــطـــفـــی
ای جـــــــویـــــــبـــــــار راســـــــتـــــــی از جــــــوی یــــــار مــــــاســــــتــــــی
بـــر ســـیـــنــههــا ســیــنــاســتــی بــر جــانهــایــی جــان فــزا
ای قـیـل و ای قـال تـو خـوش و ای جـمـلـه اشـکـال تـو خـوش
ماه تو خوش سال تو خوش ای سال و مه چاکر تو را
غزل شمارهٔ ۱۳
ای بــــاد بــــیآرام مــــا بــــا گــــل بــــگــــو پــــیــــغــــام مــــا
کــای گــل گـریـز انـدر شـکـر چـون گـشـتـی از گـلـشـن جـدا
ای گــــل ز اصــــل شــــکــــری تــــو بــــا شــــکـــر لـــایـــقـــتـــری
شـکـر خـوش و گـل هـم خـوش و از هـر دو شـیـریـنـتـر وفـا
رخ بـــر رخ شـــکـــر بـــنـــه لـــذت بـــگــیــر و بــو بــده
در دولـــــت شـــــکـــــر بـــــجـــــه از تـــــلــــخــــی جــــور فــــنــــا
اکـــنـــون کـــه گـــشـــتــی گــلــشــکــر قــوت دلــی نــور نــظــر
از گــــل بــــرآ بــــر دل گــــذر آن از کــــجــــا ایــــن از کــــجـــا
بــا خــار بــودی هــمــنــشــیــن چــون عــقــل بــا جــانــی قــریـن
بـــر آســـمـــان رو از زمـــیـــن مـــنـــزل بـــه مـــنـــزل تـــا لـــقـــا
در ســـــر خـــــلـــــقـــــان مـــــیروی در راه پـــــنـــــهـــــان مــــیروی
بــســتـان بـه بـسـتـان مـیروی آن جـا کـه خـیـزد نـقـشهـا
ای گــــل تــــو مـــرغ نـــادری بـــرعـــکـــس مـــرغـــان مـــیپـــری
کـــامــد پــیــامــت زان ســری پــرهــا بــنــه بــیپــر بــیــا
ای گـــل تـــو ایـــنهـــا دیـــدهای زان بــر جــهــان خــنــدیــدهای
زان جــــامــــههــــا بــــدریــــدهای ای کــــربــــز لـــعـــلـــیـــن قـــبـــا
گــــلهــــای پــــار از آســــمــــان نــــعـــره زنـــان در گـــلـــســـتـــان
کــای هــر کــه خــواهــد نـردبـان تـا جـان سـپـارد در بـلـا
هــیــن از تــرشـح زیـن طـبـق بـگـذر تـو بـیره چـون عـرق
از شــــیــــشــــه گــــلــــابــــگـــر چـــون روح از آن جـــام ســـمـــا
ای مــقــبــل و مــیــمــون شــمــا بــا چــهــره گــلــگــون شــمــا
بــودیــم مــا هــمــچــون شــمــا مــا روح گــشــتــیــم الـصـلـا
از گـــلـــشـــکـــر مـــقــصــود مــا لــطــف حــقــســت و بــود مــا
ای بــــــود مـــــا آهـــــن صـــــفـــــت وی لـــــطـــــف حـــــق آهـــــن ربـــــا
آهـــــن خــــرد آیــــیــــنــــه گــــر بــــر وی نــــهــــد زخــــم شــــرر
مـــا را نـــمــیخــواهــد مــگــر خــواهــم شــمــا را بــیشــمــا
هـــان ای دل مـــشـــکـــیـــن ســـخــن پــایــان نــدارد ایــن ســخــن
بـــا کـــس نـــیـــارم گـــفـــت مـــن آنهـــا کــه مــیگــویــی مــرا
ای شـــمـــس تـــبـــریـــزی بـــگـــو ســـر شـــهـــان شــاه خــو
بی حرف و صوت و رنگ و بو بیشمس کی تابد ضیا
غزل شمارهٔ ۱۴
ای عـــاشـــقـــان ای عـــاشـــقـــان امــروز مــایــیــم و شــمــا
افـــتـــاده در غـــرقـــابــهای تــا خــود کــه دانــد آشــنــا
گـر سـیل عالم پر شود هر موج چون اشتر شود
مـــرغـــان آبـــی را چـــه غـــم تـــا غـــم خـــورد مـــرغ هــوا
مـا رخ ز شـکـر افروخته با موج و بحر آموخته
زان سـان کـه مـاهـی را بـود دریا و طوفان جان فزا
ای شــیــخ مــا را فــوطـه ده وی آب مـا را غـوطـه ده
ای مــــوســــی عــــمــــران بــــیــــا بــــر آب دریــــا زن عـــصـــا
ایـــن بـــاد انـــدر هـــر ســری ســودای دیــگــر مــیپــزد
ســــودای آن ســــاقــــی مــــرا بــــاقــــی هـــمـــه آن شـــمـــا
دیــروز مــســتــان را بــه ره بــربـود آن سـاقـی کـلـه
امـــروز مـــی در مـــیدهـــد تـــا بـــرکـــنـــد از مـــا قـــبــا
ای رشــک مــاه و مـشـتـری بـا مـا و پـنـهـان چـون پـری
خـوش خـوش کـشـانـم مـیبـری آخـر نگویی تا کجا
هــر جــا روی تــو بـا مـنـی ای هـر دو چـشـم و روشـنـی
خـواهـی سـوی مـسـتـیـم کـش خواهی ببر سوی فنا
عـالـم چـو کـوه طـور دان مـا هـمـچـو مـوسـی طـالبان
هـــر دم تــجــلــی مــیرســد بــرمــیشــکــافــد کــوه را
یک پاره اخضر میشود یک پاره عبهر میشود
یـک پـاره گـوهـر میشود یک پاره لعل و کهربا
ای طــــالــــب دیــــدار او بـــنـــگـــر در ایـــن کـــهـــســـار او
ای که چه باد خوردهای ما مست گشتیم از صدا
ای بـــاغـــبــان ای بــاغــبــان در مــا چــه درپــیــچــیــدهای
گــر بــردهایــم انــگــور تــو تــو بــردهای انـبـان مـا
غزل شمارهٔ ۱۵
ای نـــوش کـــرده نـــیـــش را بـــیخـــویـــش کـــن بــاخــویــش را
بــــاخـــویـــش کـــن بـــیخـــویـــش را چـــیـــزی بـــده درویـــش را
تــــــــشـــــــریـــــــف ده عـــــــشـــــــاق را پـــــــرنـــــــور کـــــــن آفـــــــاق را
بـــــــر زهـــــــر زن تـــــــریـــــــاق را چـــــــیــــــزی بــــــده درویــــــش را
بــا روی هــمــچــون مــاه خــود بـا لـطـف مـسـکـیـن خـواه خـود
مــــا را تــــو کــــن هــــمــــراه خــــود چــــیــــزی بـــده درویـــش را
چـــــون جـــــلــــوه مــــه مــــیکــــنــــی وز عــــشــــق آگــــه مــــیکــــنــــی
بــــا مــــا چــــه هــــمــــره مــــیکـــنـــی چـــیـــزی بـــده درویـــش را
درویــــــش را چــــــه بــــــود نــــــشـــــان جـــــان و زبـــــان درفـــــشـــــان
نـــــی دلـــــق صـــــدپـــــاره کــــشــــان چــــیــــزی بــــده درویــــش را
هـــــم آدم و آن دم تــــویــــی هــــم عــــیــــســــی و مــــریــــم تــــویــــی
هــــم راز و هــــم مــــحــــرم تــــویــــی چــــیــــزی بـــده درویـــش را
تلخ از تو شیرین میشود کفر از تو چون دین میشود
خـــار از تـــو نـــســـریـــن مـــیشـــود چـــیـــزی بــده درویــش را
جـــــــان مـــــــن و جـــــــانـــــــان مـــــــن کــــــفــــــر مــــــن و ایــــــمــــــان مــــــن
ســـــلـــــطـــــان ســـــلـــــطــــانــــان مــــن چــــیــــزی بــــده درویــــش را
ای تـــن پـــرســـت بـــوالـــحـــزن در تـــن مـــپـــیـــچ و جـــان مـــکـــن
مـــنـــگـــر بــه تــن بــنــگــر بــه مــن چــیــزی بــده درویــش را
امــــروز ای شــــمـــع آن کـــنـــم بـــر نـــور تـــو جـــولـــان کـــنـــم
بــــر عــــشــــق جــــان افـــشـــان کـــنـــم چـــیـــزی بـــده درویـــش را
امــــروز گــــویـــم چـــون کـــنـــم یـــک بـــاره دل را خـــون کـــنـــم
ویــــن کــــار را یــــک ســــون کــــنــــم چـــیـــزی بـــده درویـــش را
تــــو عــــیــــب مــــا را کــــیــــســـتـــی تـــو مـــار یـــا مـــاهـــیـــســـتـــی
خــــود را بــــگـــو تـــو چـــیـــســـتـــی چـــیـــزی بـــده درویـــش را
جــــــان را درافــــــکـــــن در عـــــدم زیـــــرا نـــــشـــــایـــــد ای صـــــنـــــم
تــــو مــــحــــتـــشـــم او مـــحـــتـــشـــم چـــیـــزی بـــده درویـــش را
غزل شمارهٔ ۱۶
ای یـــوســـف آخـــر ســـوی ایـــن یـــعـــقـــوب نـــابـــیــنــا بــیــا
ای عـــیـــســـی پـــنـــهـــان شـــده بـــر طـــارم مـــیــنــا بــیــا
از هـجـر روزم قـیـر شـد دل چـون کـمـان بـد تـیـر شد
یــعــقــوب مــســکــیــن پــیــر شــد ای یــوســف بـرنـا بـیـا
ای مــوســی عــمــران کــه در ســیــنــه چــه سـیـنـاهـاسـتـت
گـــاوی خـــدایـــی مـــیکـــنـــد از ســـیـــنـــه ســـیـــنـــا بـــیــا
رخ زعــــفــــران رنــــگ آمـــدم خـــم داده چـــون چـــنـــگ آمـــدم
در گــــور تــــن تــــنـــگ آمـــدم ای جـــان بـــاپـــهـــنـــا بـــیـــا
چـــشـــم مـــحـــمـــد بـــا نـــمـــت واشــوق گــفــتــه در غــمــت
زان طــــــرهای انــــــدرهـــــمـــــت ای ســـــر ارســـــلـــــنـــــا بـــــیـــــا
خـورشـیـد پـیـشت چون شفق ای برده از شاهان سبق
ای دیــــده بــــیــــنـــا بـــه حـــق وی ســـیـــنـــه دانـــا بـــیـــا
ای جان تو و جانها چو تن بیجان چه ارزد خود بدن
دل دادهام دیــــر اســــت مـــن تـــا جـــان دهـــم جـــانـــا بـــیـــا
تـــا بـــردهای دل را گـــرو شـــد کـــشـــت جـــانــم در درو
اول تـــــو ای دردا بـــــرو و آخـــــر تــــو درمــــانــــا بــــیــــا
ای تـــــــــو دوا و چـــــــــارهام نـــــــــور دل صـــــــــدپــــــــارهام
انـــدر دل بـــیـــچـــارهام چـــون غــیــر تــو شــد لــا بــیــا
نــشــنــاخــتــم قــدر تــو مــن تــا چـرخ مـیگـویـد ز فـن
دی بـــر دلـــش تــیــری بــزن دی بــر ســرش خــارا بــیــا
ای قــــــاب قــــــوس مــــــرتــــــبــــــت وان دولـــــت بـــــامـــــکـــــرمـــــت
کـــس نـــیــســت شــاهــا مــحــرمــت در قــرب او ادنــی بــیــا
ای خـسـرو مـه وش بـیـا ای خـوشـتـر از صـد خـوش بیا
ای آب و ای آتـــــــــش بـــــــــیـــــــــا ای در و ای دریــــــــا بــــــــیــــــــا
مـــخـــدوم جــانــم شــمــس دیــن از جــاهــت ای روح الــامــیــن
تـــبـــریـــز چــون عــرش مــکــیــن از مــســجــد اقــصــی بــیــا
غزل شمارهٔ ۱۷
آمــــد نــــدا از آســــمـــان جـــان را کـــه بـــازآ الـــصـــلـــا
جــان گــفــت ای نــادی خــوش اهــلــا و ســهــلــا مــرحــبــا
سـمـعـا و طـاعـه ای نـدا هـر دم دو صـد جـانت فدا
یــک بــار دیــگــر بــانــگ زن تــا بـرپـرم بـر هـل اتـی
ای نــــادره مــــهــــمــــان مــــا بـــردی قـــرار از جـــان مـــا
آخــر کــجــا مــیخــوانـیـم گـفـتـا بـرون از جـان و جـا
از پـــای ایـــن زنـــدانــیــان بــیــرون کــنــم بــنــد گــران
بـر چـرخ بـنـهـم نـردبـان تـا جـان بـرآیـد بـر عـلـا
تـــو جـــان جـــان افـــزاســـتـــی آخـــر ز شــهــر مــاســتــی
دل بــر غــریــبــی مــینــهــی ایـن کـی بـود شـرط وفـا
آوارگـــی نـــوشـــت شــده خــانــه فــرامــوشــت شــده
آن گــنــده پــیــر کــابـلـی صـد سـحـر کـردت از دغـا
ایــن قــافــلــه بــر قــافــلــه پـویـان سـوی آن مـرحـلـه
چـون بـرنـمـیگردد سرت چون دل نمیجوشد تو را
بـانـگ شـتـربـان و جـرس مـینـشنود از پیش و پس
ای بــس رفــیـق و هـمـنـفـس آن جـا نـشـسـتـه گـوش مـا
خلقی نشسته گوش ما مست و خوش و بیهوش ما
نـعـره زنـان در گـوش مـا کـه سـوی شـاه آ ای گدا
غزل شمارهٔ ۱۸
ای یــوســف خــوش نـام مـا خـوش مـیروی بـر بـام مـا
انـــــا فــــتــــحــــنــــا الــــصــــلــــا بــــازآ ز بــــام از در درآ
ای بــحــر پــرمــرجــان مــن والـلـه سـبـک شـد جـان مـن
ایـــــن جـــــان ســـــرگـــــردان مــــن از گــــردش ایــــن آســــیــــا
ای ســـاربـــان بـــا قــافــلــه مــگــذر مــرو زیــن مــرحــلــه
اشـتـر بـخـوابـان هـیـن هـلـه نـه از بهر من بهر خدا
نـی نـی بـرو مـجـنـون بـرو خوش در میان خون برو
از چون مگو بیچون برو زیرا که جان را نیست جا
گــر قــالــبــت در خــاک شــد جــان تــو بـر افـلـاک شـد
گــر خــرقــه تــو چــاک شــد جــان تـو را نـبـود فـنـا
از ســـر دل بـــیـــرون نـــهای بـــنــمــای رو کــایــیــنــهای
چــون عــشـق را سـرفـتـنـهای پـیـش تـو آیـد فـتـنـههـا
گــویــی مــرا چــون مــیروی گــســتــاخ و افــزون مــیروی
بــنــگــر کــه در خـون مـیروی آخـر نـگـویـی تـا کـجـا
گــــفــــتــــم کـــز آتـــشهـــای دل بـــر روی مـــفـــرشهـــای دل
مــی غــلــط در ســودای دل تــا بــحـر یـفـعـل مـا یـشـا
هــر دم رســولــی مــیرســد جــان را گــریــبــان مــیکــشــد
بــر دل خــیــالــی مــیدود یــعــنـی بـه اصـل خـود بـیـا
دل از جـهـان رنگ و بو گشته گریزان سو به سو
نـــعـــره زنـــان کـــان اصـــل کـــو جـــامـــه دران انــدر وفــا
غزل شمارهٔ ۱۹
امــــــــروز دیــــــــدم یــــــــار را آن رونــــــــق هـــــــر کـــــــار را
مــیشــد روان بــر آســمــان هــمــچــون روان مــصــطــفــی
خــورشــیــد از رویـش خـجـل گـردون مـشـبـک هـمـچـو دل
از تـــــابـــــش او آب و گـــــل افـــــزون ز آتـــــش در ضـــــیــــا
گــفـتـم کـه بـنـمـا نـردبـان تـا بـرروم بـر آسـمـان
گـــفـــتـــا ســـر تــو نــردبــان ســر را درآور زیــر پــا
چون پای خود بر سر نهی پا بر سر اختر نهی
چـون تـو هـوا را بـشـکـنـی پـا بـر هوا نه هین بیا
بــر آســمــان و بــر هــوا صــد رد پــدیـد آیـد تـو را
بــر آســمــان پـران شـوی هـر صـبـحـدم هـمـچـون دعـا
غزل شمارهٔ ۲۰
چــنــدانـک خـواهـی جـنـگ کـن یـا گـرم کـن تـهـدیـد را
مــیدان کــه دود گــولــخــن هــرگــز نـیـایـد بـر سـمـا
ور خـود بـرآیـد بـر سـمـا کـی تیره گردد آسمان
کـــز دود آورد آســـمـــان چـــنـــدان لـــطـــیـــفــی و ضــیــا
خــود را مــرنــجـان ای پـدر سـر را مـکـوب انـدر حـجـر
بــا نــقــش گـرمـابـه مـکـن ایـن جـمـلـه چـالـیـش و غـزا
گـر تـو کـنـی بـر مه تفو بر روی تو بازآید آن
ور دامــن او را کــشــی هــم بــر تــو تــنــگ آیــد قــبــا
پــیــش از تــو خــامــان دگـر در جـوش ایـن دیـگ جـهـان
بــس بــرطــپــیــدنــد و نــشــد درمــان نـبـود الـا رضـا
بــــگــــرفــــت دم مــــار را یــــک خــــارپــــشــــت انــــدر دهــــن
ســر درکــشــیــد و گــرد شــد مــانــنــد گــویـی آن دغـا
آن مــار ابــلــه خــویــش را بــر خــار مــیزد دم بـه دم
ســوراخ ســوراخ آمــد او از خــود زدن بــر خــارهـا
بـی صـبر بود و بیحیل خود را بکشت او از عجل
گــر صــبــر کــردی یــک زمــان رســتـی از او آن بـدلـقـا
بــر خــارپــشــت هــر بــلــا خــود را مــزن تــو هــم هــلــا
ساکن نشین وین ورد خوان جاء القضا ضاق الفضا
فــرمــود رب الــعــالــمــیــن بــا صــابــرانــم هــمــنــشــیـن
ای هـــمـــنـــشـــیـــن صـــابـــران افـــرغ عـــلـــیـــنـــا صـــبـــرنـــا
رفـــتـــم بــه وادی دگــر بــاقــی تــو فــرمــا ای پــدر
مــر صــابــران را مــیرســان هــر دم ســلــامــی نــو ز مـا
غزل شمارهٔ ۲۱
جـــرمـــی نـــدارم بـــیـــش از ایـــن کــز دل هــوا دارم تــو را
از زعــــــــفــــــــران روی مـــــــن رو مـــــــیبـــــــگـــــــردانـــــــی چـــــــرا
یـــا ایـــن دل خـــون خـــواره را لـــطـــف و مـــراعـــاتـــی بـــکــن
یـــا قـــوت صـــبـــرش بـــده در یـــفـــعـــل الـــلـــه مـــا یــشــا
ایـــن دو ره آمـــد در روش یـــا صـــبـــر یـــا شـــکـــر نـــعـــم
بــــی شــــمـــع روی تـــو نـــتـــان دیـــدن مـــر ایـــن دو راه را
هــــر گــــه بــــگــــردانـــی تـــو رو آبـــی نـــدارد هـــیـــچ جـــو
کـی ذرههـا پـیـدا شـود بـیشـعـشـعـه شـمـس الـضحی
بــی بــاده تــو کــی فــتـد در مـغـز نـغـزان مـسـتـی یـی
بـــی عـــصـــمــت تــو کــی رود شــیــطــان بــلــا حــول و لــا
نــی قــرص ســازد قـرصـی یـی مـطـبـوخ هـم مـطـبـوخـیـی
تـــــا درنـــــیـــــنـــــدازی کـــــفــــی ز اهــــلــــیــــلــــه خــــود در دوا
امـــــرت نـــــغـــــرد کــــی رود خــــورشــــیــــد در بــــرج اســــد
بـــی تـــو کـــجـــا جــنــبــد رگــی در دســت و پــای پــارســا
در مــــرگ هــــشــــیــــاری نــــهــــی در خــــواب بــــیــــداری نـــهـــی
در ســــنــــگ ســــقــــایــــی نـــهـــی در بـــرق مـــیـــرنـــده وفـــا
ســیــل ســیــاه شــب بــرد هــر جــا کــه عــقــلــسـت و خـرد
زان ســــیــــلــــشــــان کــــی واخــــرد جــــز مــــشــــتـــری هـــل اتـــی
ای جـــان جـــان جـــزو و کـــل وی حـــلــه بــخــش بــاغ و گــل
وی کـــوفـــتـــه هـــر ســـو دهـــل کـــای جـــان حـــیــران الــصــلــا
هـــر کـــس فـــریـــبـــانـــد مـــرا تـــا عــشــر بــســتــانــد مــرا
آن کــم دهــد فــهــم بــیــا گــویــد کــه پــیــش مــن بـیـا
زان سو که فهمت میرسد باید که فهم آن سو رود
آن کـــــت دهـــــد طـــــال بـــــقـــــا او را ســـــزد طـــــال بــــقــــا
هــم او کــه دلــتــنــگــت کــنــد ســرســبـز و گـلـرنـگـت کـنـد
هـــــــــم اوت آرد در دعـــــــــا هـــــــــم او دهـــــــــد مـــــــــزد دعـــــــــا
هــــم ری و بــــی و نــــون را کــــردســــت مــــقــــرون بــــا الـــف
در بـــــاد دم انـــــدر دهــــن تــــا خــــوش بــــگــــویــــی ربــــنــــا
لـــبـــیـــک لـــبـــیـــک ای کـــرم ســـودای تـــســـت انـــدر ســرم
ز آب تـــــو چـــــرخـــــی مـــــیزنـــــم مـــــانـــــنـــــد چـــــرخ آســــیــــا
هــــرگــــز نــــدانــــد آســــیــــا مــــقــــصـــود گـــردشهـــای خـــود
کـــاســـتـــون قـــوت مـــاســـت او یـــا کـــســـب و کـــار نـــانــبــا
آبــــیــــش گــــردان مــــیکــــنــــد او نــــیــــز چــــرخــــی مـــیزنـــد
حــــق آب را بـــســـتـــه کـــنـــد او هـــم نـــمـــیجـــنـــبـــد ز جـــا
خـــامـــش کـــه ایـــن گـــفـــتـــار مـــا مـــیپـــرد از اســـرار مــا
تـــا گـــویـــد او کـــه گــفــت او هــرگــز بــنــنــمــایــد قــفــا
غزل شمارهٔ ۲۲
چـــنـــدان بـــنـــالـــم نـــالـــههـــا چـــنـــدان بــرآرم رنــگهــا
تــــا بــــرکــــنــــم از آیــــنــــه هــــر مــــنـــکـــری مـــن زنـــگهـــا
بـــر مـــرکـــب عـــشـــق تـــو دل مـــیرانـــد و ایـــن مــرکــبــش
در هــر قــدم مــیبــگــذرد زان ســوی جــان فــرسـنـگهـا
بـــنـــمــا تــو لــعــل روشــنــت بــر کــوری هــر ظــلــمــتــی
تــا بــر ســر ســنـگـیـن دلـان از عـرش بـارد سـنـگهـا
بــا ایــن چــنــیــن تــابــانــیــت دانــی چــرا مــنــکــر شــدنــد
کـــایـــن دولـــت و اقـــبـــال را بـــاشـــد از ایـــشـــان نــنــگهــا
گــر نــی کــه کــورنــدی چــنــیـن آخـر بـدیـدنـدی چـنـان
آن ســــو هــــزاران جــــان ز مــــه چــــون اخـــتـــران آونـــگهـــا
چــون از نـشـاط نـور تـو کـوران هـمـی بـیـنـا شـونـد
تــــا از خــــوشــــی راه تــــو رهــــوار گــــردد لــــنــــگهـــا
امـــا چـــو انــدر راه تــو نــاگــاه بــیــخــود مــیشــود
هــر عــقــل زیــرا رســتــه شــد در ســبــزه زارت بــنــگهـا
زیــن رو هـمـیبـیـنـم کـسـان نـالـان چـو نـی وز دل تـهـی
زین رو دو صد سرو روان خم شد ز غم چون چنگها
زیــن رو هــزاران کــاروان بــشــکــسـتـه شـد از ره روان
زیـن ره بـسـی کشتی پر بشکسته شد بر گنگها
اشــکــســتــگــان را جــانهــا بــســتــســت بــر اومــیــد تـو
تـــا دانـــش بـــیحـــد تـــو پـــیـــدا کـــنــد فــرهــنــگهــا
تـــا قــهــر را بــرهــم زنــد آن لــطــف انــدر لــطــف تــو
تــا صـلـح گـیـرد هـر طـرف تـا مـحـو گـردد جـنـگهـا
تـــا جـــســـتـــنـــی نـــوعـــی دگــر ره رفــتــنــی طــرزی دگــر
پـــیـــدا شـــود در هـــر جـــگـــر در ســلــســلــه آهــنــگهــا
وز دعـــوت جـــذب خـــوشـــی آن شــمــس تــبــریــزی شــود
هـــر ذره انـــگـــیـــزنـــدهای هـــر مـــوی چـــون ســـرهـــنــگهــا
غزل شمارهٔ ۱
ای رســـتـــخـــیـــز نـــاگـــهـــان وی رحـــمـــت بـــیمـــنــتــهــا
ای آتــــشــــی افـــروخـــتـــه در بـــیـــشـــه انـــدیـــشـــههـــا
امــــــروز خــــــنـــــدان آمـــــدی مـــــفـــــتـــــاح زنـــــدان آمـــــدی
بـر مـسـتـمـنـدان آمـدی چـون بـخـشـش و فـضـل خـدا
خــورشــیــد را حــاجـب تـویـی اومـیـد را واجـب تـویـی
مــطــلــب تــویــی طـالـب تـویـی هـم مـنـتـهـا هـم مـبـتـدا
در ســـیــنــههــا بــرخــاســتــه انــدیــشــه را آراســتــه
هـم خـویـش حـاجـت خـواسته هم خویشتن کرده روا
ای روح بــــخــــش بــــیبـــدل وی لـــذت عـــلـــم و عـــمـــل
بــاقــی بــهــانــهســت و دغــل کــایـن عـلـت آمـد وان دوا
ما زان دغل کژبین شده با بیگنه در کین شده
گـه مـسـت حورالعین شده گه مست نان و شوربا
ایـن سـکـر بـیـن هـل عـقـل را ویـن نـقـل بـیـن هـل نـقل را
کــز بــهــر نــان و بــقــل را چـنـدیـن نـشـایـد مـاجـرا
تـدبـیـر صـدرنـگ افـکـنـی بـر روم و بـر زنـگ افـکـنـی
و انــدر مــیــان جــنــگ افــکــنــی فــی اصــطــنـاع لـا یـری
مـیمـال پـنـهـان گـوش جـان مینه بهانه بر کسان
جــان رب خــلــصــنــی زنــان والــلــه کـه لـاغـسـت ای کـیـا
خـامـش کـه بـس مـسـتـعـجـلـم رفـتم سوی پای علم
کــاغــذ بــنــه بــشــکــن قــلــم سـاقـی درآمـد الـصـلـا
غزل شمارهٔ ۲
ای طــــایــــران قــــدس را عــــشــــقـــت فـــزوده بـــالهـــا
در حــــلــــقـــه ســـودای تـــو روحـــانـــیـــان را حـــالهـــا
در لـــا احـــب افـــلـــیـــن پـــاکـــی ز صـــورتهـــا یـــقـــیــن
در دیــدههــای غــیــب بــیــن هــر دم ز تــو تــمــثــالهـا
افـلـاک از تـو سـرنـگون خاک از تو چون دریای خون
مـــاهـــت نـــخـــوانـــم ای فـــزون از مـــاههـــا و ســالهــا
کـوه از غـمـت بـشـکـافـتـه وان غـم بـه دل درتـافـته
یـک قـطـره خـونـی یـافـتـه از فـضـلـت ایـن افـضـالها
ای ســروران را تــو سـنـد بـشـمـار مـا را زان عـدد
دانــــی ســـران را هـــم بـــود انـــدر تـــبـــع دنـــبـــالهـــا
ســازی ز خــاکــی سـیـدی بـر وی فـرشـتـه حـاسـدی
بــا نـقـد تـو جـان کـاسـدی پـامـال گـشـتـه مـالهـا
آن کـــو تـــو بـــاشـــی بــال او ای رفــعــت و اجــلــال او
آن کـــو چـــنــیــن شــد حــال او بــر روی دارد خــالهــا
گـیـرم کـه خـارم خـار بـد خـار از پی گل میزهد
صــراف زر هــم مــینــهــد جــو بــر ســر مــثــقــالهـا
فــکــری بــدســت افــعــالهـا خـاکـی بـدسـت ایـن مـالهـا
قــالــی بــدسـت ایـن حـالهـا حـالـی بـدسـت ایـن قـالهـا
آغــــاز عــــالــــم غــــلــــغــــلــــه پــــایــــان عـــالـــم زلـــزلـــه
عـــشـــقـــی و شـــکـــری بـــا گـــلـــه آرام بـــا زلــزالهــا
تـوقـیـع شـمـس آمـد شـفـق طـغرای دولت عشق حق
فـــال وصــال آرد ســبــق کــان عــشــق زد ایــن فــالهــا
از رحـــمـــه لـــلـــعـــالــمــیــن اقــبــال درویــشــان بــبــیــن
چــون مــه مـنـور خـرقـههـا چـون گـل مـعـطـر شـالهـا
عــشــق امــر کــل مـا رقـعـهای او قـلـزم و مـا جـرعـهای
او صــــد دلـــیـــل آورده و مـــا کـــرده اســـتـــدلـــالهـــا
از عــشــق گــردون مــتــلــف بـیعـشـق اخـتـر مـنـخـسـف
از عــشــق گـشـتـه دال الـف بـیعـشـق الـف چـون دالهـا
آب حــــیــــات آمــــد ســــخــــن کـــایـــد ز عـــلـــم مـــن لـــدن
جـــان را از او خـــالـــی مـــکــن تــا بــردهــد اعــمــالهــا
بــر اهــل مــعــنــی شــد سـخـن اجـمـالهـا تـفـصـیـلهـا
بــر اهـل صـورت شـد سـخـن تـفـصـیـلهـا اجـمـالهـا
گـر شـعـرهـا گـفـتند پر پر به بود دریا ز در
کز ذوق شعر آخر شتر خوش میکشد ترحالها
غزل شمارهٔ ۳
ای دل چـــــه انـــــدیـــــشــــیــــدهای در عــــذر آن تــــقــــصــــیــــرهــــا
زان ســـوی او چـــنـــدان وفـــا زیـــن ســوی تــو چــنــدیــن جــفــا
زان ســوی او چــنــدان کــرم زیــن سـو خـلـاف و بـیـش و کـم
زان ســوی او چــنــدان نــعــم زیــن ســوی تــو چــنــدیــن خـطـا
زیــن ســوی تــو چــنــدیــن حــســد چــنــدیــن خــیـال و ظـن بـد
زان ســوی او چــنــدان کــشــش چــنــدان چــشــش چــنــدان عـطـا
چـنـدیـن چـشـش از بـهـر چـه تـا جـان تـلـخـت خـوش شـود
چــــنــــدیـــن کـــشـــش از بـــهـــر چـــه تـــا دررســـی در اولـــیـــا
از بــــد پــــشـــیـــمـــان مـــیشـــوی الـــلـــه گـــویـــان مـــیشـــوی
آن دم تــــو را او مــــیکــــشــــد تــــا وارهــــانــــد مــــر تــــو را
از جـــرم تـــرســـان مـــیشـــوی وز چــاره پــرســان مــیشــوی
آن لـــحـــظــه تــرســانــنــده را بــا خــود نــمــیبــیــنــی چــرا
گـــر چـــشـــم تـــو بـــربـــســت او چــون مــهــرهای در دســت او
گــــاهــــی بــــغــــلــــطــــانــــد چــــنـــیـــن گـــاهـــی بـــبـــازد در هـــوا
گــــاهــــی نـــهـــد در طـــبـــع تـــو ســـودای ســـیـــم و زر و زن
گــــاهــــی نــــهــــد در جــــان تــــو نــــور خــــیــــال مــــصــــطــــفــــی
این سو کشان سوی خوشان وان سو کشان با ناخوشان
یـــا بـــگـــذرد یـــا بـــشـــکـــنـــد کـــشـــتـــی در ایـــن گــردابهــا
چـــنـــدان دعـــا کـــن در نـــهـــان چـــنـــدان بـــنـــال انـــدر شـــبــان
کــــز گــــنــــبــــد هــــفــــت آســــمــــان در گــــوش تـــو آیـــد صـــدا
بـــانـــک شـــعـــیـــب و نـــالـــهاش وان اشـــک هـــمـــچـــون ژالــهاش
چــــون شــــد ز حــــد از آســــمــــان آمــــد ســــحــــرگـــاهـــش نـــدا
گــــر مــــجــــرمــــی بــــخــــشــــیــــدمــــت وز جــــرم آمــــرزیــــدمــــت
فـــــردوس خـــــواهـــــی دادمــــت خــــامــــش رهــــا کــــن ایــــن دعــــا
گـــفـــتــا نــه ایــن خــواهــم نــه آن دیــدار حــق خــواهــم عــیــان
گــــر هــــفــــت بــــحـــر آتـــش شـــود مـــن درروم بـــهـــر لـــقـــا
گــــر رانـــده آن مـــنـــظـــرم بـــســـتـــســـت از او چـــشـــم تـــرم
مــــن در جــــحــــیــــم اولــــیــــتــــرم جــــنــــت نــــشــــایــــد مـــر مـــرا
جــــــنــــــت مــــــرا بــــــیروی او هـــــم دوزخـــــســـــت و هـــــم عـــــدو
مــــن ســــوخـــتـــم زیـــن رنـــگ و بـــو کـــو فـــر انـــوار بـــقـــا
گـــفـــتـــنـــد بـــاری کـــم گـــری تـــا کـــم نـــگــردد مــبــصــری
کـــه چـــشـــم نــابــیــنــا شــود چــون بــگــذرد از حــد بــکــا
گـــفـــت ار دو چـــشـــمـــم عـــاقـــبـــت خـــواهــنــد دیــدن آن صــفــت
هـــر جـــزو مـــن چــشــمــی شــود کــی غــم خــورم مــن از عــمــی
ور عــــاقــــبــــت ایــــن چــــشــــم مــــن مـــحـــروم خـــواهـــد مـــانـــدن
تـــا کـــور گـــردد آن بــصــر کــو نــیــســت لــایــق دوســت را
انــــــدر جــــــهـــــان هـــــر آدمـــــی بـــــاشـــــد فـــــدای یـــــار خـــــود
یـــــار یــــکــــی انــــبــــان خــــون یــــار یــــکــــی شــــمــــس ضــــیــــا
چــون هــر کــسـی درخـورد خـود یـاری گـزیـد از نـیـک و بـد
مـــا را دریـــغ آیـــد کـــه خـــود فــانــی کــنــیــم از بــهــر لــا
روزی یـــــکـــــی هـــــمــــراه شــــد بــــا بــــایــــزیــــد انــــدر رهــــی
پـــس بـــایـــزیـــدش گـــفـــت چـــه پـــیـــشـــه گــزیــدی ای دغــا
گـــفـــتـــا کـــه مـــن خــربــنــدهام پــس بــایــزیــدش گــفــت رو
یـــــا رب خـــــرش را مـــــرگ ده تـــــا او شــــود بــــنــــده خــــدا
غزل شمارهٔ ۴
ای یوسف خوش نام ما خوش میروی بر بام ما
ای درشـــکـــســـتـــه جـــام مــا ای بــردریــده دام مــا
ای نـــور مـــا ای ســـور مـــا ای دولـــت مـــنـــصــور مــا
جـوشـی بـنـه در شور ما تا می شود انگور ما
ای دلــبــر و مــقــصــود مــا ای قــبــلــه و مــعــبـود مـا
آتـــش زدی در عـــود مـــا نـــظـــاره کــن در دود مــا
ای یــــــار مــــــا عــــــیــــــار مــــــا دام دل خــــــمــــــار مـــــا
پــا وامـکـش از کـار مـا بـسـتـان گـرو دسـتـار مـا
در گـل بـمـانـده پـای دل جـان مـیدهـم چه جای دل
وز آتــــــــــــش ســــــــــــودای دل ای وای دل ای وای مــــــــــــا
غزل شمارهٔ ۵
آن شکل بین وان شیوه بین وان قد و خد و دست و پا
آن رنـــگ بـــیـــن وان هـــنـــگ بــیــن وان مــاه بــدر انــدر قــبــا
از ســرو گــویــم یــا چــمــن از لــالــه گــویــم یــا ســمـن
از شــمــع گــویــم یــا لــگــن یــا رقــص گــل پــیــش صـبـا
ای عــــشــــق چــــون آتـــشـــکـــده در نـــقـــش و صـــورت آمـــده
بــــــر کــــــاروان دل زده یــــــک دم امــــــان ده یــــــا فـــــتـــــی
در آتــــش و در ســــوز مــــن شــــب مــــیبــــرم تـــا روز مـــن
ای فـــــرخ پــــیــــروز مــــن از روی آن شــــمــــس الــــضــــحــــی
بــر گــرد مــاهــش مــیتــنــم بــیلــب ســلــامــش مــیکـنـم
خــود را زمــیــن بــرمــیزنــم زان پــیــش کــو گــویـد صـلـا
گــــلــــزار و بــــاغ عــــالــــمــــی چــــشــــم و چــــراغ عـــالـــمـــی
هــــم درد و داغ عــــالــــمــــی چــــون پــــا نـــهـــی انـــدر جـــفـــا
آیــــم کــــنــــم جـــان را گـــرو گـــویـــی مـــده زحـــمـــت بـــرو
خـــدمـــت کـــنـــم تـــا واروم گـــویـــی کـــه ای ابـــلـــه بـــیــا
گـــشـــتـــه خـــیـــال هـــمـــنـــشـــیـــن بـــا عـــاشـــقـــان آتـــشـــیـــن
غــــایـــب مـــبـــادا صـــورتـــت یـــک دم ز پـــیـــش چـــشـــم مـــا
ای دل قـرار تـو چـه شـد وان کـار و بـار تـو چه شد
خــوابــت کــه مــیبــنــدد چــنــیــن انــدر صـبـاح و در مـسـا
دل گـــــــفـــــــت حـــــــســـــــن روی او وان نــــــرگــــــس جــــــادوی او
وان ســـــنـــــبــــل ابــــروی او وان لــــعــــل شــــیــــریــــن مــــاجــــرا
ای عـــشـــق پـــیـــش هـــر کـــســـی نـــام و لــقــب داری بــســی
مــــــن دوش نــــــام دیــــــگــــــرت کــــــردم کــــــه درد بـــــیدوا
ای رونــــق جــــانــــم ز تــــو چــــون چــــرخ گــــردانــــم ز تـــو
گــنــدم فــرســت ای جــان کــه تــا خــیــره نــگــردد آسـیـا
دیــگــر نــخــواهــم زد نــفــس ایـن بـیـت را مـیگـوی و بـس
بــــگــــداخــــت جــــانــــم زیــــن هـــوس ارفـــق بـــنـــا یـــا ربـــنـــا
غزل شمارهٔ ۶
بـــــگـــــریــــز ای مــــیــــر اجــــل از نــــنــــگ مــــا از نــــنــــگ مــــا
زیــــرا نــــمــــیدانــــی شــــدن هــــمــــرنــــگ مــــا هــــمــــرنـــگ مـــا
از حـــــمـــــلـــــههـــــای جـــــنـــــد او وز زخـــــمهـــــای تـــــنــــد او
ســالــم نــمــانــد یــک رگــت بــر چــنــگ مــا بــر چــنـگ مـا
اول شــــرابــــی درکــــشــــی ســـرمـــســـت گـــردی از خـــوشـــی
بــــیــــخــــود شــــوی آنـــگـــه کـــنـــی آهـــنـــگ مـــا آهـــنـــگ مـــا
زیـن بـاده مـیخـواهـی بـرو اول تـنک چون شیشه شو
چون شیشه گشتی برشکن بر سنگ ما بر سنگ ما
هـــر کـــان مـــی احــمــر خــورد بــابــرگ گــردد بــرخــورد
از دل فـــــراخـــــیهــــا بــــرد دلــــتــــنــــگ مــــا دلــــتــــنــــگ مــــا
بــس جــرههــا در جــو زنــد بـس بـربـط شـش تـو زنـد
بــس بــا شــهــان پــهـلـو زنـد سـرهـنـگ مـا سـرهـنـگ مـا
مـــاده اســـت مـــریـــخ زمـــن ایـــن جـــا در ایـــن خـــنـــجـــر زدن
بــا مــقــنــعــه کــی تــان شــدن در جــنــگ مـا در جـنـگ مـا
گـر تـیـغ خـواهـی تـو ز خـور از بـدر بـرسـازی سـپـر
گـــــر قـــــیـــــصـــــری انـــــدرگـــــذر از زنـــــگ مـــــا از زنــــگ مــــا
اســحــاق شــو در نــحــر مـا خـامـوش شـو در بـحـر مـا
تــا نــشــکــنــد کــشــتــی تــو در گــنــگ مــا در گــنــگ مـا
غزل شمارهٔ ۷
بــنــشــســتــهام مــن بــر درت تــا بــوک بـرجـوشـد وفـا
بــاشــد کــه بـگـشـایـی دری گـویـی کـه بـرخـیـز انـدرآ
غـــرقـــســـت جـــانـــم بـــر درت در بـــوی مـــشـــک و عـــنـــبـــرت
ای صـــــد هــــزاران مــــرحــــمــــت بــــر روی خــــوبــــت دایــــمــــا
مــــایــــیــــم مــــســــت و ســـرگـــران فـــارغ ز کـــار دیـــگـــران
عــــالــــم اگـــر بـــرهـــم رود عـــشـــق تـــو را بـــادا بـــقـــا
عــشــق تــو کــف بــرهــم زنــد صــد عــالــم دیــگــر کــنــد
صـــد قـــرن نــو پــیــدا شــود بــیــرون ز افــلــاک و خــلــا
ای عـشـق خـنـدان هـمـچـو گـل وی خـوش نـظـر چـون عقل کل
خـــورشـــیـــد را درکـــش بـــه جـــل ای شـــهـــســـوار هــل اتــی
امـــــروز مـــــا مـــــهـــــمــــان تــــو مــــســــت رخ خــــنــــدان تــــو
چــــون نــــام رویــــت مــــیبــــرم دل مــــیرود والــــلــــه ز جـــا
کـــو بـــام غـــیـــر بـــام تـــو کـــو نـــام غــیــر نــام تــو
کــــو جــــام غــــیــــر جــــام تــــو ای ســـاقـــی شـــیـــریـــن ادا
گــــر زنــــده جــــانــــی یــــابـــمـــی مـــن دامـــنـــش بـــرتـــابـــمـــی
ای کــــاشــــکـــی درخـــوابـــمـــی در خـــواب بـــنـــمـــودی لـــقـــا
ای بــر درت خــیــل و حــشــم بــیــرون خــرام ای مــحــتــشـم
زیــرا کــه ســرمــســت و خــوشــم زان چــشــم مـسـت دلـربـا
افــغـان و خـون دیـده بـیـن صـد پـیـرهـن بـدریـده بـیـن
خــون جــگــر پــیــچــیــده بــیـن بـر گـردن و روی و قـفـا
آن کـس کـه بـیـنـد روی تـو مـجـنـون نـگـردد کـو بگو
ســنــگ و کــلــوخــی بــاشــد او او را چــرا خــواهــم بــلــا
رنــج و بــلــایــی زیــن بــتــر کـز تـو بـود جـان بـیخـبـر
ای شــاه و ســلــطــان بــشــر لــا تــبـل نـفـسـا بـالـعـمـی
جـــانهـــا چـــو ســـیـــلـــابـــی روان تـــا ســـاحـــل دریـــای جــان
از آشــــنـــایـــان مـــنـــقـــطـــع بـــا بـــحـــر گـــشـــتـــه آشـــنـــا
ســـیـــلـــی روان انـــدر ولـــه ســـیـــلــی دگــر گــم کــرده ره
الـــــحــــمــــدلــــلــــه گــــویــــد آن ویــــن آه و لــــا حــــول و لــــا
ای آفـــــتــــابــــی آمــــده بــــر مــــفــــلــــســــان ســــاقــــی شــــده
بـــر بـــنـــدگـــان خـــود را زده بـــاری کــرم بــاری عــطــا
گــل دیــده نــاگــه مــر تـو را بـدریـده جـان و جـامـه را
وان چــنــگ زار از چــنـگ تـو افـکـنـده سـر پـیـش از حـیـا
مــقــبــلــتــریــن و نــیــک پــی در بــرج زهــره کــیــســت نـی
زیــــرا نــــهــــد لـــب بـــر لـــبـــت تـــا از تـــو آمـــوزد نـــوا
نــیهــا و خـاصـه نـیـشـکـر بـر طـمـع ایـن بـسـتـه کـمـر
رقـــصــان شــده در نــیــســتــان یــعــنــی تــعــز مــن تــشــا
بد بیتو چنگ و نی حزین برد آن کنار و بوسه این
دف گـــفـــت مـــیزن بـــر رخـــم تـــا روی مـــن یـــابـــد بـــهــا
ایــن جــان پــاره پــاره را خـوش پـاره پـاره مـسـت کـن
تــا آن چــه دوشــش فــوت شــد آن را کـنـد ایـن دم قـضـا
حـــیـــفـــســـت ای شــاه مــهــیــن هــشــیــار کــردن ایــن چــنــیــن
والــلــه نــگــویــم بــعــد از ایــن هــشــیـار شـرحـت ای خـدا
یـا بـاده ده حـجـت مـجـو یا خود تو برخیز و برو
یــا بــنــده را بــا لــطــف تـو شـد صـوفـیـانـه مـاجـرا
غزل شمارهٔ ۸
جــــز وی چــــه بــــاشــــد کــــز اجــــل انـــدرربـــایـــد کـــل مـــا
صــد جــان بــرافــشــانــم بــر او گــویــم هــنـیـیـا مـرحـبـا
رقصان سوی گردون شوم زان جا سوی بیچون شوم
صــــبــــر و قـــرارم بـــردهای ای مـــیـــزبـــان زودتـــر بـــیـــا
از مـــه ســـتـــاره مـــیبــری تــو پــاره پــاره مــیبــری
گــه شــیــرخــواره مــیبــری گــه مــیکــشــانــی دایـه را
دارم دلـــی هـــمـــچـــون جــهــان تــا مــیکــشــد کــوه گــران
مــن کـه کـشـم کـه کـی کـشـم زیـن کـاهـدان واخـر مـرا
گـر مـوی مـن چـون شـیـر شـد از شـوق مـردن پیر شد
مــــــن آردم گــــــنــــــدم نــــــیــــــم چــــــون آمـــــدم در آســـــیـــــا
در آســـــیـــــا گـــــنـــــدم رود کـــــز ســــنــــبــــلــــه زادســــت او
زاده مــــهــــم نــــی ســــنــــبــــلــــه در آســـیـــا بـــاشـــم چـــرا
نـــــی نـــــی فــــتــــد در آســــیــــا هــــم نــــور مــــه از روزنــــی
زان جـــــا بـــــه ســــوی مــــه رود نــــی در دکــــان نــــانــــبــــا
بــا عــقــل خــود گــر جــفــتــمــی مــن گــفــتــنــیهــا گــفـتـمـی
خـــامـــوش کـــن تـــا نـــشـــنـــود ایــن قــصــه را بــاد هــوا
غزل شمارهٔ ۹
مـن از کـجـا پـنـد از کـجـا بـاده بـگـردان سـاقـیـا
آن جـــام جـــان افـــزای را بـــرریـــز بـــر جـــان ســاقــیــا
بــر دســت مــن نــه جــام جــان ای دســتــگــیـر عـاشـقـان
دور از لــب بــیــگــانــگــان پــیــش آر پــنــهــان سـاقـیـا
نــانــی بــده نــان خــواره را آن طــامــع بــیـچـاره را
آن عــاشــق نــانــبــاره را کــنــجــی بــخـسـبـان سـاقـیـا
ای جـــان جـــان جـــان جـــان مـــا نــامــدیــم از بــهــر نــان
بــرجــه گــدارویــی مـکـن در بـزم سـلـطـان سـاقـیـا
اول بـــگـــیـــر آن جـــام مـــه بـــر کـــفــه آن پــیــر نــه
چـون مـسـت گـردد پـیـر ده رو سـوی مستان ساقیا
رو سخت کن ای مرتجا مست از کجا شرم از کجا
ور شـرم داری یـک قـدح بـر شـرم افـشـان سـاقـیـا
بــرخــیــز ای ســاقــی بــیــا ای دشــمــن شــرم و حــیـا
تـا بـخـت مـا خـنـدان شـود پـیـش آی خـنـدان ساقیا
غزل شمارهٔ ۱۰
مـــهـــمـــان شـــاهـــم هـــر شــبــی بــر خــوان احــســان و وفــا
مـــهـــمـــان صـــاحـــب دولـــتــم کــه دولــتــش پــایــنــده بــا
بــر خــوان شــیــران یــک شـبـی بـوزیـنـهای هـمـراه شـد
اســتــیــزه رو گــر نــیــســتــی او از کـجـا شـیـر از کـجـا
بـنـگـر کـه از شـمـشـیـر شـه در قـهرمان خون میچکد
آخــر چــه گــسـتـاخـی اسـت ایـن والـلـه خـطـا والـلـه خـطـا
گــر طــفــل شــیــری پــنــجــه زد بــر روی مــادر نـاگـهـان
تــو دشــمـن خـود نـیـسـتـی بـر وی مـنـه تـو پـنـجـه را
آن کو ز شیران شیر خورد او شیر باشد نیست مرد
بــــســــیــــار نــــقــــش آدمــــی دیــــدم کـــه بـــود آن اژدهـــا
نــوح ار چــه مــردم وار بــد طــوفــان مـردم خـوار بـد
گــــــر هــــــســــــت آتــــــش ذرهای آن ذره دارد شـــــعـــــلـــــههـــــا
شــمــشــیــرم و خــون ریــز مــن هــم نـرمـم و هـم تـیـز مـن
هــمــچــون جــهــان فــانــیــم ظــاهــر خــوش و بــاطــن بــلـا
غزل شمارهٔ ۱۱
ای طــوطــی عــیــســی نــفــس وی بــلــبــل شــیـریـن نـوا
هـیـن زهـره را کـالـیـوه کـن زان نـغـمـههای جان فزا
دعـــوی خـــوبـــی کـــن بـــیــا تــا صــد عــدو و آشــنــا
بـا چـهـرهای چـون زعـفـران بـا چـشـم تـر آید گوا
غـم جـمـلـه را نـالـان کـنـد تـا مـرد و زن افـغـان کند
کــه داد ده مـا را ز غـم کـو گـشـت در ظـلـم اژدهـا
غـــم را بـــدرانـــی شـــکـــم بــا دوربــاش زیــر و بــم
تـا غـلـغـل افـتـد در عـدم از عـدل تـو ای خـوش صدا
سـاقـی تـو مـا را یـاد کـن صد خیک را پرباد کن
ارواح را فــرهــاد کــن در عــشــق آن شــیــریــن لــقــا
چــــون تــــو ســــرافـــیـــل دلـــی زنـــده کـــن آب و گـــلـــی
دردم ز راه مـــقـــبـــلـــی در گـــوش مـــا نـــفــخــه خــدا
مـا هـمـچـو خـرمـن ریـخـتـه گـندم به کاه آمیخته
هـیـن از نـسـیـم بـاد جـان کـه را ز گـنـدم کـن جـدا
تــا غــم بــه ســوی غـم رود خـرم سـوی خـرم رود
تـا گـل به سوی گل رود تا دل برآید بر سما
ایـــن دانــههــای نــازنــیــن مــحــبــوس مــانــده در زمــیــن
در گـوش یـک بـاران خـوش مـوقـوف یـک بـاد صـبا
تا کار جان چون زر شود با دلبران همبر شود
پـا بـود اکنون سر شود که بود اکنون کهربا
خــامــوش کــن آخــر دمــی دســتــور بــودی گــفــتــمــی
سـری کـه نـفـکـنـدسـت کـس در گـوش اخـوان صفا
غزل شمارهٔ ۹۲۶
از مـشـک سـوده دام بـر آتـش نـهـادهئـی
یـا جـعـد مـشـک فـام بـر آتـش نـهـادهئی
زلــفــت بــر آب شــســت فــکــنـدسـت یـا ز زلـف
بــر طــرف دانــه دام بــر آتــش نـهـادهئـی
بـــازم بـــطــره از چــه دلــاویــز مــیکــنــی
چــون فــلــفــلــم مـدام بـر آتـش نـهـادهئـی
زان لــــعــــل آبـــدار کـــه هـــمـــرنـــگ آتـــشـــســـت
نـــعـــلـــم عـــلـــیالــدوام بــر آتــش نــهــادهای
هـم فـلـفـلـت بـر آتـش و هـم نـعـل تـافـتـسـت
بــر نــام مــن کــدام بــر آتــش نـهـادهئـی
دلهای شیخ و شاب بخون در فکندهئی
جـانـهـای خـاص و عـام بـر آتـش نـهـادهئی
از زلــف مــشــکــبـوی تـو مـجـلـس مـعـطـرسـت
گـوئـی کـه عـود خـام بـر آتـش نهادهئی
آبـــــــی بــــــر آتــــــشــــــم زن از آن آتــــــش مــــــذاب
کــاب و گــلــم تــمـام بـر آتـش نـهـادهئـی
چــون آبــگــون قــدح ز مــی آتــش نــقــاب شــد
پـنـداشـتـم کـه جـام بـر آتـش نـهـادهئی
خـــواجــو بــرو بــه آب خــرابــات غــســل کــن
گـر رخـت نـنـگ و نـام بـر آتـش نـهـادهئی
غزل شمارهٔ ۹۲۷
گــرد مــاه از مـشـک چـنـبـر کـردهئـی
مــــاه را از مــــشـــک زیـــور کـــردهئـــی
شـــام شـــبـــگـــون قـــمـــر فــرســای را
ســــایــــبــــان مــــهــــر انـــور کـــردهئـــی
در شـــبـــســـتـــان عـــبـــیـــر افـــشـــان زلـــف
شـمـع کـافـوری ز رخ بـر کـردهئـی
از چـــه رو بـــســـتـــانـــســـرای خــلــد را
مــــنــــزل هــــنــــدوی کــــافــــر کـــردهئـــی
روز را در ســــایـــهٔ شـــب بـــردهئـــی
شـــام را پــیــرایــهٔ خــور کــردهئــی
لــــــعــــــل در پــــــاش زمـــــرد پـــــوش را
پـــردهدار عـــقـــد گــوهــر کــردهئــی
تـا بـه دست آوردهئی طغرای حسن
مـــلـــک خـــوبـــی را مــســخــر کــردهئــی
ای مـــــــه آتـــــــش عــــــذار آن آب خــــــشــــــک
کــــابــــگــــیــــر آتــــش تــــر کــــردهئــــی
بر کفم نه گر چه خون جان ماست
آنـکـه در نـصـفـی و سـاغـر کـردهئی
جـــان خـــواجـــو را ز جـــعـــد عـــنـــبــریــن
هــر زمــان طــوقــی مــعــنــبــر کــردهئـی
غزل شمارهٔ ۹۲۸
از لــب شــیــریــن چــون شـکـر نـبـات آوردهئـی
وز حــبـش بـر خـسـرو خـاور بـرات آوردهئـی
بـت پـرسـتانرا محقق شد که این خط غبار
از پـــی نـــســـخ بـــتــان ســومــنــات آوردهئــی
مـهـر ورزانـرا تـب مـحـرق بـشـکـر بستهئی
یـا خـطـی در شـکـرسـتـان بـر نـبات آوردهئی
خــســتــگــان ضــربــت تــسـلـیـم را بـهـر شـفـا
نـــســـخـــهٔ کـــلـــی قـــانـــون نـــجـــات آوردهئــی
ای خــط ســبــز نــگــاریـن خـضـر وقـتـی گـوئـیـا
زانـــــکــــه ســــودای لــــب آب حــــیــــات آوردهئــــی
تـا کـشیدی نیل بر ماه از پی داغ صبوح
چـشـمـهٔ نیل از حسد در چشم لات آوردهئی
چون روانم بیند از دل دیده را در موج خون
گــویــدم در دجــلــه نــهـری از فـرات آوردهای
زانــدهــان گــر کــام جــان تـنـگـدسـتـان مـیدهـی
لـطـف کن گر هیچم از بهر زکوة آوردهئی
دوش میگفتم حدیث تیره شب با طرههات
گـفـت خـواجـو بـاز بـا مـا تـرهات آوردهئی
غزل شمارهٔ ۹۲۹
ایــن چــه بــویــسـت ای صـبـا از مـرغـزار آوردهئـی
مــــــرحــــــبــــــا کــــــارام جـــــان مـــــرغ زار آوردهئـــــی
بـــــهـــــر جـــــان بـــــیـــــقــــرار آدم خــــاکــــی نــــهــــاد
نـــــکـــــتـــــهـــــی از روضـــــهٔ دارالـــــقــــرار آوردهئــــی
وقت خوش بادت که وقت دوستان خوش کردهئی
تـــا ز طـــرف بـــوســـتــان بــوی بــهــار آوردهئــی
سـرو مـا را چـون کـشیدی در بر آخر راست گوی
کــز وصــالــش شــاخ شــادی را بــبــار آوردهئــی
عـــقـــل را از بــوی مــی مــســت و خــراب افــکــنــدهئــی
چــــون حـــدیـــثـــی از لـــب مـــیـــگـــون یـــار آوردهئـــی
یــک نــفـس تـار سـر زلـفـش ز هـم بـگـشـودهئـی
وز مـــعـــانـــی ایـــن هـــمـــه مـــشـــک تــتــار آوردهئــی
در چـنـیـن وقـتـی کـه خواجو در خمار افتاده است
جـان فـدا بـادت کـه جـامـی خـوشـگـوار آوردهئی
غزل شمارهٔ ۹۳۰
دیـشـب ای بـاد صـبـا گوئی که جائی بودهئی
پـــای بـــنـــد چـــیــن زلــف دلــگــشــائــی بــودهئــی
آشــنــایــانــرا ز بــوی خــویــش مــســت افـکـنـدهئـی
چـــون چــمــن پــیــرای بــاغ آشــنــائــی بــودهئــی
دسـتـه بـنـد سـنـبـل سـروی سـرائـی کشتهئی
خــاکــروب ســاحــت بــســتــانــســرائــی بــودهئـی
لـــاجـــرم پــایــت نــمــیآیــد ز شــادی بــر زمــیــن
چــون نــدیــم مـجـلـس شـادی فـزائـی بـودهئـی
نـیـک بـیـرون بـردهئـی راه از شـکـنـج زلـف او
چـون شـبـی تـا روز در تـاریـک جـائی بودهئی
تـا چـه مـرغـی کـاشـیان جائی همایون جستهئی
گـــوئـــیـــا در ســـایـــهٔ پـــر هـــمــائــی بــودهئــی
از غـــم یـــعـــقـــوب حـــالـــی هـــیــچ یــاد آوردهئــی
چـون هـمـه شـب هـمـدم یـوسـف لقائی بودهئی
هیچ بوئی بردهئی کو در وفا و عهد کیست
تــا عــبــیــر آمــیــز بــزم بــیــوفــائــی بـودهئـی
از دل گـــمـــگــشــتــهٔ خــواجــو نــشــانــی بــاز ده
چـــون غـــبـــار افـــشـــان زلـــف دلـــربـــائــی بــودهئــی
غزل شمارهٔ ۹۳۱
آتــــــش انــــــدر آب هـــــرگـــــز دیـــــدهئـــــی
عـــنـــبـــر انـــدر تـــاب هـــرگــز دیــدهئــی
چــون دهــان بـر لـعـل شـورانـگـیـز او
پـــســـتـــه و عـــنـــاب هـــرگــز دیــدهئــی
شـــد نـــقـــاب عـــارضــش زلــف ســیــاه
شــام بــر مــهــتــاب هــرگــز دیــدهئــی
ســـنـــبـــل پـــرتـــاب هـــرگــز چــیــدهئــی
نـــرگـــس پــرخــواب هــرگــز دیــدهئــی
نــرگــسـش در طـاق ابـرو خـفـتـه اسـت
مـــســـت در مـــحـــراب هــرگــز دیــدهئــی
شـــد دلـــم مـــســتــغــرق دریــای عــشــق
ذره در غــــرقــــاب هــــرگــــز دیــــدهئــــی
در غمش خواجو چو چشم خونفشان
چـــشـــمـــهٔ خـــونـــاب هـــرگــز دیــدهئــی
غزل شمارهٔ ۹۳۲
دوش پــــیـــری یـــافـــتـــم در گـــوشـــهٔ مـــیـــخـــانـــهئـــی
در کـــشـــیـــده از شـــراب نـــیـــســـتـــی پـــیـــمـــانـــهئــی
گـــفـــت درمـــســـتـــان لـــایـــعـــقـــل بـــچـــشــم عــقــل بــیــن
ور خــــــرد داری مــــــکــــــن انــــــکــــــار هـــــر دیـــــوانـــــهئـــــی
گــر چــه مــا بـنـیـاد عـمـر از بـاده ویـران کـردهایـم
کــی بــود گــنــجــی چــو مــا در کــنـج هـر ویـرانـهئـی
روشـــنـــســـت ایـــن کـــانـــکـــه از ســـودای او در آتــشــیــم
شــمــع عــشــقـش را کـم افـتـد هـمـچـو مـا پـروانـهئـی
دل بــــدلـــداری ســـپـــارد هـــر کـــه صـــاحـــبـــدل بـــود
کــانــکــه جــانــی بــاشــدش نــشــکــیــبــد از جـانـانـهئـی
آشـــنـــائـــی را بـــچـــشـــم خـــویـــش دیـــدن مـــشـــکـــلــســت
زانـــکـــه او دیـــدار نـــنـــمـــایـــد بـــهـــر بـــیــگــانــهئــی
هــر کــه دانــد کــانــدریــن ره مــقــصــد کــلــی یـکـیـسـت
هـــر زمـــانـــی کــعــبــهئــی بــرســازد از بــتــخــانــهئــی
دل مــنــه بــر مــلــک جــم خــواجـو کـه شـادروان عـمـر
بـــا فـــســـونـــی یـــا رود بـــر بــاد یــا افــســانــهئــی
حیف باشد چون تو شهبازی که عالم صید تست
در چــــنــــیـــن دامـــی شـــده نـــخـــجـــیـــر آب و دانـــهئـــی
غزل شمارهٔ ۱۵۷
ای هـــــوسهـــــای دلــــم بــــاری بــــیــــا رویــــی نــــمــــا
ای مـــراد و حـــاصـــلـــم بـــاری بـــیـــا رویـــی نـــمـــا
مـشـکـل و شـوریدهام چون زلف تو چون زلف تو
ای گـــشـــاد مـــشـــکـــلـــم بـــاری بــیــا رویــی نــمــا
از ره و مـــنـــزل مـــگـــو دیـــگــر مــگــو دیــگــر مــگــو
ای تـــو راه و مـــنـــزلـــم بـــاری بــیــا رویــی نــمــا
درربــودی از زمــیــن یــک مــشــت گــل یـک مـشـت گـل
در مــــیــــان آن گــــلــــم بــــاری بــــیــــا رویـــی نـــمـــا
تـــا ز نـــیـــکـــی وز بـــدی مــن واقــفــم مــن واقــفــم
از جـــمـــالـــت غـــافـــلـــم بـــاری بـــیـــا رویـــی نـــمــا
تـا نـسـوزد عـقـل مـن در عـشـق تـو در عـشـق تو
غـــافـــلـــم نـــی عـــاقـــلـــم بــاری بــیــا رویــی نــمــا
شه صلاح الدین که تو هم حاضری هم غایبی
ای عـــجـــوبـــه واصـــلـــم بـــاری بـــیـــا رویـــی نــمــا
غزل شمارهٔ ۱۵۸
امـــــتـــــزاج روحهـــــا در وقـــــت صـــــلــــح و جــــنــــگهــــا
بــا کــســی بـایـد کـه روحـش هـسـت صـافـی صـفـا
چـــون تـــغـــیــیــر هــســت در جــان وقــت جــنــگ و آشــتــی
آن نـه یـک روحـسـت تـنـهـا بـلـک گـشـتـسـتـنـد جـدا
چــون بــخــواهـد دل سـلـام آن یـکـی هـمـچـون عـروس
مــــــر زفــــــاف صــــــحــــــبــــــت دامــــــاد دشــــــمــــــن روی را
بــاز چــون مــیـلـی بـود سـویـی بـدان مـانـد کـه او
مــــــیــــــل دارد ســــــوی دامــــــاد لــــــطــــــیــــــف دلــــــربـــــا
از نــــظــــرهــــا امــــتــــزاج و از ســــخــــنهـــا امـــتـــزاج
وز حـــــکـــــایـــــت امـــــتـــــزاج و از فـــــکـــــر آمـــــیـــــزهـــــا
هــــمــــچــــنــــانــــک امــــتــــزاج ظــــاهـــرســـت انـــدر رکـــوع
وز تـــصـــافـــح وز عـــنـــاق و قـــبـــلــه و مــدح و دعــا
بـــر تــفــاوت ایــن تــمــازجهــا ز مــیــل و نــیــم مــیــل
وز ســــر کـــره و کـــراهـــت وز پـــی تـــرس و حـــیـــا
آن رکـــــــوع بــــــاتــــــأنــــــی وان ثــــــنــــــای نــــــرم نــــــرم
هــــم مــــراتــــب در مــــعـــانـــی در صـــورهـــا مـــجـــتـــبـــا
ایــن هــمــه بــازیـچـه گـردد چـون رسـیـدی در کـسـی
کش سما سجدهاش برد وان عرش گوید مرحبا
آن خـــداونـــد لـــطـــیـــف بـــنــده پــرور شــمــس دیــن
کــــو رهــــانــــد مــــر شـــمـــا را زیـــن خـــیـــال بـــیوفـــا
بـــا عـــدم تـــا چـــنـــد بـــاشـــی خـــایـــف و امـــیــدوار
ایـــن هـــمـــه تـــأثـــیـــر خـــشـــم اوســـت تـــا وقــت رضــا
هــســتــی جــان اوســت حــقــا چــونـک هـسـتـی زو بـتـافـت
لـــاجـــرم در نـــیـــســـتـــی مـــیســـاز بـــا قـــیـــد هــوا
گـه بـه تـسـبـیـع هـوا و گـه بـه تـسـبـیع خیال
گـه بـه تـسـبـیـع کـلـام و گـه بـه تسبیع لقا
گــه خــیــال خــوش بــود در طــنــز هـمـچـون احـتـلـام
گــه خــیــال بــد بــود هــمــچـون کـه خـواب نـاسـزا
وانـــگــهــی تــخــیــیــلهــا خــوشــتــر از ایــن قــوم رذیــل
ایــنــت هــســتــی کــو بــود کــمــتــر ز تــخــیــیــل عــمـا
پــس از آن ســوی عــدم بــدتـر از ایـن از صـد عـدم
ایــن عــدمهــا بــر مــراتــب بــود هــمــچـون کـه بـقـا
تــــــا نــــــیــــــایــــــد ظــــــل مـــــیـــــمـــــون خـــــداونـــــدی او
هــیــچ بــنــدی از تــو نــگــشــایــد یــقــیـن مـیدان دلـا
غزل شمارهٔ ۱۵۹
ای ز مــــقـــدارت هـــزاران فـــخـــر بـــیمـــقـــدار را
داد گـــلـــزار جـــمـــالـــت جـــان شـــیـــریــن خــار را
ای مــــلــــوکــــان جــــهــــان روح بــــر درگــــاه تـــو
در ســجــودافــتــادگــان و مــنــتــظـر مـر بـار را
عــقــل از عــقــلــی رود هــم روح روحــی گـم کـنـد
چــونــک طــنــبــوری ز عــشــقــت بـرنـوازد تـار را
گـــر ز آب لـــطـــف تـــو نــم یــافــتــی گــلــزارهــا
کــس نــدیــدی خــالــی از گــل سـالهـا گـلـزار را
مـــحـــو مـــیگـــردد دلـــم در پـــرتـــو دلـــدار مــن
مــــینــــتــــانــــم فــــرق کــــردن از دلـــم دلـــدار را
دایـــمـــا فـــخـــرســـت جـــان را از هـــوای او چـــنــان
کــو ز مــســتــی مــینــدانــد فــخــر را و عــار را
هـــســـت غـــاری جـــان رهـــبــانــان عــشــقــت مــعــتــکــف
کــرده رهــبــان مــبــارک پــر ز نــور ایــن غــار را
گـر شـود عـالـم چو قیر از غصه هجران تو
نـــخـــوتـــی دارد کـــه انــدرنــنــگــرد مــر قــار را
چون عصای موسی بود آن وصل اکنون مار شد
ای وصـــــال مــــوســــی وش انــــدرربــــا ایــــن مــــار را
ای خـــداونــد شــمــس دیــن از آتــش هــجــران تــو
رشــک نــور بــاقـیسـت صـد آفـریـن ایـن نـار را
غزل شمارهٔ ۱۶۰
مــــــفــــــروشــــــیــــــد کـــــمـــــان و زره و تـــــیـــــغ زنـــــان را
کــه ســزا نـیـسـت سـلـحهـا بـه جـز از تـیـغ زنـان را
چــــه کــــنــــد بـــنـــده صـــورت کـــمـــر عـــشـــق خـــدا را
چــه کــنــد عــورت مــســکــیـن سـپـر و گـرز و سـنـان را
چــو مــیــان نــیــســت کــمــر را بــه کــجــا بــنــدد آخـر
کــه وی از ســنــگ کــشــیــدن بــشــکــســتــســت مــیــان را
زر و سـیـم و در و گـوهـر نـه کـه سـنـگـیـسـت مـزور
ز پـــی ســـنـــگ کــشــیــدن چــو خــری ســاخــتــه جــان را
مــنــشــیــن بــا دو ســه ابــلـه کـه بـمـانـی ز چـنـیـن ره
تـــــو ز مــــردان خــــدا جــــو صــــفــــت جــــان و جــــهــــان را
ســوی آن چــشــم نــظــر کــن کــه بــود مـسـت تـجـلـی
کـــه در آن چـــشـــم بـــیـــابـــی گـــهـــر عـــیـــن و عـــیـــان را
تو در آن سایه بنه سر که شجر را کند اخضر
کــــه بــــدان جـــاســـت مـــجـــاری هـــمـــگـــی امـــن و امـــان را
گـــذر از خـــواب بــرادر بــه شــب تــیــره چــو اخــتــر
کـــه بـــه شـــب بـــایـــد جـــســتــن وطــن یــار نــهــان را
بــه نــظــربــخـش نـظـر کـن ز مـیـش بـلـبـلـه تـر کـن
ســــوی آن دور ســــفــــر کــــن چــــه کـــنـــی دور زمـــان را
بــــپــــران تــــیــــر نــــظــــر را بــــه مــــؤثــــر ده اثــــر را
تــــبــــع تــــیــــر نــــظــــر دان تــــن مــــانــــنــــد کــــمـــان را
چــو عــدوایــد تــو گــردد چـو کـرم قـیـد تـو گـردد
چــو یــقــیــن صــیــد تــو گــردد بــدران دام گــمـان را
ســوی حـق چـون بـشـتـابـی تـو چـو خـورشـیـد بـتـابـی
چــو چــنــان ســود بــیــابــی چـه کـنـی سـود و زیـان را
هـــلـــه ای تـــرش چـــو آلـــو بـــشـــنـــو بـــانــگ تــعــالــوا
کـــه گـــشـــادســـت بـــه دعـــوت مـــه جـــاویـــد دهـــان را
مــن از ایـن فـاتـحـه بـسـتـم لـب خـود بـاقـی از او جـو
کـــه درآکـــنـــد بـــه گـــوهـــر دهـــن فــاتــحــه خــوان را
غزل شمارهٔ ۱۶۱
چــو فـرسـتـاد عـنـایـت بـه زمـیـن مـشـعـلـههـا را
کـه بـدر پـرده تـن را و بـبـیـن مشعلهها را
تـو چـرا مـنـکـر نـوری مـگـر از اصـل تـو کوری
وگـر از اصـل تـو دوری چـه از ایـن مـشـعلهها را
خــردا چــنــد بــه هـوشـی خـردا چـنـد بـپـوشـی
تـو عـزبـخـانـه مـه را تـو چـنـیـن مـشعلهها را
بــنــگــر رزم جــهــان را بــنــگــر لــشـکـر جـان را
کـه بـه مـردی بـگـشـادند کمین مشعلهها را
تـــو اگـــر خـــواب درآیـــی ور از ایـــن بـــاب درآیـــی
تـو بـدانـی و بـبـیـنـی بـه یـقین مشعلهها را
تو صلاح دل و دین را چو بدان چشم ببینی
بــه خــدا روح امــیــنــی و امــیــن مــشــعــلـههـا را
غزل شمارهٔ ۱۶۲
تــو مــرا جــان و جــهــانــی چــه کــنــم جــان و جــهــان را
تـــو مـــرا گـــنـــج روانـــی چــه کــنــم ســود و زیــان را
نــــفــــســــی یــــار شــــرابــــم نــــفــــســــی یــــار کــــبــــابـــم
چــــو در ایــــن دور خــــرابــــم چــــه کــــنــــم دور زمــــان را
ز هـــــمـــــه خـــــلـــــق رمـــــیـــــدم ز هـــــمـــــه بـــــازرهـــــیــــدم
نــه نــهــانــم نــه بـدیـدم چـه کـنـم کـون و مـکـان را
ز وصـــــال تـــــو خـــــمـــــارم ســـــر مـــــخـــــلـــــوق نــــدارم
چو تو را صید و شکارم چه کنم تیر و کمان را
چـــو مـــن انـــدر تـــک جـــویـــم چـــه روم آب چـــه جــویــم
چــه تــوان گــفــت چــه گـویـم صـفـت ایـن جـوی روان را
چــو نــهــادم ســر هــســتــی چــه کــشــم بـار کـهـی را
چــو مــرا گــرگ شـبـان شـد چـه کـشـم نـاز شـبـان را
چـه خـوشـی عـشق چه مستی چو قدح بر کف دستی
خـــنـــک آن جـــا کـــه نـــشـــســـتــی خــنــک آن دیــده جــان را
ز تــو هــر ذره جــهــانــی ز تــو هــر قــطــره چـو جـانـی
چــو ز تــو یــافــت نــشـانـی چـه کـنـد نـام و نـشـان را
جــــهــــت گـــوهـــر فـــایـــق بـــه تـــک بـــحـــر حـــقـــایـــق
چــو بــه ســر بــایــد رفــتــن چــه کــنــم پــای دوان را
بـــــه ســـــلـــــاح احـــــد تـــــو ره مـــــا را بـــــزدی تـــــو
هــمــه رخــتــم ســتــدی تــو چــه دهــم بــاج سـتـان را
ز شـــــعـــــاع مـــــه تـــــابـــــان ز خـــــم طــــره پــــیــــچــــان
دل مــــن شــــد ســــبــــک ای جــــان بـــده آن رطـــل گـــران را
مــــنــــگــــر رنــــج و بــــلــــا را بــــنــــگـــر عـــشـــق و ولـــا را
مــــنــــگــــر جـــور و جـــفـــا را بـــنـــگـــر صـــد نـــگـــران را
غـــــم را لـــــطـــــف لـــــقــــب کــــن ز غــــم و درد طــــرب کــــن
هــــم از ایــــن خــــوب طــــلـــب کـــن فـــرج و امـــن و امـــان را
بــــطـــلـــب امـــن و امـــان را بـــگـــزیـــن گـــوشـــه گـــران را
بـــــــشـــــــنــــــو راه دهــــــان را مــــــگــــــشــــــا راه دهــــــان را
غزل شمارهٔ ۱۶۳
بـــرویـــد ای حـــریـــفـــان بـــکــشــیــد یــار مــا را
بــــه مــــن آوریــــد آخــــر صــــنــــم گـــریـــزپـــا را
بـه تـرانـههـای شـیـریـن بـه بهانههای زرین
بـکـشـیـد سـوی خـانـه مـه خـوب خـوش لـقا را
وگر او به وعده گوید که دمی دگر بیایم
هـمـه وعـده مـکـر بـاشـد بـفـریبد او شما را
دم سخت گرم دارد که به جادوی و افسون
بـــزنـــد گـــره بــر آب او و بــبــنــدد او هــوا را
بــه مــبــارکــی و شــادی چــو نــگــار مـن درآیـد
بــنــشــیــن نـظـاره مـیکـن تـو عـجـایـب خـدا را
چــو جــمـال او بـتـابـد چـه بـود جـمـال خـوبـان
کـــه رخ چـــو آفـــتـــابـــش بــکــشــد چــراغهــا را
بــرو ای دل ســبــک رو بـه یـمـن بـه دلـبـر مـن
بـرسـان سـلـام و خـدمـت تو عقیق بیبها را
غزل شمارهٔ ۱۶۴
چــو مــرا بــه ســوی زنــدان بــکـشـیـد تـن ز بـالـا
ز مــــقــــربــــان حـــضـــرت بـــشـــدم غـــریـــب و تـــنـــهـــا
بــه مــیــان حــبــس نــاگــه قــمــری مــرا قــریــن شـد
کـــه فـــکـــنـــد در دمـــاغـــم هـــوســـش هـــزار ســـودا
هــمــه کــس خــلــاص جــویــد ز بــلــا و حـبـس مـن نـی
چـــه روم چــه روی آرم بــه بــرون و یــار ایــن جــا
کــه بــه غــیــر کــنـج زنـدان نـرسـم بـه خـلـوت او
کـــه نـــشـــد بـــه غـــیـــر آتــش دل انــگــبــیــن مــصــفــا
نـظـری بـه سـوی خـویـشـان نـظـری برو پریشان
نـــظـــری بـــدان تـــمـــنـــا نـــظــری بــدیــن تــمــاشــا
چــو بــود حــریــف یــوســف نــرمـد کـسـی چـو دارد
بـه مـیـان حـبـس بـسـتـان و کـه خـاصـه یـوسف ما
بدود به چشم و دیده سوی حبس هر کی او را
ز چــنــیــن شــکــرســتــانــی بــرســد چــنــیــن تــقـاضـا
مــن از اخــتــران شــنــیــدم کــه کــســی اگــر بـیـابـد
اثــــــری ز نــــــور آن مــــــه خـــــبـــــری کـــــنـــــیـــــد مـــــا را
چــو بــدیــن گــهــر رســیــدی رســدت کــه از کــرامـت
بــــنـــهـــی قـــدم چـــو مـــوســـی گـــذری ز هـــفـــت دریـــا
خــبــرش ز رشــک جــانهــا نــرســد بــه مــاه و اخــتـر
کــــه چـــو مـــاه او بـــرآیـــد بـــگـــدازد آســـمـــانهـــا
خـــجـــلــم ز وصــف رویــش بــه خــدا دهــان بــبــنــدم
چــــه بــــرد ز آب دریــــا و ز بــــحــــر مـــشـــک ســـقـــا
غزل شمارهٔ ۱۶۵
اگـر آن مـیـی کـه خـوردی بـه سـحـر نـبـود گـیـرا
بـــســـتـــان ز مـــن شـــرابــی کــه قــیــامــتــســت حــقــا
چـــه تـــفـــرج و تـــمـــاشـــا کـــه رســـد ز جــام اول
دومــش نــعــوذبــالــلــه چــه کــنــم صـفـت سـوم را
غـــم و مـــصـــلـــحـــت نـــمـــانـــد هــمــه را فــرود رانــد
پــس از آن خــدای دانــد کــه کـجـا کـشـد تـمـاشـا
تــو اســیــر بــو و رنــگـی بـه مـثـال نـقـش سـنـگـی
بــــجــــهـــی چـــو آب چـــشـــمـــه ز درون ســـنـــگ خـــارا
بـــــده آن مـــــی رواقــــی هــــلــــه ای کــــریــــم ســــاقــــی
چــو چـنـان شـوم بـگـویـم سـخـن تـو بـیمـحـابـا
قــدحـی گـران بـه مـن ده بـه غـلـام خـویـشـتـن ده
بــنــگــر کــه از خــمــارت نــگــران شـدم بـه بـالـا
نگران شدم بدان سو که تو کردهای مرا خو
کــه روانــه بــاد آن جــو کــه روانــه شــد ز دریــا
غزل شمارهٔ ۱۶۶
چــمــنــی کــه تــا قــیــامــت گــل او بــه بـار بـادا
صــنــمــی کــه بـر جـمـالـش دو جـهـان نـثـار بـادا
ز بـــگـــاه مـــیــر خــوبــان بــه شــکــار مــیخــرامــد
کـــه بـــه تـــیـــر غـــمــزه او دل مــا شــکــار بــادا
به دو چشم من ز چشمش چه پیامهاست هر دم
کـه دو چـشـم از پـیامش خوش و پرخمار بادا
در زاهـــدی شــکــســتــم بــه دعــا نــمــود نــفــریــن
کـــه بـــرو کـــه روزگــارت هــمــه بــیقــرار بــادا
نـــه قـــرار مـــانـــد و نـــی دل بــه دعــای او ز یــاری
کـه بـه خـون ماست تشنه که خداش یار بادا
تــن مــا بــه مــاه مــانــد کــه ز عــشــق مــیگــدازد
دل مــا چـو چـنـگ زهـره کـه گـسـسـتـه تـار بـادا
بــه گــداز مــاه مــنــگــر بــه گــســســتــگـی زهـره
تــو حــلــاوت غــمــش بــیــن کــه یــکــش هـزار بـادا
چـه عـروسـیـسـت در جـان کـه جـهـان ز عکس رویش
چــو دو دســت نــوعــروســان تــر و پــرنـگـار بـادا
بــه عـذار جـسـم مـنـگـر کـه بـپـوسـد و بـریـزد
به عذار جان نگر که خوش و خوش عذار بادا
تــن تــیــره هــمــچــو زاغــی و جــهــان تــن زمــسـتـان
کــه بــه رغــم ایـن دو نـاخـوش ابـدا بـهـار بـادا
کـه قـوام ایـن دو نـاخـوش بـه چـهـار عنصر آمد
کــه قــوام بــنــدگــانــت بــه جـز ایـن چـهـار بـادا
غزل شمارهٔ ۱۶۷
کـی بـپـرسـد جـز تـو خـسـته و رنجور تو را
ای مـــســـیـــح از پـــی پـــرســیــدن رنــجــور بــیــا
دســت خــود بــر سـر رنـجـور بـنـه کـه چـونـی
از گـنـاهـش بـمـیـنـدیـش و بـه کـیـن دسـت مـخا
آنــک خــورشــیــد بــلــا بـر سـر او تـیـغ زدسـت
گــســتــران بــر ســر او ســایـه احـسـان و رضـا
ایـن مـقـصـر بـه دو صد رنج سزاوار شدست
لیک زان لطف به جز عفو و کرم نیست سزا
آن دلی را که به صد شیر و شکر پروردی
مــچــشــانــش پــس از آن هــر نــفــســی زهــر جــفــا
تـــا تــو بــرداشــتــهای دل ز مــن و مــســکــن مــن
بـنـد بـشـکـسـت و درآمـد سـوی مـن سـیـل بـلـا
تـو شـفـایـی چـو بـیـایـی خـوش و رو بـنـمـایی
ســــپــــه رنــــج گــــریــــزنـــد و نـــمـــایـــنـــد قـــفـــا
بــه طــبــیــبــش چــه حــوالــه کــنــی ای آب حــیــات
از هـــمـــان جــا کــه رســد درد هــمــان جــاســت دوا
هـمـه عـالـم چـو تـنـنـد و تـو سـر و جـان هـمه
کـی شـود زنـده تـنـی کـه سـر او گـشـت جدا
ای تــو ســرچــشــمــه حــیــوان و حــیــات هــمــگــان
جـوی مـا خـشـک شـدهست آب از این سو بگشا
جــز از ایــن چــنــد ســخـن در دل رنـجـور بـمـانـد
تــا نــبــیــنــد رخ خــوب تــو نــگــویـد بـه خـدا
غزل شمارهٔ ۱۴۸
از پـــــی شــــمــــس حــــق و دیــــن دیــــده گــــریــــان مــــا
از پــــــی آن آفــــــتـــــابـــــســـــت اشـــــک چـــــون بـــــاران مـــــا
کـــشـــتـــی آن نـــوح کـــی بـــیـــنـــیـــم هـــنـــگـــام وصــال
چــــونــــک هـــســـتـــیهـــا نـــمـــانـــد از پـــی طـــوفـــان مـــا
جسم ما پنهان شود در بحر باد اوصاف خویش
رو نـــمـــایـــد کـــشـــتـــی آن نـــوح بـــس پـــنـــهــان مــا
بـحـر و هـجـران رو نـهـد در وصـل و سـاحل رو دهد
پـــس بـــرویـــد جــمــلــه عــالــم لــالــه و ریــحــان مــا
هــــر چــــه مــــیبــــاریــــد اکــــنـــون دیـــده گـــریـــان مـــا
ســـر آن پـــیـــدا کـــنـــد صـــد گـــلـــشـــن خـــنـــدان مـــا
شـرق و غـرب ایـن زمـیـن از گـلـسـتـان یـک سـان شود
خـــار و خــس پــیــدا نــبــاشــد در گــل یــک ســان مــا
زیـــر هـــر گـــلـــبـــن نـــشـــســتــه مــاه رویــی زهــره رخ
چـــــنـــــگ عـــــشـــــرت مـــــینــــوازد از پــــی خــــاقــــان مــــا
هــر زمـان شـهـره بـتـی بـیـنـی کـه از هـر گـوشـهای
جـــــام مـــــی را مـــــیدهــــد در دســــت بــــادســــتــــان مــــا
دیــــده نــــادیــــده مــــا بــــوســــه دیــــده زان بـــتـــان
تــــا ز حــــیــــرانــــی گــــذشــــتــــه دیــــده حــــیــــران مـــا
جـــان ســـودا نـــعـــره زنهـــا ایـــن بـــتـــان ســـیـــمـــبـــر
دل گــــود احــــســــنــــت عــــیــــش خــــوب بــــیپـــایـــان مـــا
خــــاک تــــبــــریــــزســـت انـــدر رغـــبـــت لـــطـــف و صـــفـــا
چـــون صـــفـــای کـــوثــر و چــون چــشــمــه حــیــوان مــا
غزل شمارهٔ ۱۴۹
خـــدمـــت شـــمـــس حـــق و دیـــن یــادگــارت ســاقــیــا
بـــاده گـــردان چـــیـــســـت آخـــر داردارت ســـاقـــیــا
ســـاقـــی گـــلـــرخ ز مـــی ایـــن عــقــل مــا را خــار نــه
تــا بــگــردد جــمــلــه گــل ایــن خـارخـارت سـاقـیـا
جام چون طاووس پران کن به گرد باغ بزم
تـا چـو طـاووسـی شـود ایـن زهـر و مـارت ساقیا
کــار را بــگــذار مــی را بــار کــن بــر اســب جــام
تــا ز کــیــوان بـگـذرد ایـن کـار و بـارت سـاقـیـا
تـا تـو بـاشـی در عـزیـزیهـا به بند خود دری
مــیکــنــد ای ســخــت جــان خــاکــی خــوارت ســاقــیـا
چــشــمــه رواق مــی را نــحــل بــگـشـا سـوی عـیـش
تـا ز چـشـمـه مـیشـود هر چشم و چارت ساقیا
عــقــل نــامـحـرم بـرون ران تـو ز خـلـوت زان شـراب
تـــا نـــمـــایــد آن صــنــم رخــســار نــارت ســاقــیــا
بـیـخـودی از مـی بـگـیر و از خودی رو بر کنار
تـــا بــگــیــرد در کــنــار خــویــش یــارت ســاقــیــا
تـو شـوی از دسـت بـینی عیش خود را بر کنار
چــون بــگــیــرد در بــر سـیـمـیـن کـنـارت سـاقـیـا
گـاه تـو گـیـری بـه بر در یار را از بیخودی
چـونـک بـیـخـودتـر شـدی گـیـرد کـنـارت سـاقـیـا
از مــــی تــــبـــریـــز گـــردان کـــن پـــیـــاپـــی رطـــلهـــا
تــــا بــــبــــرد تــــارهــــای چــــنـــگ عـــارت ســـاقـــیـــا
غزل شمارهٔ ۱۵۰
درد شـــمـــس الـــدیـــن بــود ســرمــایــه درمــان مــا
بــی ســر و ســامــان عــشــقــش بــود ســامــان مــا
آن خـــیـــال جـــان فـــزای بـــخـــت ســـاز بــینــظــیــر
هــــم امــــیــــر مــــجـــلـــس و هـــم ســـاقـــی گـــردان مـــا
در رخ جــان بــخــش او بــخــشــیــدن جـان هـر زمـان
گــشــتــه در مــسـتـی جـان هـم سـهـل و هـم آسـان مـا
صـد هـزاران هـمـچـو مـا در حـسـن او حـیـران شود
کـــانـــدر آن جـــا گـــم شـــود جـــان و دل حــیــران مــا
خوش خوش اندر بحر بیپایان او غوطی خورد
تــــا ابـــدهـــای ابـــد خـــود ایـــن ســـر و پـــایـــان مـــا
شــکــر ایــزد را کــه جــمــلــه چــشــمــه حــیــوانهــا
تــیــره بــاشــد پــیـش لـطـف چـشـمـه حـیـوان مـا
شـــرم آرد جــان و دل تــا ســجــده آرد هــوشــیــار
پـــیــش چــشــم مــســت مــخــمــور خــوش جــانــان مــا
دیـــو گـــیـــرد عـــشـــق را از غــصــه هــم ایــن عــقــل را
نــــاگــــهــــان گــــیــــرد گــــلـــوی عـــقـــل آدم ســـان مـــا
پـس بـرآرد نـیـش خونی کز سرش خون میچکد
پــــس ز جـــان عـــقـــل بـــگـــشـــایـــد رگ شـــیـــران مـــا
در دهـــــــان عـــــــقـــــــل ریــــــزد خــــــون او را بــــــردوام
تــــــا رهــــــانــــــد روح را از دام و از دســـــتـــــان مـــــا
تــا بــشــایــد خـدمـت مـخـدوم جـانهـا شـمـس دیـن
آن قـــبـــاد و ســـنـــجـــر و اســـکـــنـــدر و خـــاقـــان مــا
تـا ز خـاک پاش بگشاید دو چشم سر به غیب
تـــــا بـــــبـــــیـــــنـــــد حــــال اولــــیــــان و آخــــریــــان مــــا
شـــکـــر آن را ســـوی تـــبـــریـــز مـــعــظــم رو نــهــد
کـــز زمـــیـــنـــش مــیبــرویــد نــرگــس و ریــحــان مــا
غزل شمارهٔ ۱۵۱
سـر بـرون کـن از دریـچـه جـان بـبـیـن عـشاق را
از صـــبـــوحـــیهـــای شـــاه آگـــاه کـــن فــســاق را
از عــــنــــایــــتهــــای آن شــــاه حــــیــــات انــــگــــیــــز مـــا
جـــان نـــو ده مـــر جـــهـــاد و طــاعــت و انــفــاق مــا
چـــون عـــنـــایـــتهــای ابــراهــیــم بــاشــد دســتــگــیــر
ســــر بـــریـــدن کـــی زیـــان دارد دلـــا اســـحـــاق را
طـاق و ایـوانـی بـدیـدم شـاه مـا در وی چو ماه
نــقــشهــا مـیرسـت و مـیشـد در نـهـان آن طـاق را
غـلـبـه جـانهـا در آن جـا پـشـت پـا بـر پـشت پا
رنـــــگ رخهـــــا بـــــیزبـــــان مـــــیگـــــفـــــت آن اذواق را
سـرد گـشـتـی بـاز ذوق مـسـتـی و نقل و سماع
چــون بـدیـدنـدی بـه نـاگـه مـاه خـوب اخـلـاق را
چون بدید آن شاه ما بر در نشسته بندگان
وان در از شـکـلـی کـه نـومـیـدی دهـد مـشـتـاق را
شـاه مـا دسـتـی بـزد بـشـکـسـت آن در را چنانک
چــشــم کــس دیــگــر نــبــیــنــد بــنـد یـا اغـلـاق را
پـارههـای آن در بـشـکـسـتـه سبز و تازه شد
کــنــچ دســت شــه بـرآمـد نـیـسـت مـر احـراق را
جــامــه جــانــی کــه از آب دهــانــش شــســتـه شـد
تـــا چـــه خـــواهـــد کـــرد دســـت و مــنــت دقــاق را
آن کـه در حـبـسـش از او پـیـغـام پـنهانی رسید
مـــســـت آن بـــاشـــد نـــخـــواهـــد وعــده اطــلــاق را
بــوی جــانــش چــون رســد انــدر عــقــیــم ســرمـدی
زود از لـــذت شـــود شـــایـــســـتـــه مــر اعــلــاق را
شـاه جـانـسـت آن خـداونـد دل و سـر شـمـس دیـن
کـــش مـــکـــان تــبــریــز شــد آن چــشــمــه رواق را
ای خــــداونــــدا بــــرای جـــانـــت در هـــجـــرم مـــکـــوب
هـمـچـو گـربـه مـینـگـر آن گـوشـت بـر مـعـلـاق را
ور نــه از تـشـنـیـع و زاریهـا جـهـانـی پـر کـنـم
از فــــــــراق خـــــــدمـــــــت آن شـــــــاه مـــــــن آفـــــــاق را
پـــرده صـــبـــرم فـــراق پـــای دارت خـــرق کـــرد
خـــرق عـــادت بـــود انـــدر لـــطـــف ایــن مــخــراق را
غزل شمارهٔ ۱۵۲
دوش آن جـــــانـــــان مـــــا افـــــتـــــان و خـــــیــــزان یــــک قــــبــــا
مـــســـت آمـــد بـــا یـــکـــی جـــامــی پــر از صــرف صــفــا
جـــام مـــی مـــیریـــخـــت ره ره زانــک مــســت مــســت بــود
خــاک ره مــیگــشــت مــســت و پــیــش او مــیکــوفــت پـا
صـد هـزاران یـوسـف از حـسـنـش چـو مـن حـیـران شده
نــالــه مــیکــردنــد کــی پــیــدای پــنــهــان تــا کــجــا
جـان بـه پـیـشش در سجود از خاک ره بد بیشتر
عــــقــــل دیــــوانـــه شـــده نـــعـــره زنـــان کـــه مـــرحـــبـــا
جـــیـــبهـــا بـــشـــکـــافـــتـــه آن خــویــشــتــن داران ز عــشــق
دل ســــبــــک مــــانــــنــــد کــــاه و رویهــــا چـــون کـــهـــربـــا
عــــالــــمــــی کــــرده خــــرابــــه از بــــرای یــــک کــــرشـــم
وز خــــمــــار چــــشــــم نــــرگــــس عـــالـــمـــی دیـــگـــر هـــبـــا
هـوشـیـاران سـر فـکـنده جمله خود از بیم و ترس
پـــیـــش او صـــفهـــا کـــشـــیــده بــیدعــا و بــیثــنــا
و آنـــــک مـــــســـــتـــــان خـــــمـــــار جـــــادوی اویـــــنــــد نــــیــــز
چــون ثــنــا گــویــنــد کــز هــســتــی فــتــادســتــنـد جـدا
مــن جــفــاگــر بــیوفــا جــســتــم کـه هـم جـامـم شـود
پـــــیـــــش جـــــام او بـــــدیـــــدم مــــســــت افــــتــــاده وفــــا
تــرک و هــنــدو مــســت و بــدمـسـتـی هـمـیکـردنـد دوش
چــــون دو خــــصــــم خــــونــــی مــــلــــحــــد دل دوزخ ســــزا
گـــه بـــه پـــای هـــمـــدگـــر چـــون مـــجـــرمـــان مــعــتــرف
مـــیفـــتـــادنـــدی بـــه زاری جـــان ســـپـــار و تــن فــدا
بـــاز دســـت هـــمـــدگـــر بـــگـــرفـــتـــه آن هـــنــدو و تــرک
هــــر دو در رو مــــیفــــتـــادنـــد پـــیـــش آن مـــه روی مـــا
یـک قـدح پـر کـرد شـاه و داد ظـاهـر آن بـه تـرک
وز نـــهـــان بـــا یـــک قـــدح مـــیگــفــت هــنــدو را بــیــا
تــرک را تـاجـی بـه سـر کـایـمـان لـقـب دادم تـو را
بــــر رخ هـــنـــدو نـــهـــاده داغ کـــایـــن کـــفـــرســـت،هـــا
آن یـــکـــی صـــوفـــی مــقــیــم صــومــعــه پــاکــی شــده
ویـــــن مـــــقـــــامـــــر در خـــــرابـــــاتـــــی نــــهــــاده رخــــتهــــا
چـــون پـــدیـــد آمـــد ز دور آن فـــتـــنـــه جـــانهـــای حـــور
جـام در کـف سـکـر در سـر روی چـون شـمـس الضحی
تـــرس جـــان در صـــومـــعـــه افـــتـــاد زان تــرســاصــنــم
مــــیکــــش و زنــــار بــــســــتــــه صــــوفــــیــــان پــــارســـا
وان مــــــقــــــیــــــمـــــان خـــــرابـــــاتـــــی از آن دیـــــوانـــــه تـــــر
مــیشــکــســتــنــد خــمهــا و مــیفــکــنــدنــد چــنــگ و نـا
شور و شر و نفع و ضر و خوف و امن و جان و تن
جـــمـــلـــه را ســـیـــلــاب بــرده مــیکــشــانــد ســوی لــا
نـــیـــم شـــب چـــون صـــبـــح شــد آواز دادنــد مــؤذنــان
ایــــهــــا الــــعـــشـــاق قـــومـــوا و اســـتـــعـــدوا لـــلـــصـــلـــا
غزل شمارهٔ ۱۵۳
شــمــع دیــدم گــرد او پــروانـههـا چـون جـمـعهـا
شمع کی دیدم که گردد گرد نورش شمعها
شــمــع را چــون بــرفــروزی اشــک ریـزد بـر رخـان
او چـــو بـــفـــروزد رخ عـــاشـــق بـــریــزد دمــعهــا
چـــون شـــکـــر گـــفـــتـــار آغـــازد بـــبـــیـــنــی ذرههــا
از بــــرای اســــتــــمــــاعــــش واگــــشـــاده ســـمـــعهـــا
نــــاامــــیـــدانـــی کـــه از ایـــامهـــا بـــفـــســـردهانـــد
گــرمــی جــانــش بــرانــگــیــزد ز جــانــشــان طـمـعهـا
گــر نــه لــطــف او بــدی بــودی ز جـانهـای غـیـور
مــــر مــــرا از ذکــــر نــــام شــــکــــریــــنـــش مـــنـــعهـــا
شــمــس دیــن صــدر خــداونـد خـداونـدان بـه حـق
کــز جــمــال جــان او بــازیــب و فـر شـد صـنـعهـا
چــون بــر آن آمــد کـه مـر جـسـمـانـیـان را رو دهـد
جـــان صـــدیـــقـــان گـــریـــبــان را دریــد از شــنــعهــا
تـــخـــم امـــیـــدی کـــه کـــشـــتـــم از پــی آن آفــتــاب
یـــک نـــظـــر بـــادا از او بــر مــا بــرای یــنــعهــا
ســایــه جــســم لــطــیــفــش جــان مــا را جــانهــاسـت
یـــا رب آن ســـایـــه بــه مــا واده بــرای طــبــعهــا
غزل شمارهٔ ۱۵۴
دیــده حــاصــل کــن دلــا آنــگـه بـبـیـن تـبـریـز را
بـی بـصـیـرت کـی تـوان دیـدن چـنـین تبریز را
هــر چــه بـر افـلـاک روحـانـیـسـت از بـهـر شـرف
مــینــهــد بــر خــاک پـنـهـانـی جـبـیـن تـبـریـز را
پـا نـهـادی بـر فلک از کبر و نخوت بیدرنگ
گـر بـه چـشم سر بدیدستی زمین تبریز را
روح حــیــوانــی تــو را و عــقــل شــب کـوری دگـر
بــا هــمــیــن دیــده دلــا بـیـنـی هـمـیـن تـبـریـز را
تــو اگــر اوصـاف خـواهـی هـسـت فـردوس بـریـن
از صـفـا و نـور سـر بـنـده کـمـیـن تبریز را
نــفــس تــو عــجـل سـمـیـن و تـو مـثـال سـامـری
چــون شــنــاســد دیـده عـجـل سـمـیـن تـبـریـز را
هــمــچـو دریـایـیـسـت تـبـریـز از جـواهـر و ز درر
چــشــم درنــایــد دو صــد در ثــمـیـن تـبـریـز را
گــر بــدان افــلــاک کــایــن افــلــاک گـردانـسـت از آن
وافــروشــی هــســت بــر جــانــت غــبــیــن تــبـریـز را
گر نه جسمستی تو را من گفتمی بهر مثال
جـــوهـــریـــن یـــا از زمـــرد یـــا زریــن تــبــریــز را
چــون هــمــه روحــانــیــون روح قــدســی عـاجـزنـد
چــون بــدانــی تــو بــدیــن رای رزیــن تـبـریـز را
چــون درخــتــی را نـبـیـنـی مـرغ کـی بـیـنـی بـرو
پـس چـه گویم با تو جان جان این تبریز را
غزل شمارهٔ ۱۵۵
از فــــراق شــــمــــس دیــــن افــــتـــادهام در تـــنـــگـــنـــا
او مـــــســـــیـــــح روزگــــار و درد چــــشــــمــــم بــــیدوا
گـــر چـــه درد عـــشـــق او خـــود راحـــت جـــان مــنــســت
خــون جــانــم گــر بــریــزد او بــود صــد خــونـبـهـا
عـــــقـــــل آواره شــــده دوش آمــــد و حــــلــــقــــه بــــزد
مــن بــگــفــتــم کــیــســت بــر در بــاز کــن در انــدرآ
گـــفــت آخــر چــون درآیــد خــانــه تــا ســر آتــشــســت
مــــیبــــســــوزد هــــر دو عــــالــــم را ز آتــــشهــــای لــــا
گــفــتــمـش تـو غـم مـخـور پـا انـدرون نـه مـردوار
تــا کــنــد پــاکــت ز هــســتــی هــســت گــردی ز اجـتـبـا
عـــاقـــبـــت بـــیــنــی مــکــن تــا عــاقــبــت بــیــنــی شــوی
تــا چــو شــیــر حــق بــاشــی در شــجــاعــت لــافـتـی
تــا بــبــیــنــی هــســتــیــت چــون از عـدم سـر بـرزنـد
روح مــــطــــلــــق کــــامــــکــــار و شـــهـــســـوار هـــل اتـــی
جمله عشق و جمله لطف و جمله قدرت جمله دید
گــشــتــه در هــسـتـی شـهـیـد و در عـدم او مـرتـضـی
آن عـــدم نـــامـــی کـــه هـــســـتـــی مـــوجهـــا دارد از او
کـــز نـــهـــیـــب و مـــوج او گـــردان شــد صــد آســیــا
انـــدر آن مـــوج انـــدرآیـــی چـــون بـــپـــرســـنـــدت از ایــن
تـو بـگـویـی صـوفـیـم صـوفـی بـخـوانـد مـامـضـی
از مـــیـــان شـــمـــع بــیــنــی بــرفــروزد شــمــع تــو
نــــور شــــمــــعــــت انــــدرآمــــیــــزد بـــه نـــور اولـــیـــا
مــــر تـــو را جـــایـــی بـــرد آن مـــوج دریـــا در فـــنـــا
درربـــــــایـــــــد جـــــــانــــــت را او از ســــــزا و نــــــاســــــزا
لــــیــــک از آســــیــــب جــــانــــت وز صــــفــــای ســــیـــنـــهات
بـی تـو داده بـاغ هـسـتـی را بـسـی نـشـو و نـما
در جـــهـــان مـــحـــو بـــاشـــی هــســت مــطــلــق کــامــران
در حــــریـــم مـــحـــو بـــاشـــی پـــیـــشـــوا و مـــقـــتـــدا
دیــــدههــــای کــــون در رویــــت نــــیــــارد بــــنــــگــــریـــد
تــا کــه نـجـهـد دیـدهاش از شـعـشـعـه آن کـبـریـا
نــاگــهــان گــردی بــخــیــزد زان ســوی مــحــو فــنــا
کــــه تــــو را وهــــمـــی نـــبـــوده زان طـــریـــق مـــاورا
شــــعــــلــــههــــای نــــور بــــیــــنـــی از مـــیـــان گـــردهـــا
مـــحـــو گـــردد نـــور تــو از پــرتــو آن شــعــلــههــا
زو فـروآ تـو ز تـخـت و سـجـدهای کـن زانـک هست
آن شــــعــــاع شــــمــــس دیــــن شــــهــــریــــار اصــــفـــیـــا
ور کـــســـی مـــنـــکـــر شـــود انـــدر جـــبـــیـــن او نـــگــر
تــا بــبــیــنــی داغ فــرعــونــی بــر آن جــا قـد طـغـی
تــا نــیــارد ســجــدهای بــر خــاک تــبــریــز صــفـا
کــــم نــــگــــردد از جــــبــــیــــنــــش داغ نـــفـــریـــن خـــدا
غزل شمارهٔ ۱۵۶
ای هــــوسهــــای دلــــم بــــیــــا بــــیــــا بــــیــــا بـــیـــا
ای مـــراد و حـــاصـــلـــم بـــیـــا بـــیـــا بـــیـــا بــیــا
مـشـکـل و شـوریدهام چون زلف تو چون زلف تو
ای گـــشـــاد مـــشـــکـــلـــم بـــیــا بــیــا بــیــا بــیــا
از ره مـــنـــزل مـــگـــو دیـــگـــر مـــگـــو دیـــگـــر مـــگـــو
ای تـــو راه و مـــنـــزلـــم بــیــا بــیــا بــیــا بــیــا
درربــودی از زمــیــن یــک مــشــت گــل یـک مـشـت گـل
در مــــیــــان آن گــــلــــم بــــیـــا بـــیـــا بـــیـــا بـــیـــا
تـــا ز نـــیـــکـــی وز بـــدی مــن واقــفــم مــن واقــفــم
از جـــمـــالـــت غـــافـــلـــم بـــیـــا بـــیـــا بـــیــا بــیــا
تـا نـسـوزد عـقـل مـن در عـشـق تـو در عـشـق تو
غـــافـــلـــم نـــی عـــاقـــلـــم بــاری بــیــا رویــی نــمــا
شه صلاح الدین که تو هم حاضری هم غایبی
ای عـــجـــوبـــه و اصـــلـــم بـــیــا بــیــا بــیــا بــیــا
غزل شمارهٔ ۱۳۶
پــــرده دیــــگــــر مــــزن جــــز پـــرده دلـــدار مـــا
آن هــزاران یــوســف شــیــریــن شــیــریــن کـار مـا
یوسفان را مست کرد و پردههاشان بردرید
غــــمــــزه خــــونــــی مــــســــت آن شــــه خــــمـــار مـــا
جـان مـا هـمچون سگان کوی او خون خوار شد
آفـریـنهـا صـد هـزاران بـر سـگ خـون خـوار مـا
در نـــوای عـــشـــق آن صـــد نـــوبــهــار ســرمــدی
صــد هــزاران بــلــبــلــان انــدر گــل و گــلــزار مــا
دل چــو زنــاری ز عــشــق آن مــســیــح عـهـد بـسـت
لــاجــرم غــیــرت بــرد ایــمــان بــر ایــن زنــار مــا
آفـتـابـی نـی ز شـرق و نـی ز غـرب از جـان بتافت
ذره وار آمــد بــه رقــص از وی در و دیــوار مــا
چـــــون مـــــثـــــال ذرهایـــــم انـــــدر پـــــی آن آفــــتــــاب
رقـص بـاشـد همچو ذره روز و شب کردار ما
عـــاشـــقــان عــشــق را بــســیــار یــاریهــا دهــیــم
چونک شمس الدین تبریزی کنون شد یار ما
غزل شمارهٔ ۱۳۷
بـــا چـــنـــیـــن شـــمـــشـــیــر دولــت تــو زبــون مــانــی چــرا
گــــوهــــری بــــاشــــی و از ســــنــــگــــی فـــرومـــانـــی چـــرا
مــــیکــــشــــد هــــر کــــرکــــســــی اجــــزات را هــــر جــــانــــبـــی
چــــون نــــه مــــرداری تـــو بـــلـــک بـــاز جـــانـــانـــی چـــرا
دیـــــدهات را چـــــون نــــظــــر از دیــــده بــــاقــــی رســــیــــد
دیـــــدهات شـــــرمـــــیــــن شــــود از دیــــده فــــانــــی چــــرا
آن که او را کس به نسیه و نقد نستاند به خاک
ایـــن چـــنـــیـــن بـــیـــشــی کــنــد بــر نــقــده کــانــی چــرا
آن ســیـه جـانـی کـه کـفـر از جـان تـلـخـش نـنـگ داشـت
زهــــر ریــــزد بـــر تـــو و تـــو شـــهـــد ایـــمـــانـــی چـــرا
تـــو چـــنـــیـــن لــرزان او بــاشــی و او ســایــه تــوســت
آخـــر او نـــقـــشـــیـــســـت جـــســـمــانــی و تــو جــانــی چــرا
او هـــمــه عــیــب تــو گــیــرد تــا بــپــوشــد عــیــب خــود
تـــــو بـــــر او از غـــــیــــب جــــان ریــــزی و مــــیدانــــی چــــرا
چــون در او هــســتــی بــه بـیـنـی گـویـی آن مـن نـیـسـتـم
دعـــــوی او چـــــون نـــــبـــــیـــــنـــــی گـــــویـــــیـــــش آنـــــی چـــــرا
خــشــم یــاران فــرع بــاشــد اصــلــشــان عــشــق نــوســت
از بـــــــرای خـــــــشـــــــم فــــــرعــــــی اصــــــل را رانــــــی چــــــرا
شـه بـه حـق چـون شـمـس تـبریزیست ثانی نیستش
نـــــاحـــــقـــــی را اصـــــل گــــویــــی شــــاه را ثــــانــــی چــــرا
غزل شمارهٔ ۱۳۸
ســـکـــه رخـــســـار مـــا جـــز زر مـــبـــادا بـــیشـــمــا
در تــــک دریــــای دل گــــوهــــر مــــبــــادا بــــیشــــمـــا
شاخههای باغ شادی کان قوی تازهست و تر
خــشــک بــادا بــیشــمــا و تــر مــبــادا بــیشـمـا
ایــن هــمــای دل کــه خــو کــردسـت در سـایـه شـمـا
جـــــز مــــیــــان شــــعــــلــــه آذر مــــبــــادا بــــیشــــمــــا
دیــدمــش بــیــمــار جـان را گـفـتـمـش چـونـی خـوشـی
هـیـن بـگـو چـون نـیـسـت مـیـوه بـرمـبادا بیشما
روز مـــن تـــابـــیـــد جـــان و در خـــیــالــش بــنــگــریــد
گــفــت رنــج صــعــب مــن خــوشــتــر مـبـادا بـیشـمـا
چـــون شـــمـــا و جـــمــلــه خــلــقــان نــقــشهــای آزرنــد
نـــــــقـــــــشهــــــای آزر و آزر مــــــبــــــادا بــــــیشــــــمــــــا
جـــرعــه جــرعــه مــر جــگــر را جــام آتــش مــیدهــیــم
کــایــن جــگــر را شــربــت کــوثــر مــبــادا بــیشــمـا
صــد هــزاران جــان فــدا شــد از پـی بـاده الـسـت
عــقــل گــویــد کــان مــیام در ســر مـبـادا بـیشـمـا
هـر دو ده یـعـنـی دو کـون از بوی تو رونق گرفت
در دو ده ایـــن چـــاکـــرت مـــهـــتــر مــبــادا بــیشــمــا
چـشـم را صـد پـر ز نـور از بـهـر دیـدار توست
ای کــه هــر دو چـشـم را یـک پـر مـبـادا بـیشـمـا
بـی شـما هر موی ما گر سنجر و خسرو شوند
خــســرو شــاهــنــشــه و ســنــجــر مـبـادا بـیشـمـا
تــا فــراق شــمــس تــبــریــزی هـمـی خـنـجـر کـشـد
دســتهــای گــل بــه جــز خــنــجــر مــبــادا بــیشـمـا
غزل شمارهٔ ۱۳۹
رنـج تـن دور از تـو ای تـو راحـت جـانهـای ما
چشم بد دور از تو ای تو دیده بینای ما
صـحـت تـو صـحـت جـان و جـهـانـسـت ای قـمـر
صــحــت جــسـم تـو بـادا ای قـمـرسـیـمـای مـا
عــافـیـت بـادا تـنـت را ای تـن تـو جـان صـفـت
کــم مــبــادا ســایــه لــطـف تـو از بـالـای مـا
گـلـشـن رخـسـار تـو سـرسـبـز بـادا تـا ابـد
کــان چـراگـاه دلـسـت و سـبـزه و صـحـرای مـا
رنــج تـو بـر جـان مـا بـادا مـبـادا بـر تـنـت
تــا بــود آن رنــج هــمــچــون عــقــل جـان آرای مـا
غزل شمارهٔ ۱۴۰
درد مـــا را در جـــهـــان درمـــان مـــبـــادا بـــیشـــمــا
مــرگ بــادا بــیشــمــا و جــان مــبــادا بــیشــمــا
ســیــنــههــای عــاشــقــان جــز از شـمـا روشـن مـبـاد
گـــلـــبـــن جـــانهـــای مـــا خـــنـــدان مـــبــادا بــیشــمــا
بـشـنـو از ایـمـان کـه مـیگـویـد بـه آواز بـلـنـد
بــا دو زلــف کــافــرت کــایــمــان مــبــادا بــیشــمــا
عـــقـــل ســـلـــطـــان نـــهـــان و آســمــان چــون چــتــر او
تـاج و تـخـت و چتر این سلطان مبادا بیشما
عـــشـــق را دیـــدم مـــیــان عــاشــقــان ســاقــی شــده
جــــان مــــا را دیــــدن ایــــشــــان مــــبــــادا بــــیشـــمـــا
جــــانهــــای مــــرده را ای چـــون دم عـــیـــســـی شـــمـــا
مــلــک مــصــر و یــوســف کــنــعـان مـبـادا بـیشـمـا
چون به نقد عشق شمس الدین تبریزی خوشم
رخ چـو زر کـردم بـگـفـتـم کـان مـبـادا بـیشما
غزل شمارهٔ ۱۴۱
جــمـلـه یـاران تـو سـنـگـنـد و تـوی مـرجـان چـرا
آسـمـان بـا جـمـلـگـان جـسمست و با تو جان چرا
چـون تـو آیـی جـزو جـزوم جـمـلـه دسـتـک مـیزنند
چــون تــو رفــتــی جــمــلــه افـتـادنـد در افـغـان چـرا
بــا خــیــالــت جــزو جــزوم مــیشــود خـنـدان لـبـی
مـیشـود بـا دشـمـن تـو مـو بـه مـو دندان چرا
بــی خــط و بــیخــال تــو ایــن عــقـل امـی مـیبـود
چـون بـبـیـنـد آن خـطت را میشود خط خوان چرا
تـن هـمـیگـویـد بـه جـان پـرهـیز کن از عشق او
جــانــش مــیگــویــد حــذر از چــشــمـه حـیـوان چـرا
روی تـــو پـــیــغــامــبــر خــوبــی و حــســن ایــزدســت
جـان بـه تـو ایـمـان نیارد با چنین برهان چرا
کـو یـکـی بـرهـان کـه آن از روی تـو روشنترست
کــف نــبــرد کــفــرهــا زیــن یــوســف کــنــعــان چـرا
هــر کــجــا تــخــمــی بــکــاری آن بــرویــد عــاقــبـت
بـــرنـــرویـــد هـــیـــچ از شـــه دانـــه احــســان چــرا
هــر کــجــا ویــران بــود آن جــا امــیــد گـنـج هـسـت
گــــنـــج حـــق را مـــینـــجـــویـــی در دل ویـــران چـــرا
بـــی تـــرازو هـــیـــچ بــازاری نــدیــدم در جــهــان
جــمــلــه مــوزونــنــد عــالــم نــبــودش مــیــزان چــرا
گیرم این خربندگان خود بار سرگین میکشند
ایـــن ســـواران بـــاز مـــیمـــانـــنـــد از مـــیـــدان چــرا
هـــــــــر تـــــــــرانـــــــــه اولـــــــــی دارد دلـــــــــا و آخــــــــری
بــس کـن آخـر ایـن تـرانـه نـیـسـتـش پـایـان چـرا
غزل شمارهٔ ۱۴۲
دولــتــی هــمــســایــه شــد هــمـسـایـگـان را الـصـلـا
زین سپس باخود نماند بوالعلی و بوالعلا
عـــاقـــبــت از مــشــرق جــان تــیــغ زد چــون آفــتــاب
آن کـــه جـــان مـــیجــســت او را در خــلــاء و در م
آن ز دور آتـــش نـــمــایــد چــون روی نــوری بــود
هــــمـــچـــنـــان کـــه آتـــش مـــوســـی بـــرای ابـــتـــلـــا
الــصــلــا پــروانــه جــانــان قـصـد آن آتـش کـنـیـد
چـــون بـــلـــی گــفــتــیــد اول دررویــد انــدر بــلــا
چــون ســمــنــدر در مــیــان آتـشـش بـاشـد مـقـام
هـر کـه دارد در دل و جان این چنین شوق و ولا
غزل شمارهٔ ۱۴۳
دوش مــــن پــــیــــغـــام کـــردم ســـوی تـــو اســـتـــاره را
گـــفـــتـــمـــش خــدمــت رســان از مــن تــو آن مــه پــاره را
سجده کردم گفتم این سجده بدان خورشید بر
کـــو بـــه تـــابـــش زر کـــنـــد مـــر ســنــگهــای خــاره را
ســـیـــنـــه خـــود بـــاز کـــردم زخـــمهـــا بـــنـــمــودمــش
گــــفــــتــــمـــش از مـــن خـــبـــر ده دلـــبـــر خـــون خـــواره را
سـو بـه سـو گشتم که تا طفل دلم خامش شود
طــفــل خــســپــد چــون بــجــنــبــانــد کــســی گــهـواره را
طــــــفــــــل دل را شــــــیـــــر ده مـــــا را ز گـــــردش وارهـــــان
ای تـو چـاره کـرده هـر دم صـد چـو مـن بـیـچاره را
شـــــهـــــر وصـــــلـــــت بـــــوده اســـــت آخـــــر ز اول جــــای دل
چــــــــــنــــــــــد داری در غــــــــــریــــــــــبــــــــــی ایــــــــــن دل آواره را
مــــن خــــمــــش کــــردم ولــــیــــکــــن از پــــی دفــــع خــــمــــار
ســــــاقــــــی عــــــشــــــاق گــــــردان نــــــرگــــــس خـــــمـــــاره را
غزل شمارهٔ ۱۴۴
عـــقـــل دریـــابـــد تـــو را یــا عــشــق یــا جــان صــفــا
لــوح مــحـفـوظـت شـنـاسـد یـا مـلـایـک بـر سـمـا
جــبــرئــیــلــت خــواب بــیـنـد یـا مـسـیـحـا یـا کـلـیـم
چــرخ شــایــد جـای تـو یـا سـدرههـا یـا مـنـتـهـا
طـور مـوسـی بـارهـا خـون گـشت در سودای عشق
کز خداوند شمس دین افتد به طور اندر صدا
پــــر در پــــر بـــافـــتـــه رشـــک احـــد گـــرد رخـــش
جـــان احـــمـــد نـــعـــره زن از شـــوق او واشـــوقـــنـــا
غـــــیــــرت و رشــــک خــــدا آتــــش زنــــد انــــدر دو کــــون
گـر سـر مـویـی ز حـسـنـش بـیحـجـاب آیـد بـه مـا
از ورای صـــد هـــزاران پـــرده حـــســـنــش تــافــتــه
نــعــرههــا در جــان فــتــاده مـرحـبـا شـه مـرحـبـا
ســجــده تــبــریــز را خــم درشــده ســرو ســهـی
غـــاشـــیـــه تـــبـــریـــز را بـــرداشـــتــه جــان ســهــا
غزل شمارهٔ ۱۴۵
ای وصــــالــــت یــــک زمـــان بـــوده فـــراقـــت ســـالهـــا
ای بـــه زودی بـــار کـــرده بـــر شــتــر احــمــالهــا
شــــب شـــد و درچـــیـــن ز هـــجـــران رخ چـــون آفـــتـــاب
درفــــــتــــــاده در شــــــب تـــــاریـــــک بـــــس زلـــــزالهـــــا
چـون هـمـیرفـتـی بـه سـکـتـه حـیـرتـی حـیـران بدم
چــشــم بــاز و مــن خــمــوش و مــیشــد آن اقــبــالهــا
ور نـه سـکـتـه بـخـت بـودی مـر مرا خود آن زمان
چــــهــــره خـــون آلـــود کـــردی بـــردریـــدی شـــالهـــا
بر سر ره جان و صد جان در شفاعت پیش تو
در زمــان قــربــان بــکــردی خــود چـه بـاشـد مـالهـا
تـــا بـــگـــشـــتـــی در شـــب تـــاریـــک ز آتـــش نـــالهــا
تــــا چــــو احـــوال قـــیـــامـــت دیـــده شـــد اهـــوالهـــا
تـــا بــدیــدی دل عــذابــی گــونــه گــونــه در فــراق
ســـنـــگ خـــون گـــریـــد اگــر زان بــشــنــود احــوالهــا
قـدهـا چـون تـیـر بـوده گـشـتـه در هجران کمان
اشــــک خــــون آلــــود گــــشـــت و جـــمـــلـــه دلهـــا دالهـــا
چــون درســتــی و تــمــامــی شــاه تــبــریــزی بـدیـد
در صــف نــقــصــان نــشــســت اسـت از حـیـا مـثـقـالهـا
از بـــــــرای جـــــــان پـــــــاک نــــــورپــــــاش مــــــه وشــــــت
ای خـــداونـــد شـــمـــس دیـــن تـــا نـــشـــکــنــی آمــالهــا
از مــــقــــال گــــوهــــریــــن بــــحــــر بـــیپـــایـــان تـــو
لـــعــل گــشــتــه ســنــگهــا و مــلــک گــشــتــه حــالهــا
حـــــالهـــــای کـــــامـــــلـــــانـــــی کـــــان ورای قـــــالهـــــاســـــت
شـــــرمــــســــار از فــــر و تــــاب آن نــــوادر قــــالهــــا
ذرههـــــای خـــــاکهـــــامـــــون گــــر بــــیــــابــــد بــــوی او
هـــر یــکــی عــنــقــا شــود تــا بــرگــشــایــد بــالهــا
بـــالهـــا چـــون بــرگــشــایــد در دو عــالــم نــنــگــرد
گـــــرد خـــــرگـــــاه تـــــو گــــردد والــــه اجــــمــــالهــــا
دیــــده نــــقــــصــــان مــــا را خــــاک تــــبـــریـــز صـــفـــا
کـــحـــل بـــادا تـــا بـــیـــابـــد زان بـــســی اکــمــالهــا
چــونــک نــورافــشـان کـنـی درگـاه بـخـشـش روح را
خـــــود چـــــه پــــا دارد در آن دم رونــــق اعــــمــــالهــــا
خـود هـمـان بخشش که کردی بیخبر اندر نهان
مـــیکـــنـــد پـــنـــهـــان پـــنـــهـــان جـــمـــلـــه افـــعـــالهــا
نــاگــهــان بــیــضــه شــکــافــد مــرغ مـعـنـی بـرپـرد
تــــا هــــمــــا از ســــایــــه آن مــــرغ گــــیـــرد فـــالهـــا
هم تو بنویس ای حسام الدین و میخوان مدح او
تــا بــه رغــم غــم بــبــیــنــی بــر ســعــادت خــالهـا
گـر چـه دست افزار کارت شد ز دستت باک نیست
دســـت شــمــس الــدیــن دهــد مــر پــات را خــلــخــالهــا
غزل شمارهٔ ۱۴۶
در صـــفـــای بـــاده بـــنــمــا ســاقــیــا تــو رنــگ مــا
مــحــومــان کــن تــا رهــد هــر دو جــهــان از نــنــگ مـا
بــاد بــاده بــرگــمــار از لـطـف خـود تـا بـرپـرد
در هـــوا مـــا را کـــه تــا خــفــت پــذیــرد ســنــگ مــا
بــر کــمــیــت مــی تـو جـان را کـن سـوار راه عـشـق
تا چو یک گامی بود بر ما دو صد فرسنگ ما
وارهــان ایــن جــان مــا را تــو بــه رطــلــی مــی از آنــک
خــــون چــــکــــیــــد از بـــیـــنـــی و چـــشـــم دل آونـــگ مـــا
سـاقـیـا تـو تـیـزتـر رو ایـن نـمـیبـیـنـی کـه بـس
مـــــیدود انـــــدر عـــــقـــــب انـــــدیــــشــــههــــای لــــنــــگ مــــا
در طــرب انــدیــشــههــا خــرســنــگ بــاشــد جـان گـداز
از مـــــیـــــان راه بــــرگــــیــــریــــد ایــــن خــــرســــنــــگ مــــا
در نـــوای عـــشـــق شـــمـــس الـــدیـــن تـــبـــریـــزی بــزن
مــــطـــرب تـــبـــریـــز در پـــرده عـــشـــاقـــی چـــنـــگ مـــا
غزل شمارهٔ ۱۴۷
آخــر از هــجــران بــه وصــلــش دررســیــدســتــی دلـا
صـــد هـــزاران ســـر ســـر جــان شــنــیــدســتــی دلــا
از ورای پــردههــا تــو گــشــتــهای چــون مـی از او
پـــــرده خـــــوبـــــان مـــــه رو را دریـــــدســـــتـــــی دلــــا
از قـــوام قـــامـــتــش در قــامــت تــو کــژ بــمــانــد
هـمـچـو چـنـگ از بـهـر سـرو تـر خـمـیـدسـتـی دلا
ز آن سـوی هـسـت و عـدم چـون خاص خاص خسروی
هــمــچــو ادبــیــران چــه در هــســتــی خـزیـدسـتـی دلـا
بـاز جـانی شستهای بر ساعد خسرو به ناز
پــای بــنــدت بــا ویــســت ار چــه پــریــدسـتـی دلـا
ور نــبــاشــد پــای بــنــدت تـا نـپـنـداری کـه تـو
از چـــــنـــــان آرام جـــــانهـــــا دررمـــــیـــــدســـــتـــــی دلـــــا
بلک چون ماهی به دریا بلک چون قالب به جان
در هـــــوای عـــــشـــــق آن شـــــه آرمـــــیـــــدســـــتــــی دلــــا
چــون تـو را او شـاه از شـاهـان عـالـم بـرگـزیـد
تــــو ز قــــرآن گــــزیــــنــــش بــــرگـــزیـــدســـتـــی دلـــا
چــون لــب اقــبــال دولــت تــو گــزیــدی بــاک نــیـسـت
گـــر ز زخــم خــشــم دســت خــود گــزیــدســتــی دلــا
پـای خـود بـر چـرخ تـا نـنهی تو از عزت از آنک
در رکـــاب صـــدر شـــمـــس الـــدیـــن دویـــدســتــی دلــا
تــو ز جــام خــاص شــاهــان تــا نــیـاشـامـی مـدام
کـــز مـــدام شــمــس تــبــریــزی چــشــیــدســتــی دلــا
غزل شمارهٔ ۱۲۳
دیــدم شــه خــوب خــوش لــقـا را
آن چــشــم و چــراغ ســیــنــههـا را
آن مـــــونــــس و غــــمــــگــــســــار دل را
آن جــــان و جــــهــــان جــــان فــــزا را
آن کــس کــه خــرد دهــد خــرد را
آن کـس کـه صـفـا دهد صفا را
آن ســجــده گــه مــه و فــلــک را
آن قـــــــبـــــــلـــــــه جــــــان اولــــــیــــــا را
هـــر پـــاره مـــن جـــدا هــمــیگــفــت
کـای شـکـر و سـپـاس مر خدا را
مـــوســـی چــو بــدیــد نــاگــهــانــی
از ســــــوی درخــــــت آن ضـــــیـــــا را
گـفـتـا کـه ز جست و جوی رستم
چــون یــافــتــم ایـن چـنـیـن عـطـا را
گــفــت ای مــوســی ســفـر رهـا کـن
وز دســـت بـــیـــفـــکـــن آن عـــصـــا را
آن دم مــــوســـی ز دل بـــرون کـــرد
هــمــســایــه و خــویــش و آشــنــا را
اخـــلـــع نـــعـــلـــیـــک ایــن بــود ایــن
کـــز هـــر دو جــهــان بــبــر ولــا را
در خـــانـــه دل جـــز او نـــگـــنـــجـــد
دل دانــــــــد رشــــــــک انــــــــبــــــــیـــــــا را
گفت ای موسی به کف چه داری
گــفــتــا کــه عــصــاسـت راه مـا را
گـفـتـا کـه عـصـا ز کـف بـیـفـکن
بـــنـــگـــر تــو عــجــایــب ســمــا را
افـــکـــنـــد و عـــصـــاش اژدهــا شــد
بـــگـــریـــخـــت چــو دیــد اژدهــا را
گـفـتـا کـه بـگیر تا منش باز
چــــوبــــی ســــازم پــــی شـــمـــا را
ســــــازم ز عــــــدوت دســـــت یـــــاری
ســـــازم دشـــــمـــــنـــــت مــــتــــکــــا را
تـــا از جـــز فـــضـــل مـــن نـــدانـــی
یــــــاران لـــــطـــــیـــــف بـــــاوفـــــا را
دســـت و پـــایـــت چـــو مــار گــردد
چـــون درد دهـــیـــم دســت و پــا را
ای دســـــت مــــگــــیــــر غــــیــــر مــــا را
ای پــــا مــــطــــلـــب جـــز انـــتـــهـــا را
مـــگــریــز ز رنــج مــا کــه هــر جــا
رنــــجــــیــــســــت رهــــی بـــود دوا را
نــــگـــریـــخـــت کـــســـی ز رنـــج الـــا
آمـــــــد بــــــتــــــرش پــــــی جــــــزا را
از دانــه گــریــز بــیــم آن جــاســت
بــگــذار بــه عــقــل بــیــم جــا را
شــمــس تــبـریـز لـطـف فـرمـود
چــــون رفـــت بـــبـــرد لـــطـــفهـــا را
غزل شمارهٔ ۱۲۴
ســـاقـــی تـــو شـــراب لـــامـــکــان را
آن نــــام و نــــشــــان بـــینـــشـــان را
بـــــفـــــزا کـــــه فـــــزایــــش روانــــی
ســــرمـــســـت و روانـــه کـــن روان را
یــــک بــــار دگــــر بــــیــــا درآمــــوز
ســاقــی گــشــتــن تــو سـاقـیـان را
چـون چـشـمـه بـجـوش از دل سنگ
بشکن تو سبوی جسم و جان را
عــــــشــــــرت ده عـــــاشـــــقـــــان مـــــی را
حـــــســـــرت ده طـــــالـــــبـــــان نـــــان را
نـــان مـــعـــمــاریــســت حــبــس تــن را
مــــی بــــارانــــیــــســـت بـــاغ جـــان را
بـــســـتـــم ســر ســفــره زمــیــن را
بــــگــــشــــا ســــر خــــم آســــمـــان را
بــربــنــد دو چــشــم عــیــب بــیــن را
بـــگـــشـــای دو چـــشـــم غــیــب دان را
تــا مــســجــد و بــتــکــده نـمـانـد
تـــــا نــــشــــنــــاســــیــــم ایــــن و آن را
خـــامـــوش کــه آن جــهــان خــامــوش
در بـــــانـــــگ درآرد ایــــن جــــهــــان را
غزل شمارهٔ ۱۲۵
گـفـتـی که گزیدهای تو بر ما
هــــرگــــز نــــبـــدســـت ایـــن مـــفـــرمـــا
حـــاجـــت بـــنـــگـــر مـــگـــیــر حــجــت
بــر نـقـد بـزن مـگـو کـه فـردا
بـگـذار مـرا کـه خوش بخسپم
در ســـــایــــهات ای درخــــت خــــرمــــا
ای عــشــق تــو در دلــم ســرشـتـه
چــون قــنــد و شــکــر درون حــلــوا
وی صــــورت تـــو درون چـــشـــمـــم
مـــــانـــــنـــــد گـــــهــــر مــــیــــان دریــــا
داری ســـر مـــا ســـری بـــجــنــبــان
تـــو نــیــز بــگــو زهــی تــمــاشــا
آن وعــده کـه کـردهای مـرا دوش
کـو زهـره کـه تا کنم تقاضا
گـر دسـت نمیرسد به خورشید
از دور هـــــمـــــیکـــــنـــــم تـــــمـــــنــــا
خورشید و هزار همچو خورشید
در حـــــســـــرت تــــســــت ای مــــعــــلــــا
غزل شمارهٔ ۱۲۶
گـــســتــاخ مــکــن تــو نــاکــســان را
در چــــشــــم مــــیـــار ایـــن خـــســـان را
درزی ی چــــو یــــافــــت فــــرصــــت
کــــــــــم آرد جـــــــــامـــــــــه رســـــــــان را
ایـــــشـــــان را دار حــــلــــقــــه بــــر در
هــــم نــــیــــز نــــیــــنــــد لــــایــــق آن را
پیشت به فسون و سخره آیند
از طــــمــــع مــــپــــوش ایــــن عــــیـــان را
ایــشــان چــو ز خــویــش پـرغـمـانـنـد
چـــون دور کـــنــنــد ز تــو غــمــان را
جـــز خـــلـــوت عـــشــق نــیــســت درمــان
رنـــــــــج بــــــــاریــــــــک انــــــــدهــــــــان را
یـــــا دیـــــدن دوســـــت یـــــا هــــوایــــش
دیــگــر چــه کــنــد کــسـی جـهـان را
تـــــا دیـــــدن دوســــت در خــــیــــالــــش
مــــیدار تـــو در ســـجـــود جـــان را
پــیـشـش چـو چـراغـپـایـه مـیایـسـت
چـــون فــرصــتهــاســت مــر مــهــان را
وامـــانـــده از ایـــن زمـــانـــه بـــاشـــی
کــــی بــــیــــنــــی اصــــل ایــــن زمــــان را
چــون گــشــت گـذار از مـکـان چـشـم
زو بــــــیــــــنــــــد جـــــان آن مـــــکـــــان را
جـــان خـــوردی تـــن چـــو قـــازغــانــی
بــــر آتــــش نــــه تــــو قـــازغـــان را
تــــا جـــوش بـــبـــیـــنـــی ز انـــدرونـــت
زان پـــس نـــخـــری تــو داســتــان را
نــــظــــاره نــــقــــد حـــال خـــویـــشـــی
نـــــظـــــاره درونــــســــت راســــتــــان را
ایــــن حــــال بــــدایــــت طــــریــــقــــســــت
بـــا گــم شــدگــان دهــم نــشــان را
چــون صــد مــنــزل از ایـن گـذشـتـنـد
ایـــن چـــون گـــویــم مــران کــســان را
مـــقـــصـــود از ایــن بــگــو و رســتــی
یــــعــــنــــی کــــه چــــراغ آســــمــــان را
مـــخـــدومــم شــمــس حــق و دیــن را
کـــوهـــســـت پـــنـــاه انـــس و جـــان را
تـــبـــریـــز از او چـــو آســـمــان شــد
دل گــــــم مــــــکــــــنـــــاد نـــــردبـــــان را
غزل شمارهٔ ۱۲۷
کـــو مــطــرب عــشــق چــســت دانــا
کــز عــشـق زنـد نـه از تـقـاضـا
مــردم بـه امـیـد و ایـن نـدیـدم
در گــور شــدم بــدیــن تــمـنـا
ای یـــار عـــزیـــز اگــر تــو دیــدی
طـــوبــی لــک یــا حــبــیــب طــوبــی
ور پـــنـــهـــانـــســت او خــضــروار
تــنــهــا بــه کــنــارههــای دریــا
ای بـــاد ســـلــام مــا بــدو بــر
کـــانـــدر دل مــا از اوســت غــوغــا
دانـــم کــه ســلــامهــای ســوزان
آرد بـــه حـــبـــیـــب عـــاشـــقـــان را
عـشـقـیـسـت دوار چـرخ نـه از آب
عـشـقیست مسیر ماه نه از پا
در ذکـــر بـــه گــردش انــدرآیــد
بـــا آب دو دیـــده چـــرخ جــانهــا
ذکــرســت کــمــنــد وصــل مـحـبـوب
خاموش که جوش کرد سودا
غزل شمارهٔ ۱۲۸
مـــا را ســـفـــری فـــتــاد بــیمــا
آن جــــا دل مــــا گـــشـــاد بـــیمـــا
آن مـه کـه ز مـا نـهان همیشد
رخ بــر رخ مــا نــهــاد بــیمــا
چون در غم دوست جان بدادیم
مـــــا را غــــم او بــــزاد بــــیمــــا
مــایــیــم هـمـیـشـه مـسـت بـیمـی
مــایــیــم هــمـیـشـه شـاد بـیمـا
مــــا را مــــکــــنـــیـــد یـــاد هـــرگـــز
مــا خــود هــســتـیـم یـاد بـیمـا
بـی مـا شدهایم شاد گوییم
ای مـا کـه هـمـیـشه باد بیما
درها همه بسته بود بر ما
بــگــشــود چــو راه داد بـیمـا
بـا مـا دل کـیـقـبـاد بـنـدهست
بـنـدهسـت چـو کـیقباد بیما
مــایــیــم ز نــیــک و بــد رهـیـده
از طـــاعــت و از فــســاد بــیمــا
غزل شمارهٔ ۱۲۹
مــــشــــکــــن دل مـــرد مـــشـــتـــری را
بـــــگـــــذار ره ســــتــــمــــگــــری را
رحــم آر مــهــا کـه در شـریـعـت
قــــربــــان نــــکــــنـــنـــد لـــاغـــری را
مخمور توام به دست من ده
آن جــــــام شــــــراب گــــــوهـــــری را
پـنـدی بـده و بـه صـلـح آور
آن چــــشــــم خــــمـــار عـــبـــهـــری را
فــــرمـــای بـــه هـــنـــدوان جـــادو
کـــز حـــد نـــبـــرنــد ســاحــری را
در شـــش درهای فــتــاد عــاشــق
بــشــکــن در حـبـس شـش دری را
یـک لـحـظـه مـعـزمـانـه پیش آ
جـــــمــــع آور حــــلــــقــــه پــــری را
سـر مـی نـهـد ایـن خـمـار از بن
هــر لــحــظــه شـراب آن سـری را
صـد جـا چو قلم میان ببسته
تــــنــــگ شـــکـــر مـــعـــســـکـــری را
ای عـــشـــق بـــرادرانـــه پـــیــش آ
بـــگـــذار ســـلـــام ســـرســری را
ای ســــــــاقــــــــی روح از در حـــــــق
مــــــــگــــــــذار حـــــــق بـــــــرادری را
ای نـــوح زمــانــه هــیــن روان کــن
ایـــن کــشــتــی طــبــع لــنــگــری را
ای نـــایـــب مـــصـــطـــفــی بــگــردان
آن ســـــاغـــــر زفـــــت کـــــوثـــــری را
پـــیـــغـــام ز نــفــخ صــور داری
بــــگــــشــــای لـــب پـــیـــمـــبـــری را
ای ســــرخ صـــبـــاغـــت عـــلـــمـــدار
بــگــشـا پـر و بـال جـعـفـری را
پرلاله کن و پر از گل سرخ
ایــــن صــــحــــن رخ مـــزعـــفـــری را
اســـپـــیـــد نـــمـــیکـــنــم دگــر مــن
درریــــــز رحــــــیــــــق احـــــمـــــری را
غزل شمارهٔ ۱۳۰
بــــیـــدار کـــنـــیـــد مـــســـتـــیـــان را
از بــهــر نــبــیــذ هــمــچــو جــان را
ای ســــــاقــــــی بـــــاده بـــــقـــــایـــــی
از خـــــــم قـــــــدیــــــم گــــــیــــــر آن را
بـــــر راه گـــــلـــــو گـــــذر نــــدارد
لــــیــــکـــن بـــگـــشـــایـــد او زبـــان را
جان را تو چو مشک ساز ساقی
آن جــــــان شــــــریــــــف غــــــیــــــب دان را
پــس جــانــب آن صــبــوحــیــان کـش
آن مــــــشــــــک ســـــبـــــک دل گـــــران را
وز ســـاغـــرهـــای چـــشـــم مـــســتــت
درده تـــو فـــلـــان بـــن فـــلـــان را
از دیــده بــه دیــده بـادهای ده
تـــا خــود نــشــود خــبــر دهــان را
زیـــــرا ســـــاقـــــی چـــــنـــــان گــــذارد
انـــــدر مـــــجـــــلــــس مــــی نــــهــــان را
بـــشـــتـــاب کـــه چـــشـــم ذره ذره
جــــویــــا گــــشــــتـــســـت آن عـــیـــان را
آن نـــافـــه مـــشــک را بــه دســت آر
بــــشـــکـــاف تـــو نـــاف آســـمـــان را
زیـــــرا غـــــلـــــبــــات بــــوی آن مــــشــــک
صـــبـــری بـــنــهــشــت یــوســفــان را
چـون نـامـه رسـیـد سـجدهای کن
شــــمــــس تــــبــــریــــز درفـــشـــان را
غزل شمارهٔ ۱۳۱
مــــن چــــو مــــوســـی در زمـــان آتـــش شـــوق و لـــقـــا
ســــوی کــــوه طــــور رفــــتــــم حـــبـــذا لـــی حـــبـــذا
دیـــدم آن جـــا پـــادشــاهــی خــســروی جــان پــروری
دلــربــایــی جــان فـزایـی بـس لـطـیـف و خـوش لـقـا
کــوه طــور و دشـت و صـحـرا از فـروغ نـور او
چــون بــهــشــت جــاودانــی گـشـتـه از فـر و ضـیـا
ســـاقـــیـــان ســـیـــمــبــر را جــام زریــنهــا بــه کــف
رویــشــان چــون مــاه تــابــان پــیـش آن سـلـطـان مـا
رویهــــــای زعــــــفــــــران را از جــــــمــــــالـــــش تـــــابهـــــا
چــــشــــمهــــای مــــحـــرمـــان را از غـــبـــارش تـــوتـــیـــا
از نـــوای عـــشـــق او آن جـــا زمـــیـــن در جــوش بــود
وز هــــوای وصــــل او در چــــرخ دایـــم شـــد ســـمـــا
در فـنـا چـون بـنـگـرید آن شاه شاهان یک نظر
پـــای هـــمـــت را فـــنـــا بـــنـــهــاد بــر فــرق بــقــا
مـطـرب آن جـا پـردههـا بـر هـم زنـد خـود نـور او
کــــی گــــذارد در دو عــــالـــم پـــردهای را در هـــوا
جـمـع گـشـتـه سـایـه الـطـاف با خورشید فضل
جـــمـــع اضـــداد از کـــمـــال عــشــق او گــشــتــه روا
چــــون نــــقــــاب از روی او بــــاد صـــبـــا انـــدرربـــود
مـحـو گـشـت آن جـا خـیـال جـمـلـه شـان و شـد هـبا
لیک اندر محو هستیشان یکی صد گشته بود
هــســت مــحـو و مـحـو هـسـت آن جـا بـدیـد آمـد مـرا
تـــــا بـــــدیــــدم از ورای آن جــــهــــان جــــان صــــفــــت
ذرههــــــا انــــــدر هــــــوایــــــش از وفــــــا و از صــــــفـــــا
بــس خــجـل گـشـتـم ز رویـش آن زمـان تـا لـاجـرم
هــــر زمــــان زنـــار مـــیبـــبـــریـــدم از جـــور و جـــفـــا
گـفـتـم ای مـه تـوبـه کـردم تـوبـههـا را رد مـکن
گـفـت بـس راهـسـت پـیـشـت تـا بـبـیـنـی تـوبه را
صــــادق آمــــد گــــفــــت او وز مـــاه دور افـــتـــادهام
چـــون حـــجـــاج گـــمـــشـــده انـــدر مـــغـــیــلــان فــنــا
نـور آن مـه چـون سـهـیـل و شـهـر تـبـریـز آن یمن
ایــن یــکــی رمــزی بــود از شــاه مــا صــدرالــعــلـا
غزل شمارهٔ ۱۳۲
در مــــیــــان پــــرده خــــون عــــشــــق را گــــلــــزارهــــا
عــاشــقــان را بــا جــمــال عــشــق بــیچــون کــارهــا
عقل گوید شش جهت حدست و بیرون راه نیست
عـــشــق گــویــد راه هــســت و رفــتــهام مــن بــارهــا
عــــقــــل بــــازاری بــــدیـــد و تـــاجـــری آغـــاز کـــرد
عــــشــــق دیــــده زان ســــوی بــــازار او بــــازارهـــا
ای بــســا مــنــصــور پــنـهـان ز اعـتـمـاد جـان عـشـق
تــرک مــنــبــرهــا بــگــفــتــه بــرشــده بــر دارهـا
عـــــــاشـــــــقـــــــان دردکـــــــش را در درونـــــــه ذوقهــــــا
عــــــاقــــــلـــــان تـــــیـــــره دل را در درون انـــــکـــــارهـــــا
عـقـل گـویـد پـا مـنـه کـانـدر فـنا جز خار نیست
عــشــق گــویــد عــقــل را کــانــدر تــوسـت آن خـارهـا
هــیــن خــمــش کــن خــار هــســتــی را ز پـای دل بـکـن
تـــا بـــبـــیـــنـــی در درون خـــویـــشـــتـــن گـــلـــزارهــا
شـمـس تـبـریـزی تـویـی خـورشـیـد انـدر ابر حرف
چـــون بـــرآمـــد آفـــتـــابــت مــحــو شــد گــفــتــارهــا
غزل شمارهٔ ۱۳۳
غـــــمــــزه عــــشــــقــــت بــــدان آرد یــــکــــی مــــحــــتــــاج را
کـو بـه یـک جـو بـرنـسـنـجـد هـیچ صاحب تاج را
اطــــلــــس و دیــــبــــاج بـــافـــد عـــاشـــق از خـــون جـــگـــر
تـــا کـــشـــد در پـــای مــعــشــوق اطــلــس و دیــبــاج را
در دل عـــــاشــــق کــــجــــا یــــابــــی غــــم هــــر دو جــــهــــان
پــــیــــش مــــکــــی قــــدر کـــی بـــاشـــد امـــیـــر حـــاج را
عـــشـــق مــعــراجــیــســت ســوی بــام ســلــطــان جــمــال
از رخ عـــــاشـــــق فـــــروخـــــوان قـــــصــــه مــــعــــراج را
زنـــــدگــــی ز آویــــخــــتــــن دارد چــــو مــــیــــوه از درخــــت
زان هـــــمـــــیبـــــیــــنــــی درآویــــزان دو صــــد حــــلــــاج را
گـــر نـــه عـــلـــم حـــال فـــوق قـــال بـــودی کـــی بــدی
بـــــنــــده احــــبــــار بــــخــــارا خــــواجــــه نــــســــاج را
بــلــمــه ایهــان تــا نــگــیــری ریــش کــوســه در نـبـرد
هــــنــــدوی تــــرکــــی مــــیـــامـــوز آن مـــلـــک تـــمـــغـــاج را
همچو فرزین کژروست و رخ سیه بر نطع شاه
آنـــک تـــلــقــیــن مــیکــنــد شــطــرنــج مــر لــجــلــاج را
ای کـــه مـــیـــرخـــوان بـــه غـــراقـــان روحـــانـــی شـــدی
بــر چــنــیــن خــوانــی چــه چــیــنــی خــرده تـتـمـاج را
عـــاشـــق آشـــفـــتـــه از آن گــویــد کــه انــدر شــهــر دل
عـــــشـــــق دایـــــم مـــــیکــــنــــد ایــــن غــــارت و تــــاراج را
بـــس کـــن ایـــرا بـــلـــبـــل عـــشـــقـــش نـــواهـــا مـــیزنـــد
پــــیــــش بــــلــــبــــل چــــه مــــحــــل بــــاشـــد دم دراج را
غزل شمارهٔ ۱۳۴
ســــاقــــیــــا در نــــوش آور شــــیــــره عــــنـــقـــود را
در صـــبـــوح آور ســـبـــک مــســتــان خــواب آلــود را
یــک بــه یــک در آب افـکـن جـمـلـه تـر و خـشـک را
انـــــدر آتـــــش امــــتــــحــــان کــــن چــــوب را و عــــود را
ســوی شــورســتــان روان کــن شـاخـی از آب حـیـات
چـون گـل نـسـریـن بـخـنـدان خـار غـم فـرسـود را
بــلــبــلــان را مــســت گـردان مـطـربـان را شـیـرگـیـر
تـــا کـــه درســـازنـــد بـــا هـــم نــغــمــه داوود را
بـــــادپــــیــــمــــا بــــادپــــیــــمــــایــــان خــــود را آب ده
کـــوری آن حـــرص افـــزون جـــوی کـــم پـــیــمــود را
هـــم بـــزن بـــر صـــافـــیـــان آن درد دردانـــگـــیــز را
هــم بــخــور بــا صــوفـیـان پـالـوده بـیدود را
مـی مـیـاور زان بـیـاور کـه مـی از وی جـوش کرد
آنــــک جــــوشــــش در وجــــود آورد هـــر مـــوجـــود را
زان مــیــی کــانـدر جـبـل انـداخـت صـد رقـص الـجـمـل
زان مـــیـــی کـــو روشـــنـــی بـــخـــشــد دل مــردود را
هر صباحی عید داریم از تو خاصه این صبوح
کـــز کــرم بــر مــی فــشــانــی بــاده مــوعــود را
بـرفـشـان چـنـدانـک مـا افـشانده گردیم از وجود
تـا کـه هـر قـاصـد بـیـابـد در فـنـا مـقـصـود را
هــــمــــچــــو آبــــی دیـــده در خـــود آفـــتـــاب و مـــاه را
چــون ایــازی دیــده در خــود هــســتــی مــحــمــود را
شــمــس تــبــریــزی بــرآر از چـاه مـغـرب مـشـرقـی
هــمــچــو صـبـحـی کـو بـرآرد خـنـجـر مـغـمـود را
غزل شمارهٔ ۱۳۵
ســـاقـــیـــا گـــردان کـــن آخـــر آن شــراب صــاف را
مــحــو کــن هــسـت و عـدم را بـردران ایـن لـاف را
آن مــــیــــی کـــز قـــوت و لـــطـــف و رواقـــی و طـــرب
بـــرکـــنــد از بــیــخ هــســتــی چــو کــوه قــاف را
در دمــاغ انــدربــبــافــد خــمــر صــافــی تــا دمـاغ
در زمــان بــیــرون کــنــد جــولــاه هـسـتـی بـاف را
آن مــیـی کـز ظـلـم و جـور و کـافـریهـای خـوشـش
شــــرم آیــــد عــــدل و داد و دیــــن بـــاانـــصـــاف را
عــقـل و تـدبـیـر و صـفـات تـسـت چـون اسـتـارگـان
زان مــی خــورشــیـدوش تـو مـحـو کـن اوصـاف را
جـام جـان پـر کـن از آن مـی بـنـگر اندر لطف او
تــا گــشــایــد چــشــم جـانـت بـیـنـد آن الـطـاف را
تن چو کفشی جان حیوانی در او چون کفشگر
رازدار شــــاه کــــی خــــوانــــنــــد هــــر اســــکـــاف را
روح نــــاری از کــــجــــا دارد ز نــــور مـــی خـــبـــر
آتــــــش غــــــیـــــرت کـــــجـــــا بـــــاشـــــد دل خـــــزاف را
سیف حق گشتست شمس الدین ما در دست حق
آفـــــریــــن آن ســــیــــف را و مــــرحــــبــــا ســــیــــاف را
اســـب حـــاجـــتهـــای مـــشــتــاقــان بــدو انــدررســاد
ای خــدا ضــایــع مـکـن ایـن سـیـر و ایـن الـحـاف را
شـهـر تـبـریـزسـت آنـک از شـوق او مـستی بود
گــــر خــــبــــر گـــردد ز ســـر ســـر او اســـلـــاف را
غزل شمارهٔ ۱۱۰
تــو بــشــکــن چــنــگ مــا را ای مــعــلـا
هـــزاران چـــنـــگ دیــگــر هــســت ایــن جــا
چــو مــا در چـنـگ عـشـق انـدرفـتـادیـم
چـه کـم آیـد بـر مـا چـنـگ و سـرنا
ربـــاب و چـــنــگ عــالــم گــر بــســوزد
بــســی چــنــگــی پــنــهــانــیــسـت یـارا
تـرنـگ و تـنـتـنش رفته به گردون
اگــر چــه نــایــد آن در گــوش صــمـا
چــراغ و شــمـع عـالـم گـر بـمـیـرد
چو غم چون سنگ و آهن هست برجا
بــه روی بــحــر خــاشــاکـسـت اغـانـی
نــــیــــایــــد گـــوهـــری بـــر روی دریـــا
ولــیــکــن لــطــف خــاشـاک از گـهـر دان
کـه عـکـس عـکـس بـرق اوست بر ما
اغـانـی جـمـلـه فـرع شـوق وصلیست
بــرابــر نــیــســت فــرع و اصـل اصـلـا
دهـــان بـــربـــنـــد و بـــگــشــا روزن دل
از آن ره بـــــاش بــــا ارواح گــــویــــا
غزل شمارهٔ ۱۱۱
بـــرای تـــو فـــدا کـــردیـــم جــانهــا
کــشــیــده بــهــر تــو زخـم زبـانهـا
شــنــیــده طــعــنــههــای هــمـچـو آتـش
رســیــده تــیــر کــاری زان کــمــانهــا
اگـــــر دل را بــــرون آریــــم پــــیــــشــــت
بـبـخـشـایـی بـر آن پرخون نشانها
اگـر دشـمـن تـو را از مـن بـدی گـفت
مـهـا دشـمـن چـه گـویـد جـز چـنـانها
بــــیــــا ای آفــــتــــاب جــــمــــلـــه خـــوبـــان
کـه در لـطـف تو خندد لعل کانها
که بیتو سود ما جمله زیانست
کـه گـردد سـود بـا بودت زیانها
گـــمـــان او بـــســـســتــش زهــر قــاتــل
کــه در قـنـد تـو دارد بـدگـمـانهـا
غزل شمارهٔ ۱۱۲
ز روی تـــــســــت عــــیــــد آثــــار مــــا را
بــــیـــا ای عـــیـــد و عـــیـــدی آر مـــا را
تــو جــان عــیـد و از روی تـو جـانـا
هــــــزاران عـــــیـــــد در اســـــرار مـــــا را
چو ما در نیستی سر درکشیدیم
نــــگــــیــــرد غـــصـــه دســـتـــار مـــا را
چو ما بر خویشتن اغیار گشتیم
نــــبــــاشــــد غــــصــــه اغــــیــــار مـــا را
شــمــا را اطــلــس و شــعــر خـیـالـی
خـــــــیـــــــال خـــــــوب آن دلــــــدار مــــــا را
کـــتـــاب مـــکـــر و عـــیـــاری شـــمـــا را
عـــــــتـــــــاب دلـــــــبــــــر عــــــیــــــار مــــــا را
شـمـا را عید در سالی دو بارست
دو صـد عـیـدسـت هـر دم کار ما را
شـمـا را سـیم و زر بادا فراوان
جــــــمــــــال خــــــالـــــق جـــــبـــــار مـــــا را
شــمــا را اســب تـازی بـاد بـیحـد
بـــــراق احـــــمــــد مــــخــــتــــار مــــا را
اگــر عــالــم هــمـه عـیـدسـت و عـشـرت
بـــرو عــالــم شــمــا را یــار مــا را
بـیـا ای عـیـد اکـبـر شـمـس تـبـریـز
بـــه دســـت ایـــن و آن مـــگــذار مــا را
چـو خـامـوشـانـه عـشـقـت قـوی شد
سـخـن کـوتـاه شـد این بار ما را
غزل شمارهٔ ۱۱۳
ای مــــــطــــــرب دل بـــــرای یـــــاری را
در پــــــرده زیــــــر گـــــوی زاری را
رو در چمن و به روی گل بنگر
هـــمــدم شــو بــلــبــل بــهــاری را
دانـی چـه حـیـاتهـا و مـسـتـیهاست
در مـجـلـس عـشـق جـان سـپاری را
چــون دولــت بــیشــمــار را دیــدی
بـــســـپــار بــدو دم شــمــاری را
ای روح شـــکــار دلــبــری گــشــتــی
کــو زنــده کــنــد ابـد شـکـاری را
ای ســــاقــــی دل ز کـــار وامـــانـــدم
وقـــتـــســت بــده شــراب کــاری را
آراســـتــه کــن مــرا و مــجــلــس را
کـــــراســـــتـــــهای شـــــرابـــــداری را
بـزمـیـسـت نـهان چنین حریفان را
جـا نـیـسـت دگـر شـرابـخـواری را
غزل شمارهٔ ۱۱۴
انـــــدر دل مـــــا تـــــویـــــی نــــگــــارا
غــیــر تــو کـلـوخ و سـنـگ خـارا
هــر عــاشــق شــاهــدی گــزیــدسـت
مـــا جـــز تــو نــدیــدهایــم یــارا
گـر غـیـر تـو مـاه باشد ای جان
بـر غـیـر تـو نـیـسـت رشک ما را
ای خــــلـــق حـــدیـــث او مـــگـــویـــیـــد
بــاقــی هــمــه شــاهـدان شـمـا را
بـر نـقـش فـنـا چـه عشق بازد
آن کــس کــه بــدیــد کــبــریــا را
بـــر غـــیـــر خـــدا حــســد نــیــارد
آن کـس کـه گـمـان بـرد خـدا را
گر رشک و حسد بری برو بر
کـــیـــن رشـــک بـــدســـت انـــبـــیــا را
چــــون رفــــت بــــر آســــمـــان چـــارم
عــیــســی چــه کــنــد کـلـیـسـیـا را
بـوبـکر و عمر به جان گزیدند
عــــثــــمــــان و عــــلــــی مــــرتــــضــــا را
شـــمـــس تــبــریــز جــو روان کــن
گـــــردان کــــن ســــنــــگ آســــیــــا را
غزل شمارهٔ ۱۱۵
ای جــان و قــوام جــمــلــه جـانهـا
پــر بــخـش و روان کـن روانهـا
بـا تـو ز زیـان چه باک داریم
ای ســـــودکـــــن هـــــمــــه زیــــانهــــا
فــــریـــاد ز تـــیـــرهـــای غـــمـــزه
وز ابــــروهــــای چــــون کــــمـــانهـــا
در لــعــل بــتــان شــکــر نـهـادی
بـگـشـاده بـه طمع آن دهانها
ای داده بــه دســت مــا کــلـیـدی
بــگــشــاده بــدان در جــهــانهـا
گـــر زانـــک نـــه در مــیــان مــایــی
بـرجـسـتـه چـراسـت ایـن مـیانها
ور نــیـسـت شـراب بـینـشـانـیـت
پس شاهد چیست این نشانها
ور تـــو ز گـــمـــان مـــا بـــرونــی
پس زنده ز کیست این گمانها
ور تـــو ز جـــهـــان مـــا نـــهـــانــی
پـیـدا ز کـی مـیشـود نـهـانها
بـــگـــذار فـــســـانـــههـــای دنـــیــا
بــــیــــزار شـــدیـــم مـــا از آنهـــا
جـانـی کـه فـتـاد در شـکـرریـز
کــی گــنــجــد در دلــش چــنــانهـا
آن کــو قـدم تـو را زمـیـن شـد
کــــی یـــاد کـــنـــد ز آســـمـــانهـــا
بــربــنــد زبــان مــا بــه عــصــمـت
مــــا را مــــفـــکـــن در ایـــن زبـــانهـــا
غزل شمارهٔ ۱۱۶
ای ســـخـــت گـــرفــتــه جــادوی را
شــــیــــری بــــنـــمـــوده آهـــوی را
از ســحــر تــو احـولـسـت دیـده
در دیـــــــده نــــــهــــــادهای دوی را
بــــنــــمــــودهای از تـــرنـــج آلـــو
کــــی یــــافــــت تــــرنــــج آلــــوی را
سحر تو نمود بره را گرگ
بـــنــمــوده ز گــنــدمــی جــوی را
مـنـشـور بـقـا نـمـوده سـحرت
طــــومــــار خــــیــــال مــــنـــطـــوی را
پـــر بـــاد هـــدایــتــســت ریــشــش
از ســـحـــر تـــو جـــاهــل غــوی را
ســوفــســطـایـیـم کـرد سـحـرت
ای تــــرک نــــمــــوده هــــنـــدوی را
چون پشه نموده وقت پیکار
پــــیــــلــــان تــــهــــمــــتــــن قـــوی را
تــا جــنــگ کــنــنــد و راسـت آرنـد
تــقــدیــر و قــضــای مــسـتـوی را
سـوفـسـطـایـی مـشـو خـمش کن
بـــــگــــشــــای زبــــان مــــعــــنــــوی را
غزل شمارهٔ ۱۱۷
از دور بــــدیــــده شـــمـــس دیـــن را
فـــخـــر تـــبـــریــز و رشــک چــیــن را
آن چــــــشــــــم و چــــــراغ آســـــمـــــان را
آن زنــــــده کــــــنــــــنــــــده زمــــــیـــــن را
ای گـــشـــتـــه چـــنـــان و آن چــنــانــتــر
هــر جــان کـه بـدیـده او چـنـیـن را
گـفـتـا که که را کشم به زاری
گــفــتــمــش کــه بــنــده کــمـیـن را
ایـــن گـــفـــتـــن بـــود و نـــاگـــهـــانــی
از غـــــیــــب گــــشــــاد او کــــمــــیــــن را
آتــــش درزد بــــه هــــســــت بــــنــــده
وز بــیــخ بــکـنـد کـبـر و کـیـن را
بــــی دل ســــیــــهــــی لـــالـــه زان مـــی
ســـرمـــســـت بـــکـــرد یــاســمــیــن را
در دامــــن اوســــت عــــیــــن مــــقـــصـــود
بــــر مـــا بـــفـــشـــانـــد آســـتـــیـــن را
شــاهـی کـه چـو رخ نـمـود مـه را
بــــر اســــب فــــلــــک نــــهـــاد زیـــن را
بنشین کژ و راست گو که نبود
هــــمــــتــــا شــــه روح راســــتــــیـــن را
والـــلـــه کـــه از او خـــبــر نــبــاشــد
جـــــــبــــــریــــــل مــــــقــــــدس امــــــیــــــن را
حــــالــــی چــــه زنـــد بـــه قـــال آورد
او چــــرخ بــــلــــنــــد هـــفـــتـــمـــیـــن را
چــون چــشــم دگـر در او گـشـادیـم
یـــک جـــو نـــخـــریــم مــا یــقــیــن را
آوه کـــــه بـــــکـــــرد بــــازگــــونــــه
آن دولــــــت وصـــــل پـــــوســـــتـــــیـــــن را
ای مـــطـــرب عـــشـــق شـــمـــس دیـــنـــم
جـــان تـــو کــه بــازگــو هــمــیــن را
چــون مــینــرسـم بـه دسـتـبـوسـش
بــــر خــــاک هــــمــــیزنــــم جــــبـــیـــن را
غزل شمارهٔ ۱۱۸
بــــــــنــــــــمـــــــود وفـــــــا از ایـــــــن جـــــــا
هـــــرگـــــز نـــــرویـــــم مــــا از ایــــن جــــا
ایـــــن جـــــا مـــــدد حـــــیــــات جــــانــــســــت
ذوقــــســــت دو چــــشـــم را از ایـــن جـــا
این جاست که پا به گل فرورفت
چـــون بـــرگـــیـــریـــم پـــا از ایـــن جــا
ایــن جــا بــه خــدا کـه دل نـهـادیـم
کــــس را مــــبــــر ای خــــدا از ایــــن جـــا
ایــــن جــــاســـت کـــه مـــرگ ره نـــدارد
مــــرگــــســــت بــــدن جــــدا از ایــــن جـــا
زیــن جــای بــرآمــدی چــو خــورشــیــد
روشــــــن کــــــردی مــــــرا از ایــــــن جــــــا
جــان خــرم و شــاد و تــازه گــردد
زیــــن جــــا یــــابـــد بـــقـــا از ایـــن جـــا
یـــــک بـــــار دگــــر حــــجــــاب بــــردار
یـــــک بــــار دگــــر بــــرآ از ایــــن جــــا
ایـــــن جـــــاســـــت شـــــراب لـــــایـــــزالــــی
درریــــز تــــو ســــاقـــیـــا از ایـــن جـــا
ایــــن چــــشــــمــــه آب زنــــدگــــانــــیــــســـت
مــشــکــی پــر کــن ســقــا از ایــن جــا
ایــــن جــــا پــــر و بــــال یـــافـــت دلهـــا
بـــــگــــرفــــت خــــرد هــــوا از ایــــن جــــا
غزل شمارهٔ ۱۱۹
بـــرخـــیـــز و صـــبـــوح را بـــیـــارا
پـــرلـــخـــلـــخـــه کـــن کـــنـــار مــا را
پــــــیــــــش آر شــــــراب رنـــــگ آمـــــیـــــز
ای ســــاقــــی خــــوب خــــوب ســــیــــمــــا
از مـن پـرسـیـد کـو چـه سـاقیست
قـــــنـــــدســـــت و هــــزار رطــــل حــــلــــوا
آن ســــاغــــر پــــرعــــقــــار بــــرریــــز
بــــر وســــوســــه مــــحــــال پـــیـــمـــا
آن می که چو صعوه زو بنوشد
آهـــنـــگ کـــنـــد بـــه صـــیـــد عـــنــقــا
زان پــــیــــش کـــه دررســـد گـــرانـــی
بـــــرجـــــه ســـــبــــک و مــــیــــان مــــا آ
مـــیگـــرد و چـــو مـــاه نــور مــیده
حــــمــــرا مــــی ده بــــدان حــــمــــیــــرا
مــا را هــمــه مــســت و کــف زنــان کـن
وان گـــاه نـــظـــاره کـــن تـــمــاشــا
در گــردش و شــیــوههــای مــســتــان
در عـــــــربـــــــدههـــــــای در عـــــــلــــــالــــــا
در گــــردن ایــــن فـــکـــنـــده آن دســـت
کـــان شـــاه مـــن و حـــبـــیــب و مــولــا
او نــــیــــز بـــبـــرده روی چـــون گـــل
مـــــیبـــــوســـــد یـــــار را کـــــف پــــا
ایــن کــیــســه گـشـاده از سـخـاوت
کـــه خـــرج کـــنـــیـــد بـــیمـــحـــابــا
دســـتـــار و قــبــا فــکــنــده آن نــیــز
کــایــن را بــه گــرو نــهـیـد فـردا
صـــد مـــادر و صـــد پـــدر نــدارد
آن مــهــر کــه مــیبــجــوشــد آن جــا
ایـــــن مـــــی آمـــــد اصــــول خــــویــــشــــی
کـــز ســـکـــر چــنــیــن شــدنــد اعــدا
آن عــــربــــده در شــــراب دنــــیــــاســــت
در بـــــزم خـــــدا نـــــبـــــاشـــــد آنهـــــا
نی شورش و نی قیست و نی جنگ
ســـاقـــیـــســت و شــراب مــجــلــس آرا
خـامـوش کـه ز سـکـر نـفـس کافر
مــــــــیگــــــــویــــــــد لــــــــا الــــــــه الــــــــا
غزل شمارهٔ ۱۲۰
تـا چـنـد تو پس روی به پیش آ
در کــفــر مــرو بــه ســوی کــیـش آ
در نیش تو نوش بین به نیش آ
آخـــر تـــو بــه اصــل اصــل خــویــش آ
هـــر چـــنـــد بـــه صـــورت از زمـــیــنــی
پــــس رشــــتــــه گــــوهــــر یــــقـــیـــنـــی
بـــــر مــــخــــزن نــــور حــــق امــــیــــنــــی
آخـــر تـــو بــه اصــل اصــل خــویــش آ
خـود را چـو بـه بـیخودی ببستی
مـــیدانـــک تـــو از خـــودی بـــرســـتــی
وز بــــــنــــــد هــــــزار دام جــــــســــــتـــــی
آخـــر تـــو بــه اصــل اصــل خــویــش آ
از پـــــشـــــت خـــــلـــــیـــــفــــهای بــــزادی
چـــشـــمــی بــه جــهــان دون گــشــادی
آوه کـــه بــدیــن قــدر تــو شــادی
آخـــر تـــو بــه اصــل اصــل خــویــش آ
هــــر چــــنـــد طـــلـــســـم ایـــن جـــهـــانـــی
در بـــاطـــن خـــویـــشـــتــن تــو کــانــی
بــــــگـــــشـــــای دو دیـــــده نـــــهـــــانـــــی
آخـــر تـــو بــه اصــل اصــل خــویــش آ
چـــــــون زاده پـــــــرتـــــــو جـــــــلــــــالــــــی
وز طــــالــــع ســــعـــد نـــیـــک فـــالـــی
از هــــر عــــدمــــی تــــو چــــنـــد نـــالـــی
آخـــر تـــو بــه اصــل اصــل خــویــش آ
لــــعــــلــــی بـــه مـــیـــان ســـنـــگ خـــارا
تــــا چـــنـــد غـــلـــط دهـــی تـــو مـــا را
در چــــشــــم تـــو ظـــاهـــرســـت یـــارا
آخـــر تـــو بــه اصــل اصــل خــویــش آ
چـــــون از بــــر یــــار ســــرکــــش آیــــی
ســـرمــســت و لــطــیــف و دلــکــش آیــی
بـــا چـــشـــم خـــوش و پـــرآتــش آیــی
آخـــر تـــو بــه اصــل اصــل خــویــش آ
در پـــیـــش تـــو داشـــت جــام بــاقــی
شـــمـــس تـــبـــریــز شــاه و ســاقــی
ســــــبــــــحــــــان الــــــلـــــه زهـــــی رواقـــــی
آخـــر تـــو بــه اصــل اصــل خــویــش آ
غزل شمارهٔ ۱۲۱
چـــون خـــانـــه روی ز خـــانـــه مــا
بـــــا آتــــش و بــــا زبــــانــــه مــــا
بـــا رســـتـــم زال تـــا نـــگــویــی
از رخــــش و ز تــــازیــــانــــه مــــا
زیـــرا جـــز صـــادقـــان نــدانــنــد
مــــکــــر و دغـــل و بـــهـــانـــه مـــا
انــدر دل هــیــچ کــس نـگـنـجـیـم
چــون در سـر اوسـت شـانـه مـا
هــر جــا پــر تــیــر او بــبــیـنـی
آن جــاســت یــقــیــن نــشــانــه مــا
از عشق بگو که عشق دامست
زنــــــهـــــار مـــــگـــــو ز دانـــــه مـــــا
بـا خـاطـر خـویـش تـا نـگویی
ای مــــحــــرم دل فــــســــانــــه مــــا
گـر تـو بـه چنینهای بگویی
والــلــه کــه تـویـی چـنـانـه مـا
انــــدر تـــبـــریـــز بـــد فـــلـــانـــی
اقـــــــبـــــــال دل فـــــــلـــــــانـــــــه مــــــا
غزل شمارهٔ ۱۲۲
دیــــــدم رخ خـــــوب گـــــلـــــشـــــنـــــی را
آن چــــــشـــــم و چـــــراغ روشـــــنـــــی را
آن قــبــلــه و ســجــده گــاه جــان را
آن عــــــشــــــرت و جــــــای ایــــــمــــــنــــــی را
دل گــفــت کــه جــان ســپــارم آن جــا
بـــــگـــــذارم هـــــســـــتـــــی و مــــنــــی را
جــــان هـــم بـــه ســـمـــاع انـــدرآمـــد
آغـــــــــاز نــــــــهــــــــاد کــــــــف زنــــــــی را
عــقــل آمــد و گــفــت مــن چــه گــویـم
ایـــن بـــخـــت و ســـعـــادت ســـنـــی را
این بوی گلی که کرد چون سرو
هــــر پــــشــــت دوتــــای مــــنــــحـــنـــی را
در عــشــق بــدل شــود هــمــه چــیـز
تـــــــرکــــــی ســــــازنــــــد ارمــــــنــــــی را
ای جــان تــو بــه جـان جـان رسـیـدی
وی تـــــن بــــگــــذاشــــتــــی تــــنــــی را
یـــــاقـــــوت زکــــات دوســــت مــــا راســــت
درویـــــــــش خـــــــــورد زر غـــــــــنــــــــی را
آن مـــــــریـــــــم دردمـــــــنـــــــد یـــــــابـــــــد
تــــــــازه رطــــــــب تــــــــر جـــــــنـــــــی را
تــــا دیــــده غــــیــــر بــــرنــــیــــفــــتـــد
مـــنـــمـــای بـــه خـــلـــق مــحــســنــی را
ز ایـــــمـــــان اگـــــرت مـــــراد امـــــنــــســــت
در عـــــــزلـــــــت جـــــــوی ایـــــــمــــــنــــــی را
عــــزلــــت گــــه چــــیــــســــت خـــانـــه دل
در دل خـــــو گـــــیـــــر ســـــاکـــــنــــی را
در خــــــانــــــه دل هـــــمـــــیرســـــانـــــنـــــد
آن ســـــــاغـــــــر بـــــــاقـــــــی هــــــنــــــی را
خــامــش کــن و فــن خــامــشــی گـیـر
بــــگــــذار تــــو لــــاف پــــرفـــنـــی را
زیـــــرا کـــــه دلــــســــت جــــای ایــــمــــان
در دل مـــــــــــیدارمـــــــــــؤمـــــــــــنــــــــــی را
غزل شمارهٔ ۱۶۸
ای بـرویـیـده بـه نـاخـواسـت بـه مـانـند گیا
چون تو را نیست نمک خواه برو خواه بیا
هـر کـه را نـیـسـت نـمـک گـر چـه نـماید خدمت
خـــدمــت او بــه حــقــیــقــت هــمــه زرقــســت و ریــا
بــرو ای غــصــه دمــی زحــمــت خــود کــوتــه کـن
بـــاده عـــشـــق بـــیـــا زود کـــه جـــانـــت بـــزیــا
غزل شمارهٔ ۱۶۹
رو تــرش کــن کــه هــمــه روتــرشــانــنــد ایــن جــا
کــور شــو تــا نــخـوری از کـف هـر کـور عـصـا
لـــنــگ رو چــونــک در ایــن کــوی هــمــه لــنــگــانــنــد
لته بر پای بپیچ و کژ و مژ کن سر و پا
زعــــفــــران بــــر رخ خــــود مــــال اگــــر مــــه رویــــی
روی خـــوب ار بـــنـــمـــایـــی بـــخـــوری زخـــم قــفــا
آیــــنــــه زیــــر بــــغــــل زن چــــو بــــبـــیـــنـــی زشـــتـــی
ور نـــــه بـــــدنـــــام کـــــنـــــی آیــــنــــه را ای مــــولــــا
تــا کــه هــشــیــاری و بــا خـویـش مـدارا مـیکـن
چـونـک سـرمـسـت شـدی هـر چه که بادا بادا
ســـاغـــری چــنــد بــخــور از کــف ســاقــی وصــال
چــونــک بــر کــار شــدی بـرجـه و در رقـص درآ
گـــرد آن نـــقـــطــه چــو پــرگــار هــمــیزن چــرخــی
ایــن چــنـیـن چـرخ فـریـضـهسـت چـنـیـن دایـره را
بــازگــو آنــچ بــگــفــتــی کــه فــرامـوشـم شـد
ســـلـــم الـــلـــه عـــلـــیـــک ای مـــه و مـــه پـــاره مــا
ســـلـــم الـــلـــه عـــلــیــک ای هــمــه ایــام تــو خــوش
ســـلـــم الـــلـــه عـــلـــیـــک ای دم یـــحـــیـــی الــمــوتــی
چــشــم بــد دور از آن رو کــه چــو بـربـود دلـی
هـــیــچ ســودش نــکــنــد چــاره و لــا حــول و لــا
مـــا بـــه دریـــوزه حـــســن تــو ز دور آمــدهایــم
مــــاه را از رخ پـــرنـــور بـــود جـــود و ســـخـــا
مـــاه بـــشـــنـــود دعـــای مـــن و کــفهــا بــرداشــت
پـــیـــش مـــاه تـــو و مـــیگــفــت مــرا نــیــز مــهــا
مــه و خــورشــیــد و فــلــکهــا و مــعــانــی و عـقـول
سـوی مـا مـحـتـشـمـانـنـد و بـه سـوی تو گدا
غــیــرتــت لــب بــگــزیــد و بـه دلـم گـفـت خـمـوش
دل مـــن تــن زد و بــنــشــســت و بــیــفــکــنــد لــوا
غزل شمارهٔ ۱۷۰
تـــا بـــه شـــب ای عــارف شــیــریــن نــوا
آن مـــــــــــــایـــــــــــــی آن مـــــــــــــایــــــــــــی آن مــــــــــــا
تــا بــه شــب امــروز مــا را عــشــرتــسـت
الــــــصــــــلــــــا ای پـــــاکـــــبـــــازان الـــــصـــــلـــــا
درخــــــرام ای جــــــان جـــــان هـــــر ســـــمـــــاع
مــــه لـــقـــایـــی مـــه لـــقـــایـــی مـــه لـــقـــا
در مــــــیــــــان شــــــکــــــران گـــــل ریـــــز کـــــن
مـــــرحـــــبـــــا ای کـــــان شــــکــــر مــــرحــــبــــا
عــــمــــر را نــــبــــود وفــــا الــــا تـــو عـــمـــر
بــــــاوفــــــایــــــی بــــــاوفـــــایـــــی بـــــاوفـــــا
بــس غــریــبــی بــس غــریـبـی بـس غـریـب
از کـــــجـــــایــــی از کــــجــــایــــی از کــــجــــا
بـا کـه مـیبـاشـی و هـمراز تو کیست
بـــــا خــــدایــــی بــــا خــــدایــــی بــــا خــــدا
ای گـــــزیــــده نــــقــــش از نــــقــــاش خــــود
کــــی جــــدایــــی کــــی جــــدایــــی کـــی جـــدا
بـــا هـــمـــه بـــیـــگـــانـــهای و بـــا غـــمـــش
آشــــنــــایــــی آشــــنــــایــــی آشــــنــــایـــی آشـــنـــا
جــــزو جــــزو تــــو فـــکـــنـــده در فـــلـــک
ربــــــــــــنــــــــــــا و ربــــــــــــنــــــــــــا و ربــــــــــــنـــــــــــا
دل شـــکـــســـتـــه هــیــن چــرایــی بــرشــکــن
قــــــلــــــبهــــــا و قــــــلــــــبهــــــا و قــــــلــــــبهـــــا
آخـــــــــر ای جـــــــــان اول هـــــــــر چـــــــــیـــــــــز را
مــــنــــتــــهــــایــــی مــــنــــتــــهــــایـــی مـــنـــتـــهـــا
یـــوســـفـــا در چـــاه شـــاهـــی تــو ولــیــک
بـــــی لــــوایــــی بــــیلــــوایــــی بــــیلــــوا
چـــاه را چـــون قــصــر قــیــصــر کــردهای
کــــیــــمـــیـــایـــی کـــیـــمـــیـــایـــی کـــیـــمـــیـــا
یــک ولــی کــی خــوانــمــت کــه صــد هـزار
اولــــــــیــــــــایــــــــی اولــــــــیــــــــایـــــــی اولـــــــیـــــــا
حـــشـــرگـــاه هـــر حـــســـیـــنـــی گــر کــنــون
کـــــربـــــلـــــایـــــی کـــــربـــــلـــــایـــــی کـــــربــــلــــا
مــشــک را بــربــنــد ای جــان گــر چـه تـو
خوش سقایی خوش سقایی خوش سقا
غزل شمارهٔ ۱۷۱
چـــــون نــــمــــایــــی آن رخ گــــلــــرنــــگ را
از طـــــــرب در چــــــرخ آری ســــــنــــــگ را
بـار دیـگـر سـر بـرون کـن از حجاب
از بــــــــرای عــــــــاشــــــــقــــــــان دنــــــــگ را
تــا کــه دانــش گـم کـنـد مـر راه را
تــا کــه عـاقـل بـشـکـنـد فـرهـنـگ را
تا که آب از عکس تو گوهر شود
تـــا کـــه آتـــش واهـــلـــد مـــر جــنــگ را
مــن نــخـواهـم مـاه را بـا حـسـن تـو
وان دو ســـــه قـــــنـــــدیــــلــــک آونــــگ را
مــــن نــــگـــویـــم آیـــنـــه بـــا روی تـــو
آســــــمــــــان کــــــهــــــنــــــه پــــــرزنــــــگ را
دردمـــــیـــــدی و آفــــریــــدی بــــاز تــــو
شـــکـــل دیـــگـــر ایـــن جـــهـــان تــنــگ را
در هـــــوای چــــشــــم چــــون مــــریــــخ او
ســـاز ده ای زهـــره بـــاز آن چــنــگ را
غزل شمارهٔ ۱۷۲
در مـــــیــــان عــــاشــــقــــان عــــاقــــل مــــبــــا
خــاصــه انــدر عــشــق ایــن لـعـلـیـن قـبـا
دور بـــــادا عــــاقــــلــــان از عــــاشــــقــــان
دور بـــادا بـــوی گـــلـــخـــن از صـــبــا
گــر درآیــد عــاقــلــی گــو راه نــیــســت
ور درآیـــد عـــاشـــقـــی صـــد مـــرحـــبـــا
مــجــلــس ایــثــار و عــقــل ســخــت گــیـر
صـــرفــه انــدر عــاشــقــی بــاشــد وبــا
نــــنــــگ آیــــد عــــشــــق را از نـــور عـــقـــل
بــــد بــــود پـــیـــری در ایـــام صـــبـــا
خـــانـــه بـــازآ عـــاشـــقـــا تـــو زوتــرک
عــمــر خــود بــیعــاشــقـی بـاشـد هـبـا
جان نگیرد شمس تبریزی به دست
دســـت بـــر دل نـــه بــرون رو قــالــبــا
غزل شمارهٔ ۱۷۳
از یـــــکــــی آتــــش بــــرآوردم تــــو را
در دگـــر آتـــش بـــگـــســتــردم تــو را
از دل مــــن زادهای هــــمـــچـــون ســـخـــن
چون سخن آخر فروخوردم تو را
بــــا مـــنـــی وز مـــن نـــمـــیداری خـــبـــر
جـــادوم مـــن جـــادوی کـــردم تـــو را
تـا نـیـفـتـد بـر جـمـالـت چـشـم بـد
گـــوش مـــالــیــدم بــیــازردم تــو را
دایــم اقــبــالــت جــوان شــد ز آنـچ داد
ایــــن کــــف دســـت جـــوامـــردم تـــو را
غزل شمارهٔ ۱۷۴
ز آتـــــش شـــــهــــوت بــــرآوردم تــــو را
و انـــدر آتـــش بـــازگـــســـتـــردم تـــو را
از دل مـــــن زادهای هـــــمــــچــــون ســــخــــن
چون سخن من هم فروخوردم تو را
بــــا مــــنــــی وز مــــن نــــمــــیدانـــی خـــبـــر
چــشــم بــسـتـم جـادوی کـردم تـو را
تــا نــیــازارد تــو را هــر چــشــم بــد
از بــــــــرای آن بــــــــیــــــــازردم تــــــــو را
رو جـــوامـــردی کـــن و رحـــمـــت فـــشــان
مـن بـه رحـمـت بـس جـوامـردم تو را
غزل شمارهٔ ۱۷۵
از ورای ســــــر دل بــــــیــــــن شــــــیـــــوههـــــا
شــکــل مــجــنــون عــاشــقـان زیـن شـیـوههـا
عــــاشــــقــــان را دیـــن و کـــیـــش دیـــگـــرســـت
اصـــل و فـــرع و ســـر آن دیـــن شــیــوههــا
دل ســـخـــن چـــیـــنـــســـت از چـــیــن ضــمــیــر
وحـــی جـــویـــان انـــدر آن چـــیـــن شــیــوههــا
جان شده بیعقل و دین از بس که دید
زان پــــــری تــــــازه آیـــــیـــــن شـــــیـــــوههـــــا
از دغــــــــا و مــــــــکــــــــر گــــــــونــــــــاگــــــــون او
شـیـوههـا گـم کـرده مـسـکـین شیوهها
پـــــرده دار روح مـــــا را قـــــصـــــه کــــرد
زان صـنـم بـیکـبـر و بـیکـیـن شیوهها
شـــیـــوههــا از جــســم بــاشــد یــا ز جــان
ایـــن عـــجـــب بـــی آن و بــی ایــن شــیــوههــا
مــرد خــودبــیــن غــرقــه شــیــوه خـودسـت
خــود نــبــیــنــد جــان خــودبــیــن شــیـوههـا
شـــمـــس تـــبـــریـــزی جـــوانـــم کـــرد بــاز
تــا بــبــیــنــم بــعــد ســتــیــن شــیـوههـا
غزل شمارهٔ ۱۷۶
روح زیــتــونــیــســت عــاشــق نــار را
نــار مــیجـویـد چـو عـاشـق یـار را
روح زیـــتـــونـــی بـــیــفــزا ای چــراغ
ای مـــعـــطـــل کـــرده دســت افــزار را
جـان شـهـوانـی که از شهوت زهد
دل نـــــــــــدارد دیـــــــــــدن دلـــــــــــدار را
پس به علت دوست دارد دوست را
بـــر امـــیـــد خـــلـــد و خــوف نــار را
چـون شـکـسـتـی جـان ناری را ببین
در پـــــــی او جــــــان پــــــرانــــــوار را
گر نبودی جان اخوان پس جهود
کــی جــدا کــردی دو نــیـکـوکـار را
جــان شـهـوت جـان اخـوان دان از آنـک
نـــار بـــیــنــد نــور مــوســی وار را
جـان شـهـوانـیسـت از بـیحـکـمـتی
یـاوه کـرده نـطـق طـوطی وار را
گــشــت بــیـمـار و زبـان تـو گـرفـت
روی ســوی قــبــلــه کـن بـیـمـار را
قـبـلـه شـمـس الدین تبریزی بود
نـــــور دیـــــده مـــــر دل و دیــــدار را
غزل شمارهٔ ۱۷۷
ای بــــــگــــــفــــــتــــــه در دلــــــم اســـــرارهـــــا
وی بــــرای بــــنــــده پــــخـــتـــه کـــارهـــا
ای خــــیــــالــــت غــــمــــگــــســـار ســـیـــنـــههـــا
ای جـــــــمـــــــالـــــــت رونـــــــق گـــــــلـــــــزارهـــــــا
ای عــــطــــای دســــت شـــادی بـــخـــش تـــو
دســـت ایـــن مـــســـکـــیــن گــرفــتــه بــارهــا
ای کــــف چـــون بـــحـــر گـــوهـــرداد تـــو
از کـــــف پـــــایـــــم بـــــکــــنــــده خــــارهــــا
ای بــبــخــشــیــده بــســی سـرهـا عـوض
چـــون دهـــنـــد از بـــهـــر تــو دســتــارهــا
خود چه باشد هر دو عالم پیش تو
دانـــــــــه افـــــــــتـــــــــاده از انـــــــــبـــــــــارهـــــــــا
آفـــــــتـــــــاب فـــــــضـــــــل عــــــالــــــم پــــــرورت
کــــــرده بــــــر هــــــر ذرهای ایــــــثــــــارهـــــا
چــــارهای نــــبــــود جــــز از بـــیـــچـــارگـــی
گــر چــه حــیــلــه مــیکــنــیـم و چـارههـا
نــورهــای شــمــس تــبــریــزی چــو تـافـت
ایـــــــمـــــــنــــــیــــــم از دوزخ و از نــــــارهــــــا
غزل شمارهٔ ۱۷۸
مـــــیشـــــدی غـــــافـــــل ز اســــرار قــــضــــا
زخــــم خــــوردی از ســـلـــحـــدار قـــضـــا
ایـــن چـــه کـــار افـــتـــاد آخـــر نـــاگــهــان
ایــن چــنــیــن بــاشــد چــنـیـن کـار قـضـا
هــیــچ گــل دیــدی کــه خـنـدد در جـهـان
کـــو نـــشـــد گــریــنــده از خــار قــضــا
هــیــچ بــخــتــی در جــهــان رونـق گـرفـت
کــو نــشــد مـحـبـوس و بـیـمـار قـضـا
هـــیـــچ کـــس یـــده روی عــیــش دیــد
کـــــو نـــــشــــد آونــــگ بــــر دار قــــضــــا
هـیـچ کـس را مکر و فن سودی نکرد
پـــــیـــــش بـــــازیهـــــای مــــکــــار قــــضــــا
ایــن قــضــا را دوســتــان خــدمــت کــنــنــد
جـــان کـــنـــنـــد از صـــدق ایـــثــار قــضــا
گر چه صورت مرد جان باقی بماند
در عـــــنـــــایـــــتهــــای بــــســــیــــار قــــضــــا
جـوز بـشـکـسـت و بـمـانده مغز روح
رفــــــت در حــــــلــــــوا ز انــــــبــــــار قــــــضـــــا
آنــک ســوی نــار شــد بــیمــغــز بـود
مـــغـــز او پـــوســـیـــد از انـــکـــار قــضــا
آنــک ســوی یــار شــد مــســعــود بـود
مــغــز جـان بـگـزیـد و شـد یـار قـضـا
غزل شمارهٔ ۱۷۹
گـر تـو عـودی سـوی ایـن مـجمر بیا
ور بـــــرانــــنــــدت ز بــــام از در بــــیــــا
یـوسـفـی از چـاه و زنـدان چـاره نـیست
ســـوی زهــر قــهــر چــون شــکــر بــیــا
گـــفـــتـــنـــت الـــلـــه اکـــبـــر رســـمـــی اســـت
گـــــر تـــــو آن اکـــــبـــــری اکــــبــــر بــــیــــا
چــون مــی احـمـر سـگـان هـم مـیخـورنـد
گــر تـو شـیـری چـون مـی احـمـر بـیـا
زر چـه جـویـی مـس خـود را زر بـسـاز
گـر نـبـاشـد زر تـو سـیمین بر بیا
اغــنــیــا خــشــک و فــقــیــران چـشـم تـر
عــاشــقـا بـیشـکـل خـشـک و تـر بـیـا
گــــر صــــفــــتهــــای مــــلـــک را مـــحـــرمـــی
چــون مــلــک بــیمــاده و بــینــر بــیـا
ور صــــفــــات دل گــــرفــــتــــی در ســـفـــر
هـمـچـو دل بـیپـا بـیـا بـیسـر بیا
چـــون لـــب لـــعـــلـــش صـــلــایــی مــیدهــد
گــر نــهای چــون خــاره و مــرمــر بـیـا
چون ز شمس الدین جهان پرنور شد
ســوی تــبــریــز آ دلــا بــر ســر بــیـا
غزل شمارهٔ ۱۸۰
ای تــــو آب زنـــدگـــانـــی فـــاســـقـــنـــا
ای تــو دریــای مــعــانــی فــاســقــنــا
مــــا ســـبـــوهـــای طـــلـــب آوردهایـــم
سوی تو ای خضر ثانی فاسقنا
مــــاهــــیـــان جـــان مـــا زنـــهـــارخـــواه
از تــو ای دریــای جــانــی فــاســقـنـا
از ره هـــــجــــر آمــــده و آورده مــــا
عــجــز خــود را ارمـغـانـی فـاسـقـنـا
داســتــان خــســروان بــشـنـیـدهایـم
تــو فـزون از داسـتـانـی فـاسـقـنـا
در گــمـان و وسـوسـه افـتـاده عـقـل
زانـک تـو فـوق گـمـانـی فـاسـقـنـا
نـیـم عـاقـل چـه زنـد بـا عشق تو
تـــو جــنــون عــاقــلــانــی فــاســقــنــا
کـعـبـه عـالـم ز تـو تـبـریـز شد
شـمـس حـق رکـن یـمـانـی فـاسـقـنا
غزل شمارهٔ ۲۲۹
شـــــراب داد خـــــدا مـــــر مـــــرا تـــــو را ســــرکــــا
چـو قـسـمـتـسـت چـه جـنـگـسـت مـر مـرا و تـو را
شـــــراب آن گـــــل اســـــت و خــــمــــار حــــصــــه خــــار
شــنــاســد او هــمــه را و ســزا دهــد بــه سـزا
شــکــر ز بــهــر دل تــو تــرش نــخـواهـد شـد
کــــه هــــســــت جــــا و مــــقــــام شــــکــــر دل حـــلـــوا
تــو را چــو نــوحـه گـری داد نـوحـهای مـیکـن
مـــرا چـــو مـــطـــرب خـــود کـــرد دردمـــم ســـرنــا
شــکـر شـکـر چـه بـخـنـدد بـه روی مـن دلـدار
بــــــــه روی او نــــــــگـــــــرم وارهـــــــم ز رو و ریـــــــا
اگـــر بـــدســـت تــرش شــکــری تــو از مــن نــیــز
طـــمـــع کـــن ای تـــرش ار نـــه مـــحـــال را مـــفــزا
وگـر گـریـسـت بـه عـالـم گـلـی کـه تا من نیز
بـــگـــریـــم و بـــکـــنـــم نــوحــهای چــو آن گــلهــا
حـــقـــم نـــداد غـــمـــی جـــز کـــه قــافــیــه طــلــبــی
ز بــــهــــر شـــعـــر و از آن هـــم خـــلـــاص داد مـــرا
بگیر و پاره کن این شعر را چو شعر کهن
کـــه فــارغــســت مــعــانــی ز حــرف و بــاد و هــوا
غزل شمارهٔ ۲۳۰
ز ســــــوز شــــــوق دل مــــــن هــــــمـــــیزنـــــد عـــــلـــــلـــــا
کــــه بــــوک دررســــدش از جــــنــــاب وصــــل صــــلـــا
دلــســت هــمــچــو حــســیــن و فــراق هــمـچـو یـزیـد
شهید گشته دو صد ره به دشت کرب و بلا
شهید گشته به ظاهر حیات گشته به غیب
اســـیـــر در نـــظـــر خـــصـــم و خـــســروی بــه خــل
مــــیــــان جـــنـــت و فـــردوس وصـــل دوســـت مـــقـــیـــم
رهــــیــــده از تــــک زنــــدان جــــوع و رخـــص و غـــلـــا
اگـــر نـــه بـــیـــخ درخـــتــش درون غــیــب مــلــیــســت
چـــرا شـــکـــوفـــه وصـــلـــش شــکــفــتــه اســت مــلــا
خــمــوش بــاش و ز ســوی ضــمـیـر نـاطـق بـاش
کــــه نــــفــــس نــــاطــــق کــــلـــی بـــگـــویـــدت افـــلـــا
غزل شمارهٔ ۲۳۱
ســبــکــتــری تــو از آن دم کـه مـیرسـد ز صـبـا
ز دم زدن نــشــود ســیــر و مــانــده کــس جـانـا
ز دم زدن کی شود مانده یا کی سیر شود
تــو آن دمــی کــه خــدا گــفــت یــحــیــی الـمـوتـی
دهــان گــور شــود بــاز و لــقــمــه ایــش کــنــد
چـــو بـــســـتـــه گـــشـــت دهــان تــن از دم احــیــا
دمـــم فــزون ده تــا خــیــک مــن شــود پــربــاد
کـــه تـــا شـــوم ز دم تـــو ســوار بــر دریــا
مــــبــــاد روزی کــــانــــدر جــــهــــان تــــو درنـــدمـــی
کـــه یـــک گـــیـــاه نــرویــد ز جــمــلــه صــحــرا
فـــروکــش ایــن دم زیــرا تــو را دمــی دگــر اســت
چــو بــســکــلــد ز لــب ایــن بـاد آن بـود بـرجـا
غزل شمارهٔ ۲۳۲
چـــو عـــشـــق را تـــو نــدانــی بــپــرس از شــبهــا
بــــــپــــــرس از رخ زرد و ز خــــــشــــــکـــــی لـــــبهـــــا
چـــنـــان کـــه آب حـــکـــایـــت کـــنــد ز اخــتــر و مــاه
ز عــــقــــل و روح حــــکــــایــــت کــــنــــنــــد قــــالــــبهــــا
هـــــــزار گــــــونــــــه ادب جــــــان ز عــــــشــــــق آمــــــوزد
کـــــه آن ادب نـــــتـــــوان یـــــافـــــتــــن ز مــــکــــتــــبهــــا
مـــیـــان صــد کــس عــاشــق چــنــان بــدیــد بــود
کـــه بـــر فـــلـــک مـــه تـــابـــان مــیــان کــوکــبهــا
خـــرد نـــدانـــد و حـــیــران شــود ز مــذهــب عــشــق
اگــــر چـــه واقـــف بـــاشـــد ز جـــمـــلـــه مـــذهـــبهـــا
خــــضـــردلـــی کـــه ز آب حـــیـــات عـــشـــق چـــشـــیـــد
کــــســــاد شــــد بــــر آن کــــس زلــــال مــــشـــربهـــا
بــه بــاغ رنــجــه مــشــو در درون عـاشـق بـیـن
دمــــشــــق و غـــوطـــه و گـــلـــزارهـــا و نـــیـــربهـــا
دمشق چه که بهشتی پر از فرشته و حور
عــــقــــول خــــیــــره در آن چـــهـــرههـــا و غـــبـــغـــبهـــا
نــه از نــبــیــذ لــذیــذش شــکــوفــههــا و خــمـار
نــــــه از حــــــلــــــاوت حــــــلــــــواش دمـــــل و تـــــبهـــــا
ز شــاه تــا بــه گــدا در کــشــاکــش طــمـعـنـد
بــه عــشــق بــازرهــد جــان ز طــمــع و مـطـلـبهـا
چــه فــخــر بــاشــد مــر عــشــق را ز مــشــتــریـان
چــه پــشــت بــاشــد مــر شــیــر را ز ثــعــلــبهــا
فـــراز نـــخـــل جـــهـــان پـــخـــتـــهای نـــمــییــابــم
کـــه کـــنـــد شـــد هـــمـــه دنـــدانـــم از مـــذنـــبهـــا
بـــه پـــر عـــشــق بــپــر در هــوا و بــر گــردون
چـــــو آفـــــتـــــاب مـــــنـــــزه ز جـــــمـــــلــــه مــــرکــــبهــــا
نــــه وحــــشــــتــــی دل عــــشـــاق را چـــو مـــفـــردهـــا
نــه خــوف قــطــع و جــدایــیــســت چــون مــرکــبهــا
عـــــنـــــایـــــتــــش بــــگــــزیــــدســــت از پــــی جــــانهــــا
مـــــســـــبـــــبـــــش بــــخــــریــــدســــت از مــــســــبــــبهــــا
وکـــیـــل عـــشـــق درآمــد بــه صــدر قــاضــی کــاب
کـــه تـــا دلـــش بـــرمـــد از قـــضـــا و از گـــبهــا
زهــــی جــــهـــان و زهـــی نـــظـــم نـــادر و تـــرتـــیـــب
هـــــــزار شـــــــور درافـــــــکـــــــنــــــد در مــــــرتــــــبهــــــا
گـدای عـشـق شـمـر هـر چـه در جـهـان طـربـیـسـت
کــــه عـــشـــق چـــون زر کـــانـــســـت و آن مـــذهـــبهـــا
ســــلــــبــــت قــــلــــبــــی یــــا عـــشـــق خـــدعـــه و دهـــا
کـــــذبـــــت حـــــاشـــــا لـــــکــــن مــــلــــاحــــه و بــــهــــا
اریــــــد ذکــــــرک یــــــا عـــــشـــــق شـــــاکـــــرا لـــــکـــــن
و لـــهـــت فـــیـــک و شـــوشـــت فـــکـــرتـــی و نـــهــا
بــه صــد هــزار لــغــت گــر مــدیــح عـشـق کـنـم
فـــــزونــــتــــرســــت جــــمــــالــــش ز جــــمــــلــــه دبهــــا
غزل شمارهٔ ۲۳۳
کـجـاسـت سـاقـی جـان تـا بـه هـم زنـد مـا را
بـــــروبـــــد از دل مـــــا فــــکــــر دی و فــــردا را
چـــنـــو درخـــت کـــم افـــتـــد پـــنــاه مــرغــان را
چــــنــــو امــــیـــر بـــبـــایـــد ســـپـــاه ســـودا را
روان شـــود ز ره ســـیــنــه صــد هــزار پــری
چــو بــر قـنـیـنـه بـخـوانـد فـسـون احـیـا را
کـجـاسـت شـیـر شـکـاری و حملههای خوشش
کــه پــر کــنــنــد ز آهــوی مــشــک صــحــرا را
ز مــشــرقــســت و ز خــورشــیــد نــور عــالـم را
ز آدمـــــســــت در و نــــســــل و بــــچــــه حــــوا را
کــجــاسـت بـحـر حـقـایـق کـجـاسـت ابـر کـرم
کـــــه چــــشــــمهــــای روان داده اســــت خــــارا را
کـجـاسـت کـان شـه مـا نـیـست لیک آن باشد
کـه چـشـم بـنـد کـنـد سـحـرهـاش بـیـنا را
چــنــان بــبــنــدد چــشــمــت کــه ذره را بـیـنـی
مــیــان روز و نــبــیــنــی تــو شــمــس کـبـری را
ز چـــشـــم بـــنـــد ویـــســت آنــک زورقــی بــیــنــی
مـــیــان بــحــر و نــبــیــنــی تــو مــوج دریــا را
تــو را طــپــیــدن زورق ز بــحــر غــمــز کــنــد
چـــنـــانـــک جـــنـــبـــش مـــردم بــه روز اعــمــی را
نــخــوانــدهای خــتــم الــلــه خــدای مـهـر نـهـد
هـــمـــو گـــشـــایـــد مـــهـــر و بــرد غــطــاهــا را
دو چشم بسته تو در خواب نقشها بینی
دو چــشــم بــاز شـود پـرده آن تـمـاشـا را
عــــجـــب مـــدار اگـــر جـــان حـــجـــاب جـــانـــانـــســـت
ریـــاضـــتـــی کـــن و بـــگـــذار نــفــس غــوغــا را
عــــجـــبـــتـــر ایـــنـــک خـــلـــایـــق مـــثـــال پـــروانـــه
هــمــیپــرنــد و نــبــیــنــی تــو شــمــع دلهــا را
چـه جـرم کـردی ای چشم ما که بندت کرد
بــزار و تــوبــه کـن و تـرک کـن خـطـاهـا را
سـزاسـت جـسـم بـفـرسـودن ایـن چنین جان را
ســـزاســـت مــشــی عــلــی الــراس آن تــقــاضــا را
خــمـوش بـاش کـه تـا وحـیهـای حـق شـنـوی
کـــه صـــد هـــزار حــیــاتــســت وحــی گــویــا را
غزل شمارهٔ ۲۳۴
ز جـام سـاقـی باقی چو خوردهای تو دلا
کـه لـحـظه لحظه برآری ز عربده عللا
مـگـر ز زهره شنیدی دلا به وقت صبوح
کـه بـزم خـاص نـهـادم صلای عیش صلا
بــلـا درسـت بـلـایـش بـنـوش و در مـیبـار
چــه مــیگــریــزی آخـر گـریـز تـوسـت بـلـا
پیاله بر کف زاهد ز خلق باکش نیست
مـــیـــان خـــلـــق نـــشـــســـتـــســـت در خـــســت خ
زهـی پـیـالـه کـه در چـشـم سر همیناید
ز دســت سـاقـی مـعـنـی تـو هـم بـنـوش هـلـا
غزل شمارهٔ ۲۳۵
مــــرا بــــدیــــد و نــــپــــرســــیــــد آن نــــگــــار چـــرا
تـــرش تـــرش بــگــذشــت از دریــچــه یــار چــرا
سبب چه بود چه کردم که بد نمود ز من
کـــه خـــاطـــرش بـــگـــرفـــتـــســـت ایــن غــبــار چــرا
ز بــــامــــداد چـــرا قـــصـــد خـــون عـــاشـــق کـــرد
چـــرا کـــشـــیـــد چــنــیــن تــیــغ ذوالــفــقــار چــرا
چــو دیــدم آن گــل او را کــه رنـگ ریـخـتـه بـود
دمـــــیـــــد از دل مـــــســـــکـــــیـــــن هـــــزار خـــــار چـــــرا
چـو لـب بـه خـنـده گـشـایـد گشاده گردد دل
در آن لــــبـــســـت هـــمـــیـــشـــه گـــشـــاد کـــار چـــرا
مـــیـــان ابـــروی خـــود چـــون گـــره زنـــد از خــشــم
گـــــره گـــــره شـــــود از غــــم دل فــــکــــار چــــرا
زهــــی تــــعـــلـــق جـــان بـــا گـــشـــاد و خـــنـــده او
یـــکـــی دمـــش کـــه نـــبــیــنــم شــوم نــزار چــرا
جــهــان ســیــه شــود آن دم کــه رو بــگـردانـد
نــــه روز مــــانــــد و نــــی عــــقــــل بــــرقـــرار چـــرا
یـــکـــی نـــفـــس کـــه دل یـــار مــا ز مــا بــرمــیــد
چـــــرا رمـــــیـــــد ز مـــــا لـــــطـــــف کــــردگــــار چــــرا
مــگــر کــه لــطــف خــدا اوســت مـا غـلـط کـردیـم
وگــــر نـــه خـــوبـــی او گـــشـــت بـــیکـــنـــار چـــرا
بــــرون صــــورت اگـــر لـــطـــف مـــحـــض دادی روی
پـــیـــمـــبــران ز چــه گــشــتــنــد پــرده دار چــرا
غزل شمارهٔ ۲۳۶
مـــبـــارکـــی کـــه بـــود در هـــمـــه عـــروســـیهـــا
در ایــــن عــــروســــی مـــا بـــاد ای خـــدا تـــنـــهـــا
مــــبــــارکــــی شــــب قــــدر و مــــاه روزه و عـــیـــد
مــــــــــبـــــــــارکـــــــــی مـــــــــلـــــــــاقـــــــــات آدم و حـــــــــوا
مـــــبـــــارکــــی مــــلــــاقــــات یــــوســــف و یــــعــــقــــوب
مــــــبــــــارکـــــی تـــــمـــــاشـــــای جـــــنـــــه الـــــمـــــأوی
مــــبــــارکــــی دگــــر کــــان بــــه گــــفــــت درنـــایـــد
نــــثــــار شــــادی اولـــاد شـــیـــخ و مـــهـــتـــر مـــا
به همدمی و خوشی همچو شیر باد و عسل
بــه اخــتــلــاط و وفــا هــمــچــو شـکـر و حـلـوا
مــــبــــارکــــی تـــبـــارک نـــدیـــم و ســـاقـــی بـــاد
بـــر آنـــک گـــویـــد آمـــیـــن بـــر آنـــک کـــرد دعــا
غزل شمارهٔ ۲۳۷
یـــــــار مــــــا دلــــــدار مــــــا عــــــالــــــم اســــــرار مــــــا
یـــــــوســـــــف دیـــــــدار مـــــــا رونـــــــق بـــــــازار مــــــا
بــــر دم امــــســــال مــــا عــــاشــــق آمــــد پــــار مــــا
مـــفـــلـــســـانـــیــم و تــویــی گــنــج مــا دیــنــار مــا
کـــاهـــلـــانـــیـــم و تـــویـــی حـــج مــا پــیــکــار مــا
خــــفــــتــــگـــانـــیـــم و تـــویـــی دولـــت بـــیـــدار مـــا
خـــســـتـــگـــانـــیـــم و تــویــی مــرهــم بــیــمــار مــا
مـــا خـــرابـــیـــم و تـــویـــی از کـــرم مـــعـــمــار مــا
دوش گــــفــــتــــم عــــشــــق را ای شــــه عــــیــــار مـــا
ســر مــکــش مــنــکــر مــشـو بـردهای دسـتـار مـا
پــس جــوابــم داد او کــز تــوســت ایــن کــار مــا
هــر چــه گـویـی وادهـد چـون صـدا کـهـسـار مـا
گـفـتـمـش خـود مـا کـهـیـم ایـن صـدا گـفـتار ما
زانـــک کـــه را اخـــتـــیـــار نـــبــود ای مــخــتــار مــا
گــــفــــت بــــشـــنـــو اولـــا شـــمـــهای ز اســـرار مـــا
هـــر ســـتـــوری لـــاغـــری کــی کــشــانــد بــار مــا
گــــفــــتــــمـــش از مـــا بـــبـــر زحـــمـــت اخـــبـــار مـــا
بـــلـــبـــلــی مــســتــی بــکــن هــم ز بــوتــیــمــار مــا
هـــســـتـــی تـــو فـــخـــر مـــا هــســتــی مــا عــار مــا
احـــمـــد و صـــدیـــق بـــیـــن در دل چـــون غــار مــا
مـــی نـــنـــوشـــد هــر مــیــی مــســت دردی خــوار مــا
خـور ز دسـت شـه خـورد مـرغ خـوش مـنـقـار مـا
چـــون بـــخـــســـپـــد در لـــحــد قــالــب مــردار مــا
رســـتـــه گـــردد زیــن قــفــس طــوطــی طــیــار مــا
خــود شــنــاســد جــای خــود مــرغ زیــرکـسـار مـا
بــــعــــد مــــا پـــیـــدا کـــنـــی در زمـــیـــن آثـــار مـــا
گر به بستان بیتوایم خار شد گار ما
ور بـه زنـدان بـا تـوایـم گـل بـرویـد خـار مـا
گــر در آتــش بــا تــوایــم نــور گــردد نـار مـا
ور بــه جــنــت بــیتــوایــم نــار شـد انـوار مـا
از تــو شــد بــاز ســپــیــد زاغ مــا و سـار مـا
بـس کـن و دیـگـر مـگـو کـایـن بـود گـفـتـار مـا
غزل شمارهٔ ۲۳۸
هـــــلــــه ای کــــیــــا نــــفــــســــی بــــیــــا
در عـــــیـــــش را ســـــره بـــــرگـــــشـــــا
این فلان چه شد آن فلان چه شد
نـــــــبـــــــود مـــــــرا ســـــــر مـــــــاجـــــــرا
نــــــهــــــلـــــد کـــــســـــی ســـــر زلـــــف او
نـــــرهـــــد دلـــــی ز چـــــنـــــیـــــن لـــــقـــــا
نـــکـــنـــد کـــســـی ز خـــوشـــی ســفــر
نـــــرود کـــــســــی ز چــــنــــیــــن ســــرا
بــــهــــل ایــــن هــــمـــه بـــده آن قـــدح
کــــه شــــنــــیــــدهام کــــرم شــــمـــا
قـــــدحـــــی کـــــه آن پـــــر دل شـــــود
بــــپــــرد دلــــم بـــه ســـوی ســـمـــا
خــــــمـــــش ایـــــن نـــــفـــــس دم دل مـــــزن
کـــــه فـــــدای تـــــو دل و جـــــان مـــــا
غزل شمارهٔ ۲۳۹
کـــــــرانـــــــی نـــــــدارد بــــــیــــــابــــــان مــــــا
قــــــــــراری نــــــــــدارد دل و جــــــــــان مــــــــــا
جـهـان در جـهـان نـقـش و صـورت گـرفت
کـــــدامــــســــت از ایــــن نــــقــــشهــــا آن مــــا
چـــو در ره بـــبـــیـــنـــی بـــریــده ســری
کـــه غـــلـــطـــان رود ســـوی مـــیـــدان مـــا
از او پـــــرس از او پـــــرس اســــرار مــــا
کـــز او بـــشـــنـــوی ســـر پـــنـــهـــان مــا
چه بودی که یک گوش پیدا شدی
حـــــــریـــــــف زبـــــــانهـــــــای مـــــــرغـــــــان مـــــــا
چـه بـودی کـه یـک مـرغ پـران شدی
بـــــرو طـــــوق ســــر ســــلــــیــــمــــان مــــا
چــه گـویـم چـه دانـم کـه ایـن داسـتـان
فــــــزونــــــســـــت از حـــــد و امـــــکـــــان مـــــا
چــگــونــه زنــم دم کــه هــر دم بـه دم
پـــریـــشـــانـــتـــرســـت ایـــن پــریــشــان مــا
چــه کـبـکـان و بـازان سـتـان مـیپـرنـد
مـــــــیـــــــان هـــــــوای کـــــــهــــــســــــتــــــان مــــــا
مــــیـــان هـــوایـــی کـــه هـــفـــتـــم هـــواســـت
کــــــه بــــــر اوج آنــــــســــــت ایــــــوان مــــــا
از ایـــن داســـتـــان بــگــذر از مــن مــپــرس
کـــه درهـــم شـــکــســتــســت دســتــان مــا
صــلــاح الــحــق و دیــن نــمــایــد تـو را
جـــمـــال شـــهـــنـــشـــاه و ســـلـــطـــان مـــا
غزل شمارهٔ ۲۴۰
تــــو جـــان و جـــهـــانـــی کـــریـــمـــا مـــرا
چــه جــان و جــهـان از کـجـا تـا کـجـا
که جان خود چه باشد بر عاشقان
جــهــان خــود چــه بــاشــد بــر اولــیــا
نـه بـر پـشـت گـاویـسـت جـمـلـه زمین
کــــــه در مـــــرغـــــزار تـــــو دارد چـــــرا
در آن کــــــاروانــــــی کــــــه کـــــل زمـــــیـــــن
یـــکـــی گـــاوبـــارســـت و تـــو ره نـــمـــا
در انــبــار فــضـل تـو بـس دانـههـاسـت
کـــه آن نـــشـــکـــنـــد زیـــر هـــفـــت آســـیـــا
تو در چشم نقاش و پنهان ز چشم
زهـــی چـــشـــم بـــنـــد و زهـــی ســیــمــیــا
تـــو را عـــالـــمـــی غـــیـــر هـــجــده هــزار
زهـــــی کـــــیـــــمـــــیـــــا و زهـــــی کــــبــــریــــا
یـــکــی بــیــت دیــگــر بــر ایــن قــافــیــه
بـــــگـــــویــــم بــــلــــی وام دارم تــــو را
کــه نــگــزارد ایــن وام را جــز فــقــیـر
کــــــه فــــــقــــــرســــــت دریــــــای در وفــــــا
غـــنـــی از بـــخـــیـــلــی غــنــی مــانــدهســت
فــقــیــر از ســخـاوت فـقـیـر از سـخـا
غزل شمارهٔ ۲۲۱
مــرا تــو گــوش گــرفــتــی هـمـیکـشـی بـه کـجـا
بـگـو کـه در دل تـو چـیـست چیست عزم تو را
چــه دیــگ پــخــتــهای از بــهــر مــن عــزیــزا دوش
خـــــدای دانــــد تــــا چــــیــــســــت عــــشــــق را ســــودا
چو گوش چرخ و زمین و ستاره در کف توست
کــجــا رونــد هــمــان جــا کـه گـفـتـهای کـه بـیـا
مــرا دو گــوش گــرفــتــی و جــمــلــه را یــک گـوش
کـــه مـــیزنـــم ز بـــن هـــر دو گـــوش طـــال بـــقـــا
غــــلــــام پــــیــــر شــــود خــــواجـــهاش کـــنـــد آزاد
چـــو پـــیــر گــشــتــم از آغــاز بــنــده کــرد مــرا
نــه کــودکــان بــه قــیــامــت ســپــیـدمـو خـیـزنـد
قــــیــــامــــت تــــو ســــیـــه مـــوی کـــرد پـــیـــران را
چـــو مـــرده زنـــده کـــنــی پــیــر را جــوان ســازی
خــمــوش کــردم و مــشــغــول مــیشــوم بـه دعـا
غزل شمارهٔ ۲۲۲
رویـــــم و خـــــانـــــه بـــــگــــیــــریــــم پــــهــــلــــوی دریــــا
کـــه داد اوســـت جـــواهـــر کــه خــوی اوســت ســخــا
بـــدان کـــه صـــحـــبــت جــان را هــمــیکــنــد هــمــرنــگ
ز صـــحـــبـــت فـــلـــک آمـــد ســـتـــاره خــوش ســیــمــا
نه تن به صحبت جان خوبروی و خوش فعلست
چــه مــیشــود تـن مـسـکـیـن چـو شـد ز جـان عـذرا
چـــــو دســــت مــــتــــصــــل تــــوســــت بــــس هــــنــــر دارد
چـــــو شـــــد ز جـــــســـــم جـــــدا اوفـــــتــــاد انــــدر پــــا
کـــجـــاســـت آن هـــنـــر تـــو نـــه کـــه هـــمـــان دســـتــی
نــــــه ایــــــن زمــــــان فــــــراقســـــت و آن زمـــــان لـــــقـــــا
پـــــس الــــلــــه الــــلــــه زنــــهــــار نــــاز یــــار بــــکــــش
کـــــه نـــــاز یـــــار بــــود صــــد هــــزار مــــن حــــلــــوا
فــــــراق را بــــــنــــــدیــــــدی خــــــدات مــــــنــــــمــــــا یـــــاد
کـــه ایـــن دعـــاگـــو بـــه زیـــن نـــداشـــت هـــیـــچ دعــا
ز نــــفـــس کـــلـــی چـــون نـــفـــس جـــزو مـــا بـــبـــریـــد
بــــه اهــــبــــطــــوا و فــــرود آمــــد از چــــنـــان بـــالـــا
مــــثــــال دســـت بـــریـــده ز کـــار خـــویـــش بـــمـــانـــد
کـــه گـــشـــت طـــعـــمـــه گـــربـــه زهـــی ذلــیــل و بــلــا
ز دسـت او هـمـه شـیـران شـکـسـتـه پـنـجـه بـدنـد
کـه گـربـه میکشدش سو به سو ز دست قضا
امـــــیـــــد وصـــــل بـــــود تـــــا رگـــــیــــش مــــیجــــنــــبــــد
کــــــه یـــــافـــــت دولـــــت وصـــــلـــــت هـــــزار دســـــت جـــــدا
مــــدار ایـــن عـــجـــب از شـــهـــریـــار خـــوش پـــیـــونـــد
کــه پــاره پــاره دود از کــفــش شــدســت ســمـا
شــــــه جــــــهــــــانــــــی و هـــــم پـــــاره دوز اســـــتـــــادی
بــــکــــن نــــظــــر ســــوی اجــــزای پــــاره پـــاره مـــا
چـو چـنـگ مـا بـشـکـستی بساز و کش سوی خود
ز الــــســــت زخــــمــــه هــــمــــیزن هــــمــــیپــــذیــــر بــــلـــا
بــــــلــــــا کــــــنــــــیــــــم ولــــــیــــــکــــــن بــــــلــــــی اول کـــــو
کـــه آن چـــو نـــعـــره روحـــســت ویــن ز کــوه صــدا
چــو نــای مــا بــشــکــســتــی شــکــســتــه را بــربـنـد
نـــــیـــــاز ایـــــن نـــــی مـــــا را بـــــبـــــیـــــن بــــدان دمهــــا
کــــه نـــای پـــاره مـــا پـــاره مـــیدهـــد صـــد جـــان
کــــه کـــی دمـــم دهـــد او تـــا شـــوم لـــطـــیـــف ادا
غزل شمارهٔ ۲۲۳
کــجـاسـت مـطـرب جـان تـا ز نـعـرههـای صـلـا
درافـــــکـــــنـــــد دم او در هـــــزار ســــر ســــودا
بـگـفـتـهام کـه نـگـویـم ولـیـک خـواهـم گـفت
مـــن از کـــجـــا و وفـــاهـــای عـــهـــدهــا ز کــجــا
اگــر زمــیــن بــه سـراسـر بـرویـد از تـوبـه
به یک دم آن همه را عشق بدرود چو گیا
از آنــک تــوبــه چــو بـنـدسـت بـنـد نـپـذیـرد
عــــلــــو مــــوج چــــو کــــهـــســـار و غـــره دریـــا
مـــیـــان ابـــروت ای عـــشــق ایــن زمــان گــرهــیــســت
کـــه نـــیــســت لــایــق آن روی خــوب از آن بــازآ
مـرا بـه جـمله جهان کار کس نیاید خوش
کـــه کــارهــای تــو دیــدم مــنــاســب و هــمــتــا
چــــو آفــــتــــاب جــــمــــالـــت بـــرآمـــد از مـــشـــرق
ز ذره ذره شـــنـــیـــدم کـــه نـــعـــم مـــولـــانــا
حــــــلـــــاوتـــــیـــــســـــت در آن آب بـــــحـــــر زخـــــارت
کـــه شـــد از او جـــگـــر آب را هـــم اســتــســقــا
خـــدای پـــهـــلـــوی هـــر درد دارویـــی بـــنـــهـــاد
چــو درد عــشــق قــدیــمــســت مــانــد بـی ز دوا
وگــــر دوا بــــود ایـــن را تـــو خـــود روا داری
به کاه گل که بیندوده است بام سما
کــســی کــه نــوبــت الــفــقـر فـخـر زد جـانـش
چـه الـتـفـات نماید به تاج و تخت و لوا
چــو بــاغ و راغ حــقــایــق جـهـان گـرفـت هـمـه
مـــــیـــــان زهـــــرگـــــیـــــاهــــی چــــرا چــــرنــــد چــــرا
دهـان پـرسـت سـخـن لـیـک گـفـت امـکان نیست
بــه جــان جـمـلـه مـردان بـگـو تـو بـاقـی را
غزل شمارهٔ ۲۲۴
چــه خــیــره مــینــگــری در رخ مـن ای بـرنـا
مــگــر کــه در رخــمــســت آیــتـی از آن سـودا
مــگـر کـه بـر رخ مـن داغ عـشـق مـیبـیـنـی
مـــیـــان داغ نـــبـــشـــتــه کــه نــحــن نــزلــنــا
هـــزار مـــشــک هــمــیخــواهــم و هــزار شــکــم
کـه آب خـضـر لـذیـذسـت و مـن در اسـتـسـقا
وفـا چـه مـیطـلبی از کسی که بیدل شد
چــو دل بـرفـت بـرفـت از پـیـش وفـا و جـفـا
بــه حــق ایــن دل ویــران و حــســن مــعــمــورت
خـوش اسـت گـنـج خـیـالـت در ایـن خـرابـه مـا
غـریـو و نـالـه جـانهـا ز سـوی بـیسـویـی
مــــرا ز خــــواب جــــهــــانـــیـــد دوش وقـــت دعـــا
ز نــالــه گــویــم یــا از جــمـال نـالـه کـنـان
ز نــالـه گـوش پـرسـت از جـمـالـش آن عـیـنـا
قـــرار نـــیـــســت زمــانــی تــو را بــرادر مــن
بـبـیـن کـه مـیکـشـدت هـر طـرف تقاضاها
مـــثـــال گـــویـــی انـــدر مـــیـــان صـــد چـــوگــان
دوانه تا سر میدان و گه ز سر تا پا
کـجـاسـت نـیـت شـاه و کـجـاست نیت گوی
کـجـاسـت قـامـت یار و کجاست بانگ صلا
ز جوش شوق تو من همچو بحر غریدم
بگو تو ای شه دانا و گوهر دریا گویا
غزل شمارهٔ ۲۲۵
بـــپـــخـــتـــه اســـت خـــدا بـــهـــر صـــوفـــیـــان حــلــوا
کــه حــلــقــه حــلــقــه نــشــســتـنـد و در مـیـان حـلـوا
هـــــزار کـــــاســــه ســــر رفــــت ســــوی خــــوان فــــلــــک
چــــــــو درفـــــــتـــــــاد از آن دیـــــــگ در دهـــــــان حـــــــلـــــــوا
بـــه شـــرق و غـــرب فـــتـــادســت غــلــغــلــی شــیــریــن
چـــنـــیـــن بـــود چـــو دهـــد شـــاه خـــســـروان حــلــوا
پـــــیـــــاپـــــی از ســـــوی مـــــطـــــبـــــخ رســــول مــــیآیــــد
کــــه پــــخـــتـــهانـــد مـــلـــایـــک بـــر آســـمـــان حـــلـــوا
بــــه آبــــریــــز بــــرد چــــونــــک خــــورد حــــلــــوا تـــن
بــه ســوی عــرش بــرد چــونــک خــورد جــان حــلـوا
به گرد دیگ دل ای جان چو کفچه گرد به سر
کــه تــا چــو کــفــچــه دهـان پـر کـنـی از آن حـلـوا
دلــی کــه از پــی حــلــوا چــو دیــک ســوخـت سـیـاه
کــرم بــود کــه بــبــخــشــد بــه تـای نـان حـلـوا
خــمــوش بــاش کـه گـر حـق نـگـویـدش کـه بـده
چــه جــای نــان نــدهــد هــم بـه صـد سـنـان حـلـوا
غزل شمارهٔ ۲۲۶
بـــــرفـــــت یــــار مــــن و یــــادگــــار مــــانــــد مــــرا
رخ مــــعــــصـــفـــر و چـــشـــم پـــرآب و وااســـفـــا
دو دیـده بـاشـد پـرنـم چـو در ویـسـت مـقـیم
فـــــــرات و کـــــــوثــــــر آب حــــــیــــــات جــــــان افــــــزا
چـــرا رخـــم نـــکـــنـــد زرگــری چــو مــتــصــلــســت
به گنج بیحد و کان جمال و حسن و بها
چــــراســـت وااســـفـــاگـــوی زانـــک یـــعـــقـــوبـــســـت
ز یــوســف کـش مـه روی خـویـش گـشـتـه جـدا
ز نــاز اگــر بــرود تــا ســتــاره بــار شـوم
رســـــد چـــــو مــــیزنــــدش آفــــتــــاب طــــال بــــقــــا
اگـــر چـــیـــم ز چـــراگــاه جــان بــرون کــردســت
کـجـاسـت زهـره و یارا که گویمش که چرا
الــســت عــشــق رســیــد و هــر آن کـه گـفـت بـلـی
گـــواه گـــفـــت بـــلـــی هــســت صــد هــزار بــلــا
بـــلـــا درســـت و بـــلـــادر تـــو را کـــنــد زیــرک
خـــصــوص در یــتــیــمــی کــه هــســت از آن دریــا
مـــنـــم کـــبـــوتـــر او گـــر بـــرانـــدم ســـر نــی
کـجـا پـرم نـپرم جز که گرد بام و سرا
مـــــنــــم ز ســــایــــه او آفــــتــــاب عــــالــــمــــگــــیــــر
کــه ســلــطـنـت رسـد آن را کـه یـافـت ظـل هـمـا
بـــس اســـت دعـــوت دعـــوت بـــهـــل دعــا مــیگــو
مــســیــح رفـت بـه چـارم سـمـا بـه پـر دعـا
غزل شمارهٔ ۲۲۷
بــــه جــــان پـــاک تـــو ای مـــعـــدن ســـخـــا و وفـــا
کــه صــبــر نــیــســت مــرا بـیتـو ای عـزیـز بـیـا
چه جای صبر که گر کوه قاف بود این صبر
ز آفـــــتـــــاب جـــــدایـــــی چـــــو بـــــرف گــــشــــت فــــنــــا
ز دور آدم تــــــــــــــــــــا دور اعــــــــــــــــــــور دجـــــــــــــــــــال
چــو جــان بــنـده نـبـودسـت جـان سـپـرده تـو را
تـو خـواه بـاور کـن یـا بـگـو که نیست چنین
وفـــــای عــــشــــق تــــو دارم بــــه جــــان پــــاک وفــــا
مـــــلـــــامـــــتـــــم مـــــکـــــنـــــیـــــد ار دراز مـــــیگـــــویــــم
بـود کـه کـشـف شـود حـال بـنـده پیش شما
کـــه آتـــشـــیـــســـت کـــه دیـــگ مـــرا هـــمـــیجـــوشـــد
کـز او شـکـاف کـنـد گـر رسـد بـه سـقـف سـمـا
اگـــــر چـــــه ســــقــــف ســــمــــا ز آفــــتــــاب و آتــــش او
خــلــل نــکــرد و نــگــشــت از تــفــش سـیـه سـیـمـا
روان شـــدســـت یـــکـــی جـــوی خـــون ز هـــســـتـــی مـــن
خــبــر نــدارم مــن کــز کــجــاســت تــا بــه کـجـا
بـه جـو چـه گـویـم کای جو مرو چه جنگ کنم
بـــرو بـــگـــو تـــو بـــه دریـــا مـــجـــوش ای دریــا
بـــه حـــق آن لـــب شـــیـــریـــن کـــه مــیدمــی در مــن
کـــه اخـــتـــیـــار نـــدارد بـــه نـــالــه ایــن ســرنــا
خـــمـــوش بـــاش و مـــزن آتـــش انـــدر ایـــن بـــیــشــه
نــــمــــیشــــکــــیــــبــــی مـــینـــال پـــیـــش او تـــنـــهـــا
غزل شمارهٔ ۲۲۸
بـــیـــار آن کـــه قـــریـــن را ســوی قــریــن کــشــدا
فــــرشــــتــــه را ز فــــلــــک جــــانـــب زمـــیـــن کـــشـــدا
بــه هــر شــبــی چــو مــحــمـد بـه جـانـب مـعـراج
بــــراق عــــشــــق ابــــد را بــــه زیــــر زیــــن کـــشـــدا
به پیش روح نشین زان که هر نشست تو را
بــه خــلـق و خـوی و صـفـتهـای هـمـنـشـیـن کـشـدا
شـــراب عـــشـــق ابـــد را کـــه ســاقــیــش روح اســت
نـــگـــیـــرد و نــکــشــد ور کــشــد چــنــیــن کــشــدا
بـــــرو بـــــ ز پـــــروانـــــه خـــــوی جـــــانــــبــــازی
کـه آن تـو را بـه سوی نور شمع دین کشدا
رســیــد وحــی خــدایــی کــه گــوش تــیــز کــنــیــد
کـه گـوش تـیـز بـه چـشـم خـدای بـیـن کـشدا
خــــــیــــــال دوســــــت تــــــو را مـــــژده وصـــــال دهـــــد
کـــه آن خـــیـــال و گـــمـــان جـــانـــب یــقــیــن کــشــدا
در ایــن چــهــی تــو چـو یـوسـف خـیـال دوسـت رسـن
رســـن تـــو را بـــه فـــلــکهــای بــرتــریــن کــشــدا
بـــــه روز وصـــــل اگـــــر عـــــقـــــل مـــــانـــــدت گــــویــــد
نـگـفـتـمـت کـه چـنـان کـن کـه آن بـه ایـن کـشـدا
بــجــه بــجــه ز جــهــان هــمـچـو آهـوان از شـیـر
گـرفـتـمـش هـمـه کـان اسـت کـان بـه کـیـن کشدا
بـــه راســـتـــی بـــرســـد جـــان بـــر آســـتــان وصــال
اگــــر کـــژی بـــه حـــریـــر و قـــز کـــژیـــن کـــشـــدا
بـــکــش تــو خــار جــفــاهــا از آن کــه خــارکــشــی
بــه ســبـزه و گـل و ریـحـان و یـاسـمـیـن کـشـدا
بــنــوش لــعــنــت و دشــنــام دشــمــنــان پــی دوســت
کــه آن بــه لــطــف و ثــنــاهــا و آفــریــن کــشــدا
دهــــان بــــبــــنـــد و امـــیـــن بـــاش در ســـخـــن داری
کـــه شـــه کـــلــیــد خــزیــنــه بــر امــیــن کــشــدا
غزل شمارهٔ ۲۱۱
بـــاز بـــنـــفـــشـــه رســـیـــد جـــانـــب ســـوســـن دوتــا
بـــــاز گـــــل لـــــعـــــل پـــــوش مــــیبــــدرانــــد قــــبــــا
بــازرســیــدنــد شــاد زان ســوی عــالــم چــو بـاد
مــــســــت و خــــرامــــان و خــــوش ســـبـــزقـــبـــایـــان مـــا
ســرو عــلــمــدار رفــت ســوخـت خـزان را بـه تـفـت
وز ســـر کـــه رخ نـــمــود لــالــه شــیــریــن لــقــا
ســـنـــبـــلـــه بـــا یـــاســمــیــن گــفــت ســلــام عــلــیــک
گــــفــــت عــــلــــیــــک الــــســــلـــام در چـــمـــن آی ای فـــتـــا
یــــافــــتــــه مــــعــــروفـــیـــی هـــر طـــرفـــی صـــوفـــیـــی
دســـت زنـــان چـــون چــنــار رقــص کــنــان چــون صــبــا
غــنــچــه چــو مــســتــوریــان کــرده رخ خـود نـهـان
بـــاد کـــشـــد چـــادرش کـــای ســره رو بــرگــشــا
یــــــار در ایــــــن کــــــوی مــــــا آب در ایــــــن جــــــوی مــــــا
زیـــــنـــــت نـــــیـــــلـــــوفـــــری تـــــشـــــنـــــه و زردی چــــرا
رفــــت دی روتــــرش کــــشـــتـــه شـــد آن عـــیـــش کـــش
عـــــمـــــر تـــــو بـــــادا دراز ای ســـــمـــــن تـــــیــــزپــــا
نـــــرگــــس در مــــاجــــرا چــــشــــمــــک زد ســــبــــزه را
سبزه سخن فهم کرد گفت که فرمان تو را
گــفــت قــرنــفــل بــه بــیــد مــن ز تــو دارم امــیــد
گــــفـــت عـــزبـــخـــانـــهام خـــلـــوت تـــوســـت الـــصـــلـــا
ســیــب بــگــفــت ای تـرنـج از چـه تـو رنـجـیـدهای
گـــفـــت مـــن از چـــشـــم بــد مــینــشــوم خــودنــمــا
فـــاخـــتـــه بـــا کـــو و کـــو آمـــد کـــان یـــار کــو
کـــردش اشـــارت بـــه گـــل بـــلـــبـــل شــیــریــن نــوا
غــــیــــر بــــهــــار جــــهــــان هــــســــت بـــهـــاری نـــهـــان
مـــاه رخ و خـــوش دهـــان بـــاده بـــده ســـاقـــیـــا
یــــا قــــمــــرا طــــالـــعـــا فـــی الـــظـــلـــمـــات الـــدجـــی
نـــور مـــصـــابـــیـــحـــه یـــغـــلـــب شـــمـــس الــضــحــی
چــنــد ســخـن مـانـد لـیـک بـیگـه و دیـرسـت نـیـک
هــر چــه بــه شــب فــوت شــد آرم فــردا قــضــا
غزل شمارهٔ ۲۱۲
اســـــیـــــر شـــــیـــــشـــــه کـــــن آن جـــــنـــــیـــــان دانـــــا را
بــــــریــــــز خــــــون دل آن خــــــونــــــیــــــان صـــــهـــــبـــــا را
ربـــــــــودهانـــــــــد کــــــــلــــــــاه هــــــــزار خــــــــســــــــرو را
قــــبــــای لــــعــــل بــــبــــخــــشــــیــــده چــــهــــره مـــا را
بـــه گـــاه جـــلـــوه چـــو طــاووس عــقــلهــا بــرده
گــــــشــــــاده چــــــون دل عــــــشــــــاق پــــــر رعــــــنــــــا را
ز عــــکــــســــشـــان فـــلـــک ســـبـــز رنـــگ لـــعـــل شـــود
قــــیــــاس کــــن کــــه چــــگــــونــــه کــــنــــنـــد دلهـــا را
درآورنــــد بــــه رقــــص و طـــرب بـــه یـــک جـــرعـــه
هــــزار پــــیــــر ضــــعــــیــــف بــــمـــانـــده بـــرجـــا را
چـــــه جـــــای پـــــیـــــر کـــــه آب حــــیــــات خــــلــــاقــــنــــد
کــه جــان دهـنـد بـه یـک غـمـزه جـمـلـه اشـیـاء را
شــکــرفــروش چــنــیـن چـسـت هـیـچ کـس دیـدهسـت
ســــخــــن شـــنـــاس کـــنـــد طـــوطـــی شـــکـــرخـــا را
زهـــی لـــطـــیــف و ظــریــف و زهــی کــریــم و شــریــف
چـــــنـــــیـــــن رفـــــیــــق بــــبــــایــــد طــــریــــق بــــالــــا را
صــــــلــــــا زدنــــــد هــــــمـــــه عـــــاشـــــقـــــان طـــــالـــــب را
روان شــــویــــد بــــه مــــیــــدان پــــی تــــمــــاشـــا را
اگــــر خــــزیــــنــــه قــــارون بــــه مــــا فــــروریــــزنـــد
ز مــــــغــــــز مــــــا نــــــتـــــوانـــــنـــــد بـــــرد ســـــودا را
بــــیــــار ســــاقــــی بــــاقــــی کــــه جــــان جــــانهـــایـــی
بـــــریـــــز بـــــر ســـــر ســــودا شــــراب حــــمــــرا را
دلـــــی کـــــه پـــــنـــــد نـــــگــــیــــرد ز هــــیــــچ دلــــداری
بـــــــر او گـــــــمــــــار دمــــــی آن شــــــراب گــــــیــــــرا را
زهی شراب که عشقش به دست خود پختهست
زهــــی گــــهــــر کــــه نـــبـــودهســـت هـــیـــچ دریـــا را
ز دســــت زهــــره بــــه مــــریـــخ اگـــر رســـد جـــامـــش
رهــا کــنــد بــه یــکــی جـرعـه خـشـم و صـفـرا را
تــو مــانــدهای و شــراب و هــمــه فــنــا گــشــتــیــم
ز خــویــشــتــن چــه نــهــان مــیکـنـی تـو سـیـمـا را
ولـــــیـــــک غـــــیـــــرت لـــــالــــاســــت حــــاضــــر و نــــاظــــر
هــــــزار عــــــاشــــــق کــــــشــــــتــــــی بــــــرای لــــــالـــــا را
بـــه نـــفـــی لـــا لـــا گـــویـــد بــه هــر دمــی لــالــا
بــــــــزن تـــــــو گـــــــردن لـــــــا را بـــــــیـــــــار الـــــــا را
بــــــده بـــــه لـــــالـــــا جـــــامـــــی از آنـــــک مـــــیدانـــــی
کــــــه عــــــلــــــم و عــــــقــــــل ربــــــایــــــد هــــــزار دانـــــا را
و یــا بــه غــمــزه شــوخـت بـه سـوی او بـنـگـر
کـــه غـــمـــزه تـــو حـــیـــاتـــیســت ثــانــی احــیــا را
بــــــــه آب ده تــــــــو غـــــــبـــــــار غـــــــم و کـــــــدورت را
بــــــه خــــــواب درکــــــن آن جــــــنــــــگ را و غــــــوغــــــا را
خـــدای عـــشـــق فـــرســـتـــاد تـــا در او پـــیـــچـــیـــم
کـــه نـــیـــســت لــایــق پــیــچــش مــلــک تــعــالــی را
بــــمــــانــــد نــــیــــم غــــزل در دهــــان و نــــاگــــفــــتــــه
ولــــی دریــــغ کــــه گــــم کــــردهام ســــر و پـــا را
بــــرآ بــــتــــاب بــــر افــــلــــاک شــــمــــس تــــبــــریـــزی
بـــــه مـــــغــــز نــــغــــز بــــیــــارای بــــرج جــــوزا را
غزل شمارهٔ ۲۱۳
اگـــر تــو عــاشــق عــشــقــی و عــشــق را جــویــا
بــگــیــر خــنــجــر تــیــز و بــبــر گـلـوی حـیـا
بــدانــک ســد عــظــیــم اسـت در روش نـامـوس
حـدیـث بـیغرض است این قبول کن به صفا
هــزار گــونــه جــنــون از چــه کـرد آن مـجـنـون
هــــزار شــــیــــد بــــرآورد آن گــــزیـــن شـــیـــدا
گــهــی قــبـاش دریـد و گـهـی بـه کـوه دویـد
گــهــی ز زهــر چــشــیــد و گــهــی گــزیــد فـنـا
چــو عــنــکــبــوت چــنــان صــیــدهــای زفــت گـرفـت
بـــبـــیـــن چــه صــیــد کــنــد دام ربــی الــاعــلــی
چــو عــشــق چــهــره لــیـلـی بـدان هـمـه ارزیـد
چـــگـــونـــه بـــاشـــد اســـری بـــعـــبـــده لــیــلــا
نــــدیــــدهای تـــو دواویـــن ویـــســـه و رامـــیـــن
نـــخـــوانـــدهای تـــو حــکــایــات وامــق و عــذرا
تــو جــامــه گــرد کـنـی تـا ز آب تـر نـشـود
هــزار غــوطــه تــو را خــوردنــیسـت در دریـا
طــریــق عــشــق هــمــه مــســتــی آمــد و پــسـتـی
کــه ســیـل پـسـت رود کـی رود سـوی بـالـا
مـــیـــان حـــلـــقــه عــشــاق چــون نــگــیــن بــاشــی
اگـر تـو حـلـقـه بـه گـوش تـکـیـنـی ای مـولـا
چنانک حلقه به گوش است چرخ را این خاک
چـنـانـک حـلـقـه بـه گـوش اسـت روح را اعضا
بـیـا بـگـو چه زیان کرد خاک از این پیوند
چـه لـطـفهـا کـه نـکـردهسـت عـقل با اجزا
دهــل بــه زیــر گــلــیــم ای پــســر نـشـایـد زد
عـــلـــم بـــزن چـــو دلـــیـــران مـــیـــانـــه صـــحــرا
بــه گـوش جـان بـشـنـو از غـریـو مـشـتـاقـان
هــــزار غــــلــــغــــلــــه در جــــو گــــنـــبـــد خـــضـــرا
چــو بــرگــشــایــد بــنـد قـبـا ز مـسـتـی عـشـق
تـــوهـــای و هــوی مــلــک بــیــن و حــیــرت حــورا
چــه اضــطــراب کـه بـالـا و زیـر عـالـم راسـت
ز عـــشـــق کـــوســـت مـــنـــزه ز زیـــر و از بـــالــا
چـــو آفـــتـــاب بـــرآمـــد کـــجـــا بـــمـــانــد شــب
رســـیـــد جـــیــش عــنــایــت کــجــا بــمــانــد عــنــا
خــمــوش کــردم ای جــان جــان جــان تـو بـگـو
کــه ذره ذره ز عــشــق رخ تــو شــد گــویـا
غزل شمارهٔ ۲۱۴
درخـــت اگـــر مـــتـــحـــرک بـــدی ز جـــای بــه جــا
نـــه رنـــج اره کــشــیــدی نــه زخــمهــای جــفــا
نـــه آفـــتــاب و نــه مــهــتــاب نــور بــخــشــیــدی
اگـــر مـــقـــیـــم بـــدنـــدی چــو صــخــره صــمــا
فـرات و دجـلـه و جـیـحون چه تلخ بودندی
اگـــر مـــقـــیـــم بـــدنـــدی بـــه جـــای چــون دریــا
هــوا چــو حــاقــن گــردد بــه چـاه زهـر شـود
بـــبــیــن بــبــیــن چــه زیــان کــرد از درنــگ هــوا
چـــو آب بـــحــر ســفــر کــرد بــر هــوا در ابــر
خــلــاص یــافــت ز تــلــخــی و گــشـت چـون حـلـوا
ز جــنــبــش لــهــب و شــعــلـه چـون بـمـانـد آتـش
نـــهـــاد روی بــه خــاکــســتــری و مــرگ و فــنــا
نـگـر بـه یـوسـف کـنـعـان کـه از کـنار پدر
ســفــر فـتـادش تـا مـصـر و گـشـت مـسـتـثـنـا
نــگــر بــه مــوســی عــمــران کــه از بــر مـادر
بـــه مـــدیـــن آمـــد و زان راه گـــشـــت او مـــولـــا
نــگــر بــه عــیـسـی مـریـم کـه از دوام سـفـر
چــو آب چــشــمــه حــیــوانســت یـحـیـی الـمـوتـی
نـگـر بـه احـمـد مـرسل که مکه را بگذاشت
کــشــیــد لــشــکــر و بــر مــکـه گـشـت او والـا
چــو بــر بــراق ســفـر کـرد در شـب مـعـراج
بـــــیـــــافـــــت مـــــرتـــــبـــــه قـــــاب قــــوس او ادنــــی
اگـــر مـــلـــول نـــگـــردی یـــکـــان یـــکـــان شـــمــرم
مـسـافـران جـهـان را دو تـا دو تـا و سـه تا
چـــو انــدکــی بــنــمــودم بــدان تــو بــاقــی را
ز خوی خویش سفر کن به خوی و خلق خدا
غزل شمارهٔ ۲۱۵
مــن از کــجــا غــم و شــادی ایــن جــهــان ز کــجـا
مــــن از کــــجـــا غـــم بـــاران و نـــاودان ز کـــجـــا
چــــرا بــــه عــــالــــم اصــــلــــی خــــویــــش وانــــروم
دل از کــــجــــا و تــــمـــاشـــای خـــاکـــدان ز کـــجـــا
چــو خــر نــدارم و خــربــنــده نــیــســتــم ای جـان
مـــن از کـــجـــا غـــم پـــالــان و کــودبــان ز کــجــا
هـــزارســالــه گــذشــتــی ز عــقــل و وهــم و گــمــان
تـــو از کــجــا و فــشــارات بــدگــمــان ز کــجــا
تــــو مــــرغ چــــارپــــری تـــا بـــر آســـمـــان پـــری
تـــو از کـــجـــا و ره بـــام و نــردبــان ز کــجــا
کسی تو را و تو کس را به بز نمیگیری
تـــو از کـــجـــا و هــیــاهــای هــر شــبــان ز کــجــا
هـــــــزار نـــــــعــــــره ز بــــــالــــــای آســــــمــــــان آمــــــد
تـو تـن زنـی و نـجـویـی کـه ایـن فـغان ز کجا
چـو آدمـی بـه یـکـی مـار شـد بـرون ز بـهـشت
مــــیــــان کـــژدم و مـــاران تـــو را امـــان ز کـــجـــا
دلـــا دلــا بــه ســررشــتــه شــو مــثــل بــشــنــو
کــه آســمــان ز کــجــایــســت و ریــســمـان ز کـجـا
شـــراب خـــام بـــیـــار و بـــه پــخــتــگــان درده
مـــن از کـــجـــا غـــم هـــر خـــام قــلــتــبــان ز کــجــا
شـــــــرابــــــخــــــانــــــه درآ و در از درون دربــــــنــــــد
تــو از کــجــا و بــد و نــیــک مــردمـان ز کـجـا
طـــمــع مــدار کــه عــمــر تــو را کــران بــاشــد
صـــفـــات حـــقـــی و حــق را حــد و کــران ز کــجــا
اجـــــل قـــــفـــــس شـــــکـــــنـــــد مــــرغ را نــــیــــازارد
اجـــــل کــــجــــا و پــــر مــــرغ جــــاودان ز کــــجــــا
خـمـوش بـاش کـه گـفتی بسی و کس نشنید
کـه ایـن دهـل ز چه بامست و این بیان ز کجا
غزل شمارهٔ ۲۱۶
روم بــه حــجــره خــیــاط عــاشــقـان فـردا
مــــــن درازقــــــبـــــا بـــــا هـــــزار گـــــز ســـــودا
بــــبــــردت ز یــــزیـــد و بـــدوزدت بـــر زیـــد
بــدیــن یــکــی کـنـدت جـفـت و زان دگـر عـذرا
بـدان یـکـیـت بدوزد که دل نهی همه عمر
زهــی بــریــشــم و بـخـیـه زهـی یـد بـیـضـا
چــو دل تــمــام نــهــادی ز هــجـر بـشـکـافـد
بــه زخــم نــادره مــقـراض اهـبـطـوا مـنـهـا
ز جــمــع کـردن و تـفـریـق او شـدم حـیـران
بـه ثـبـت و مـحو چو تلوین خاطر شیدا
دلســـت تـــخـــتـــه پــرخــاک او مــهــنــدس دل
زهـــی رســـوم و رقـــوم و حـــقـــایـــق و اســـمــا
تو را چو در دگری ضرب کرد همچو عدد
ز ضـرب خـود چـه نـتـیـجـه همیکند پیدا
چـو ضـرب دیـدی اکـنـون بـیـا و قـسمت بین
کـه قـطـرهای را چـون بخش کرد در دریا
بــه جــبــر جـمـلـه اضـداد را مـقـابـلـه کـرد
خـمـش کـه فـکـر دراشـکـسـت زیـن عـجـایـبها
غزل شمارهٔ ۲۱۷
چـه نـیـکـبـخـت کـسی که خدای خواند تو را
درآ درآ بـــــه ســـــعـــــادت درت گـــــشــــاد خــــدا
کــــه بــــرگــــشـــایـــد درهـــا مـــفـــتـــح الـــابـــواب
کـــه نــزل و مــنــزل بــخــشــیــد نــحــن نــزلــنــا
کـه دانـه را بـشـکـافـد نـدا کـنـد بـه درخت
کـه سـر بـرآر بـه بـالـا و می فشان خرما
کــه دردمــیــد در آن نــی کــه بـود زیـر زمـیـن
کــه گــشــت مــادر شــیــریــن و خــســرو حــلـوا
کـــی کـــرد در کـــف کـــان خــاک را زر و نــقــره
کـــــی کـــــرد در صـــــدفـــــی آب را جـــــواهـــــرهــــا
ز جـــان و تـــن بـــرهـــیــدی بــه جــذبــه جــانــان
ز قـــاب و قـــوس گـــذشــتــی بــه جــذب او ادنــی
هــم آفــتــاب شــده مـطـربـت کـه خـیـز سـجـود
بــه سـوی قـامـت سـروی ز دسـت لـالـه صـلـا
چــنــیــن بــلــنــد چــرا مــیپــرد هــمــای ضــمـیـر
شــــنــــیــــد بـــانـــگ صـــفـــیـــری ز ربـــی الـــاعـــلـــی
گــل شـکـفـتـه بـگـویـم کـه از چـه مـیخـنـدد
کـــه مــســتــجــاب شــد او را از آن بــهــار دعــا
چـو بـوی یـوسـف مـعـنـی گـل از گـریـبـان یـافـت
دهــان گــشـاد بـه خـنـده کـههـای یـا بـشـرا
به دی بگوید گلشن که هر چه خواهی کن
بــه فــر عــدل شــهــنـشـه نـتـرسـم از یـغـمـا
چـو آسـمـان و زمین در کفش کم از سیبیست
تــو بــرگ مــن بــربــایــی کــجـا بـری و کـجـا
چـــو اوســـت مـــعـــنـــی عــالــم بــه اتــفــاق هــمــه
بــجــز بــه خــدمــت مــعــنـی کـجـا رونـد اسـمـا
شـــد اســـم مـــظـــهـــر مـــعـــنــی کــاردت ان اعــرف
وز اســــم یــــافـــت فـــراغـــت بـــصـــیـــرت عـــرفـــا
کـــلـــیـــم را بـــشـــنــاســد بــه مــعــرفــتهــارون
اگــــر عــــصــــاش نـــبـــاشـــد وگـــر یـــد بـــیـــضـــا
چــگــونــه چــرخ نــگــردد بــگـرد بـام و درش
کـــه آفـــتــاب و مــه از نــور او کــنــنــد ســخــا
چــو نــور گــفــت خــداونــد خــویــشــتــن را نــام
غـــلـــام چـــشـــم شـــو ایـــرا ز نـــور کـــرد چــرا
از ایــن هــمــه بــگــذشـتـم نـگـاه دار تـو دسـت
کــه مــیخـرامـد از آن پـرده مـسـت یـوسـف مـا
چـه جـای دسـت بـود عـقـل و هـوش شد از دست
کــه ســاقــیســت دلــارام و بــاده اش گــیــرا
خـمـوش بـاش کـه تـا شـرح ایـن همو گوید
کـــه آب و تــاب هــمــان بــه کــه آیــد از بــالــا
غزل شمارهٔ ۲۱۸
ز بـــــــهـــــــر غـــــــیـــــــرت آمـــــــوخــــــت آدم اســــــمــــــا را
بــــــبـــــافـــــت جـــــامـــــع کـــــل پـــــردههـــــای اجـــــزا را
بــــرای غــــیــــر بــــود غـــیـــرت و چـــو غـــیـــر نـــبـــود
چـــــرا نـــــمــــود دو تــــا آن یــــگــــانــــه یــــکــــتــــا را
دهــــــان پــــــر اســــــت جــــــهــــــان خــــــمــــــوش را از راز
چــــه مـــانـــعســـت فـــصـــیـــحـــان حـــرف پـــیـــمـــا را
بـــه بـــوســـههـــای پـــیـــاپـــی ره دهــان بــســتــنــد
شــــــکــــــرلــــــبــــــان حــــــقــــــایــــــق دهــــــان گــــــویــــــا را
گــــهــــی ز بــــوســــه یـــار و گـــهـــی ز جـــام عـــقـــار
مـــجـــال نـــیـــســـت ســـخـــن را نـــه رمـــز و ایـــمــا را
به زخم بوسه سخن را چه خوش همیشکنند
بــه فــتــنــه بــســتــه ره فــتــنــه را و غــوغـا را
چــو فــتــنــه مــســت شــود نــاگــهــان بــرآشـوبـنـد
چـــه چـــیـــز بـــنـــد کـــنـــد مـــســـت بـــیمـــحــابــا را
چــو مــوج پــســت شــود کــوههـا و بـحـر شـود
کــــــه بــــــیـــــم آب کـــــنـــــد ســـــنـــــگهـــــای خـــــارا را
چـــــو ســـــنـــــگ آب شــــود آب ســــنــــگ پــــس مــــیدان
احـــــــاطـــــــت مـــــــلـــــــک کـــــــامـــــــکـــــــار بـــــــیــــــنــــــا را
چـو جـنـگ صـلـح شـود صـلـح جـنـگ پس میبین
صـــــــــنـــــــــاعـــــــــت کـــــــــف آن کـــــــــردگــــــــار دانــــــــا را
بــــپــــوش روی کــــه روپــــوش کــــار خــــوبــــانســـت
زبــــــون و دســــــتــــــخـــــوش و رام یـــــافـــــتـــــی مـــــا را
حـریـف بـیـن کـه فـتـادی تـو شـیـر بـا خـرگوش
مــــــکــــــن مــــــبــــــنـــــد بـــــه کـــــلـــــی ره مـــــواســـــا را
طــمــع نــگــر کــه مــنــت پــنــد مــیدهــم کــه مــکـن
چـــنـــان کـــه پـــنـــد دهـــد نـــیــم پــشــه عــنــقــا را
چــــنــــان کـــه جـــنـــگ کـــنـــد روی زرد بـــا صـــفـــرا
چــــنــــان کــــه راه بــــبــــنــــدد حــــشــــیــــش دریــــا را
اکـــــــنــــــت صــــــاعــــــقــــــه یــــــا حــــــبــــــیــــــب او نــــــارا
فــــــمــــــا تــــــرکــــــت لــــــنــــــا مـــــنـــــزلـــــا و لـــــا دارا
بـــــک الـــــفـــــخـــــار ولــــکــــن بــــهــــیــــت مــــن ســــکــــر
فـــــلـــــســـــت افـــــهـــــم لـــــی مــــفــــخــــرا و لــــا عــــارا
مــــــتــــــی اتــــــوب مــــــن الــــــذنــــــب تـــــوبـــــتـــــی ذنـــــبـــــی
مـــــتـــــی اجـــــار اذا الـــــعـــــشـــــق صـــــار لـــــی جـــــارا
یـــــقـــــول عـــــقـــــلـــــی لـــــا تـــــبـــــدلـــــن هــــدی بــــردی
امـــــــا قـــــــضــــــیــــــت بــــــه فــــــی هــــــلــــــاک اوطــــــارا
غزل شمارهٔ ۲۱۹
چـــو انـــدرآیـــد یـــارم چـــه خـــوش بــود بــه خــدا
چو گیرد او به کنارم چه خوش بود به خدا
چـو شـیـر پـنجه نهد بر شکسته آهوی خویش
کــه ای عــزیــز شـکـارم چـه خـوش بـود بـه خـدا
گــــریــــزپــــای رهــــش را کــــشــــان کــــشــــان بـــبـــرنـــد
بـــر آســـمــان چــهــارم چــه خــوش بــود بــه خــدا
بـــدان دو نـــرگـــس مـــســـتـــش عـــظـــیـــم مــخــمــورم
چــو بـشـکـنـنـد خـمـارم چـه خـوش بـود بـه خـدا
چـــــو جـــــان زار بـــــلـــــادیـــــده بـــــا خـــــدا گــــویــــد
کـه جـز تو هیچ ندارم چه خوش بود به خدا
جــوابــش آیـد از آن سـو کـه مـن تـو را پـس از ایـن
بـه هـیـچ کـس نـگـذارم چـه خوش بود به خدا
شـــــب وصــــال بــــیــــایــــد شــــبــــم چــــو روز شــــود
کـه روز و شـب نشمارم چه خوش بود به خدا
چــو گــل شـکـفـتـه شـوم در وصـال گـلـرخ خـویـش
رســد نــســیــم بــهـارم چـه خـوش بـود بـه خـدا
بـــــیـــــابـــــم آن شـــــکـــــرســـــتـــــان بـــــینـــــهـــــایــــت را
که برد صبر و قرارم چه خوش بود به خدا
امـــانـــتـــی کـــه بـــه نـــه چـــرخ در نـــمـــیگـــنــجــد
بـه مـسـتـحـق بـسـپـارم چه خوش بود به خدا
خــــراب و مــــســــت شـــوم در کـــمـــال بـــیخـــویـــشـــی
نـه بـدروم نـه بـکارم چه خوش بود به خدا
بـــه گـــفـــت هـــیــچ نــیــایــم چــو پــر بــود دهــنــم
ســـر حــدیــث نــخــارم چــه خــوش بــود بــه خــدا
غزل شمارهٔ ۲۲۰
ز بــامــداد ســعــادت ســه بــوســه داد مــرا
کــه بــامــداد عــنــایــت خــجــســتــه بــاد مــرا
بـــه یـــاد آر دلــا تــا چــه خــواب دیــدی دوش
کــــه بــــامـــداد ســـعـــادت دری گـــشـــاد مـــرا
مگر به خواب بدیدم که مه مرا برداشت
بـــبـــرد بــر فــلــک و بــر فــلــک نــهــاد مــرا
فــــــــتــــــــاده دیـــــــدم دل را خـــــــراب در راهـــــــش
تــرانــه گــویــان کــایــن دم چــنـیـن فـتـاد مـرا
مــیـان عـشـق و دلـم پـیـش کـارهـا بـودهسـت
کــــه انــــدک انــــدک آیــــدهـــمـــی بـــه یـــاد مـــرا
اگــر نــمــود بــه ظــاهـر کـه عـشـق زاد ز مـن
هــمــیبــدان بــه حــقــیـقـت کـه عـشـق زاد مـرا
ایـــا پـــدیـــد صـــفــاتــت نــهــان چــو جــان ذاتــت
بــه ذات تــو کــه تـویـی جـمـلـگـی مـراد مـرا
هــمــیرســد ز تــوام بــوســه و نــمــیبــیــنــم
ز پــردههــای طــبــیــعــت کــه ایــن کـی داد مـرا
مـــبـــر وظـــیـــفـــه رحــمــت کــه در فــنــا افــتــم
فــــغــــان بــــرآورم آن جــــا کــــه داد داد مــــرا
بـه جـای بـوسـه اگـر خـود مـرا رسـد دشنام
خــوشــم کــه حــادثــه کــردســت اوسـتـاد مـرا
غزل شمارهٔ ۱۹۶
در جــــــنـــــبـــــش انـــــدرآور زلـــــف عـــــبـــــرفـــــشـــــان را
در رقــــــص انــــــدرآور جــــــانهـــــای صـــــوفـــــیـــــان را
خــورشــیـد و مـاه و اخـتـر رقـصـان بـگـرد چـنـبـر
مـــا در مـــیـــان رقـــصــیــم رقــصــان کــن آن مــیــان را
لـــطـــف تـــو مـــطـــربــانــه از کــمــتــریــن تــرانــه
در چــــــــرخ انــــــــدرآرد صــــــــوفـــــــی آســـــــمـــــــان را
بــــاد بــــهــــار پــــویــــان آیـــد تـــرانـــه گـــویـــان
خـــنـــدان کـــنـــد جــهــان را خــیــزان کــنــد خــزان را
بـــس مـــار یـــار گـــردد گـــل جـــفـــت خــار گــردد
وقــــت نــــثــــار گــــردد مــــر شــــاه بــــوســـتـــان را
هـــر دم ز بـــاغ بــویــی آیــد چــو پــیــک ســویــی
یــــعــــنــــی کــــه الــــصــــلـــا زن امـــروز دوســـتـــان را
در سر خود روان شد بستان و با تو گوید
در ســـر خــود روان شــو تــا جــان رســد روان را
تـا غـنـچـه بـرگـشـایـد بـا سـرو سـر سـوسن
لــــالــــه بــــشــــارت آرد مــــر بــــیـــد و ارغـــوان را
تـــا ســـر هـــر نـــهــالــی از قــعــر بــر ســر آیــد
مــــعــــراجــــیــــان نــــهــــاده در بــــاغ نــــردبـــان را
مــرغــان و عــنــدلــیــبــان بــر شـاخـههـا نـشـسـتـه
چـــون بـــر خـــزیـــنـــه بــاشــد ادرار پــاســبــان را
ایــن بــرگ چــون زبــانهــا ویــن مــیــوههــا چــو دلهــا
دلهــــا چــــو رو نــــمــــایــــد قـــیـــمـــت دهـــد زبـــان را
غزل شمارهٔ ۱۹۷
ای بـــنـــده بـــازگــرد بــه درگــاه مــا بــیــا
بــــشــــنــــو ز آســـمـــانهـــا حـــی عـــلـــی الـــصـــلـــا
درهـــای گــلــســتــان ز پــی تــو گــشــادهایــم
در خـــــارزار چـــــنـــــد دوی ای بــــرهــــنــــه پــــا
جــــــان را مــــــن آفــــــریـــــدم و دردیـــــش دادهام
آن کـــس کـــه درد داده هـــمــو ســازدش دوا
قــدی چــو ســرو خــواهــی در بــاغ عــشـق رو
کــایــن چــرخ کــوژپـشـت کـنـد قـد تـو دوتـا
بـاغـی که برگ و شاخش گویا و زندهاند
بــاغــی کــه جـان نـدارد آن نـیـسـت جـان فـزا
ای زنـــــده زاده چــــونــــی از گــــنــــد مــــردگــــان
خود تاسه می نگیرد از این مردگان تو را
هــر دو جــهــان پــر اســت ز حـی حـیـات بـخـش
بـــا جـــان پـــنـــج روزه قـــنـــاعـــت مــکــن ز مــا
جــــانهــــا شــــمــــار ذره مـــعـــلـــق هـــمـــیزنـــنـــد
هــــر یــــک چــــو آفــــتــــاب در افــــلــــاک کــــبــــریـــا
ایــــشــــان چــــو مـــا ز اول خـــفـــاش بـــودهانـــد
خـفـاش شـمـس گـشـت از آن بـخـشـش و عـطا
غزل شمارهٔ ۱۹۸
ای صـــوفـــیــان عــشــق بــدریــد خــرقــههــا
صـد جـامـه ضـرب کرد گل از لذت صبا
کـز یـار دور مـانـد و گـرفـتـار خـار شـد
زیـــن هــر دو درد رســت گــل از امــر ایــتــیــا
از غــیــب رو نــمــود صــلــایــی زد و بـرفـت
کـایـن راه کـوتـهـسـت گـرت نیست پا روا
مـن هـم خـمـوش کـردم و رفـتـم عـقـیـب گـل
از مــن سـلـام و خـدمـت ریـحـان و لـالـه را
دل از سـخـن پـر آمد و امکان گفت نیست
ای جـان صـوفـیـان بـگـشـا لـب به ماجرا
زان حالها بگو که هنوز آن نیامدهست
چـون خـوی صـوفـیـان نـبـود ذکـر مـامـضی
غزل شمارهٔ ۱۹۹
ای خــان و مـان بـمـانـده و از شـهـر خـود جـدا
شــــــاد آمــــــدیــــــت از ســــــفــــــر خـــــانـــــه خـــــدا
روز از ســفـر بـه فـاقـه و شـبهـا قـرار نـی
در عـــشـــق حـــج کـــعـــبـــه و دیــدار مــصــطــفــا
مــالــیــده رو و ســیــنـه در آن قـبـلـه گـاه حـق
در خــــانــــه خــــدا شــــده قــــد کــــان آمــــنـــســـا
چــونــیــد و چــون بــدیــت در ایــن راه بـاخـطـر
ایــــمــــن کــــنــــد خــــدای در ایــــن راه جــــمـــلـــه را
در آســـــمـــــان ز غـــــلـــــغـــــل لــــبــــیــــک حــــاجــــیــــان
تـــا عـــرش نـــعـــرههـــا و غـــریــوســت از صــدا
جـان چـشـم تو ببوسد و بر پات سر نهد
ای مــروه را بــدیــده و بــررفــتـه بـر صـفـا
مــهـمـان حـق شـدیـت و خـدا وعـده کـرده اسـت
مــهــمــان عـزیـز بـاشـد خـاصـه بـه پـیـش مـا
جــان خــاک اشــتــری کــه کــشــد بــار حــاجـیـان
تــــا مــــشــــعــــرالــــحــــرام و تــــا مــــنـــزل مـــنـــا
بـــازآمـــده ز حـــج و دل آن جـــا شــده مــقــیــم
جــان حــلــقـه را گـرفـتـه و تـن گـشـتـه مـبـتـلـا
از شـــام ذات جــحــفــه و از بــصــره ذات عــرق
بــاتــیــغ و بــاکــفــن شــده ایــن جــا کـه ربـنـا
کوه صفا برآ به سر کوه رخ به بیت
تـــکــبــیــر کــن بــرادر و تــهــلــیــل و هــم دعــا
اکـــنـــون کـــه هـــفــت بــار طــوافــت قــبــول شــد
انــــــدر مــــــقــــــام دو رکــــــعــــــت کــــــن قـــــدوم را
وانــگــه بــرآ بــه مــروه و مــانــنــد ایــن بــکـن
تـــا هـــفــت بــار و بــاز بــه خــانــه طــوافهــا
تـــا روز تـــرویــه بــشــنــو خــطــبــه بــلــیــغ
وانـــــگــــه بــــه جــــانــــب عــــرفــــات آی در صــــلــــا
وانـگـه بـه مـوقـف آی و بـه قـرب جـبل بایست
پــس بـامـداد بـار دگـر بـیـسـت هـم بـه جـا
وان گــــاه روی ســــوی مــــنـــی آر و بـــعـــد از آن
تـــا هـــفـــت بـــار مـــیزن و مـــیگـــیــر ســنــگهــا
از مــا ســلــام بــادا بــر رکــن و بــر حــطــیـم
ای شـــــوق مـــــا بـــــه زمــــزم و آن مــــنــــزل وفــــا
صــبــحــی بــود ز خــواب بــخــیــزیــم گـرد مـا
از اذخـــر و خـــلـــیـــل بــه مــا بــو دهــد صــبــا
غزل شمارهٔ ۲۰۰
نــام شــتـر بـه تـرکـی چـه بـود بـگـو دوا
نـام بـچه ش چه باشد او خود پیش دوا
مــــا زاده قــــضـــا و قـــضـــا مـــادر هـــمـــهســـت
چــون کــودکــان دوان شــدهایــم از پــی قــضـا
مـا شـیر از او خوریم و همه در پیش پریم
گــــر شــــرق و غـــرب تـــازد ور جـــانـــب ســـمـــا
طــبــل ســفــر ز دســت قــدم در ســفــر نــهــیــم
در حـــفـــظ و در حـــمـــایـــت و در عـــصـــمــت خــدا
در شـــهـــر و در بـــیـــابـــان هـــمــراه آن مــهــیــم
ای جـــان غـــلـــام و بـــنـــده آن مـــاه خــوش لــقــا
آن جــاســت شــهــر کــان شــه ارواح مــیکـشـد
آن جــاســت خــان و مـان کـه بـگـویـد خـدا بـیـا
کــوتــه شــود بــیــابــان چــون قـبـلـه او بـود
پــیــش و ســپــس چــمــن بــود و ســرو دلـربـا
کــوهــی کــه در ره آیــد هــم پــشــت خــم دهــد
کـــــای قـــــاصــــدان مــــعــــدن اجــــلــــال مــــرحــــبــــا
هــمــچــون حــریــر نــرم شــود ســنــگــلــاخ راه
چــــون او بــــود قــــلــــاوز آن راه و پــــیــــشـــوا
مـــا ســـایـــه وار در پــی آن مــه دوان شــدیــم
ای دوســـــتـــــان هـــــمـــــدل و هـــــمـــــراه الـــــصـــــلـــــا
دل را رفــیــق مــا کــنــد آن کـس کـه عـذر هـسـت
زیــرا کــه دل ســبــک بــود و چـسـت و تـیـزپـا
دل مصر میرود که به کشتیش وهم نیست
دل مـــکـــه مـــیرود کـــه نـــجـــویـــد مــهــاره را
از لــــنــــگــــی تــــنــــســــت و ز چــــالـــاکـــی دلـــســـت
کـــز تـــن نـــجـــســـت حــق و ز دل جــســت آن وفــا
امـــا کـــجـــاســـت آن تـــن هـــمـــرنـــگ جـــان شــده
آب و گـــلـــی شـــدهســـت بـــر ارواح پـــادشـــا
ارواح خیره مانده که این شوره خاک بین
از حـــد مـــا گـــذشــت و مــلــک گــشــت و مــقــتــدا
چـه جـای مـقـتـدا کـه بـدان جـا کـه او رسید
گــر پــا نــهــیــم پــیــش بـسـوزیـم در شـقـا
ایـــن در گـــمـــان نـــبـــود در او طــعــن مــیزدیــم
در هـــــیـــــچ آدمـــــی مـــــنـــــگــــر خــــوار ای کــــیــــا
مــا هــمــچــو آب در گــل و ریــحــان روان شــویــم
تـــا خـــاکهــای تــشــنــه ز مــا بــر دهــد گــیــا
بــی دســت و پــاســت خــاک جــگــرگــرم بـهـر آب
زیـــــــــــــن رو دوان دوان رود آن آب جـــــــــــــویهـــــــــــــا
پـــســـتـــان آب مــی خــلــد ایــرا کــه دایــه اوســت
طـــفـــل نـــبـــات را طـــلـــبـــد دایـــه جـــا بـــه جـــا
مــا را ز شــهــر روح چــنــیــن جــذبهــا کــشــیـد
در صـــــد هـــــزار مـــــنـــــزل تــــا عــــالــــم فــــنــــا
بــــاز از جــــهــــان روح رســـولـــان هـــمـــیرســـنـــد
پـــــنـــــهـــــان و آشـــــکـــــار بـــــازآ بـــــه اقــــربــــا
یــــاران نــــو گــــرفــــتــــی و مــــا را گــــذاشــــتــــی
مـا بـیتـو نـاخـوشـیـم اگـر تـو خـوشـی ز ما
ای خـــواجـــه ایـــن مـــلـــالــت تــو ز آه اقــربــاســت
بــــا هــــر کـــی جـــفـــت گـــردی آنـــت کـــنـــد جـــدا
خــامــوش کــن کــه هــمــت ایــشــان پــی تــوسـت
تــــأثــــیــــر هــــمــــتســــت تــــصــــاریــــف ابــــتــــلــــا
غزل شمارهٔ ۲۰۱
شــب رفــت و هــم تــمــام نــشــد مـاجـرای مـا
نـــاچـــار گـــفـــتـــنـــیســـت تــمــامــی مــاجــرا
والــــلــــه ز دور آدم تــــا روز رســــتــــخــــیـــز
کــوتــه نــگــشــت و هــم نــشــود ایــن درازنــا
امــا چــنــیــن نــمــایــد کــایــنــک تــمــام شـد
چـــون تـــرک گــویــد اشــپــو مــرد رونــده را
اشــپــوی تــرک چــیـسـت کـه نـزدیـک مـنـزلـی
تــا گــرمــی و جــلــادت و قــوت دهــد تــو را
چــون راه رفــتــنــیســت تــوقــف هــلــاکــتسـت
چــونــت قــنــق کــنـد کـه بـیـا خـرگـه انـدرآ
صـاحـب مـروتیست که جانش دریغ نیست
لـــیـــکـــن گـــرت بـــگـــیــرد مــانــدی در ابــتــلــا
بـــر تـــرک ظـــن بــد مــبــر و مــتــهــم مــکــن
مــســتــیــز هــمــچــو هــنــدو بــشـتـاب هـمـرهـا
کان جا در آتش است سه نعل از برای تو
وان جـا بـه گـوش تـست دل خویش و اقربا
نــگــذارد اشــتــیــاق کــریــمــان کـه آب خـوش
انــــدر گــــلــــوی تــــو رود ای یــــار بــــاوفـــا
گــر در عــســل نــشــیـنـی تـلـخـت کـنـنـد زود
ور بـا وفـا تـو جـفـت شـوی گـردد آن جـفا
خـامـوش بـاش و راه رو و ایـن یـقـیـن بدان
ســـرگـــشـــتـــه دارد آب غـــریـــبــی چــو آســیــا
غزل شمارهٔ ۲۰۲
هــــــر روز بــــــامــــــداد ســــــلــــــام عـــــلـــــیـــــکـــــمـــــا
آن جـــا کـــه شـــه نـــشـــیــنــد و آن وقــت مــرتــضــا
دل ایــســتــاد پــیــشــش بــسـتـه دو دسـت خـویـش
تـــا دســـت شـــاه بـــخـــشــد پــایــان زر و عــطــا
جـــان مـــســـت کــاس و تــا ابــدالــدهــر گــه گــهــی
بــر خــوان جــســم کــاســه نــهــد دل نــصــیـب مـا
تــا زان نــصــیــب بــخــشــد دســت مــســیــح عـشـق
مـــــر مـــــرده را ســـــعـــــادت و بـــــیـــــمــــار را دوا
بـــــرگ تـــــمــــام یــــابــــد از او بــــاغ عــــشــــرتــــی
هـــــم بـــــانـــــوا شـــــود ز طـــــرب چـــــنــــگــــل دوتــــا
در رقــص گــشــتــه تــن ز نــواهــای تـن بـه تـن
جــان خــود خــراب و مــســت در آن مــحــو و آن فــنــا
زنـــدان شـــده بـــهـــشــت ز نــای و ز نــوش عــشــق
قـــــاضــــی عــــقــــل مــــســــت در آن مــــســــنــــد قــــضــــا
ســــــــوی مــــــــدرس خــــــــرد آیــــــــنــــــــد در ســــــــؤال
کـــایـــن فـــتـــنـــه عـــظـــیـــم در اســلــام شــد چــرا
مــــفــــتــــی عــــقــــل کــــل بــــه فــــتـــوی دهـــد جـــواب
کـــــایـــــن دم قـــــیــــامــــتســــت روا کــــو و نــــاروا
در عــــیــــدگــــاه وصــــل بـــرآمـــد خـــطـــیـــب عـــشـــق
بـــا ذوالـــفـــقـــار و گـــفـــت مــر آن شــاه را ثــنــا
از بــــحــــر لــــامـــکـــان هـــمـــه جـــانهـــای گـــوهـــری
کـــــرده نـــــثـــــار گـــــوهـــــر و مـــــرجــــان جــــانهــــا
خــــاصــــان خــــاص و پــــردگــــیــــان ســــرای عـــشـــق
صــف صــف نــشــسـتـه در هـوسـش بـر در سـرا
چــون از شــکــاف پــرده بــر ایـشـان نـظـر کـنـد
بـــس نـــعـــرههــای عــشــق بــرآیــد کــه مــرحــبــا
میخواست سینهاش که سنایی دهد به چرخ
ســـیـــنـــای ســـیـــنــهاش بــنــگــنــجــیــد در ســمــا
هـــر چــار عــنــصــرنــد در ایــن جــوش هــمــچــو دیــک
نـــــی نــــار بــــرقــــرار و نــــه خــــاک و نــــم هــــوا
گـــــه خـــــاک در لـــــبـــــاس گـــــیـــــا رفـــــت از هــــوس
گـــــه آب خـــــود هـــــوا شـــــد از بــــهــــر ایــــن ولــــا
از راه روغــــــــــــنــــــــــــاس شـــــــــــده آب آتـــــــــــشـــــــــــی
آتــــش شــــده ز عـــشـــق هـــوا هـــم در ایـــن فـــضـــا
ارکــان بــه خــانـه خـانـه بـگـشـتـه چـو بـیـذقـی
از بــهــر عــشــق شــاه نــه از لـهـو چـون شـمـا
ای بـــیخـــبــر بــرو کــه تــو را آب روشــنــیســت
تـــــا وارهـــــد ز آب و گـــــلـــــت صـــــفـــــوت صـــــفـــــا
زیـــــرا کـــــه طـــــالــــب صــــفــــت صــــفــــوتســــت آب
وان نـــیـــســـت جــز وصــال تــو بــا قــلــزم ضــیــا
ز آدم اگـــــر بـــــگـــــردی او بــــیخــــدای نــــیــــســــت
ابــــــلــــــیــــــس وار ســــــنـــــگ خـــــوری از کـــــف خـــــدا
آری خـــــــدای نـــــــیـــــــســـــــت ولـــــــیـــــــکــــــن خــــــدای را
ایــــن ســــنــــتـــیســـت رفـــتـــه در اســـرار کـــبـــریـــا
چــــون پــــیــــش آدم از دل و جــــان و بــــدن کــــنـــی
یــک ســجــدهای بــه امــر حـق از صـدق بـیریـا
هـر سـو کـه تـو بـگـردی از قـبـلـه بـعـد از آن
کــــعــــبــــه بــــگـــردد آن ســـو بـــهـــر دل تـــو را
مــــجــــمــــوع چـــون نـــبـــاشـــم در راه پـــس ز مـــن
مــــجــــمــــوع چــــون شــــونــــد رفــــیـــقـــان بـــاوفـــا
دیــوارهـای خـانـه چـو مـجـمـوع شـد بـه نـظـم
آن گـــــاه اهـــــل خـــــانـــــه در او جــــمــــع شــــد دلــــا
چــون کــیــســه جــمــع نـبـود بـاشـد دریـده درز
پــس سـیـم جـمـع چـون شـود از وی یـکـی بـیـا
مـجـمـوع چون شوم چو به تبریز شد مقیم
شــمــس الــحـقـی کـه او شـد سـرجـمـع هـر عـلـا
غزل شمارهٔ ۲۰۳
آمـــــــد بـــــــهــــــار خــــــرم آمــــــد نــــــگــــــار مــــــا
چــون صــد هــزار تــنــگ شــکــر در کــنــار مـا
آمـــد مـــهـــی کـــه مــجــلــس جــان زو مــنــورســت
تــا بــشــکــنــد ز بــاده گــلــگــون خــمــار مـا
شـــــاد آمـــــدی بـــــیــــا و مــــلــــوکــــانــــه آمــــدی
ای ســـرو گـــلـــســـتـــان چــمــن و لــالــه زار مــا
پـایـنـده بـاش ای مـه و پـایـنـده عـمر باش
در بــــیــــشــــه جــــهــــان ز بـــرای شـــکـــار مـــا
دریـا بـه جـوش از تـو کـه بـیمثل گوهری
کـــهـــســـار در خـــروش کـــه ای یـــار غـــار مــا
در روز بــــــزم ســـــاقـــــی دریـــــاعـــــطـــــای مـــــا
در روز رزم شــــیــــر نــــر و ذوالــــفــــقـــار مـــا
چــونــی در ایــن غــریـبـی و چـونـی در ایـن سـفـر
بـــرخـــیـــز تـــا رویـــم بـــه ســوی دیــار مــا
ما را به مشک و خم و سبوها قرار نیست
مـــا را کـــشـــان کـــنـــیـــد ســـوی جــویــبــار مــا
سـوی پـری رخـی کـه بر آن چشمها نشست
آرام عـــــــقــــــل مــــــســــــت و دل بــــــیقــــــرار مــــــا
شــد مــاه در گــدازش ســوداش هــمــچــو مــا
شــــــــد آفــــــــتــــــــاب از رخ او یـــــــادگـــــــار مـــــــا
ای رونــــق صــــبــــاح و صــــبــــوح ظــــریـــف مـــا
وی دولــــت پــــیــــاپــــی بــــیــــش از شـــمـــار مـــا
هـر چـنـد سـخـت مـسـتـی سـسـتـی مـکـن بگیر
کـارزد بـه هـر چـه گـویـی خـمـر و خـمار ما
جــــامــــی چـــو آفـــتـــاب پـــرآتـــش بـــگـــیـــر زود
درکـــش بـــه روی چـــون قــمــر شــهــریــار مــا
ایــن نــیــم کــاره مــانــد و دل مــن ز کــار شـد
کـــار او کـــنـــد کـــه هـــســت خــداونــدگــار مــا
غزل شمارهٔ ۲۰۴
سـر بـر گـریـبـان درسـت صـوفـی اسـرار را
تـــا چـــه بـــرآرد ز غـــیـــب عـــاقــبــت کــار را
می که به خم حقست راز دلش مطلقست
لــیـک بـر او هـم دقسـت عـاشـق بـیـدار را
آب چـــو خـــاکــی بــده بــاد در آتــش شــده
عــشــق بـه هـم بـرزده خـیـمـه ایـن چـار را
عشق که چادرکشان در پی آن سرخوشان
بـــر فـــلـــک بــینــشــان نــور دهــد نــار را
حــــلــــقـــه ایـــن در مـــزن لـــاف قـــلـــنـــدر مـــزن
مـــرغ نـــهای پـــر مــزن قــیــر مــگــو قــار را
حـرف مـرا گـوش کـن بـاده جـان نـوش کـن
بـیـخـود و بـیهـوش کـن خـاطـر هشیار را
پــیــش ز نــفــی وجــود خــانــه خــمـار بـود
قـــبـــلـــه خــود ســاز زود آن در و دیــوار را
مــســت شــود نـیـک مـسـت از مـی جـام الـسـت
پـــر کـــن از مـــی پـــرســت خــانــه خــمــار را
داد خـداونـد دیـن شـمـس حـقست این ببین
ای شـــده تــبــریــز چــیــن آن رخ گــلــنــار را
غزل شمارهٔ ۲۰۵
چــــنــــد گـــریـــزی ز مـــا چـــنـــد روی جـــا بـــه جـــا
جــان تــو در دســت مــاســت هــمــچــو گــلــوی عـصـا
چـــنـــد بـــکـــردی طـــواف گـــرد جـــهـــان از گـــزاف
زیــــن رمــــه پــــر ز لـــاف هـــیـــچ تـــو دیـــدی وفـــا
روز دو سـهای زحـیـر گـرد جـهـان گـشـتـه گیر
هـمـچـو سـگـان مـرده گـیـر گـرسـنـه و بـینـوا
مــرده دل و مــرده جــو چــون پـسـر مـرده شـو
از کــــفــــن مــــرده ایــــســــت در تـــن تـــو آن قـــبـــا
زنــده نــدیــدی کــه تــا مــرده نــمــایــد تـو را
چـــنـــد کـــشـــی در کـــنـــار صـــورت گـــرمــابــه را
دامـــن تـــو پـــرســـفـــال پـــیــش تــو آن زر و مــال
بـــــاورم آنـــــگـــــه کــــنــــی کــــه اجــــل آرد فــــنــــا
گــویــی کــه زر کــهـن مـن چـه کـنـم بـخـش کـن
مـــن بـــه ســـمـــا مـــیروم نـــیــســت زر آن جــا روا
جـــغـــد نـــهای بـــلـــبـــلـــی از چـــه در ایــن مــنــزلــی
باغ و چمن را چه شد سبزه و سرو و صبا
غزل شمارهٔ ۲۰۶
ای هـمـه خـوبی تو را پس تو کرایی که را
ای گــل در بــاغ مــا پـس تـو کـجـایـی کـجـا
سـوسـن بـا صـد زبـان از تـو نـشـانـم نـداد
گـــفـــت رو از مـــن مـــجـــو غـــیـــر دعـــا و ثـــنـــا
از کـــف تـــو ای قـــمــر بــاغ دهــان پــرشــکــر
وز کــف تــو بـیخـبـر بـا هـمـه بـرگ و نـوا
سـرو اگـر سر کشید در قد تو کی رسید
نـرگـس اگـر چشم داشت هیچ ندید او تو را
مرغ اگر خطبه خواند شاخ اگر گل فشاند
ســـبـــزه اگـــر تـــیـــز رانــد هــیــچ نــدارد دوا
شـرب گـل از ابـر بود شرب دل از صبر بود
ابــــر حــــریـــف گـــیـــاه صـــبـــر حـــریـــف صـــبـــا
هـــر طـــرفـــی صـــف زده مـــردم و دیـــو و دده
لـــیـــک در ایـــن مـــیـــکـــده پـــای نـــدارنـــد پـــا
هـر طـرفـیام بـجـو هـر چـه بـخـواهـی بـگـو
ره نــــبــــری تــــار مــــو تــــا نـــنـــمـــایـــم هـــدی
گـــــــرم شـــــــود روی آب از تـــــــپــــــش آفــــــتــــــاب
بــــاز هــــمــــش آفــــتــــاب بـــرکـــشـــد انـــدر عـــلـــا
بـربـردش خرد خرد تا که ندانی چه برد
صــــاف بــــد ز درد شــــعــــشـــعـــه دلـــربـــا
زیـن سـخـن بـوالـعـجـب بـسـتـم مـن هر دو لب
لـــیـــک فـــلـــک جـــمــلــه شــب مــیزنــدت الــصــلــا
غزل شمارهٔ ۲۰۷
ای کـــه بـــه هـــنـــگـــام درد راحـــت جــانــی مــرا
وی کــه بــه تـلـخـی فـقـر گـنـج روانـی مـرا
آن چـه نـبـردسـت وهـم عـقـل نـدیـدسـت و فـهـم
از تــو بــه جــانــم رســیــد قــبــلــه ازانـی مـرا
از کـــرمــت مــن بــه نــاز مــینــگــرم در بــقــا
کــــی بـــفـــریـــبـــد شـــهـــا دولـــت فـــانـــی مـــرا
نــــغــــمــــت آن کــــس کــــه او مـــژده تـــو آورد
گــر چـه بـه خـوابـی بـود بـه ز اغـانـی مـرا
در رکـــعـــات نـــمـــاز هـــســـت خـــیـــال تـــو شــه
واجـــب و لـــازم چـــنـــانـــک ســبــع مــثــانــی مــرا
در گــنـه کـافـران رحـم و شـفـاعـت تـو راسـت
مـــــهـــــتــــری و ســــروری ســــنــــگ دلــــانــــی مــــرا
گـــر کـــرم لـــایـــزال عـــرضـــه کـــنــد مــلــکهــا
پـــیـــش نـــهـــد جــمــلــهای کــنــز نــهــانــی مــرا
سجده کنم من ز جان روی نهم من به خاک
گـــویـــم از ایـــنهـــا هـــمـــه عــشــق فــلــانــی مــرا
عــــمــــر ابــــد پــــیــــش مــــن هـــســـت زمـــان وصـــال
زانــــک نــــگــــنــــجــــد در او هـــیـــچ زمـــانـــی مـــرا
عــمــر اوانــیســت و وصــل شـربـت صـافـی در آن
بـــی تـــو چـــه کـــار آیـــدم رنـــج اوانـــی مـــرا
بــیــســت هــزار آرزو بــود مــرا پــیــش از ایـن
در هـــوســـش خــود نــمــانــد هــیــچ امــانــی مــرا
از مــــدد لــــطــــف او ایــــمــــن گــــشــــتـــم از آنـــک
گـــویـــد ســـلـــطـــان غـــیــب لــســت تــرانــی مــرا
گــوهــر مــعــنــی اوســت پــر شـده جـان و دلـم
اوســت اگــر گــفــت نــیــسـت ثـالـث و ثـانـی مـرا
رفــت وصـالـش بـه روح جـسـم نـکـرد الـتـفـات
گـــر چـــه مـــجـــرد ز تــن گــشــت عــیــانــی مــرا
پــیــر شــدم از غــمــش لــیــک چــو تـبـریـز را
نـــام بـــری بـــازگـــشـــت جــمــلــه جــوانــی مــرا
غزل شمارهٔ ۲۰۸
از جـــــــــــــــــــهــــــــــــــــــت ره زدن راه درآرد مــــــــــــــــــرا
تـــــا بــــه کــــف رهــــزنــــان بــــازســــپــــارد مــــرا
آنـــــک زنـــــد هـــــر دمـــــی راه دو صـــــد قـــــافـــــلــــه
مـــن چـــه زنـــم پـــیـــش او او بــه چــه آرد مــرا
مــن ســر و پــا گــم کــنــم دل ز جـهـان بـرکـنـم
گــر نــفــســی او بـه لـطـف سـر بـنـخـارد مـرا
او ره خــــوش مــــیزنـــد رقـــص بـــر آن مـــیکـــنـــم
هـــــــر دم بــــــازی نــــــو عــــــشــــــق بــــــرآرد مــــــرا
گـه بـه فـسـوس او مـرا گـویـد کـنجی نشین
چـونـک نـشـیـنـم بـه کنج خود به درآرد مرا
ز اول امـــــروزم او مـــــیبـــــپـــــرانـــــد چـــــو بـــــاز
تا که چه گیرد به من بر کی گمارد مرا
هــمــت مــن هــمــچــو رعــد نــکــتــه مــن هــمـچـو ابـر
قـــطــره چــکــد ز ابــر مــن چــون بــفــشــارد مــرا
ابـــــر مـــــن از بـــــامـــــداد دارد از آن بـــــحــــر داد
تــا کــه ز رعــد و ز بـاد بـر کـی بـبـارد مـرا
چـــــونـــــک بـــــبـــــارد مـــــرا یـــــاوه نـــــدارد مــــرا
در کــــف صــــد گــــون نــــبــــات بـــازگـــذارد مـــرا
غزل شمارهٔ ۲۰۹
ای در مــــــا را زده شــــــمــــــع ســـــرایـــــی درآ
خــــانــــه دل آن تــــوســـت خـــانـــه خـــدایـــی درآ
خانه ز تو تافتهست روشنیی یافتهست
ای دل و جــان جــای تــو ای تــو کــجــایـی درآ
ای صـــــنـــــم خــــانــــگــــی مــــایــــه دیــــوانــــگــــی
ای هـمـه خـوبـی تـو را پـس تـو کـرایی درآ
غزل شمارهٔ ۲۱۰
گـــر نـــه تـــهـــی بـــاشــدی بــیــشــتــریــن جــویهــا
خـــواجـــه چـــرا مــیدود تــشــنــه در ایــن کــویهــا
خم که در او باده نیست هست خم از باد پر
خـــــم پــــر از بــــاد کــــی ســــرخ کــــنــــد رویهــــا
هـــســـت تـــهـــی خـــارهـــا نـــیـــســـت در او بــوی گــل
کـــور بـــجـــویـــد ز خـــار لـــطـــف گـــل و بـــویهــا
بـــــا طـــــلـــــب آتـــــشــــیــــن روی چــــو آتــــش بــــبــــیــــن
بـــــر پـــــی دودش بـــــرو زود در ایـــــن ســــویهــــا
در حـــجـــب مـــشـــک مـــوی روی بـــبـــیـــن اه چــه روی
آنــــــک خـــــدایـــــش بـــــشـــــســـــت دور ز روشـــــویهـــــا
بــر رخ او پــرده نــیــســت جـز کـه سـر زلـف او
گـــاه چـــو چـــوگـــان شـــود گـــاه شــود گــویهــا
از غــــــــلــــــــط عــــــــاشــــــــقــــــــان از تــــــــبـــــــش روی او
صـــــورت او مـــــیشـــــود بـــــر ســـــر آن مـــــویهـــــا
هــی کــه بــســی جـانهـا مـوی بـه مـو بـسـتـهانـد
چــون مــگــســان شــســتــهانــد بــر سـر چـربـویهـا
بــــاده چــــو از عـــقـــل بـــرد رنـــگ نـــدارد رواســـت
حـسـن تـو چـون یـوسـفـیـست تا چه کنم خویها
آهــوی آن نــرگــســش صــیــد کــنــد جـز کـه شـیـر
راســــت شــــود روح چــــون کــــژ کــــنــــد ابـــرویهـــا
مــــفــــخــــر تــــبــــریـــزیـــان شـــمـــس حـــق بـــیزیـــان
تـوی بـه تـو عـشـق تـوست باز کن این تویها
غزل شمارهٔ ۱۸۱
دل چــــو دانــــه مــــا مــــثــــال آســــیــــا
آســیــا کــی دانــد ایــن گــردش چـرا
تـن چـو سـنـگ و آب او انـدیـشـههـا
ســــنــــگ گـــویـــد آب دانـــد مـــاجـــرا
آب گــــویـــد آســـیـــابـــان را بـــپـــرس
کــو فــکـنـد انـدر نـشـیـب ایـن آب را
آســیــابــان گــویـدت کـای نـان خـوار
گـر نـگـردد ایـن کـه باشد نانبا
ماجرا بسیار خواهد شد خمش
از خــدا واپـرس تـا گـویـد تـو را
غزل شمارهٔ ۱۸۲
د
ر مـــــیـــــان عــــاشــــقــــان عــــاقــــل مــــبــــا
خـاصـه در عـشـق چـنـیـن شـیـریـن لـقا
دور بـــــادا عـــــاقــــلــــان از عــــاشــــقــــان
دور بـــادا بـــوی گـــلـــخـــن از صـــبـــا
گـــر درآیــد عــاقــلــی گــو راه نــیــســت
ور درآیــــد عـــاشـــقـــی صـــد مـــرحـــبـــا
عــقــل تــا تــدبــیــر و انــدیــشــه کــنـد
رفـتـه بـاشـد عـشـق تـا هـفـتـم سـمـا
عــقــل تــا جــویـد شـتـر از بـهـر حـج
رفــتـه بـاشـد عـشـق بـر کـوه صـفـا
عــــشــــق آمــــد ایــــن دهــــانـــم را گـــرفـــت
که گذر از شعر و بر شعرا برآ
غزل شمارهٔ ۱۸۳
ای دل رفـــــتـــــه ز جـــــا بـــــازمـــــیـــــا
به فنا ساز و در این ساز میا
روح را عــــالــــم ارواح بـــه اســـت
قــــالــــب از روح بــــپــــرداز مــــیــــا
انــدر آبـی کـه بـدو زنـده شـد آب
خــــــویــــــش را آب درانــــــداز مــــــیــــــا
آخـــــر عـــــشــــق بــــه از اول اوســــت
تــــو ز آخــــر ســــوی آغــــاز مــــیــــا
تـا فـسرده نشوی همچو جماد
هـــــم در آن آتـــــش بــــگــــداز مــــیــــا
بـــــشـــــنـــــو آواز روانهــــا ز عــــدم
چـــو عـــدم هـــیـــچ بــه آواز مــیــا
راز کـــــآواز دهـــــد راز نـــــمــــانــــد
مـــــــده آواز تـــــــو ای راز مـــــــیـــــــا
غزل شمارهٔ ۱۸۴
مــــن رســــیــــدم بـــه لـــب جـــوی وفـــا
دیــــدم آن جــــا صـــنـــمـــی روح فـــزا
ســـپـــه او هـــمــه خــورشــیــدپــرســت
همچو خورشید همه بیسر و پا
بــــشــــنــــو از آیــــت قــــرآن مــــجــــیـــد
گـــر تـــو بـــاور نـــکــنــی قــول مــرا
قــــد وجــــدت امــــراه تــــمــــلــــکــــهـــم
اوتـــــیـــــت مــــن کــــل شــــیء و لــــهــــا
چــونــک خـورشـیـد نـمـودی رخ خـود
سـجـده دادیـش چـو سایه همه را
مــن چــو هــدهــد بــپـریـدم بـه هـوا
تــا رســیــدم بــه در شــهــر سـبـا
غزل شمارهٔ ۱۸۵
از بـس کـه ریـخـت جـرعـه بـر خاک ما ز بالا
هــــــــر ذره خــــــــاک مــــــــا را آورد در عـــــــلـــــــالـــــــا
سـیـنـه شـکـاف گـشـتـه دل عـشـق باف گشته
چون شیشه صاف گشته از جام حق تعالی
اشـکـوفـههـا شـکـفـتـه وز چـشـم بـد نـهـفـتـه
غـــیـــرت مــرا بــگــفــتــه مــی خــور دهــان مــیــالــا
ای جــــان چــــو رو نـــمـــودی جـــان و دلـــم ربـــودی
چــون مــشــتـری تـو بـودی قـیـمـت گـرفـت کـالـا
ابـــــــرت نـــــــبـــــــات بـــــــارد جــــــورت حــــــیــــــات آرد
درد تـــو خـــوش گـــوارد تـــو درد را مـــپـــالــا
ای عــشــق بـا تـوسـتـم وز بـاده تـو مـسـتـم
وز تـــو بـــلـــنـــد و پــســتــم وقــت دنــا تــدلــی
مــــاهـــت چـــگـــونـــه خـــوانـــم مـــه رنـــج دق دارد
ســــروت اگــــر بــــخــــوانــــم آن راســــتــــســــت الـــا
ســــرو احــــتــــراق دارد مــــه هـــم مـــحـــاق دارد
جـــز اصـــل اصـــل جـــانهـــا اصـــلـــی نـــدارد اصـــلــا
خــورشــیــد را کـسـوفـی مـه را بـود خـسـوفـی
گــر تــو خــلــیــل وقـتـی ایـن هـر دو را بـگـو لـا
گـویـنـد جـمـلـه یـاران بـاطـل شـدنـد و مردند
بــاطــل نــگــردد آن کــو بــر حــق کــنــد تـولـا
ایــن خــنــدههــای خـلـقـان بـرقـیـسـت دم بـریـده
جـــز خـــنــدهای کــه بــاشــد در جــان ز رب اعــلــا
آب حـــیـــات حـــقـــســـت وان کـــو گــریــخــت در حــق
هـــم روح شــد غــلــامــش هــم روح قــدس لــالــا
غزل شمارهٔ ۱۸۶
ای مــــــیــــــرآب بــــــگــــــشــــــا آن چــــــشــــــمـــــه روان را
تــا چــشــمهــا گــشــایـد ز اشـکـوفـه بـوسـتـان را
آب حــــیـــات لـــطـــفـــت در ظـــلـــمـــت دو چـــشـــم اســـت
زان مــــردمــــک چــــو دریــــا کــــردســــت دیــــدگــــان را
هــرگــز کــســی نــرقــصــد تــا لــطـف تـو نـبـیـنـد
کــانــدر شــکــم ز لــطــفــت رقـص اسـت کـودکـان را
انـدر شـکـم چـه بـاشـد و انـدر عدم چه باشد
کــانــدر لــحــد ز نــورت رقــص اســت اســتــخـوان را
بـــر پـــردههـــای دنــیــا بــســیــار رقــص کــردیــم
چــــابــــک شــــویــــد یـــاران مـــر رقـــص آن جـــهـــان را
جـــانهـــا چــو مــیبــرقــصــد بــا کــنــدهــای قــالــب
خـــاصـــه چـــو بـــســکــلــانــد ایــن کــنــده گــران را
پــــــس ز اول ولــــــادت بــــــودیــــــم پـــــای کـــــوبـــــان
در ظــــلــــمــــت رحـــمهـــا از بـــهـــر شـــکـــر جـــان را
پــس جــمــلــه صــوفــیــانــیــم از خــانــقـه رسـیـده
رقــــصــــان و شــــکـــرگـــویـــان ایـــن لـــوت رایـــگـــان را
ایــــن لــــوت را اگــــر جــــان بـــدهـــیـــم رایـــگـــانـــســـت
خـود چـیـسـت جـان صـوفـی ایـن گـنـج شـایـگـان را
چـــون خــوان ایــن جــهــان را ســرپــوش آســمــانــســت
از خـــوان حـــق چـــه گـــویـــم زهــره بــود زبــان را
مـــا صــوفــیــان راهــیــم مــا طــبــل خــوار شــاهــیــم
پـــایـــنـــده دار یـــا رب ایـــن کــاســه را و خــوان را
در کـاسـههـای شـاهـان جـز کـاسـه شـسـت مـا نی
هــــر خــــام درنــــیــــابــــد ایــــن کــــاســـه را و نـــان را
از کــــاســــههــــای نــــعــــمــــت تــــا کــــاســــه مـــلـــوث
پــیــش مــگــس چــه فــرق اسـت آن نـنـگ مـیـزبـان را
وان کس که کس بود او ناخورده و چشیده
گــــه مــــیگــــزد زبــــان را گــــه مــــیزنــــد دهــــان را
غزل شمارهٔ ۱۸۷
از ســـیـــنـــه پـــاک کــردم افــکــار فــلــســفــی را
در دیــــده جــــای کــــردم اشــــکـــال یـــوســـفـــی را
نــــادر جــــمـــال بـــایـــد کـــانـــدر زبـــان نـــیـــایـــد
تــــا ســــجـــده راســـت آیـــد مـــر آدم صـــفـــی را
طــوری چــگــونــه طــوری نــوری چـگـونـه نـوری
هر لحظه نور بخشد صد شمع منطفی را
خـــورشــیــد چــون بــرآیــد هــر ذره رو نــمــایــد
نـــــوری دگـــــر بـــــبـــــایـــــد ذرات مـــــخـــــتــــفــــی را
اصــــــــل وجـــــــودهـــــــا او دریـــــــای جـــــــودهـــــــا او
چـــون صـــیـــد مــیکــنــد او اشــیــاء مــنــتــفــی را
غزل شمارهٔ ۱۸۸
ایـن جـا کـسـیـسـت پـنـهـان خـود را مـگـیـر تنها
بـس تـیـز گـوش دارد مـگـشـا بـه بـد زبان را
بـــر چـــشـــمــه ضــمــیــرت کــرد آن پــری وثــاقــی
هــــر صــــورت خــــیـــالـــت از وی شـــدســـت پـــیـــدا
هـر جـا کـه چـشـمه باشد باشد مقام پریان
بـــااحـــتـــیـــاط بــایــد بــودن تــو را در آن جــا
ایــن پــنـج چـشـمـه حـس تـا بـر تـنـت روانـسـت
ز اشــراق آن پــری دان گــه بـسـتـه گـاه مـجـری
وان پـنـج حـس بـاطـن چـون وهم و چون تصور
هم پنج چشمه میدان پویان به سوی مرعی
هــر چــشــمــه را دو مــشــرف پــنــجــاه مـیـرابـنـد
صـــورت بـــه تـــو نـــمــایــنــد انــدر زمــان اجــلــا
زخـــمـــت رســـد ز پـــریـــان گـــر بـــاادب نـــبــاشــی
کـایـن گونه شهره پریان تندند و بیمحابا
تــقــدیــر مــیفــریــبــد تـدبـیـر را کـه بـرجـه
مــکــرش گــلــیــم بــرده از صــد هــزار چــون مــا
مــرغــان در قـفـس بـیـن در شـسـت مـاهـیـان بـیـن
دلهـــای نـــوحـــه گـــر بـــیـــن زان مــکــرســاز دانــا
یــده چــشــم مــگــشـا بـر هـر بـت از خـیـانـت
تـــا نـــفــکــنــد ز چــشــمــت آن شــهــریــار بــیــنــا
مـانـدسـت چـنـد بـیـتـی ایـن چـشـمـه گـشـت غـایـر
بـرجـوشـد آن ز چـشـمـه خـون بـرجـهـیم فردا
غزل شمارهٔ ۱۸۹
آمــــد بــــهــــار جــــانهــــا ای شــــاخ تـــر بـــه رقـــص آ
چــون یــوســف انــدرآمــد مــصــر و شــکـر بـه رقـص آ
ای شـــــاه عـــــشـــــق پــــرور مــــانــــنــــد شــــیــــر مــــادر
ای شـــــیـــــرجـــــوش دررو جـــــان پـــــدر بـــــه رقـــــص آ
چــــــوگــــــان زلــــــف دیــــــدی چــــــون گــــــوی دررســــــیــــــدی
از پــا و ســر بــریــدی بــیپــا و ســر بـه رقـص آ
تـــیـــغـــی بـــه دســـت خـــونـــی آمـــد مـــرا کـــه چـــونــی
گفتم بیا که خیر است گفتا نه شر به رقص آ
از عـــــشـــــق تـــــاجـــــداران در چـــــرخ او چـــــو بـــــاران
آن جــا قــبــا چــه بــاشـد ای خـوش کـمـر بـه رقـص آ
ای مـــســـت هــســت گــشــتــه بــر تــو فــنــا نــبــشــتــه
رقـــعـــه فـــنـــا رســـیـــده بـــهــر ســفــر بــه رقــص آ
در دســــــت جــــــام بــــــاده آمــــــد بــــــتــــــم پـــــیـــــاده
گــر نــیــســتــی تــو مـاده زان شـاه نـر بـه رقـص آ
پـــــــــایـــــــــان جـــــــــنـــــــــگ آمـــــــــد آواز چـــــــــنـــــــــگ آمــــــــد
یـــــوســـــف ز چـــــاه آمــــد ای بــــیهــــنــــر بــــه رقــــص آ
تا چند وعده باشد وین سر به سجده باشد
هـــجـــرم بـــبـــرده بـــاشـــد دنـــگ و اثـــر بــه رقــص آ
کـــــی بـــــاشـــــد آن زمـــــانــــی گــــویــــد مــــرا فــــلــــانــــی
کــای بــیخــبــر فــنــا شــو ای بــاخــبــر بــه رقـص آ
طــــــــاووس مــــــــا درآیــــــــد وان رنــــــــگهـــــــا بـــــــرآیـــــــد
بــا مــرغ جــان ســرایــد بــیبـال و پـر بـه رقـص آ
کــــور و کــــران عــــالــــم دیــــد از مــــســــیــــح مــــرهــــم
گــفـتـه مـسـیـح مـریـم کـای کـور و کـر بـه رقـص آ
مــخــدوم شــمــس دیــن اســت تــبـریـز رشـک چـیـن اسـت
انــدر بــهــار حــســنــش شــاخ و شــجـر بـه رقـص آ
غزل شمارهٔ ۱۹۰
بـــا آن کـــه مـــیرســانــی آن بــاده بــقــا را
بـی تـو نـمـیگـوارد ایـن جام باده ما را
مطرب قدح رها کن زین گونه نالهها کن
جـانـا یـکـی بـهـا کـن آن جـنـس بـیبـهـا را
آن عــــشــــق ســــلــــســــلــــت را وان آفــــت دلــــت را
آن چـــاه بـــابـــلـــت را وان کـــان ســحــرهــا را
بــازآر بــار دیــگــر تــا کـار مـا شـود زر
از ســـر بـــگـــیـــر از ســـر آن عــادت وفــا را
دیـو شـقـا سرشته از لطف تو فرشته
طــغــرای تــو نـبـشـتـه مـر مـلـکـت صـفـا را
در نــورت ای گــزیــدهای بــر فـلـک رسـیـده
مـن دم بـه دم بـدیـده انـوار مـصـطـفا را
چـون بـسـته گشت راهی شد حاصل من آهی
شـد کـوه هـمـچو کاهی از عشق کهربا را
از شـمـس دیـن چـون مـه تـبـریـز هـسـت آگـه
بـشـنـو دعا و گه گه آمین کن این دعا را
غزل شمارهٔ ۱۹۱
بـیـدار کـن طـرب را بـر مـن بـزن تو خود را
چــشــمــی چـنـیـن بـگـردان کـوری چـشـم بـد را
خـود را بـزن تـو بـر مـن ایـنـسـت زنـده کردن
بــر مــرده زن چــو عــیــســی افـسـون مـعـتـمـد را
ای رویــت از قــمــر بــه آن رو بــه روی مــن نـه
تــا بــنــده دیــده بــاشــد صــد دولــت ابـد را
در واقــعــه بــدیــدم کــز قــنــد تـو چـشـیـدم
بـا آن نـشـان کـه گفتی این بوسه نام زد را
جـان فـرشـته بودی یا رب چه گشته بودی
کــز چــهــره مــینــمــودی لــم یــتــخــذ ولــد را
چـون دسـت تـو کـشـیـدم صـورت دگـر نـدیدم
بــی هـوشـیـی بـدیـدم گـم کـرده مـر خـرد را
جـــــام چـــــو نـــــار درده بـــــیرحــــم وار درده
تـا گـم شوم ندانم خود را و نیک و بد را
ایــن بـار جـام پـر کـن لـیـکـن تـمـام پـر کـن
تا چشم سیر گردد یک سو نهد حسد را
درده مـــــــیـــــــی ز بـــــــالـــــــا در لــــــا الــــــه الــــــا
تـــا روح الــه بــیــنــد ویــران کــنــد جــســد را
از قــــالــــب نـــمـــدوش رفـــت آیـــنـــه خـــرد خـــوش
چــنـدانـک خـواهـی اکـنـون مـیزن تـو ایـن نـمـد را
غزل شمارهٔ ۱۹۲
بـــشـــکـــن ســـبـــو و کـــوزه ای مـــیـــرآب جــانهــا
تـا وا شـود چـو کـاسه در پیش تو دهانها
بـــر گـــیـــجـــگـــاه مـــا زن ای گـــیـــجــی خــردهــا
تــا وارهــد بــه گــیـجـی ایـن عـقـل ز امـتـحـانهـا
نــاقــوس تــن شـکـسـتـی نـامـوس عـقـل بـشـکـن
مـــگـــذار کـــان مـــزور پـــیـــدا کـــنـــد نــشــانهــا
ور جــــادویــــی نــــمــــایــــد بــــنــــدد زبـــان مـــردم
تــو چــون عــصـای مـوسـی بـگـشـا بـرو زبـانهـا
عاشق خموش خوشتر دریا به جوش خوشتر
چــون آیــنــهســت خـوشـتـر در خـامـشـی بـیـانهـا
غزل شمارهٔ ۱۹۳
جــانــا قــبــول گــردان ایــن جــســت و جــوی مــا را
بــنــده و مـریـد عـشـقـیـم بـرگـیـر مـوی مـا را
بــی ســاغـر و پـیـالـه درده مـیـی چـو لـالـه
تـــا گـــل ســـجـــود آرد ســـیـــمـــای روی مـــا را
مــخــمــور و مــسـت گـردان امـروز چـشـم مـا را
رشــــک بــــهــــشـــت گـــردان امـــروز کـــوی مـــا را
مــا کـان زر و سـیـمـیـم دشـمـن کـجـاسـت زر را
از مــــا رســــد ســــعــــادت یـــار و عـــدوی مـــا را
شــمـع طـراز گـشـتـیـم گـردن دراز گـشـتـیـم
فــحــل و فــراخ کــردی زیــن مــی گــلـوی مـا را
ای آب زنــــــدگــــــانــــــی مــــــا را ربــــــود ســــــیــــــلـــــت
اکـــنـــون حـــلـــال بــادت بــشــکــن ســبــوی مــا را
گــر خــوی مــا نــدانــی از لــطــف بــاده واجــو
هـمـخـوی خـویـش کـردسـت آن بـاده خوی ما را
گر بحر می بریزی ما سیر و پر نگردیم
زیـــرا نـــگـــون نـــهـــادی در ســـر کــدوی مــا را
مــهــمــان دیــگــر آمــد دیــکـی دگـر بـه کـف کـن
کـایـن دیگ بس نیاید یک کاسه شوی ما را
نــک جــوق جـوق مـسـتـان در مـیرسـنـد بـسـتـان
مــخــمـور چـون نـیـابـد چـون یـافـت بـوی مـا را
تــرک هــنــر بــگــویــد دفــتــر هــمــه بــشــویــد
گـــر بـــشـــنـــود عـــطـــارد ایــن طــرقــوی مــا را
سـیـلـی خـورنـد چـون دف در عـشق فخرجویان
زخــمــه بـه چـنـگ آور مـیزن سـه تـوی مـا را
بـس کـن کـه تـلـخ گـردد دنـیـا بر اهل دنیا
گــر بـشـنـونـد نـاگـه ایـن گـفـت و گـوی مـا را
غزل شمارهٔ ۱۹۴
خــــواهــــم گـــرفـــتـــن اکـــنـــون آن مـــایـــه صـــور را
دامــــی نــــهــــادهام خــــوش آن قــــبــــلـــه نـــظـــر را
دیـــوار گـــوش دارد آهـــســـتـــهتـــر ســـخــن گــو
ای عــــــقـــــل بـــــام بـــــررو ای دل بـــــگـــــیـــــر در را
اعـــدا کـــه در کـــمـــیــنــنــد در غــصــه هــمــیــنــنــد
چـــون بـــشـــنـــونــد چــیــزی گــویــنــد هــمــدگــر را
گــر ذرههــا نــهــانــنــد خــصــمــان و دشــمــنــانــنــد
در قـعـر چـه سـخـن گـو خـلـوت گـزین سحر را
ای جــــان چـــه جـــای دشـــمـــن روزی خـــیـــال دشـــمـــن
در خـــــانـــــه دلـــــم شـــــد از بـــــهــــر رهــــگــــذر را
رمــزی شـنـیـد زیـن سـر زو پـیـش دشـمـنـان شـد
میخواند یک به یک را میگفت خشک و تر را
زان روز مـــــا و یـــــاران در راه عـــــهـــــد کــــردیــــم
پــنــهــان کـنـیـم سـر را پـیـش افـکـنـیـم سـر را
مــا نــیــز مــردمــانــیــم نــی کـم ز سـنـگ کـانـیـم
بـــی زخـــمهـــای مـــیـــتـــیـــن پـــیـــدا نـــکـــرد زر را
دریـای کـیـسـه بـسـتـه تـلـخ و ترش نشسته
یـــعـــنـــی خـــبـــر نـــدارم کـــی دیـــدهام گـــهــر را
غزل شمارهٔ ۱۹۵
شهوت که با تو رانند صدتو کنند جان را
چــون بــا زنــی بــرانــی ســســتــی دهــد مــیــان را
زیـــرا جـــمـــاع مـــرده تـــن را کـــنـــد فـــســرده
بـــنـــگـــر بـــه اهـــل دنـــیـــا دریـــاب ایــن نــشــان را
مـیـران و خـواجـگـانـشـان پـژمـرده اسـت جانشان
خــاک ســیــاه بــر ســر ایــن نــوع شــاهـدان را
دررو بــه عــشــق دیــنــی تــا شــاهـدان بـبـیـنـی
پـــــــرنــــــور کــــــرده از رخ آفــــــاق آســــــمــــــان را
بـــخـــشـــد بـــت نـــهـــانــی هــر پــیــر را جــوانــی
زان آشـــــــیــــــان جــــــانــــــی ایــــــنــــــســــــت ارغــــــوان را
خـامـش کـنـی وگـر نـی بـیـرون شـوم از ایـن جـا
کــــز شـــومـــی زبـــانـــت مـــیپـــوشـــد او دهـــان را
اول
هـــم روت خـــوش هـــم خـــوت خـــوش هــم پــیــچ زلــف و هــم قــفــا
هم شیوه خوش هم میوه خوش هم لطف تو خوش هم جفا
ای صـــــورت عـــــشـــــق ابـــــد وی حـــــســـــن تـــــو بـــــیــــرون ز حــــد
ای مـــــــــاه روی ســـــــــروقـــــــــد ای جــــــــانفــــــــزای دلــــــــگــــــــشــــــــا
ای جـــــان بـــــاغ و یـــــاســـــمـــــیــــن ای شــــمــــع افــــلــــاک و زمــــیــــن
ای مـــــســـــتـــــغـــــاث الـــــعـــــاشـــــقـــــیـــــن ای شــــهــــســــوار هــــل اتــــی
ای خــــوان لــــطــــف انــــداخــــتــــه و بــــا لـــئـــیـــمـــان ســـاخـــتـــه
طـــوطـــی و کـــبـــک و فـــاخـــتــه گــفــتــه تــرا خــطــبــهٔ ثــنــا
ای دیـــــدهٔ خـــــوبـــــان چـــــیـــــن در روی تـــــو نـــــادیـــــده چـــــیـــــن
دامـــــن ز گـــــولـــــان در مـــــچـــــیـــــن مـــــخـــــراش رخـــــســـــار رضــــا
ای خــــســــروان درویــــش تــــو ســـرهـــا نـــهـــاده پـــیـــش تـــو
جــــمــــلــــه ثــــنــــا انــــدیــــش تــــو ای تــــو ثــــنــــاهــــا را ســـزا
ای صـــــبـــــر بـــــخـــــش زاهـــــدان اخـــــلـــــاص بـــــخــــش عــــابــــدان
وی گــــــلــــــســـــتـــــان عـــــارفـــــان در وقـــــت بـــــســـــط و الـــــتـــــقـــــا
بــــا عــــاشــــقــــانـــم جـــفـــت مـــن امـــشـــب نـــخـــواهـــم خـــفـــت مـــن
خــــــواهــــــم دعــــــا کــــــردن تــــــرا ای دوســــــت تــــــا وقــــــت دعـــــا
درم رفــــــــــیــــــــــقــــــــــان از بــــــــــرون دارم حــــــــــریـــــــــفـــــــــان درون
در خـــــانـــــه جــــوقــــی دلــــبــــران بــــر صــــفــــه اخــــوان صــــفــــا
ای رونــــــق بــــــاغ و چــــــمــــــن ای ســــــاقــــــی ســــــرو و ســــــمـــــن
شــیــریــن شــدســت از تــو دهــن تــرجــیــع خــواهــم گــفــت مـن
تـــنـــهـــا بـــه ســـیـــران مـــیروی یـــا پـــیــش مــســتــان مــیروی
یـــــــا ســـــــوی جــــــانــــــان مــــــیروی بــــــاری خــــــرامــــــان مــــــیروی
در پــــیــــش چــــوگــــان قــــدرگــــویــــی شــــدم بــــیپــــا و ســـر
بـــرگـــیـــر و بــا خــویــشــم بــبــر گــر ســوی مــیــدان مــیروی
از شــــمــــس تــــنــــگ آیــــد تــــرا مــــه تـــیـــره رنـــگ آیـــد تـــرا
افـــــلـــــاک تـــــنـــــگ آیـــــد تـــــرا گـــــر بـــــهـــــر جـــــولــــان مــــیروی
بـــــــس نـــــــادره یـــــــار آمـــــــدی بــــــس خــــــواب دلــــــدار آمــــــدی
بــــــس دیــــــر و دشــــــوار آمــــــدی بــــــس زود و آســـــان مـــــیروی
ای دلــــــبــــــر خــــــورشــــــیــــــدرو وی عــــــیـــــســـــی بـــــیـــــمـــــارجـــــو
ای شـــــاد آن قـــــومـــــی کـــــه تـــــو در کـــــوی ایــــشــــان مــــیروی
تـــو ســـر بـــه ســـر جـــانــی مــگــر یــا خــضــر دورانــی مــگــر
یـــــا آب حـــــیـــــوانـــــی مـــــگـــــر کـــــز خـــــلـــــق پـــــنــــهــــان مــــیروی
ای قـــــبـــــلـــــهٔ انـــــدیـــــشـــــهـــــا شـــــیـــــر خـــــدا در بــــیــــشــــهــــا
ای رهــــــنـــــمـــــای پـــــیـــــشـــــهـــــا چـــــون عـــــقـــــل در جـــــان مـــــیروی
گـــــه جـــــام هـــــش را مـــــیبـــــرد پـــــردهٔ حــــیــــا بــــرمــــیدرد
گــــه روح را گــــویــــد خــــرد: چــــون ســــوی هــــجــــران مـــیروی
هــــجــــران چـــه هـــرجـــا کـــه تـــو گـــردی بـــرای جـــســـتوجـــو
چــــون ابــــر بــــا چــــشــــمــــان تــــر بــــا مــــاه تــــابــــان مــــیروی
ای نـــور هـــر عـــقـــل و بـــصـــر روشـــنـــتـــر از شـــمـــس و قـــمـــر
تــــرجــــیــــع ســــوم را نــــگــــر نـــیـــکـــو بـــرو افـــگـــن نـــظـــر
یـــــک مـــــســـــلـــــه مـــــیپـــــرســـــمـــــت ای روشـــــنـــــی در روشـــــنــــی
آن چــــه فــــســـون در مـــی دمـــی غـــم را چـــو شـــادی مـــیکـــنـــی
خـــــود در فــــســــون شــــیــــریــــن لــــبــــی مــــانــــنــــد داود نــــبــــی
آهــــن چــــو مــــومــــی مــــیشــــود بــــر مــــی کــــنــــیــــش از آهــــنــــی
نــــی بــــلــــک شــــاه مــــطــــلــــقــــی بـــه گـــلـــبـــرک مـــلـــک حـــقـــی
شــــاگــــرد خــــاص خــــالــــقــــی از جــــمــــلــــه افــــســــونــــهـــا غـــنـــی
تــــا مــــن تــــرا بــــشـــنـــاخـــتـــم بـــس اســـب دولـــت تـــاخـــتـــم
خـــــود را بـــــرون انـــــداخـــــتـــــم از تـــــرســـــهـــــا در ایـــــمـــــنـــــی
هـــــر لــــحــــظــــهای جــــان نــــوم هــــردم بــــه بــــاغــــی مــــیروم
بــــیدســـت و بـــیدل مـــیشـــوم چـــون دســـت بـــر مـــن مـــیزنـــی
نــــی چــــرخ دانــــم نـــی ســـهـــا نـــی کـــالـــه دانـــم نـــی بـــهـــا
بـــــــا ایـــــــنــــــک نــــــادانــــــم مــــــهــــــا دانــــــم کــــــه آرام مــــــنــــــی
ای رازق مـــــــــلـــــــــک و مـــــــــلـــــــــک وی قـــــــــطـــــــــب دوران فـــــــــلــــــــک
حــــاشــــا از آن حــــســــن و نــــمـــک کـــه دل ز مـــهـــمـــان بـــرکـــنـــی
خــوش ســاعــتــی کــان ســرو مــن ســرســبــز بــاشــد در چــمـن
وز بـــاد ســـودا پـــیـــش او چـــون بـــیـــد بـــاشـــم مـــنـــثـــنـــی
لــالــه بــخــونــی غــســلــی کــنــد نــرگــس بــه حــیــرت بـرتـنـد
غـــنـــچـــه بـــیـــنـــدازد کـــلـــه ســـوســـن فـــتـــد از ســـوســـنـــی
ای ســــــاقــــــی بــــــزم کــــــرم مــــــســــــت و پــــــریــــــشـــــان تـــــوم
وی گــــــــلــــــــشـــــــن و بـــــــاغ ارم امـــــــروز مـــــــهـــــــمـــــــان تـــــــوم
آن چـــــشـــــم شــــوخــــش را نــــگــــر مــــســــت از خــــرابــــات آمــــده
در قــــــصــــــد خــــــون عــــــاشــــــقــــــان دامــــــن کــــــمـــــر انـــــدر زده
ســوگــنــد خــوردســت آن صــنــم کــیــن بــاده را گــردان کـنـم
یـــــــک عـــــــقـــــــل نـــــــگـــــــذارم بـــــــمــــــی در والــــــد و در والــــــده
زیــن بــادهشــان افــســون کــنــم تــا جــمــلـه را مـجـنـون کـنـم
تــــــا تــــــو نــــــیــــــابــــــی عـــــاقـــــلـــــی در حـــــلـــــقـــــهٔ آدم کـــــده
لــــیــــلــــی مــــا ســــاقــــی جــــان مــــجــــنــــون او شــــخــــص جـــهـــان
جــــز لــــیـــلـــی و مـــجـــنـــون بـــود پـــژمـــرده و بـــیفـــایـــده
از دســـــا مـــــا یـــــا مـــــیبـــــرد یـــــا رخـــــت در لـــــاشـــــی بـــــرد
از عـــشـــق مـــا جـــان کـــی بـــرد گـــر مــصــطــبــه گــر مــعــبــده
گــــر مــــن نــــبــــیــــنــــم مــــســــتــــیــــت آتــــش زنــــم در هــــســــتــــیــــت
بـــادهت دهـــم مـــســـتـــت کـــنـــم بـــا گـــیـــر و دار و عـــربــده
بـــــــگـــــــذشـــــــت دور عـــــــاقـــــــلــــــان آمــــــد قــــــران ســــــاقــــــیــــــان
بـــــر ریـــــز یـــــک رطـــــل گـــــران بـــــر مـــــنــــکــــر ایــــن قــــاعــــده
آمــــــــــد بــــــــــهـــــــــار و رفـــــــــت دی آمـــــــــد اوان نـــــــــوش و نـــــــــی
آمــــــــد قــــــــران جـــــــام و مـــــــی بـــــــگـــــــذشـــــــت دور مـــــــایـــــــده
رفـــــــت آن عــــــجــــــوز پــــــردغــــــل رفــــــت آن زمــــــســــــتــــــان و وحــــــل
آمــــد بــــهــــار و زاد ازو صــــد شــــاهــــد و صــــد شــــاهــــده
تـــرجـــیـــع کـــن هـــیـــن ســـاقـــیـــا درده شـــرابـــی چــون بــقــم
تـــا گـــرم گـــردد گـــوشـــهـــا مـــن نـــیـــز تـــرجـــیـــعـــی کــنــم
دوم
مـــــاه رمـــــضـــــان آمـــــد ای یـــــار قـــــمـــــر ســـــیـــــمــــا
بــــربــــنــــد ســــر ســــفــــره بــــگــــشـــای ره بـــالـــا
ای یـــــاوهٔ هـــــر جــــایــــی وقــــتــــســــت کــــه بــــازآیــــی
بـــنـــگـــر ســـوی حـــلـــوایــی تــا کــی طــلــبــی حــلــوا
یــــک دیـــدن حـــلـــوایـــی زانـــســـان کـــنـــدت شـــیـــریـــن
کــه شــهــد تــرا گــویـد: خـاک تـوم ای مـولـا »
مـرغـت ز خـور و هـیـضـه مـانـدهسـت در ایـن بـیضه
بـیـرون شـو ازیـن بـیـضـه تـا بـاز شـود پرها
بــــر یــــاد لــــب دلــــبــــر خــــشــــکــــســــت لـــب مـــهـــتـــر
خـــوش بـــا شـــکـــم خــالــی مــینــالــد چــون ســرنــا
خــالــی شــو و خــالــی بــه لــب بــر لــب نــابــی نـه
چــون نــی زدمــش پــر شــو وانــگــاه شــکــر مـیخـا
بـــادی کـــه زنـــد بـــر نــی قــنــدســت درو مــضــمــر
وان مـــــریــــم نــــی زان دم حــــامــــل شــــده حــــلــــویــــا
گـــر تـــوبـــه ز نـــان کـــردی آخــر چــه زیــان کــردی
کــــو ســــفــــرهٔ نــــانافــــزا کــــو دلــــبــــر جــــان افـــزا
از درد بــه صــاف آیــیــم وز صـاف بـه قـاف آیـیـم
کـــز قــاف صــیــام ای جــان عــصــفــور شــود عــنــقــا
صـــفـــرای صـــیـــام ارچـــه ســـودای ســـر افـــزایــد
لـــیـــکـــن ز چـــنـــیـــن ســـودا یـــابـــنـــد یـــد بــیــضــا
هـــر ســـال نـــه جـــوهـــا را مـــی پـــاک کـــنـــد از گــل
تــــا آب روان گــــردد تــــا کــــشــــت شــــود خـــضـــرا
بـــر جـــوی کـــنـــان تــو هــم ایــثــار کــن ایــن نــان را
تــــــا آب حــــــیــــــات آیـــــد تـــــا زنـــــده شـــــود اجـــــزا
ای مـــــســــتــــمــــع ایــــن دم را غــــریــــدن ســــیــــلــــی دان
مــــیغــــرد و مــــیخــــوانــــد جــــان را بــــســــوی دریــــا
ســـرنـــامـــهٔ تـــو مـــاهــا هــفــتــاد و دو دفــتــر شــد
وان زهـــرهٔ حـــاســـد را هـــفـــتـــاد و دو دف تــر شــد
بــــســــتــــیــــم در دوزخ یــــعــــنــــی طــــمــــع خــــوردن
بـــــگـــــشـــــای در جـــــنـــــت یـــــعـــــنــــی کــــه دل روشــــن
بـس خـدمـت خـیـر کـردی بـس کـاه و جوش بردی
در خــــدمــــت عــــیــــســــی هــــم بــــایــــد مــــددی کــــردن
گــــر خــــر نــــبــــدی آخـــر کـــی مـــســـکـــن مـــا بـــودی
گـــردون کـــشـــدی مـــا را بـــر دیـــده و بــر گــردن
آن گــــنــــده بــــغــــل مــــا را ســــر زیــــر بــــغــــل دارد
کــــیــــنــــه بــــکــــشــــیــــم آخــــر زان کــــوردل کــــودن
تـا سـفـره و نـان بـیـنـی کـی جـان و جـهـان بـیـنی
رو جـــــان و جـــــهــــان را جــــو ای جــــان و جــــهــــان مــــن
ایــنــهــا هــمــه رفــت ای جــان بـنـگـر سـوی مـحـتـاجـان
بـــیبـــرگ شـــدیـــم آخــر چــون گــل زدی و بــهــمــن
ســــیــــریــــم ازیـــن خـــرمـــن زیـــن گـــنـــدم و زیـــن ارزن
بـــیســـنـــبـــلـــه و مـــیــزان ای مــاه تــو کــن خــرمــن
مــــایــــیــــم چــــو فــــراشــــان بـــگـــرفـــتـــه طـــنـــاب دل
تـا خـیـمـه زنـیـم امـشـب بـر نـرگـس و بر سوسن
تـــا چـــنـــد ازیـــن کـــو کــو چــون فــاخــتــهٔ رهجــو
مــــیدرد ایــــن عــــالــــم از شــــاهـــد ســـیـــمـــیـــن تـــن
هـــر شـــاهـــد چـــون مـــاهـــی رهزن شـــده بـــر راهـــی
هـــر یــک چــو شــهــنــشــاهــی هــر یــک ز دگــر احــســن
جانبخش و مترس ای جان بر بخل مچفس ای جان
مـــــصــــبــــاح فــــزون ســــوزی افــــزون دهــــدت روغــــن
شـــاهـــی و مـــعـــالـــی جـــو خـــوش لــســت ابــالــی گــو
از شــــیــــر بــــگـــیـــر ایـــن خـــو مـــردی نـــهٔ آخـــر زن
پــا در ره پــرخــون نــه رخ بــر رخ مـجـنـون نـه
شــمــشــیــر وغــا بــرکــش کــآمــیــخــت اســد بــرکــن
ای مـــطـــرب طــوطــی خــو تــرجــیــع ســوم بــرگــو
تـــــــــا روح روان گـــــــــردد چــــــــون آب روان در جــــــــو
ای عــــیــــســــی بــــگــــذشــــتــــه خـــوش از فـــلـــک آتـــش
از چــرخ فــرو کــن ســر مــا را ســوی بــالـا کـش
بــــا خــــاک یـــکـــی بـــودم ز اقـــدام هـــمـــی ســـودم
چـــون یـــک صـــفـــتـــم دادی شــد خــاک مــرا مــفــرش
یـک سـرمـه کـشـیـدسـتـی جـان را تـو درین پستی
کـش چـشـم چو دریا شد هرچند که بود اخفش
بــــیمـــســـتـــی آن ســـاغـــر مـــســـتـــســـت دل و لـــاغـــر
بـــیســـرمــهٔ آن قــیــصــر هــر چــشــم بــود اعــمــش
در بـــیـــشـــهٔ شـــیـــران رو تـــا صـــیــد کــنــی آهــو
در مــجــلــس ســلــطــان رو وز بــادهٔ سـلـطـان چـش
هــــر ســــوی یــــکــــی ســــاقــــی بــــا بــــادهٔ راواقــــی
هــر گــوشــه یــکــی مــطــرب شــیــریـن ذقـن و مـهوش
از یـــار هـــمـــی پـــرســـی کـــه عـــیــدی و یــا عــرســی
یـــــارب ز کـــــجـــــا داری ایـــــن دبـــــدبـــــه و ایــــن کــــش
در شـــش جـــهـــة عـــالــم آن شــیــر کــجــا گــنــجــد
آن پــنــجــهٔ شــیــرانــه بــیــرون بــود از هـر شـش
خـــورشــیــد بــســوزانــد مــه نــیــز کــنــد خــشــکــی
از وش عــــلــــیــــهــــم دان ایــــن شـــعـــشـــعـــه و ایـــن رش
نــــــوری کــــــه ذوق او جــــــان مــــــســـــت ابـــــد مـــــانـــــد
انـــــدر نـــــرســـــد وا خــــورشــــیــــد تــــو در گــــردش
چــون غــرقــم چــون گــویــم اکــنــون صــفــت جــیـحـون
تـا بـود سـرم بـیـرون مـیگـفت لبم خوش خوش
تـــا تـــو نــشــوی مــاهــی ایــن شــط نــکــنــد غــرقــت
جـــز گـــلـــبـــن اخـــضـــر را ره نـــیــســت دریــن مــرعــش
شــرحــی کــه بــگــفــت ایــن را آن خــســرو بـیهـمـتـا
چــون گـویـی و چـون جـویـی لـا یـکـتـب و لـا یـنـقـش
آن دل کــــه تــــرا دارد هــــســـت از دو جـــهـــان افـــزون
هـــم لــیــلــی و هــم مــجــنــون بــاشــنــد ازو مــجــنــون
سوم
حــــــــد و انــــــــدازه نــــــــدارد نـــــــالـــــــهـــــــا و آه را
چــــون نــــمـــایـــد یـــوســـف مـــن از زنـــخ آن چـــاه را
راه هـــســـتـــی کـــس نـــبـــردی گــرنــه نــور روی او
روشـــن و پـــیـــدا نـــکـــردی هــمــچــو روز آن راه را
چـون مـه مـا را نـبـاشـد در دو عـالـم شبه و مثل
خـــاک بـــر فـــرق مـــشـــبـــه بـــاد مـــر اشـــبـــاه را
عشق او جاهم بس است در هر دو عالم پس دلم
مــــیبـــروبـــد از ســـرای وهـــم خـــود هـــم جـــاه را
مـــاه اگـــر ســجــده نــیــارد پــیــش روی آن مــهــم
رو ســـیـــاه هـــر دو عـــالـــم دان تـــو روی مـــاه را
هــیــچ کـس بـا صـد بـصـیـرت ذرهٔ نـشـنـاسـدش
گـرچـه پـیـش شـه نـشیند چون نیابد شاه را
مـــر شـــقـــاوتـــهـــای دایـــم را درونـــم عـــاشــقــســت
چـــون بـــدان مــیــلــســت آن جــان پــرورد اخ واه را
بـــنــدگــان بــســیــار آیــنــد و رونــد بــر درگــهــش
لــــــیـــــک آســـــتـــــان درش لـــــازم بـــــود درگـــــاه را
آسـتـانـش چـشـم مـن شـد جـان مـن چون کاه گشت
کـــهـــربـــای عـــشـــقـــش ربــایــد هــر زمــان آن کــاه را
ای خـداونـد شـمـس دیـن نـاگـاه بـخـرام از سوی
کــیــن دلــم در خــواب مــیبــیــنــد چــنــان نـاگـاه را
گــشــتــه مــن زیــر و زبـر از صـرصـر هـجـران تـو
تـا بـبـیـنم روی تو بدتر شوم پیچان شوم
درنـــگـــر انـــدر رخ مـــن تـــا بـــبـــیـــنـــی خــویــش را
درنــــگـــر رخـــســـار ایـــن دیـــوانـــهٔ بـــیخـــویـــش را
عــشــق مــن خــالــی و بـاقـی را بـه زیـر خـاک کـرد
آن گـــذشـــتـــه یــاد نــارد نــنــگــرد مــر پــیــش را
تـــا ز مـــوی او در آویـــزان شـــدســـت ایــن جــان مــن
فــــرق نـــکـــنـــد ایـــن دل مـــن نـــوش را و نـــیـــش را
ریـــش دلـــهـــای هـــمــه صــحــت پــذیــرد در نــشــان
گـــر بـــبـــیـــنـــد ریـــش ایـــشـــان دولـــت ایـــن ریــش را
صـــدقـــه کـــن وصـــل دلــارام جــهــان امــروز خــود
آنـــچـــنـــان صـــدقـــات اولـــیـــتـــر چـــنــیــن درویــش را
گــــر نــــبــــیــــنـــد روش تـــرســـا بـــر درد زنـــار را
ور مـــســلــمــان بــیــنــدش آتــش زنــد مــر کــیــش را
وهـــــم کـــــی دارد ازان ســـــوی جــــهــــان زو آگــــهــــی
کـــز تــفــکــر جــان بــســوزد عــقــل دورانــدیــش را
گــر گــذر دارد ز لــطــفــش ســوی قــهـرسـتـانـهـا
پــرشـکـر گـردد دهـان مـر تـرکـش و تـرکـیـش را
گـر تـو ایـن مـعشوقه را با پیرهن گیری کنار
بــیکــنــایــت گــو لــقــب تــو آن رئــیـسـی پـیـش را
آن خـداونـد شـمـس دیـن را جـان بـسـی لـابـه کند
مــــنــــتــــظــــر جــــان بـــر لـــب مـــن از پـــی آریـــش را
ای بــــرای آفــــتــــابــــت فــــتــــنــــه گــــشــــتـــه آفـــتـــاب
روی ســـــرخ مـــــن تـــــوی از روی زردم رو مـــــنـــــاب
چهارم ــشــم مــســتــش چـو کـنـد قـصـد شـکـار دل تـو یــوســفــان را چــه خــبـر از نـمـک و خـوش پـسـری جــان انــدیــشــه چــو بــا تـسـت چـه انـدیـشـه دری ور تـــــــــرا راه زنــــــــد آن پــــــــری مــــــــا بــــــــپــــــــری ور ســـلـــامـــی شـــنـــوی از دو لـــب یـــوســف مــصــر شــکــر انــدر شــکــری انــــــدیــــــشــــــهٔ بــــــد را ســـــوی زنـــــدان آریـــــد نــــیــــم جــــانــــی چــــه بــــود جــــان فــــراوان آریـــد هــــــــرکــــــــی دل دارد آیــــــــیـــــــنـــــــه کـــــــنـــــــد آن دل را دســــتــــهـــا را هـــمـــه در دامـــن خـــورشـــیـــد زنـــیـــد غــــنــــایــــم هــــمــــه ابــــلــــیــــس مــــســــلــــمـــان آریـــد
ای دریـــغـــا کـــه شــب آمــد هــمــه گــشــتــیــم جــدا
خــنــک آن را کــه بــه شــب یــار و رفــیــقـسـت خـدا
هـمـه خـفـتـنـد و فـتـادنـد بـه یکسو چو جماد
تــو نــخــســپــی هــلــه ای شــاه جــهــان مــونـس مـا
هـیـن مـخـسـپـیـد کـه شب شاه جهان بزم نهاد
مـیکـشـد تـا بـه سـحـرگـاه شما را که صلا
بــر جــهــنــده شــده هــر خــفــتــه ز جـذب کـرمـش
چــون گــلــســتــان ز صــبــا و بــچــه از ذوق صــبـا
شـب نـخـوردی بـه سـحـر اشـکـم او پـر بـودی
مــصــطــفـی را و بـگـفـتـی کـه شـدم ضـیـف رضـا
کــــــرده آمـــــاس ز اســـــتـــــادن شـــــب پـــــای رســـــول
تــــا قــــبــــا چــــاک زدنــــد از ســــهــــرش اهــــل قـــبـــا
نــی کــه مــســتــقــبــل و مــاضـی گـنـهـت مـغـفـورسـت
گـفـت کـیـن جـوشـش عـشـق است نه از خوف و رجا
بــاد روحــســت کــه ایــن خــاک بــدن را بــرداشــت
خــاک افــتــاد بــه شــب چــون شــد ازو بــاد جــدا
بـــا ازیـــن خـــاک بــه شــب نــیــز نــمــیدارد دســت
عــــشــــقــــهــــا دارد بــــا خــــاک مــــن ایــــن بـــاد هـــوا
بـــیثـــبـــاتـــســـت یـــقـــیـــن بـــاد وفـــایـــش نـــبــود
بــــیوفــــا را کـــنـــد ایـــن عـــشـــق هـــمـــه کـــان وفـــا
آن صــفــت کــش طــلـبـی سـر بـه تـکـبـر بـکـشـد
عـــــشـــــق آرد بـــــدمـــــی در طـــــلــــب و طــــال بــــقــــا
عـــشـــق را در مـــلـــکـــوت دو جـــهـــان تـــوقـــیـــعــســت
شـــرح آن مـــی نـــکـــنـــم زانــک گــه تــرجــیــعــســت
آدمـــی جـــویـــد پـــیـــوســـتـــه کـــش و پـــر هـــنـــری
عـــــشـــــق آیـــــد دهـــــدش مـــــســــتــــی و زیــــر و زبــــری
دل چــــون ســـنـــگ در آنـــســـت کـــه گـــوهـــر گـــردد
عـــشـــق فـــارغ کـــنـــدش از گـــهـــر و بــیگــهــری
حـــرص خـــواهـــد کـــه بـــشـــاهـــان کـــرم دربــافــد
لـــولـــیـــان چـــو بـــبـــیـــنـــد شــود او هــم ســفــری
لـــولـــیـــانـــنـــد دریـــن شـــهـــر کـــه دلـــهـــا نـــد
چــشــم ازیــن خــلــق بــبــنــدی چــو دریــشــان نــگـری
چ
دل نــــگــــه داری و ســــودت نــــکــــنــــد چـــارهگـــری
عـــــاشــــقــــانــــنــــد تــــرا در کــــنــــف غــــیــــب نــــهــــان
گــر تــو، بــیــنــی نــکــنــی، از غـمـشـان بـوی بـری
آب خــــوش را چــــه خــــبــــر از حــــســــرات تــــشــــنـــه
سر و سرور چو که با تست چه سرگردانی
گـــــــر تــــــرا دســــــت دهــــــد آن مــــــه از دســــــت روی
چــون تــرا گــرم کــنــد شــعــشــعــهـای خـورشـیـد
فـــــارغ آیـــــی ز رســـــالـــــات نـــــســـــیـــــم ســـــحـــــری
شـــکـــر انـــدر شـــکـــر انــدر
هـــمـــه مـــخـــمــور شــدســتــیــم بــگــو ســاقــی را
تــا کــه بــیصــرفــه دهــد بــادهٔ مــشــتــاقـی را
دســـت او ســـخـــت بـــبــنــدیــد و بــه دیــوان آریــد
شـــــحـــــنـــــهٔ عـــــقــــل اگــــر مــــالــــش ان نــــدهــــد
شـحـنـه را هـم بـکـشـانـیـد و بـه سـلـطـان ارید
تــــشــــنــــگـــان را بـــســـوی آب صـــلـــایـــی بـــزنـــیـــد
طـــوطـــیـــان را بـــه کـــرم در شـــکــرســتــان آریــد
بـزم عـامست و شهنشاه چنین گفت که: زود
ســـاقـــیـــان را هــمــه در مــجــلــس مــســتــان آریــد »
مــــیرســــد از چــــپ و از راســـت طـــبـــقـــهـــای نـــثـــار
هـــــرچــــه آریــــد اگــــر مــــرده بــــود جــــان یــــابــــد
الــلــه الــلــه کــه هــمــه رو بــه چــنــیـن جـان آریـد
دور اقــــــبــــــال رســـــیـــــد و لـــــب دولـــــت خـــــنـــــدیـــــد
تـــــا بـــــکـــــی دردســـــر و دیـــــدهٔ گــــریــــان آریــــد
آیــــنــــه هــــدیــــه بــــدان یــــوســــف کـــنـــعـــان آریـــد
بـــگـــشـــادنـــد خـــزیــنــه هــمــه خــلــعــت پــوشــیــد
مـــصـــطـــفـــی بـــاز بـــیـــامـــد هـــمـــه ایـــمـــان آریــد
هـــــمـــــه جــــمــــعــــیــــت ازان زلــــف پــــریــــشــــان آریــــد
انــدریــن مـلـحـمـه نـصـرت هـمـه بـا تـیـغ خـداسـت
از
خــنــک آن جــان کــه خــبــر یــافــت ز شــبـهـای شـمـا
خــنــک آن گــوش کــه پــر گــشــت ز هــیـهـای شـمـا
غزل شمارهٔ ۲۷۶
یـا خـفـی الـحـسـن بـیـن الـنـاس یـا نـور الـدجی
انت شمس الحق تخفی بین شعشاع الضحی
کــاد رب الــعــرش یــخــفــی حــســنــه مـن نـفـسـه
غـــیـــره مـــنـــه عـــلـــی ذاک الـــکـــمـــال الـــمـــنـــتــهــی
لــــیــــتــــنــــی یــــومـــا اخـــر مـــیـــتـــا فـــی فـــیـــه
ان فــــی مــــوتــــی هــــنــــاک دولــــه لــــا تـــرتـــجـــی
فـــی غـــبـــار نـــعـــلـــه کـــحـــل یــجــلــی عــن عــمــی
فـــی عـــیـــون فـــضـــلـــه الـــوافــی زلــال لــلــظــمــا
غـــیـــر ان الـــســـیـــر و الــنــقــلــان فــی ذاک الــهــوی
مـــشـــکـــل صـــعــب مــخــوف فــیــه اهــراق الــدمــا
نـــــوره یـــــهـــــدی الـــــی قـــــصـــــر رفـــــیـــــع آمــــن
لـــا ابـــالـــی مــن ضــلــال فــیــه لــی هــذا الــهــدی
ابــــشــــری یــــا عــــیـــن مـــن اشـــراق نـــور شـــامـــل
مـــا عـــلـــیـــک مـــن ضـــریـــر ســـرمـــدی لـــا یـــری
اصـــبـــحــت تــبــریــز عــنــدی قــبــلــه او مــشــرقــا
ســاعــه اضــحــی لــنــور ســاعــه ابــغــی الــصـلـا
ایـــهـــا الـــســـاقـــی ادر کـــاس الـــبـــقـــا مـــن حــبــه
طــال مــا بــتــنــا مــریــضــا نــبـتـغـی هـذا الـشـفـا
لـــا نـــبـــالـــی مـــن لـــیـــال شـــیـــبـــتـــنـــا بـــرهــه
بــعــد مــا صــرنــا شــبــابــا مــن رحــیــق دائــمــا
ایـــهـــا الــصــاحــون فــی ایــامــه تــعــســا لــکــم
اشـــربـــوا اخـــوانـــنـــا مـــن کـــاســه طــوبــی لــنــا
حـصـحـص الـحـق الحقیق المستضی من فضله
سـوف یـهـدی الـنـاس من ظلماتهم نحو الفضا
یــا لــهــا مــن ســؤ حــظ مــعــرض عــن فــضـلـه
مـــنـــکـــر مـــســـتـــکــبــر حــیــران فــی وادی الــردی
مـــعـــرض عـــن عـــیـــن هـــدل مـــســـتـــدیـــم لـــلــبــقــا
طـــالـــب لـــلـــمـــاء فـــی وســواس یــوم لــلــکــری
عـــیـــن بــحــر فــجــرت مــن ارض تــبــریــز لــهــا
ارض تـــبـــریـــز فـــداک روحـــنـــا نـــعـــم الـــثــری
غزل شمارهٔ ۲۷۷
ســبــق الــجــد الــیــنــا نــزل الـحـب عـلـیـنـا
سـکـن الـعـشـق لـدیـنا فسکنا و ثوینا
زمـن الـصـحـو ندامه زمن السکر کرامه
خـطـر الـعـشـق سـلـامـه ففتنا و فنینا
فــســقــانــا و ســبـانـا و کـلـانـا و رعـانـا
و مــن الــغــیــب اتــانــا فــدعــانــا و اتــیــنــا
فـوجـدنـاه رفـیـقـا و مـنـاصـا و طـریـقا
و شـرابـا و رحـیـقـا فـسـقانا و سقینا
صـدق الـعـشق مقالا کرم الغیب توالی
و مـن الـخـلـف تـعـالـی فـوفـانـا و وفـینا
ملاء الطارق کاسا طرد الکاس نعاسا
مـهـد الـسـکـر اسـاسـا و عـلـی ذاک بـنـینا
فـــرایـــنـــا خـــفـــرات و مـــغـــان حـــســـنـــات
سـرجـا فـی ظـلـمـات فـدهـشـنا و هوینا
فـالـهـیـن نـظـرنـا فـشـکـرنـا و سـکـرنـا
و مـن الـسـکـر عـبـرنـا کـفـت الـعـبـره زیـنا
فـــرحـــعــنــا بــیــســار و ربــی ذات قــرار
و حــکــیـنـا لـمـشـاه و شـهـدنـا و الـیـنـا
غزل شمارهٔ ۲۷۸
انــا لــا اقــســم الــا بـرجـال صـدقـونـا
انــا لــا اعــشــق الــا بــمــلـاح عـشـقـونـا
فصبوا ثم صبینا فاتوا ثم اتینا
لـهـم الـفـضـل عـلـیـنـا لـم مما سبقونا
فــفــتــحــنـا حـدقـات و غـنـمـنـا صـدقـات
و سـرقـنـا سـرقات فاذا هم سرقونا
فــظــفــرنــا بـقـلـوب و عـلـمـنـا بـغـیـوب
فـسـقـی الـلـه و سـقـیا لعیون رمقونا
لـحـق الـفـضـل و الـا لـهـتـکـنـا و هـلـکـنا
فـفـررنـا و نـفـرنـا فـاذا هم لحقونا
انــا لـولـای احـاذر سـخـط الـلـه لـقـلـت
رمــق الــعــیـن لـزامـا خـلـقـونـا خـلـقـونـا
فتعرض لشموس مکنت تحت نفوس
و ســقــونـا بـکـؤوس رزقـونـا رزقـونـا
غزل شمارهٔ ۲۷۹
مــــولــــانــــا مــــولــــانــــا اغــــنــــانــــا اغــــنـــانـــا
امـــســـیـــنـــا عـــطــشــانــا اصــبــحــنــا ریــانــا
لا تاسی لا تنسی لا تخشی طغیانا
اوطــــانــــا اوطــــانـــا مـــن اجـــلـــک اوطـــانـــا
شـــرفـــنـــا آنـــســـنـــا ان کـــنـــت ســـکـــرانـــا
یــا بــارق یــا طــارق عــانــقــنــا عــریــانــا
مــــن کــــان ارضــــیــــا مــــا جـــاء مـــرضـــیـــا
فــلــیــعــبــد فــلـیـعـبـد فـرقـانـا فـرقـانـا
مــــن کــــان عــــلــــویـــا قـــد جـــاء حـــلـــویـــا
نــــرویــــهــــم مــــعــــنـــانـــا الـــوانـــا الـــوانـــا
و الــبــاقــی و الــبــاقــی بــیــنـه یـا سـاقـی
یـا مـحـسـن یـا مـحـسـن احـسـانا احسانا
غزل شمارهٔ ۲۸۰
یــا مــنـیـر الـخـد یـا روح الـبـقـا
یا مجیر البدر فی کبد السما
انـــت روح الـــلـــه فـــی اوصـــافـــه
انـت کـشـاف الـغـطـا بـحر العطا
تــقــتــل الــعــشــاق عــدلــا کــامـلـا
ثـم تـحـیـیـهـم بـغمزات الرضا
صــائــد الـابـطـال مـن عـیـن الـظـبـا
مـــالـــک الـــمـــلــاک فــی رق الــهــوی
قــوم عــیــســی لــو راو احــیــائـه
عـالـم الـحـس انـکـروا عـیـسـی اذا
ایـــن مـــوســـی لــو رای تــبــیــانــه
لـم یـواس الـخضر یوما کاملا
لــــیــــت ابــــونــــا آدم یـــدری بـــه
اذنــــای مــــن جـــنـــه لـــمـــا بـــکـــا
هــــجـــره نـــار هـــویـــنـــا قـــعـــره
یــا شــفــیـعـا قـل لـنـا ایـن الـردا
خــــده نــــار یــــطــــفــــی نــــارنــــا
یـــطـــفـــی الـــنــیــران نــار مــن رآی
غزل شمارهٔ ۲۸۱
یـا سـاقـی الـمدامه حی علی الصلا
امـلـا زجـاجـنـا بـحـمـیـا فـقـد خلا
جـسـمـی زجاجتی و محیاک قهوتی
یـا کـامل الملاحه و اللطف و العلا
مـا فـاز عـاشـق بـمـحـیاک ساعه
الا و فی الصدود تلاشی من البلا
الـمـوت فـی لـقـائـک یـا بـدر طـیب
حــاشــاک بـل لـقـاؤک امـن مـن الـبـلـا
لـمـا تـلـا هـواک صـفـاتا لمهجتی
فــیــهـا حـمـائـم یـتـلـقـیـن مـا تـلـا
اسـقـیـتنی المدامه من طرفک البهی
حـتـی جـلـا فـؤادی من احسن الجلا
غزل شمارهٔ ۲۸۲
یـا مـن لـواء عـشـقـک لـا زال عـالـیـا
قـد خـاب مـن یـ من العشق خالیا
نادی نسیم عشقک فی انفس الوری
احـــیـــاکـــم جـــلـــالـــی جـــل جـــلـــالـــیــا
الـــحــب و الــغــرام اصــول حــیــاتــکــم
قـد خـاب مـن یـظـلـل من الحب سالیا
فـی وجـنـه الـمـحـب سـطـور رقیمه
طـوبـی لـمـن یـصـیر لمعناه تالیا
یـا عـابـسـا تـفـرق فـی الـهـم حاله
بـالـلـه تـسـتـمـع لـمقالی و حالیا
یـا مـن اذل عـقـلـک نـفـس الهوی تعی
مـن ذلـه الـنـفـوس سـریـعـا مـعـالـیـا
یــا مــهــمـلـا مـعـیـشـتـه فـی مـحـبـه
اسـکـت کـفـی الـا لـه مـعـیـنـا وکـالـیا
غزل شمارهٔ ۲۸۳
جــاء الــربــیــع مــفـتـخـرا فـی جـوارنـا
جــاء الــحــبـیـب مـبـتـسـمـا وسـط دارنـا
طیبوا و اکرموا و تعالوا التشربوا
عــنــد الــحــبــیـب مـبـتـشـرا فـی عـقـارنـا
مــن رام مــغــنــمــا و تــصــدی جـواهـرا
فــلــیــلــزم الــجــواری وسـط بـحـارنـا
غزل شمارهٔ ۲۸۴
اخی رایت جمالا سبا القلوب سبا
و هـل اتـیـک حـدیـث جـلـا العقول جلا
الست من یتمنی الخلود فی طرب
الـا انـتـبـه و تیقظ فقد اتاک اتی
یـقـر عـیـنـک بـدر و فـی جـبـینته
سـعـاده و مـرام و عـزه و سـنـا
و سـکـره لـفـؤادی مـن شـمـائـلـه
کــانــهــا مــلــات کــاسـنـا و اسـقـانـا
عـجـائـب ظـهـرت بـین صفو غرته
تـلـالات لسناه بمهجتی و صفا
غزل شمارهٔ ۲۸۵
اتــاک عــیــد وصــال فــلــا تــذق حــزنــا
و نـلـت خـیـر ریـاض فـنـعـم مـا سکنا
و زال عــــنـــک فـــراق امـــر مـــن صـــبـــر
و مــحــنـه فـتـنـتـنـا و خـاب مـن فـتـنـا
فهز غصن سعود و کل جنا شجر
فــقــر عــیــنــک مــنـه و نـعـم ذاک جـنـا
فطب تجوت من اصحاب قریه ظلمت
و نــال قــلــبـک مـنـهـم شـقـاوه و عـنـا
غزل شمارهٔ ۲۸۶
یـا مـن بـنـا قـصـر الـکـمـال مـشـیدا
لــا زال سـعـدا بـالـسـعـود مـؤیـدا
هـــز الـــقـــلـــوب و ردهـــا بـــصـــدوده
فــغــدا دمــاء الــعــاشــقــیــن مــبـددا
یـا سـاکـنـین محال العشق فی قلق
تـظـنـون ان الـعـشـق یـتـرککم سدا
لــا و الــذی حــاز الـمـلـاحـه و الـبـهـا
و لـم یـبق للعشاق حیلا و لا یدا
و ذلـک شـمـس الـدیـن مـولـا و سیدا
و تبریز منه کالفرادیس قد غدا
غزل شمارهٔ ۲۸۷
ورد الــبــشــیـر مـبـشـرا بـبـشـاره
احـیـی الـفـؤاد عـشـیـه بـورودهـا
فــکــان ارضــا نــورت بــربــیــعــهـا
فـکـان شـمسا اشرقت بخدودها
یا طاعنی فی صبوتی و تهتکی
انـظـر الـی نـار الـهـوی و وقـودهـا
غزل شمارهٔ ۲۶۴
لــــی حــــبــــیـــب حـــبـــه یـــشـــوی الـــحـــشـــا
لـــو یـــشـــا یـــمــشــی عــلــی عــیــنــی مــشــا
روز آن بــــاشــــد کــــه روزیــــم او بــــود
ای خــــــوشــــــا آن روز و روزی ای خــــــوشـــــا
آن چه باشد کو کند کان نیست خوش
قـــد رضـــیـــنـــا یـــفـــعـــل الـــلـــه مــا یــشــا
خــــــار او ســــــرمـــــایـــــه گـــــلهـــــا بـــــود
انـــــه الــــمــــنــــان فــــی کــــشــــف الــــغــــشــــا
هـر چـه گـفـتـی یـا شنیدی پوست بود
لـــیـــس لـــب الـــعـــشـــق ســـرا قــد فــشــا
کــی بــه قــشـر پـوسـتهـا قـانـع شـود
ذو لــــبــــاب فــــی الــــتــــجـــلـــی قـــد نـــشـــا
مــن خــمــش کــردم غــمــش خــامــش نــکـرد
عــــــافــــــنــــــا مــــــن شـــــر واش قـــــد وشـــــا
غزل شمارهٔ ۲۶۵
راح بــــفــــیــــهــــا و الــــروح فــــیـــهـــا
کــم اشــتــهــیــهــا قــم فــاســقــنــیــهـا
ایــــن راز یــــارســـت ایـــن نـــاز یـــارســـت
آواز یــــارســــت قـــم فـــاســـقـــنـــیـــهـــا
ادرکــــــــت ثـــــــاری قـــــــبـــــــلـــــــت جـــــــاری
فـــازداد نـــاری قـــم فـــاســـقـــنــیــهــا
لب بوسه بر شد جفت شکر شد
خود تشنهتر شد قم فاسقنیها
الـــــلـــــه واقــــی و الــــســــعــــد ســــاقــــی
نـــعـــم الـــتــلــاقــی قــم فــاســقــنــیــهــا
هــــر چــــنــــد یــــارم گــــیـــرد کـــنـــارم
مـــن بـــیقـــرارم قـــم فــاســقــنــیــهــا
ســاقــی مــواســی یــســخــوا بــکـاسـی
یــحــلــف بــراســی قــم فــاســقــنـیـهـا
در گـوش مـن بـاد خـوش مژدهای داد
زان ســـرو آزاد قـــم فـــاســـقـــنـــیــهــا
کــــــاســــــا اداری عــــــقـــــل الـــــســـــکـــــاری
مـــنـــهـــم تـــواری قــم فــاســقــنــیــهــا
مــیگــفــت مــن خـوش وی گـفـت مـیچـش
مــا در کــشــاکــش قــم فــاســقــنــیـهـا
غزل شمارهٔ ۲۶۶
هـیـج نـومـی و نـفـی ریـح عـلی الغور هفا
اذکـــرنـــی و امـــضـــه طــیــب زمــان ســلــفــا
یــا رشــا الــحــاظــه صـیـرن روحـی هـدفـا
یــا قــمــرا الـفـاظـه اورثـن قـلـبـی شـرفـا
شـــوقـــنـــی ذوقـــنـــی ادرکـــنــی اضــحــکــنــی
افــقــرنــی اشــکــرنــی صــاحــب جــود و عــلـا
اذا حـــدا طـــیـــبـــنـــی و ان بـــدا غـــیـــبـــنـــی
و ان نـای شـیـبـنـی لـا زال یـوم الـمـلـتـقـی
اکرم بحبی سامیا اضحی لصید رامیا
حـتـی رمـی بـاسهم فیهن سقمی و شفا
یـا قـمـر الـطـوارق تـاجـا عـلـی الـمـفـارق
لــاح مـن الـمـشـارق بـدل لـیـلـتـی ضـحـی
لــاح مــفــاز حـسـن یـفـتـح عـنـهـا الـوسـن
یـا ثـقـتـی لـا تهنوا و اعتجلوا مغتنما
یـا نـظـری صـل لـمـا غـمضت عنه النظرا
اغـضـبـه فـاسـتـتـرا عـاد الـی مـا لـا یری
کــن دنــفــا مــقــتــربــا مـمـتـثـلـا مـضـطـربـا
مـنـتـقـلـا مـغـتـربـا مـثـل شـهـاب فی السما
یـا مـن یـری و لا یری زال عن العین الکری
قـلـبـی عـشیق للسری فانتهضوا لماورا
غزل شمارهٔ ۲۶۷
قـــد اشـــرقـــت الــدنــیــا مــن نــور حــمــیــانــا
الـــبـــدر غـــدا ســـاقــی و الــکــأس ثــریــانــا
الــصــبــوه ایــمــانــی و الــخــلــوه بـسـتـانـی
و الــمــشــجــر نــدمــانــی و الــورد مـحـیـانـا
مــن کــان لــه عــشــق فــالــمـجـلـس مـثـواه
مــــــن کــــــان لــــــه عــــــقـــــل ایـــــاه و ایـــــانـــــا
مــــن ضــــاق بــــه دار او اعــــطـــشـــه نـــار
تـــهـــدیـــه الـــی عـــیــن یــســتــرجــع ریــانــا
مــن لــیــس لــه عــیــن یــســتــبـصـر عـن غـیـب
فــلــیــأت عــلــی شــوق فــی خــدمــه مـولـانـا
یا دهر سوی صدر شمس الحق تبریز
هــل ابــصــر فــی الــدنــیــا انــســانــک انــســانــا
طـوبـی لـک یـا مـهـدی قـد ذبـت مـن الـجـهد
اعــرضــت عـن الـصـوره کـی تـدرک مـعـنـانـا
مـــن کـــان لـــه هـــم یـــفـــنـــیـــه و یـــردیــه
فــلــیــشـرب و لـیـسـکـر مـن قـهـوه مـولـانـا
غزل شمارهٔ ۲۶۸
فـــدیـــتـــک یـــا ذا الـــوحــی آیــاتــه تــتــری
تــفــســرهــا ســرا و تــکــنــی بـه جـهـرا
و انـــشـــرت امـــواتـــا و احـــیـــیــتــهــم بــهــا
فـــدیـــتـــک مـــا ادریـــک بـــالـــامــر مــا ادری
فــعــادوا ســکــاری فــی صـفـاتـک کـلـهـم
و مـا طـعـمـوا ثـمـا و لـا شـربـوا خـمـرا
ولـــکـــن بـــریـــق الـــقـــرب افـــنـــی عـــقـــولــهــم
فـسـبـحـان مـن ارسـی و سـبـحـان مـن اسـری
ســـلـــام عـــلـــی قـــوم تـــنـــادی قـــلـــوبــهــم
بــالــســنــه الــاســرار شـکـرا لـه شـکـرا
فـــطـــوبـــی لـــمـــن ادلـــی مـــن الــجــد دلــوه
و فـی الـدلو حسنا یوسف قال یا بشری
یــطــالــع فــی شــعـشـاع و جـنـه یـوسـف
حـــقـــائـــق اســـرار یـــحــیــط بــهــا خــبــرا
تـــجـــلـــی عـــلـــیـــه الــغــیــب و انــدک عــقــلــه
کما اندک ذاک الطور و استهدم الصخرا
فــظــل غــریــق الــعــشــق روحــا مــجــســمــا
و نــورا عــظــیــمــا لـم یـذر دونـه سـتـرا
غزل شمارهٔ ۲۶۹
تـعـالـوا بـنـا نـصـفـوا نـخلی التدللا
و مـن لـحظکم نجلی الفؤاد من الجلا
نـعـود الـی صـفـو الـرحـیـق بـمـجـلس
تـدور بـنـا الـکـاسـات تـتـلو علی الولا
رحـــیــقــا رقــیــقــا صــافــیــا مــتــلــالــئــا
فنخلوا بها یوما و یوما علی الملا
شـرابـا اذا مـا یـنـشـر الـریـح طـیـبـها
تــحــن الـیـهـا الـوحـش مـن جـانـب الـفـلـا
خـوابـی الـحـمـیـرا افـتـحـوهـا لـعـشـره
بـمـفـتـاح لـقـیـاکـم لـیـرخـص مـا غـلـا
یـتـابـع سـکـر الـراح سـکـر لـقـائـکـم
فـیـسـکـر مـن یـهـوی و یـفـنـی مـن قـلـا
انـــا شــدکــم بــالــلــه تــعــفــون انــنــی
لـقـد ذبـت بـالـاشـواق و الـحـب و الـولـا
لــمــولــا تــری فـی حـسـنـه و جـمـالـه
امـــانـــا مـــن الـــافـــات و الــمــوت و الــبــلــا
سـقـی الله شمس دین یدوسها
کـلـا الـلـه تـبـریـزا بـاحـسـن مـا کـلـا
غزل شمارهٔ ۲۷۰
افــدی قــمـرا لـاح عـلـیـنـا و تـلـالـا
مــا احــســنـه رب تـبـارک و تـعـالـی
قـد حـل بـروحـی فتضاعفت حیاه
و الــیــوم نــای عــنــی عــزا و جــلـالـا
ادعــوه ســرارا و انــادیــه جـهـارا
ان ابـدلـنـی الـصـبـوه طـیـفا و خیالا
لــو قــطــعــنــی دهـری لـا زلـت انـادی
کی تخترق الجب و یروین وصالا
لـا مـل مـن الـعـشـق و لـو مـر قرون
حــاشــاه مــلــالــا بـیحـاشـای مـلـالـا
الـعـاشق حوت و هوی العشق کنجر
هــل مــل اذا مــا ســکــن الـحـوت زلـالـا
غزل شمارهٔ ۲۷۱
تـعـالـوا کـلـنا ذا الیوم سکری
بــاقــداح تــخــامــرنـا و تـتـری
ســـقـــانـــا ربـــنــا کــاســا دهــاقــا
فشکرا ثم شکرا ثم شکرا
تــــعــــالـــوا ان هـــذا یـــوم عـــیـــد
تـجـلـی فـیـه ما ترجون جهرا
طــوارق زرنــنــا و الــلـیـل سـاجـی
فما ابقین فی التضییق صدرا
ز کـف هـر یـکـی دریـای بـخشش
نـــثـــرن جـــواهـــرا جــمــا و وفــرا
غزل شمارهٔ ۲۷۲
حـداء الـحـادی صـبـاحـا بـهواکم فاتینا
صــدنــا عــنــکــم ظــبـاء حـسـدونـا فـابـیـنـا
و تــلــاقــیــنــا مــلـاحـا فـی فـنـاکـم خـفـرات
فـتـعـاشـقـنـا بـغـنـج فـسـبـونـا و سـبـینا
عــذل الــعــاذل یــومـا عـن هـواکـم نـاصـحـیـا
ان یـخـافـوا عـن هـواکـم فـسـمعنا و عصینا
و رایـنـاکـم بـدورا فـی سـمـاوات الـمعالی
فـاسـتـتـرنـا کـنـجـوم بضیاکم و اهتدینا
بــدرنــا مــثــل خــطــیـب امـنـا فـی یـوم عـیـد
فاصطفینا حول بدر فی صلوه اقتدینا
فــدهــشــنــا مــن جــمــال یـوسـف ثـم افـقـنـا
فـــاذا کـــاســـات راح کـــدمـــاء بـــیــدیــنــا
فــبــلــا فـم شـربـنـا و بـلـا روح سـکـرنـا
فــبــلــا راس فــخـرنـا و بـلـا رجـل سـریـنـا
فــبــلــا انــف شــمــمــنـا و بـلـا عـقـل فـهـمـنـا
و بـلـا شـدق ضـحـکـنا و بلا عین بکینا
نـــور الـــلـــه زمـــانــا حــازنــا الــوصــل امــانــا
و ســقــی الــلــه مــکــانــا بــحـبـیـب الـتـقـیـنـا
و شـــربـــنـــا مـــن مـــدام ســـکـــر ذات قـــوام
فـی قـعـود و قـیـام فـظـهـرنـا و اخـتفینا
فـهـززنـا غـصـن مـجـد فـنـثـرنـا تـمر وجد
فـاذا نـحـن سـکـاری فـطـفـقـنـا و اجتبینا
غزل شمارهٔ ۲۷۳
طـال مـا بـتـنـا بـلـاکـم یـا کرامی و شتنا
یــا حــبــیــب الـروح ایـن الـمـلـتـقـی اوحـشـتـنـا
حــبــذا شــمــس الــعـلـی مـن سـاعـه نـورتـنـا
مــرحــبــا بـدر الـدجـی مـن لـیـلـه ادهـشـتـنـا
لــیـس نـبـغـی غـیـرکـم قـد طـال مـا جـربـتـنـا
مــا لــنـا مـولـا سـواکـم طـال مـا فـتـشـتـنـا
یـا نـسـیـم الـصـبـح انـی عـنـد مـا بـشـرتـنی
یــا خـیـال الـوصـل روحـی عـنـد مـا جـمـشـتـنـا
یا فراق الشیخ شمس الدین من تبری
کــم تــری فــی وجــهــنــا آثـار مـا حـرشـتـنـا
غزل شمارهٔ ۲۷۴
ایــه یــا اهــل الــفــرادیــس اقــرؤا مــنــشــورنـا
و ادهشوا من خمرنا و استسمعوا ناقورنا
حـورکـم تـصـفـر عـشـقـا تـنـحـنی من ناره
لــو رات فــی جــنــح لــیــل او نــهــار حـورنـا
جـاء بـدر کـامـل قـد کـدر الشمس الضحی
فـــی قـــیـــان خـــادمـــات و اســـتـــقــروا دورنــا
الــف بــدر حــول بــدری ســجــدا خـروا لـه
طـیـبـوا مـا حـولـنـا و اسـتـشـرقـوا دیـجورنا
قـد سـکـرنا من حواشی بدرهم اکرم بهم
اسـتـجـابـوا بـغـیـنـا و اسـتـکـثروا میسورنا
غزل شمارهٔ ۲۷۵
ابــــصـــرت روحـــی مـــلـــیـــحـــا زلـــزلـــت زلـــزالـــهـــا
انــعــطــش روحــی فــقــلــت ویــح روحــی مــالــهـا
ذاق مـن شـعـشـاع خـمـر الـعـشـق روحـی جرعه
طــار فــی جــو الــهــوی و اســتــقـلـعـت اثـقـالـهـا
صـــار روحـــی فـــی هـــواه غـــارقـــا حـــتــی دری
لــــو تــــلـــقـــاه ضـــریـــر تـــائـــه احـــوالـــهـــا
فـی الـهـوی مـن لـیـس فـی الین بدر مثله
ان روحــی فــی الــهــوی مــن لــا تــری امــثــالـهـا
لـــم تـــمـــل روحـــی الـــی مـــال الـــی ان اعـــشـــقـــت
رامـــت الـــامـــوال کـــی تـــنـــثـــر لـــه امـــوالـــهــا
لم تزل سفن الهوی تجری بها مذ اصبحت
فــی بــحــار الــعــز و الــاقــبــال یــومــا یـالـهـا
عــیــن روحــی قــد اصــابــتــهــا فـاردتـهـا بـهـا
حــیــن عــدت فــضــلــهــا و اســتــکـثـرت اعـمـالـهـا
افــــلـــحـــت مـــن بـــعـــد هـــلـــک ان اعـــوان الـــهـــوی
اعـــتـــنـــوا فـــی امـــرهــا ان خــفــفــوا حــمــالــهــا
آه روحــــی مــــن هـــوی صـــدر کـــبـــیـــر فـــائـــق
کـــل مـــدح قـــالـــهـــا فـــیـــه ازدرت اقـــوالـــهــا
یـــیـــاس الـــنـــفـــس الـــلـــقــاء مــن وصــال فــائــت
حــیــن تــتــلــو فــی کــتـاب الـغـیـب مـن افـعـالـهـا
حـــبـــذا احـــســـان مـــولـــی عـــاد روحـــا اذ نــفــث
نـــاولـــتــهــا شــربــه صــفــی لــهــا احــوالــهــا
ان روحــی تــقـشـع الـلـقـیـات فـی الـمـاضـی مـدا
ثـم لـا تـبـصـر مـضـی اذ تـفـکـر اسـتـقبالها
اخــتــفــی الــعــشــق الــثــقـیـل فـی ضـمـیـری دره
ان روحــــی اثــــقــــلــــت مــــن دره قــــد شــــالــــهــــا
مــــثــــلــــه ان اثــــقــــل الـــیـــوم الـــمـــخـــاض حـــره
اوقــعــتــهــا فــی ردی لــم تــغــنـهـا احـجـالـهـا
غـــــیــــر ان ســــیــــدا جــــادت لــــهــــا الــــطــــافــــه
ان روحــــی ربــــوه و اســــتــــنــــزلــــت اطــــلــــالـــهـــا
ســـیـــدا مـــولـــی عـــزیـــزا کـــامـــلـــا فــی امــره
شــــمــــس دیــــن مــــالـــک اوفـــت لـــهـــا آمـــالـــهـــا
صـادف الـمـولـی بـروحـی و هـی فـی ذاک الردی
مــــــن زمــــــان اکـــــرمـــــتـــــه مـــــا رات اذلـــــالـــــهـــــا
جــاء مــن تــبــریــز سـربـال نـسـیـج بـالـهـوی
اکــتــســت روحــی صــبــاحــا انــزعــت ســربــالـهـا
قــالــت الــروح افــتــخــارا اصــطــفــانــا فـضـلـه
ثـــم غـــارت بـــعـــد حـــیـــن مــن مــقــال نــالــهــا
غزل شمارهٔ ۲۵۴
بـــاده ده آن یـــار قـــدح بـــاره را
یـــــار تـــــرش روی شـــــکــــرپــــاره را
مــنــگــر آن ســوی بـدیـن سـو گـشـا
غــــمــــزه غــــمــــازه خــــون خــــواره را
دســت تــو مــیمــالــد بــیــچـاره وار
نـه بـه کـفـش چـاره بـیـچـاره را
خـیـره و سـرگـشـتـه و بیکار کن
ایــــن خــــرد پــــیــــر هـــمـــه کـــاره را
ای کــــــرمــــــت شـــــاه هـــــزاران کـــــرم
چــشــمــه فــرســتــی جــگــر خـاره را
طـفـل دوروزه چـو ز تـو بـو بـرد
مـیکـشـد او سـوی تو گهواره را
تــرک کــنــد دایــه و صــد شـیـر را
ای بـــــــدل روغـــــــن کـــــــنـــــــجــــــاره را
خــــوب کـــلـــیـــدی در بـــربـــســـتـــه را
خـــــــــوب کـــــــــمـــــــــنـــــــــدی دل آواره را
کــــار تــــو ایــــن بــــاشــــد ای آفـــتـــاب
نـــور فـــرســـتـــی مــه و اســتــاره را
منتظرش باش و چو مه نور گیر
تــرک کــن ایــن گــنــگــل و نـظـاره را
رحــــمـــت تـــو مـــهـــره دهـــد مـــار را
خــــــانـــــه دهـــــد عـــــقـــــرب جـــــراره را
یــــــاد دهــــــد کــــــار فـــــرامـــــوش را
بـــــاد دهـــــد خــــاطــــر ســــیــــاره را
هـر بـت سـنـگـیـن ز دمـش زنـده شد
تــا چــه دمــسـت آن بـت سـحـاره را
خــامــش کــن گـفـت از ایـن عـالـم اسـت
تــــرک کــــن ایــــن عــــالــــم غـــداره را
غزل شمارهٔ ۲۵۵
خـــیـــز صـــبـــوحـــی کــن و درده صــلــا
خـــیـــز کـــه صـــبـــح آمـــد و وقـــت دعــا
کـوزه پـر از مـی کن و در کاسه ریز
خـــیـــز مـــزن خـــنـــبـــک و خـــم بـــرگــشــا
دور بـــــگــــردان و مــــرا ده نــــخــــســــت
جــــان مــــرا تــــازه کــــن ای جــــان فــــزا
خــیــز کــه از هــر طــرفــی بــانــگ چـنـگ
در فــــــلـــــک انـــــداخـــــت نـــــدا و صـــــدا
تــــنــــتـــن تـــنـــتـــن شـــنـــو و تـــن مـــزن
وقـــت تــو خــوش ای قــمــر خــوش لــقــا
در ســــرم افـــکـــن مـــی و پـــابـــنـــد کـــن
تـــا نــروم بــیــهــده از جــا بــه جــا
زان کــــــــف دریــــــــاصـــــــفـــــــت درنـــــــثـــــــار
آب درانـــــــداز چـــــــو کـــــــشـــــــتــــــی مــــــرا
پــــــاره چــــــوبـــــی بـــــدم و از کـــــفـــــت
گــــشــــتــــهام ای مــــوســــی جــــان اژدهــــا
عــــازر وقــــتـــم بـــه دمـــت ای مـــســـیـــح
حــــشــــر شــــدم از تــــک گــــور فــــنـــا
یــا چــو درخــتــم کــه بــه امـر رسـول
بـــــیــــخ کــــشــــان آمــــدم انــــدر فــــلــــا
هم تو بده هم تو بگو زین سپس
ای دهـــــن و کـــــف تـــــو گــــنــــج بــــقــــا
خــســرو تــبــریــز تــویــی شــمـس دیـن
ســـــــرور شــــــاهــــــان جــــــهــــــان عــــــلــــــا
غزل شمارهٔ ۲۵۶
داد دهــــی ســــاغــــر و پــــیـــمـــانـــه را
مـــایـــه دهــی مــجــلــس و مــیــخــانــه را
مـــســـت کـــنـــی نـــرگـــس مـــخـــمـــور را
پـــــیــــش کــــشــــی آن بــــت دردانــــه را
جـــــز ز خـــــداونــــدی تــــو کــــی رســــد
صــــبــــر و قــــرار ایـــن دل دیـــوانـــه را
تــــــیـــــغ بـــــرآور هـــــلـــــه ای آفـــــتـــــاب
نــــور ده ایــــن گــــوشــــه ویـــرانـــه را
قـــاف تـــویـــی مـــســـکـــن ســیــمــرغ را
شــمــع تــویــی جــان چـو پـروانـه را
چــشــمــه حــیــوان بــگــشــا هــر طــرف
نـــقـــل کـــن آن قـــصـــه و افـــســـانـــه را
مــســت کــن ای ســاقـی و در کـار کـش
ایـــــن بـــــدن کــــافــــر بــــیــــگــــانــــه را
گــــر نــــکــــنــــد رام چــــنــــیــــن دیــــو را
پــس چـه شـد آن سـاغـر مـردانـه را
نـــیـــم دلـــی را بـــه چـــه آرد کــه او
پـــســـت کـــنـــد صـــد دل فـــرزانــه را
از پگه امروز چه خوش مجلسیست
آن صــــنــــم و فــــتــــنــــه فــــتــــانـــه را
بـشـکـنـد آن چـشـم تـو صـد عهد را
مــســت کـنـد زلـف تـو صـد شـانـه را
یـــک نـــفـــســـی بـــام بـــرآ ای صـــنــم
رقـــــــص درآر اســــــتــــــن حــــــنــــــانــــــه را
شــــــرح فــــــتــــــحـــــنـــــا و اشـــــارات آن
قــــفــــل بــــگــــویــــد ســـر دنـــدانـــه را
شـــاه بــگــویــد شــنــود پــیــش مــن
تــــرک کــــنــــم گــــفــــت غـــلـــامـــانـــه را
غزل شمارهٔ ۲۵۷
لـــعـــل لـــبـــش داد کـــنـــون مـــر مــرا
آنـــچ تـــو را لـــعـــل کــنــد مــر مــرا
گـلـبـن خـنـدان بـه دل و جـان بـگفت
بــرگ مــنـت هـسـت بـه گـلـشـن بـرآ
گـــر نـــخــریــدســت جــهــان را ز غــم
مــــژده چــــرا داد خـــدا کـــاشـــتـــری
در بن خانهست جهان تنگ و منگ
زود بــــرآیـــیـــد بـــه بـــام ســـرا
صـــورت اقـــبـــال شـــکـــرریـــز گــفــت
شـکـر چـو کم نیست شکایت چرا
ســاغــر بــر دســت خــرامــان رسـیـد
فـــخـــر مــن و فــخــر هــمــه مــاورا
جـــام مـــبـــاح آمــد هــیــن نــوش کــن
بـــــا زره از غـــــابــــر و از مــــاجــــرا
ســــاغـــر اول چـــو دود بـــر ســـرت
ســجــده کــنــد عـقـل جـنـون تـو را
فـاش مـکـن فـاش تو اسرار عرش
در ســخــنــی زاده ز تــحــت الــثــری
غزل شمارهٔ ۲۵۸
گـــر بـــنـــخـــســـبــی شــبــی ای مــه لــقــا
رو بـــه تـــو بـــنــمــایــد گــنــج بــقــا
گرم شوی شب تو به خورشید غیب
چـــشـــم تـــو را بـــاز کـــنـــد تـــوتـــیــا
امــــشــــب اســــتـــیـــزه کـــن و ســـر مـــنـــه
تـــا کـــه بـــبـــیـــنـــی ز ســـعــادت عــطــا
جــلــوه گــه جــمــلــه بـتـان در شـبـسـت
نــشــنــود آن کــس کــه بــخـفـت الـصـلـا
مــوســی عـمـران نـه بـه شـب دیـد نـور
ســـوی درخـــتــی کــه بــگــفــتــش بــیــا
رفــت بــه شـب بـیـش ز ده سـالـه راه
دیـــــد درخـــــتـــــی هـــــمــــه غــــرق ضــــیــــا
نــی کــه بــه شـب احـمـد مـعـراج رفـت
بـــرد بـــراقـــیـــش بـــه ســـوی ســـمــا
روز پــی کــســب و شــب از بــهـر عـشـق
چــشــم بــدی تــا کــه نــبــیـنـد تـو را
خــــلــــق بــــخــــفــــتــــنـــد ولـــی عـــاشـــقـــان
جـــمـــلـــه شـــب قــصــه کــنــان بــا خــدا
گــــــفــــــت بـــــه داوود خـــــدای کـــــریـــــم
هـــــر کــــی کــــنــــد دعــــوی ســــودای مــــا
چـــون هـــمـــه شـــب خــفــت بــود آن دروغ
خــــــواب کــــــجــــــا آیــــــد مـــــر عـــــشـــــق را
زان کــــه بــــود عـــاشـــق خـــلـــوت طـــلـــب
تــــــا غــــــم دل گــــــویــــــد بــــــا دلــــــربـــــا
تـــشـــنـــه نـــخـــســـپـــیـــد مـــگــر انــدکــی
تـــشـــنــه کــجــا خــواب گــران از کــجــا
چــونــک بــخــســپــیــد بـه خـواب آب دیـد
یــا لــب جــو یــا کــه ســبــو یــا سـقـا
جـــمـــلـــه شــب مــی رســد از حــق خــطــاب
خــــیــــز غــــنــــیـــمـــت شـــمـــر ای بـــینـــوا
ور نــه پــس مــرگ تــو حــســرت خــوری
چـــونـــک شـــود جـــان تـــو از تـــن جـــدا
جـــفـــت بـــبـــردنـــد و زمـــیـــن مــانــد خــام
هــــــیــــــچ نـــــدارد جـــــز خـــــار و گـــــیـــــا
مــن شــدم از دسـت تـو بـاقـی بـخـوان
مـــســـت شـــدم ســـر نــشــنــاســم ز پــا
شــــمــــس حــــق مــــفــــخـــر تـــبـــریـــزیـــان
بـــســـتـــم لـــب را تــو بــیــا بــرگــشــا
غزل شمارهٔ ۲۵۹
پــیــش کــش آن شـاه شـکـرخـانـه را
آن گــــــــــهــــــــــر روشــــــــــن دردانــــــــــه را
آن شــــــه فــــــرخ رخ بــــــیمــــــثـــــل را
آن مـــــــــه دریـــــــــادل جـــــــــانـــــــــانــــــــه را
روح دهـــــد مـــــرده پـــــوســـــیــــده را
مـــهـــر دهـــد ســـیـــنـــه بـــیـــگــانــه را
دامــــن هــــر خــــار پــــر از گــــل کــــنــــد
عــــــقــــــل دهــــــد کــــــلــــــه دیـــــوانـــــه را
در خـــــــرد طـــــــفــــــل دوروزه نــــــهــــــد
آنــــــچ نــــــبــــــاشــــــد دل فــــــرزانــــــه را
طــفــل کــی بــاشــد تـو مـگـر مـنـکـری
عـــــــربـــــــده اســـــــتـــــــن حـــــــنــــــانــــــه را
مــســت شــوی و شــه مــســتــان شــوی
چــــونــــک بــــگــــردانـــد پـــیـــمـــانـــه را
بـیـخـودم و مـسـت و پـراکـنده مغز
ور نـــه نـــکـــو گـــویـــم افـــســـانـــه را
بـا هـمـه بـشـنـو کـه بباید شنود
قــــصــــه شــــیــــریــــن غــــریــــبــــانـــه را
بــــــــشــــــــکــــــــنـــــــد آن روی دل مـــــــاه را
بــشــکــنــد آن زلــف دو صـد شـانـه را
قـــصـــه آن چــشــم کــی یــارد گــزارد
ســــاحــــر ســــاحـــرکـــش فـــتـــانـــه را
بیند چشمش که چه خواهد شدن
تـــا ابـــد او بـــیـــنـــد پـــیـــشـــانـــه را
راز مـــگـــو رو عــجــمــی ســاز خــویــش
یــــاد کــــن آن خــــواجـــه عـــلـــیـــانـــه را
غزل شمارهٔ ۲۶۰
چـــرخ فـــلــک بــا هــمــه کــار و کــیــا
گــــــرد خــــــدا گــــــردد چــــــون آســـــیـــــا
گـرد چـنـیـن کـعـبـه کـن ای جـان طواف
گـــرد چـــنـــیـــن مـــایـــده گــرد ای گــدا
بــر مــثــل گــوی بــه مــیــدانــش گــرد
چونک شدی سرخوش بیدست و پا
اسـب و رخـت راسـت بـر ایـن شه طواف
گر چه بر این نطع روی جا به جا
خــــاتـــم شـــاهـــیـــت در انـــگـــشـــت کـــرد
تــا کــه شــوی حــاکــم و فـرمـانـروا
هـــــر کـــــه بــــه گــــرد دل آرد طــــواف
جــــــان جــــــهــــــانــــــی شـــــود و دلـــــربـــــا
هــــمــــره پــــروانــــه شــــود دلـــشـــده
گــــردد بــــر گــــرد ســــر شـــمـــعهـــا
زانـــک تـــنـــش خـــاکــی و دل آتــشــیســت
مـــیـــل ســـوی جـــنـــس بـــود جـــنـــس را
گـــــرد فـــــلـــــک گـــــردد هـــــر اخــــتــــری
زانــک بــود جــنــس صــفــا بــا صــفــا
گــــرد فــــنــــا گــــردد جــــان فــــقــــیــــر
بـــــــــر مـــــــــثـــــــــل آهـــــــــن و آهـــــــــن ربــــــــا
زانـــــک وجــــودســــت فــــنــــا پــــیــــش او
شـــســـتـــه نــظــر از حــول و از خــطــا
مـــســـت هـــمـــیکـــرد وضـــو از کـــمـــیــز
کــــــز حــــــدثــــــم بــــــازرهــــــان ربــــــنــــــا
گــفــت نــخــســتـیـن تـو حـدث را بـدان
کـــــژمــــژ و مــــقــــلــــوب نــــبــــایــــد دعــــا
زانـک کـلـیـدسـت و چـو کـژ شد کلید
وا شــــــدن قـــــفـــــل نـــــیـــــابـــــی عـــــطـــــا
خـــامـــش کـــردم هـــمـــگــان بــرجــهــیــد
قـــامـــت چـــون ســـرو بـــتــم زد صــلــا
خــســرو تــبــریــز شــهــم شـمـس دیـن
بــســتــم لــب را تــو بــیــا بــرگــشـا
غزل شمارهٔ ۲۶۱
هــان ای طــبــیــب عــاشــقــان ســودایــیــی دیــدی چــو مــا
یــــا صــــاحــــبــــی انـــنـــی مـــســـتـــهـــلـــک لـــو لـــاکـــمـــا
ای یــوســف صــد انــجــمــن یـعـقـوب دیـدسـتـی چـو مـن
اصـــفـــر خـــدی مـــن جـــوی و ابـــیـــض عــیــنــی مــن بــکــا
از چـشـم یـعـقـوب صـفـی اشـکـی دوان بـیـن یـوسـفـی
تـــجــری دمــوعــی بــالــولــا مــن مــقــلــتــی عــیــن الــولــا
صد مصر و صد شکرستان درجست اندر یوسفان
الـــصـــیــد جــل او صــغــر فــالــکــل فــی جــوف الــفــرا
اسـبـاب عـشـرت راست شد هر چه دلم میخواست شد
فــالــوقــت ســیـف قـاطـع لـا تـفـتـکـر فـیـمـا مـضـی
جـان بـاز انـدر عـشـق او چـون سـبـط مـوسـی را مـگو
اذهــــــب و ربــــــک قــــــاتـــــلـــــا انـــــا قـــــعـــــودهـــــا هـــــنـــــا
هــرگــز نــبــیــنــی در جــهــان مــظــلـومـتـر زیـن عـاشـقـان
قــولــوا لــاصــحــاب الــحــجــی رفــقــا بــاربــاب الــهـوی
گـــر درد و فـــریـــادی بــود در عــاقــبــت دادی بــود
مـــن فـــضـــل رب مـــحــســن عــدل عــلــی الــعــرش اســتــوی
گــر واقــفــی بــر شـرب مـا وز سـاقـی شـیـریـن لـقـا
الــــزمــــه و اعــــلــــم ان ذا مــــن غــــیــــره لــــا یـــرتـــجـــی
کـــردیـــم جــمــلــه حــیــلــههــا ای حــیــلــه آمــوز نــهــی
مــاذا تــری فــیــمــا تــری یــا مــن یــری مــا لــا یـری
خـــامــوش و بــاقــی را بــجــو از نــاطــق اکــرام خــو
فـــالـــفـــهـــم مـــن ایـــحـــائـــه مــن کــل مــکــروه شــفــا
غزل شمارهٔ ۲۶۲
فــیــمــا تــری فــیــمــا تــری یــا مــن یــری و لـا یـری
الــــعــــیـــش فـــی اکـــنـــافـــنـــا و الـــمـــوت فـــی ارکـــانـــنـــا
ان تـــدنـــنـــا طـــوبـــی لـــنـــا ان تـــحـــفـــنـــا یـــا ویــلــنــا
یــــا نــــور ضــــؤ نـــاظـــرا یـــا خـــاطـــرا مـــخـــاطـــرا
نــــدعــــوک ربــــا حــــاضــــرا مــــن قــــلـــبـــنـــا تـــفـــاخـــرا
فــــکــــن لــــنــــا فــــی ذلــــنــــا بــــرا کــــریـــمـــا غـــافـــرا
مــــن مــــیروم تــــوکــــلــــی در ایــــن ره و در ایــــن ســـرا
اگـــر نـــوالـــهای رســـد نـــیـــمـــی مـــرا نـــیـــمــی تــو را
خود کی رود کشتی در او که او تهی بیرون رود
کـــیـــل گـــهـــر هـــمـــیرســـد بـــر مــشــتــری و مــشــتــرا
کـــیـــل گـــهـــر هـــمـــیرســـد قـــرص قـــمـــر هـــمـــیرســـد
نــــور بــــصــــر هــــمــــیرســــد انــــدکـــتـــریـــن چـــیـــزهـــا
خــوش انــدرآ در انــجــمــن جــز بــر شــکــر لــگــد مـزن
جـــز بـــر قــرابــیهــا مــزن جــر بــر بــتــان جــان فــزا
غزل شمارهٔ ۲۶۳
بـــه شـــکـــرخـــنـــده اگـــر مـــیبــبــرد جــان مــرا
مـــــتـــــع الـــــلـــــه فـــــوادی بـــــحـــــبــــیــــبــــی ابــــدا
جـانـم آن لـحـظـه بـخـندد که ویش قبض کند
انـــــــــمـــــــــا یـــــــــوم اجـــــــــزای اذا اســـــــــکــــــــرهــــــــا
مــــغــــز هــــر ذره چــــو از روزن او مـــســـت شـــود
ســـــبـــــحــــت راقــــصــــه عــــز حــــبــــیــــبــــی و عــــلــــا
چــونــک از خــوردن بــاده هــمــگــی بــاده شـوم
انـــــا نـــــقـــــل و مـــــدام فـــــاشـــــربـــــانــــی و کــــلــــا
هــلــه ای روز چـه روزی تـو کـه عـمـر تـو دراز
یــــــوم وصـــــل و رحـــــیـــــق و نـــــعـــــیـــــم و رضـــــا
تــن هــمــچــون خــم مــا را پـی آن بـاده سـرشـت
نـــــعـــــم مـــــا قـــــدر ربـــــی لـــــفـــــوادی و قـــــضــــا
خــــم ســــرکــــه دگــــرســــت و خــــم دوشــــاب دگـــر
کــــان فــــی خــــابــــیــــه الـــروح نـــبـــیـــذ فـــغـــلـــی
چــون بــخــســپــد خــم بـاده پـی آن مـیجـوشـد
انــــمــــا الــــقــــهــــوه تــــغــــلــــی لــــشــــرور و دمـــا
مــی مــنــم خـود کـه نـمـیگـنـجـم در خـم جـهـان
بـــرنـــتـــابـــد خـــم نــه چــرخ کــف و جــوش مــرا
می مرده چه خوری هین تو مرا خور که میم
انــــــا زق مــــــلــــــئــــــت فــــــیـــــه شـــــراب و ســـــقـــــا
وگـــرت رزق نـــبـــاشـــد مـــن و یـــاران بـــخـــوریـــم
فــانــصــتــوا و اعــتــرفــوا مــعـشـرا اخـوان صـفـا
غزل شمارهٔ ۲۴۱
نــــرد کــــف تــــو بـــردســـت مـــرا
شـــیـــر غـــم تــو خــوردســت مــرا
گــشــتـم چـو خـلـیـل انـدر غـم تـو
آتــــشــــکــــدههــــا ســــردســــت مــــرا
در خـــــاک فـــــنـــــا ای دل بـــــمـــــران
کــــز رانــــدن تـــو گـــردســـت مـــرا
مـــیران فـــرســـی در گــلــشــن جــان
کـــز گـــلـــشـــن جـــان وردســـت مــرا
در شــــادی مــــا وهــــمــــی نــــرســـد
کـایـن خـنده گری پردهست مرا
صــد رخ ز درون ســرخسـت مـرا
یـــــک رخ ز بــــرون زردســــت مــــرا
ای احــــول ده ایــــن هــــر دو جــــهـــان
کـــــز راحـــــت تـــــو دردســــت مــــرا
در رهــــــبــــــریــــــت ای مــــــرد طــــــلـــــب
بـــر هـــر ســـر ره مـــردســـت مـــرا
خاموش و مجو تو شهرت خود
کـــــز راحـــــت تـــــو دردســــت مــــرا
غزل شمارهٔ ۲۴۲
خــــیــــک دل مــــا مــــشــــک تــــن مــــا
خـوش نـازکـنـان بـر پـشت سقا
از چـشـمـه جـان پـر کـرد شکم
کای تشنه بیا ای تشنه بیا
ســقــا پــنــهــان وان مــشــک عــیـان
لـــیـــکـــن نـــبـــود از مـــشـــک جـــدا
گــر رقــص کــنــد آن شــیــر عــلــم
رقـــصـــش نـــبــود جــز رقــص هــوا
دورم ز نـــظـــر فــعــلــم بــنــگــر
تــا بــوی بــود بـر عـود گـوا
از بــوی تـو جـان قـانـع نـشـود
ای چــشــمــه جــان ای چــشــم رضـا
غزل شمارهٔ ۲۴۳
بـــگـــشـــا در بـــیـــا درآ کـــه مـــبــا عــیــش بــیشــمــا
بــه حــق چــشـم مـسـت تـو کـه تـویـی چـشـمـه وفـا
ســخــنــم بــسـتـه مـیشـود تـو یـکـی زلـف بـرگـشـا
انـــا و الـــشـــمـــس و الـــضـــحـــی تـــلـــف الـــحـــب و الـــولــا
انــــا فــــی الــــعــــشــــق آیــــه فــــاقـــرونـــی عـــلـــی الـــمـــلـــا
امـــه الـــعـــشـــق فـــاعـــرجـــوا دونـــکـــم ســلــم الــهــوی
دیــدمــش مــســت مــیگــذشــت گـفـتـم ای مـاه تـا کـجـا
گــفــت نــی هــمــچــنــیــن مــکــن هــمـچـنـیـن در پـیـم بـیـا
در پــیــش چــون روان شــدم بــرگــرفـت تـیـز تـیـزپـا
در پـــی گـــام تـــیـــز او چـــه مـــحـــل بــاد و بــرق را
انــــــا مــــــنــــــذ رایــــــتــــــهــــــم انــــــا صــــــرت بــــــلــــــا انــــــا
صـــــوره فـــــی زجــــاجــــه نــــور الــــارض و الــــســــمــــا
رکــــب الــــقــــلـــب نـــوره فـــجـــلـــی الـــقـــلـــب و اصـــطـــفـــی
کــــل مــــن رام نــــوره اســــتــــضــــا مــــثــــلــــه اســـتـــضـــا
کـــــیـــــف یـــــلـــــقـــــاه غـــــیــــره کــــل مــــن غــــیــــر فــــنــــا
تو بیا بیتو پیش من که تو نامحرمی تو را
بــه ثــنــا لــابــه کــردمــش گـفـتـم ای جـان جـان فـزا
گـــفـــت یـــک دم ثــنــا مــگــو کــه دوی هــســت در ثــنــا
تـــو دو لـــب از دوی بـــبـــنـــد بـــگـــشـــا دیـــده بــقــا
ز لــب بــســتــه گــر ســخــن بــگــشــایـد گـشـا گـشـا
ان عـــــلـــــیـــــنـــــا بـــــیــــانــــه تــــو مــــیــــا در مــــیــــان مــــا
چـــو در خـــانـــه دیـــد تـــنـــگ بـــکـــنــد مــرد جــامــههــا
نـــی کـــه هــر شــب روان تــو ز تــنــت مــیشــود جــدا
بـــــه مــــیــــان روان تــــو صــــفــــتــــی هــــســــت نــــاســــزا
کــه گــر آن ریــگ نــیــســتــی نــامــدی بــاز چــون صـبـا
شــــب نــــرفــــتــــی دوان دوان بــــه لــــب قـــلـــزم صـــفـــا
بــازآمــد و تــا ویــســت بـنـده بـنـدهسـت خـدا خـدا
مــــانـــد در کـــیـــســـه بـــدن چـــو زر و ســـیـــم نـــاروا
جــان بــنــه بــر کــف طــلــب کــه طــلــب هــسـت کـیـمـیـا
تــا تــن از جــان جــدا شــدن مــشــو از جــان جــان جــدا
گـــر چـــه نـــی را تـــهــی کــنــنــد نــگــذارنــد بــینــوا
رو پــی شــیــر و شــیــر گــیــر کـه عـلـیـی و مـرتـضـی
نـیـسـت بـودی تـو قـرنهـا بـر تـو خـوانـدنـد هـل اتی
خـــط حـــقـــســت نــقــش دل خــط حــق را مــخــوان خــطــا
الــــفــــی لــــا شــــود و تــــو ز الــــف لــــام گــــشــــت لـــا
هــلــه دســت و دهــان بــشــو کــه لــبــش گــفــت الــصـلـا
چـو بـه حـق مـشـتـغـل شـدی فـارغ از آب و گـل شدی
چــو کــه بــیدســت و دل شــدی دســت درزن در ایــن ابــا
غزل شمارهٔ ۲۴۴
چه شدی گر تو همچون من شدییی عاشق ای فتا
هــمــه روز انــدر آن جــنــون هــمــه شــب انــدر ایــن بــکـا
ز دو چـــشـــمـــت خـــیـــال او نـــشـــدی یـــک دمـــی نـــهـــان
کـه دو صـد نـور مـیرسـد بـه دو دیـده از آن لـقا
ز رفـــیـــقـــان گـــســـســتــیــی ز جــهــان دســت شــســتــیــی
کـه مـجـرد شـدم ز خـود کـه مـسـلم شدم تو را
چــــو بــــر ایــــن خـــلـــق مـــیتـــنـــم مـــثـــل آب و روغـــنـــم
ز هــوسهــا گــذشــتــیـی بـه جـنـون بـسـتـه گـشـتـیـی
نــه جــنــونــی ز خــلـط و خـون کـه طـبـیـبـش دهـد دوا
کـــه طـــبـــیـــبـــان اگـــر دمـــیبـــچــشــنــدی از ایــن غــمــی
بــــجــــهــــنــــدی ز بــــنــــد خـــود بـــدرنـــدی کـــتـــابهـــا
هـــلـــه زیـــن جـــمـــلـــه درگـــذر بـــطـــلــب مــعــدن شــکــر
کـــه شـــوی مـــحـــو آن شـــکــر چــو لــبــن در زلــوبــیــا
غزل شمارهٔ ۲۴۵
از بـــــرای صـــــلـــــاح مـــــجـــــنـــــون را
بــــازخــــوان ای حـــکـــیـــم افـــســـون را
از بـــــــرای عـــــــلــــــاج بــــــیخــــــبــــــری
درج کـــــن در نـــــبـــــیـــــذ افـــــیــــون را
چــون نــداری خــلــاص بــیچــون شـو
تـــا بـــبـــیـــنـــی جـــمـــال بـــیچــون را
دل پــرخــون بــبــیــن تــو ای ســاقــی
درده آن جــــام لــــعــــل چــــون خـــون را
زانــــــک عــــــقــــــل از بــــــرای مـــــادونـــــی
ســـــجــــده آرد ز حــــرص هــــر دون را
باده خواران به نیم جو نخرند
ایــــــن دو قـــــرص درســـــت گـــــردون را
نـــخــوت عــشــق را ز مــجــنــون پــرس
تـا کـه در سـر چـهاست مجنون را
گـــــمـــــرهـــــیهـــــای عـــــشـــــق بـــــردرد
صــــد هـــزاران طـــریـــق و قـــانـــون را
ای صـــبـــا تـــو بـــرو بـــگــو از مــن
از کـــــرم بـــــحـــــر در مـــــکــــنــــون را
گــر چــه از خـشـم گـفـتـهای نـکـنـم
روح بــخــش ایــن حـمـاء مـسـنـون را
شـــمـــس تـــبـــریـــز مـــوســـی عـــهــدی
در فـــــــــراقـــــــــت مـــــــــدارهـــــــــارون را
غزل شمارهٔ ۲۴۶
صـــــد دهـــــل مـــــیزنـــــنـــــد در دل مــــا
بـــانـــگ آن بـــشـــنـــویـــم مـــا فــردا
پنبه در گوش و موی در چشمست
غـــــم فــــردا و وســــوســــه ســــودا
آتـــــش عــــشــــق زن در ایــــن پــــنــــبــــه
هــمــچـو حـلـاج و هـمـچـو اهـل صـفـا
آتــــش و پــــنــــبــــه را چــــه مـــیداری
ایـن دو ضـدنـد و ضـد نـکـرد بقا
چـــون مـــلـــاقــات عــشــق نــزدیــکــســت
خــوش لــقــا شــو بــرای روز لــقـا
مــــرگ مــــا شـــادی و مـــلـــاقـــاتـــســـت
گــر تــو را مــاتــمــســت رو زیــن جــا
چــــونــــک زنــــدان مــــاســـت ایـــن دنـــیـــا
عـــــیـــــش بــــاشــــد خــــراب زنــــدانهــــا
آنـــک زنـــدان او چـــنــیــن خــوش بــود
چــــون بــــود مــــجــــلـــس جـــهـــان آرا
تــــو وفـــا را مـــجـــو در ایـــن زنـــدان
کـــه در ایـــن جـــا وفـــا نـــکــرد وفــا
غزل شمارهٔ ۲۴۷
بـانـگ تـسـبـیـح بشنو از بالا
پس تو هم سبح اسمه الاعلی
گـل و سـنـبـل چرد دلت چون یافت
مـــرغــزاری کــه اخــرج الــمــرعــی
یـعـلـم الـجـهـر نـقـش این آهوست
نـــاف مـــشـــکــیــن او و مــایــخــفــی
نــــفــــس آهــــوان او چــــو رســــیـــد
روح را ســـــوی مـــــرغــــزار هــــدی
تـشـنـه را کـی بود فراموشی
چــون ســنــقــرئــک فــلــا تــنــســی
غزل شمارهٔ ۲۴۸
گـــوش مـــن مـــنـــتـــظـــر پـــیــام تــو را
جان به جان جسته یک سلام تو را
در دلـــــم خـــــون شـــــوق مـــــیجـــــوشــــد
مـــنـــتـــظـــر بـــوی جـــوش جـــام تــو را
ای ز شــــــــیــــــــریــــــــنـــــــی و دلـــــــاویـــــــزی
دانـــــه حــــاجــــت نــــبــــوده دام تــــو را
کــرده شــاهــان نــثــار تــاج و کــمـر
مــــر قــــبــــای کــــمــــیــــن غــــلــــام تـــو را
ز اول عــــــشــــــق مــــــن گــــــمــــــان بـــــردم
کـــه تـــصـــور کـــنـــم خـــتـــام تــو را
سـلـسـلـهام کـن بـه پـای اشـتـر بند
مـــن طــمــع کــی کــنــم ســنــام تــو را
آنـــک شـــیــری ز لــطــف تــو خــوردســت
مـــرگ بـــیــنــد یــقــیــن فــطــام تــو را
بــــــه حــــــق آن زبـــــان کـــــاشـــــف غـــــیـــــب
کـه بـه گـوشـم رسـان پـیـام تـو را
بـــــه حــــق آن ســــرای دولــــت بــــخــــش
بــــــنــــــمــــــایــــــم ز دور بـــــام تـــــو را
گـر سـر از سـجـده تـو سـود کند
چــــه زیــــانــــســــت لـــطـــف عـــام تـــو را
شــــمــــس تــــبــــریــــز ایـــن دل آشـــفـــتـــه
بــر جــگــر بــســتــه اسـت نـام تـو را
غزل شمارهٔ ۲۴۹
دل بــــر مـــا شـــدســـت دلـــبـــر مـــا
گــل مــا بــیحــدســت و شــکـر مـا
مــا هــمــیــشــه مــیــان گـلـشـکـریـم
زان دل مـــا قـــویـــســـت در بـــر مــا
زهـــــره دارد حـــــوادث طـــــبـــــعـــــی
کــه بـگـردد بـگـرد لـشـکـر مـا
ما به پر میپریم سوی فلک
زانــک عــرشــیــسـت اصـل جـوهـر مـا
ســاکــنــان فــلــک بــخــور کـنـنـد
از صـــفـــات خـــوش مـــعـــنـــبـــر مـــا
هـمـه نـسـریـن و ارغـوان و گـلست
بــر زمــیــن شـاهـراه کـشـور مـا
نـه بـخـنـدد نه بشکفد عالم
بـــــی نــــســــیــــم دم مــــنــــور مــــا
ذرههــــــای هــــــوا پــــــذیــــــرد روح
از دم عـــــشـــــق روح پـــــرور مـــــا
گـوشهـا گـشـتـهانـد مـحـرم غـیـب
از زبــــــان و دل ســــــخــــــنـــــور مـــــا
شـمـس تـبـریـز ابـرسوز شدست
ســایــهاش کـم مـبـاد از سـر مـا
غزل شمارهٔ ۲۵۰
هــیــن کــه مــنـم بـر در در بـرگـشـا
بـــســـتـــن در نـــیـــســـت نـــشــان رضــا
در دل هـــر ذره تـــو را درگـــهـــیـــســـت
تـــا نـــگـــشـــایـــی بـــود آن در خـــفـــا
فـــــالــــق اصــــبــــاحــــی و رب الــــفــــلــــق
بـــاز کـــنـــی صـــد در و گـــویــی درآ
نـــی کــه مــنــم بــر در بــلــک تــوی
راه بـــده در بـــگـــشـــا خـــویـــش را
آمـــــــد کـــــــبـــــــریـــــــت بـــــــر آتــــــشــــــی
گـــــفـــــت بـــــرون آ بــــر مــــن دلــــبــــرا
صـورت مـن صـورت تـو نـیـست لیک
جـمـلـه تـوام صـورت مـن چـون غـطـا
صورت و معنی تو شوم چون رسی
مـــحـــو شـــود صـــورت مــن در لــقــا
آتــــش گــــفــــتـــش کـــه بـــرون آمـــدم
از خـــود خـــود روی بـــپـــوشــم چــرا
هـــیــن بــســتــان از مــن تــبــلــیــغ کــن
بـــر هـــمـــه اصـــحـــاب و هــمــه اقــربــا
کــوه اگــر هــســت چـو کـاهـش بـکـش
داده امـــــت مـــــن صـــــفـــــت کــــهــــربــــا
کـــــاه ربـــــای مــــن کــــه مــــیکــــشــــد
نــــــه از عــــــدم آوردم کـــــوه حـــــرا
در دل تـو جـمله منم سر به سر
ســــوی دل خـــویـــش بـــیـــا مـــرحـــبـــا
دلـــبـــرم و دل بـــرم ایــرا کــه هــســت
جــــــــوهــــــــر دل زاده ز دریــــــــای مــــــــا
نـــقـــل کـــنـــم ور نـــکــنــم ســایــه را
ســـایـــه مـــن کـــی بــود از مــن جــدا
لـــیـــک ز جـــایــش بــبــرم تــا شــود
وصــــــلــــــت او ظــــــاهـــــر وقـــــت جـــــلـــــا
تـا کـه بـدانـد که او فرع ماست
تـــــا کــــه جــــدا گــــردد او از عــــدا
رو بـــر ســـاقــی و شــنــو بــاقــیــش
تــــات بــــگــــویــــد بـــه زبـــان بـــقـــا
غزل شمارهٔ ۲۵۱
پـــیـــشـــتــر آ پــیــشــتــر ای بــوالــوفــا
از مــــن و مــــا بــــگــــذر و زوتــــر بـــیـــا
پـــــیـــــشـــــتـــــر آ درگـــــذر از مـــــا و مــــن
پـیـشـتـر آ تـا نـه تـو بـاشی نه ما
کـــبـــر و تـــکـــبـــر بــگــذار و بــگــیــر
در عــــوض کــــبــــر چــــنــــیــــن کــــبــــریـــا
گـــفـــت الـــســـت و تــو بــگــفــتــی بــلــی
شــکــر بــلــی چــیــســت کــشــیــدن بــلـا
ســر بــلــی چــیــســت کــه یــعـنـی مـنـم
حـــــلـــــقــــه زن درگــــه فــــقــــر و فــــنــــا
هــــم بــــرو از جــــا و هــــم از جـــا مـــرو
جـــا ز کـــجـــا حـــضـــرت بـــیجــا کــجــا
پـاک شـو از خـویـش و هـمه خاک شو
تـــا کـــه ز خـــاک تـــو بــرویــد گــیــا
ور چو گیا خشک شوی خوش بسوز
تــا کــه ز ســوز تـو فـروزد ضـیـا
ور شـــوی از ســـوز چـــو خـــاکــســتــری
بـــاشـــد خـــاکـــســـتـــر تـــو کـــیـــمـــیـــا
بــنــگــر در غـیـب چـه سـان کـیـمـیـاسـت
کـــــو ز کــــف خــــاک بــــســــازد تــــو را
از کــــــف دریــــــا بــــــنــــــگــــــارد زمـــــیـــــن
دود ســـــیـــــه را بـــــنـــــگــــارد ســــمــــا
لـــــقـــــمــــه نــــان را مــــدد جــــان کــــنــــد
بـــــاد نــــفــــس را دهــــد ایــــن عــــلــــمهــــا
پــیــش چــنــیــن کـار و کـیـا جـان بـده
فــقــر بــه جــان دانــد جــود و ســخــا
جـــــــــان پـــــــــر از عـــــــــلــــــــت او را دهــــــــی
جــان بــســتــانــی خــوش و بــیمــنــتــهــا
بــس کــنــم ایـن گـفـتـن و خـامـش کـنـم
در خـــمـــشـــی بـــه ســـخـــن جـــان فــزا
غزل شمارهٔ ۲۵۲
نــذر کــنــد یــار کــه امــشــب تــو را
خــــواب نــــبـــاشـــد ز طـــمـــع بـــرتـــر آ
حــــــفــــــظ دمــــــاغ آن مــــــدمـــــغ بـــــود
چــــونــــک ســــهــــر بــــایــــد یـــار مـــرا
هــــســــت دمــــاغ تـــو چـــو زیـــت چـــراغ
هـــــســـــت چـــــراغ تـــــن مـــــا بـــــیوفـــــا
گـر دبـه پـر زیـت بـود سود نیست
صـــبــح شــود گــشــت چــراغــت فــنــا
دعـــوت خـــورشـــیـــد بــه از زیــت تــو
چـــــنـــــد چـــــراغ ارزد آن یـــــک صـــــلــــا
چــشــم خـوشـش را ابـدا خـواب نـیـسـت
مـــســـت کـــنـــد چـــشــم هــمــه خــلــق را
جــمــلــه بــخـسـپـنـد و تـبـسـم کـنـد
چــشــم خــوشــش بــر خــلــل چــشــمهـا
پــس لـمـن الـمـلـک بـرآیـد بـه چـرخ
کـــــو مـــــلـــــکـــــان خــــوش زریــــن قــــبــــا
کـــــو امـــــرا کـــــو وزرا کـــــو مــــهــــان
بـــهـــر بـــلـــادالـــلـــه حـــافـــظ کــجــا
اهــــل عــــلــــم چــــون شــــد و اهــــل قـــلـــم
دیــو نــیــابــی تــو بــه دیــوان ســرا
خانه و تنشان شده تاریک و تنگ
چـــونـــک بـــبـــردیـــم یــکــی دم ضــیــا
گـرد کـه بـادش بـرود چـون شود
افــــتــــد بــــر خـــاک ســـیـــه بـــینـــوا
چـون بـجـهـنـد از حـجـب خـواب خویش
بــــــازبـــــمـــــالـــــنـــــد ســـــبـــــال جـــــفـــــا
اه چــه فــرامــوش گـرنـد ایـن گـروه
دانــــشــــشــــان هــــیــــچ نــــدارد بــــقــــا
زود فــرامــوش شــود سـوز شـمـع
بــــر دل پــــروانــــه ز جــــهــــل و عــــمـــا
بـــازبـــیـــایــد بــه پــر نــیــم ســوز
بــــــازبــــــســــــوزد چــــــو دل نــــــاســـــزا
نـذر تـو کـن حـکـم تـو کـن حـاکـمی
بـر شـب و بـر روز و سـحر ای خدا
غزل شمارهٔ ۲۵۳
چـــــنــــد نــــهــــان داری آن خــــنــــده را
آن مــــه تــــابــــنـــده فـــرخـــنـــده را
بنده کند روی تو صد شاه را
شــاه کــنـد خـنـده تـو بـنـده را
خـــنـــده بـــیـــامـــوز گـــل ســرخ را
جـــلـــوه کـــن آن دولـــت پـــایــنــده را
بــــســــتــــه بـــدانـــســـت در آســـمـــان
تـا بـکشد چون تو گشاینده را
دیـــده قـــطـــار شـــتـــرهـــای مـــســـت
مــــنــــتــــظـــرانـــنـــد کـــشـــانـــنـــده را
زلـف بـرافـشـان و در آن حـلـقـه کـش
حــلــق دو صــد حــلــقـه ربـایـنـده را
روز وصــالـسـت و صـنـم حـاضـرسـت
هــــــیــــــچ مــــــپـــــا مـــــدت آیـــــنـــــده را
عـــاشـــق زخـــمـــســـت دف ســـخـــت رو
مـــیـــل لـــبـــســـت آن نـــی نـــالــنــده را
بــر رخ دف چــنــد طــپــانـچـه بـزن
دم ده آن نـــــای ســـــگـــــالـــــنـــــده را
ور بــه طــمــع نــالـه بـرآرد ربـاب
خـوش بـگـشـا آن کف بخشنده را
عــیــب مــکــن گــر غــزل ابــتــر بـمـانـد
نـــیـــســـت وفـــا خـــاطـــر پــرنــده را
هشتم
بــــــلــــــبــــــل ســــــرمـــــســـــت بـــــرای خـــــدا
مــجــلــس گــل بــیــن و بــه مــنــبــر بــرآ
هــیــن بــه غــنــیــمـت شـمـر ایـن روز چـنـد
زانــــــــک نــــــــدارد گــــــــل رعــــــــنــــــــا وفــــــــا
ای دم تـــــــو قـــــــوت عــــــروســــــان بــــــاغ
فـــــصـــــل بـــــهــــارســــت بــــزن الــــصــــلــــا
جـــــان مـــــن و جـــــان تـــــرا پــــیــــش ازیــــن
ســــابــــقــــهٔ بــــود کــــه گـــشـــت آشـــنـــا
الــــــفــــــت امـــــروز ازان ســـــابـــــقـــــهســـــت
گـــرچـــه فـــرامـــوش شـــد آنـــهـــا تــرا
ســـــیـــــر بـــــبـــــیــــنــــیــــم رخ هــــمــــدگــــر
نــــــاشــــــده مــــــا از رخ و از تـــــن جـــــدا
تــــا بــــشــــنــــاســـیـــم دران حـــشـــر نـــو
چــــونــــک چــــنـــیـــن بـــوقـــلـــمـــونـــیـــم مـــا
صــورت یــوســف بــه یــکــی جــرم شـد
صــــــــورت گــــــــرگـــــــی بـــــــر اهـــــــل هـــــــوا
از غــرضــی چــون پــنــهــان شـد ز چـشـم
صــــورت آن خــــســــرو شــــیــــریــــن لــــقـــا
پـــس چـــو مـــبـــدل شـــود آن صـــورتـــش
چــونــش شــنــاسـی تـو بـدیـن چـشـمـهـا
یـــــارب بـــــنـــــمـــــاش چـــــنـــــانــــک ویــــســــت
از حـــق درخـــواســـت چـــنـــیـــن مـــصــطــفــا
خـــیــز بــه تــرجــیــع بــگــو بــاقــیــش
نـــیـــک نـــشـــانـــش کـــن و خــطــی بــکــش
ای رخ تـــــــو حـــــــســــــرت مــــــاه و پــــــری
پـــر بـــگـــشـــادی بـــه کــجــا مــیپــری
هــــیــــن گــــروی ده ســــره آنــــگـــه بـــرو
رفــــتــــن تــــو نـــیـــســـت ز مـــا ســـرســـری
زنـــــده جـــــهـــــان ز آب حـــــیـــــات تـــــوســـــت
مــــــــســـــــت قـــــــروی تـــــــو دل لـــــــاغـــــــری
خود چه بود خاک که در چرخ تست
ایـــــــن فــــــلــــــک روشــــــن نــــــیــــــلــــــوفــــــری
زیـــن بـــگــذشــتــم بــه خــدا راســت گــو
رخـــــت ازیـــــن خــــانــــه کــــجــــا مــــیبــــری
در دو جــــهــــان کــــار تــــو داری و بـــس
راســـت بـــگـــو تـــا بـــچـــه کــار انــدری
ور بـــــنـــــگــــویــــی تــــو گــــواهــــی دهــــد
چـــشـــم تـــو آن فـــتـــنـــه گـــر عـــبـــهــری
جــــان چــــو دریـــای تـــو تـــنـــگ آمـــدســـت
زیـــــن وطـــــن مـــــخـــــتـــــصـــــر شـــــشــــدری
چــــون نــــشــــوی ســــیــــر ازیــــن آب شـــور
چـــــونـــــک امـــــیـــــر آب دو صــــد کــــوثــــری
رســــت ز پــــای تــــو بــــه فــــضـــل خـــدا
بــــــهــــــر ره چــــــرخ پــــــر جــــــعـــــفـــــری
شــــاعــــر تــــو دســــت دهـــان بـــرنـــهـــاد
تـا کـه کـنـد شـاه بـه خود شاعری
شـــــاه هـــــمـــــی گــــویــــد تــــرجــــیــــع را
تــا ســه تــمــامــش کــن و بــاقـی تـرا
ای کـــــه مــــلــــک طــــوطــــی آن قــــنــــدهــــات
کــــوزهگــــرم کــــوزه کــــنـــم از نـــبـــات
لـــیـــک فــقــیــرم تــوز یــاقــوت خــویــش
وقــــــــت زکــــــــاتــــــــســــــــت مـــــــرا ده زکـــــــات
ســـابـــق خـــیـــری تــو و خــاصــه کــنــون
مــــــوســــــم خـــــیـــــرســـــت و اوان صـــــلـــــات
نــــک رمـــضـــان آمـــد و قـــدرســـت و عـــیـــد
وز تــــو رســــیــــدســـت در آن شـــب بـــرات
در هــــــوس بــــــحــــــر تـــــو دارم لـــــبـــــی
کـــــان نـــــشـــــود تـــــر ز هــــزاران فــــرات
حـــــبـــــس دلـــــم چــــاه زنــــخــــدان تــــســــت
کـــی طـــلـــبـــم زیـــن چـــه و زنــدان نــجــات
عـــــرض فـــــلــــک دارد ایــــن قــــعــــر چــــاه
عــــرصــــهٔ او تــــیــــز نــــظــــر را کـــفـــات
صـــورت عـــشـــقـــی تـــو و بـــیصــورتــی
ایــــن عــــدد انــــدر صــــفــــت آمــــد نـــه ذات
هــم تــو بــگــو زانــک ســخــنــهــای خـلـق
پـــــیـــــش کـــــلـــــام تـــــوبـــــود تــــرهــــات
هـــم تــو بــگــو ای شــه نــطــع وجــود
ای هـــمـــه شـــاهــان ز تــو در بــیــت مــات
چــونــک ســه تــرجــیـع بـگـفـتـم بـده
تــــا عــــربــــی گــــویـــم یـــا ســـعـــد هـــات
یــــا قــــمــــرالــــحــــســــن مــــزیـــلالـــظـــلـــام
جــــد بــــطــــلــــوع مــــع کــــاس الــــمــــدام
نهم
بــــاز ایــــن دل ســــرمــــســـتـــم دیـــوانـــهٔ آن بـــنـــدســـت
دیــوانــه کــســی بــاشــد، کــو بــیدل و پــیــونـدسـت
ســرمــســت کــســی بــاشــد، کــو خـود خـبـرش نـبـود
عــــارف دل مــــا بــــاشــــد، کــــوبــــی عـــدد و چـــنـــدســـت
در حـــلـــقـــهٔ آن ســـلـــطـــان، در حـــلـــقـــه نـــگــیــنــم مــن
ای کــوزه بــمــن بــنــگــر، مــن وردم و شــه قـنـدسـت
نه از خاکم و نه از بادم، نه از آتش و نه از آبم
آن چــیــز شــدم کــلــی، کــو بــر هــمــه ســوگــنـدسـت
مــــن عــــیــــســــی آن مــــاهــــم، کــــز چــــرخ گــــذر کـــردم
مـــن مـــوســـی ســـرمـــســتــم،کــالــلــه دریــن ژنــدهســت
دیـــوانـــه و ســـرمــســتــم، هــم جــام تــن اشــکــســتــم
مـــن پـــنـــد بـــنـــپـــذیــرم، چــه جــای مــرا پــنــدســت؟
مــــن صـــوفـــی چـــرا بـــاشـــم؟ چـــون رنـــد خـــرابـــاتـــم
مــن جــام چــرا نــوشــم؟ بــا جـام کـه خـرسـنـدسـت؟
مــن قــطــره چــرا بــاشــم؟ چــون غــرق در آن بـحـرم
مـــن مـــرده چـــرا بـــاشـــم؟ چــون جــان ودلــم زنــدســت
تــــن خـــفـــت دریـــن گـــلـــخـــن جـــان رفـــت دران گـــلـــشـــن
مــن بــودم و بــیجــایــی، ویــن نــای کــه نــالــنــدســت
از خــــویــــش حــــذر کـــردم، وز دور قـــمـــر جـــســـتـــم
بــر عــرش ســفــر کــردم، شــکــلــی عــجــبـی بـسـتـم
بـــازآمـــدم از ســـلــطــان بــا طــبــل و عــلــم، فــرمــان
ســـــرمـــــســـــت و غـــــزلگـــــویــــان، اســــرار ازل جــــویــــان
بــــــاز ایـــــن دل دیـــــوانـــــه زنـــــجـــــیـــــر هـــــمـــــی بـــــرد
چــــون بــــرق هــــمــــی رخــــشــــد، مــــانــــنــــد اســـد غـــران
چــــون تــــیــــر هـــمـــی بـــرد از قـــوس تـــنـــم، جـــانـــم
چـــــون مـــــاه دلـــــم تـــــابـــــان، از کـــــنـــــگــــرهٔ مــــیــــزان
جـــان یـــوســـف کــنــعــانــســت، افــتــاده بــه چــاه تــن
دل بــــلــــبــــل بــــســــتــــانــــســــت، افــــتـــاده دریـــن ویـــران
مـــیافـــتـــم و مـــیخـــیـــزم چـــون یـــاســـمـــن از مـــســتــی
مــــیغــــلــــطــــم در مــــیــــدان چــــون گـــوی از آن چـــوگـــان
ســــلــــطــــان ســــلــــاطــــیــــنــــم، هــــم آنـــم و هـــم ایـــنـــم
مــــن خــــازن ســــلــــطـــانـــم، پـــر گـــوهـــرم و مـــرجـــان
پـــهـــلـــوی شــهــنــشــاهــم، هــم بــنــده و هــم شــاهــم
جـــبـــریـــل کــجــا گــنــجــد آنــجــا کــه مــن و یــزدان؟!
تــــــو حـــــلـــــق هـــــمـــــی دری از خـــــوردن خـــــون خـــــلـــــق
ور دلـــــق هـــــمــــی پــــوشــــی، مــــانــــنــــد ســــگ عــــریــــان
در آخـــــر آن گـــــاوان، آخـــــر چــــه کــــنــــی مــــســــکــــن؟!
مــســکــیـن شـو و قـربـان شـو، در طـوی چـنـان خـاقـان
احــمــد چــو مــرا بــیــنــد، رخ زرد چــنــیــن ســرمــسـت
او دســــت مــــرا بــــوســـد، مـــن پـــا ای ورا پـــیـــوســـت
امـــــروز مـــــنـــــم احـــــمـــــد، نـــــی احــــمــــد پــــاریــــنــــه
امــــروز مــــنـــم ســـیـــمـــرغ، نـــی مـــرغـــک هـــرچـــیـــنـــه
شـــاهـــی کــه هــمــه شــاهــان، خــربــنــدهٔ آن شــاهــنــد
امــــروز مــــن آن شــــاهــــم، نــــی شــــاه پــــریــــریــــنــــه
از شــــــربــــــت الــــــلــــــهــــــی، وز شــــــرب انــــــاالـــــحـــــقـــــی
هــریــک بــه قــدح خــوردنــد، مــن بــا خـم و قـنـیـنـه
مـــــن قــــبــــلــــهٔ جــــانــــهــــاام، مــــن کــــعــــبــــهٔ دلــــهــــاام
مــــن مــــســــجــــد آن عــــرشــــم، نــــی مــــســـجـــد آدیـــنـــه
مـــــــن آیـــــــنـــــــهٔ صـــــــافـــــــم، نــــــی آیــــــنــــــهٔ تــــــیــــــره
مـــن ســـیـــنـــهٔ ســـیـــنـــاام، نـــی ســـیــنــهٔ پــرکــیــنــه
مــــن مــــســــت ابــــد بــــاشـــم، نـــی مـــســـت ز بـــاغ و رز
مـــن لـــقـــمــهٔ جــان نــوشــم، نــی لــقــمــهٔ تــرخــیــنــه
گـــر بـــاز چـــنــان اوجــی، کــو بــال و پــر شــاهــی؟!
ور خــــرس نــــهٔ ، چـــونـــی بـــا صـــورت بـــوزیـــنـــه؟!
ای آنــکــه چــو زر گــشــتــی از حــســرت ســیــمــیــن بــر
زر عـــــــاشـــــــق رنــــــگ مــــــن تــــــو عــــــاشــــــق زریــــــنــــــه
در خـــــــانـــــــقـــــــه عـــــــالـــــــم، در مـــــــدرســـــــهٔ دنــــــیــــــا
مـــن صـــوفـــی دل صـــافــم، نــی صــوفــی پــشــمــیــنــه
خــــامــــوش شــــو و پــــس در، تــــو پــــردهٔ اســـراری
زیــــــرا کــــــه ســــــزد مــــــا را جــــــبـــــاری و ســـــتـــــاری
دهم
هـسـت کـسـی کـو چـو مـن اشـکـار نـیـست
هــســت کــســی کــو تــلــف یــار نــیـسـت؟
هـسـت سری کو چو سرم مست نیست؟
هـــســـت دلــی کــو چــو دلــم زار نــیــســت؟
مــــخــــتــــلــــف آمــــد هــــمــــه کــــار جـــهـــان
لــیــک هــمـه جـز کـه یـکـی کـار نـیـسـت
غــــــــرقــــــــهٔ دل دان و طــــــــلــــــــب کـــــــار دل
آنـــک گـــلـــه کـــرد کـــه دلـــدار نـــیــســت
گـــــرد جـــــهــــان جــــســــتــــم اغــــیــــار مــــن
گـشـت یـقـیـنـم کـه کـس اغـیـار نـیـسـت
مــشــتــریــان جــمــلــه یــکــی مــشــتـریـسـت
جــز کــه یــکــی رســتــهٔ بــازار نــیـسـت
مــــاهــــیــــت گــــلــــشــــن آنــــکـــس کـــه دیـــد
کـشـف شـد او را کـه یـکی خار نیست
خـــــنـــــب ز یــــخ بــــود و درو کــــردم آب
شــــد هــــمــــه آب و زخــــم آثـــار نـــیـــســـت
جـــمـــلـــه جـــهـــان لـــایـــتـــجـــزی بـــدســت
چـــنــگ جــهــان را جــز یــک تــار نــیــســت
وســـــوســـــهٔ ایـــــن عـــــدد و ایـــــن خـــــلــــاف
جـــز کــه فــریــبــنــده و غــرار نــیــســت
هــــســــت دریــــن گـــفـــت تـــنـــاقـــض ولـــیـــک
از طــــــرف دیــــــده و دیـــــدار نـــــیـــــســـــت
نــــقـــطـــه دل بـــیعـــدد و گـــردش اســـت
گـــفـــت زبـــان جـــز تــک پــرگــار نــیــســت
طــــاقــــت و بــــیطــــاقــــتــــی آمــــد یــــکـــی
پـــیـــش مـــرا طـــاقـــت گـــفـــتــار نــیــســت
مــســت شــدی ســر بــنــه ایــنــجـا، مـرو
زانـــکـــه گـــلــســت و ره هــمــوار نــیــســت
مــــســــت دگــــر از تــــو بــــد کــــمـــر
جــز تــو مــپــنــدار کــه طــرار نــیــســت
چــــونـــک ز مـــطـــلـــوب رســـیـــدســـت بـــرات
گـــشـــت نـــهـــان از نـــظـــر تـــو صــفــات
بــــار دگــــر یــــوســــف خــــوبــــان رســــیـــد
ســلــســلــهٔ صــد چــو زلــیــخــا کــشــیـد
جـــــامـــــه درد مـــــاه ازیـــــن دســـــتـــــگــــاه
نـــعـــره زنـــد چــرخ کــه هــل مــن مــزیــد
جـــمـــلـــهٔ دنـــیـــا نـــمـــکـــســتــان شــدســت
تــا کــه یــکــی گــردد پــاک و پــلــیــد
بــــار دگـــر عـــقـــل قـــلـــمـــهـــا شـــکـــســـت
بـــــار دگـــــر عـــــشــــق گــــریــــبــــان دریــــد
کـــــرد زلــــیــــخــــا کــــه نــــکــــردت کــــس
بــــنــــده خــــداونــــدهٔ خــــود را خــــریـــد
مـــســـت شـــدی بـــوســـه هـــمـــی بــایــدت
بــوســه بـران لـب ده، کـان مـیچـشـیـد
ســخــت خــوشـی، چـشـم بـدت دور بـاد
ای خـــنـــک آن چـــشـــم کــه روی تــو دیــد
دیــــــدن روی تــــــو بـــــســـــی نـــــادرســـــت
ای خــنــک آن، گــوش کــه نــامــت شــنــیــد
شـــعـــشـــعـــهٔ جـــام تـــو عــالــم گــرفــت
ولـــــولـــــهٔ صـــــبـــــح قـــــیـــــامـــــت دمــــیــــد
عـــــقـــــل نـــــیـــــابـــــنـــــد بـــــه دارو، دگـــــر
عـــــقــــل ازیــــن حــــیــــرت شــــد نــــاپــــدیــــد
بــــــاز نـــــیـــــایـــــد، بـــــدود تـــــا هـــــدف
تـــیـــر چـــو از قــوس مــجــاهــد جــهــیــد
هـــدهـــد جـــان چـــون بـــجـــهــد از قــفــس
مـــیپــرد از عــشــق بــه عــرش مــجــیــد
تــــیــــغ و کــــفــــن مــــیبــــرد و مــــیرود
روح ســـوی قـــیـــصــر و قــصــرمــشــیــد
رســتــه ز انــدیــشــه کــه دل مــیفـشـرد
جــســتــه ز هــر خــار کــه پــا مـیخـلـیـد
چــــــرخ ازو چــــــرخ زد و گــــــفـــــت مـــــاه
مــــــنــــــک لـــــنـــــا کـــــل غـــــد الـــــف عـــــیـــــد
شـــد گـــه تــرجــیــع و دلــم مــیجــهــد
دلــــــبــــــر مــــــن داد ســــــخــــــن مــــــیدهـــــد
ایـــــــن بــــــخــــــورد جــــــام دگــــــر آرمــــــش
بـــــارد و هـــــشـــــیـــــار بـــــنــــگــــذارمــــش
از عــــدمــــش مــــن بــــخــــریــــدم بـــه زر
بـــی مـــی و بـــیمـــایـــده کـــی دارمـــش؟
شـــیـــره و شـــیـــریـــن بـــدهـــم رایــگــان
لــــیــــک چــــو انــــگــــور نــــیــــفــــشـــارمـــش
هــمــچــو ســر خــویــش هــمــی پــوشـمـش
هـــمـــچـــو ســـر خـــویـــش هــمــی خــارمــش
روح مـــــــنـــــــســـــــت و فـــــــرج روح مـــــــن
دشــــمــــن و بـــیـــگـــانـــه نـــیـــنـــگـــارمـــش
چـون زنـم او را؟! کـه ز مـهـر و ز عـشـق
گــــفــــتــــن گــــســــتــــاخ نــــمــــییــــارمـــش
گــــر بــــرمــــد کــــبـــکـــبـــهٔ چـــار طـــبـــع
مــــــن عـــــوض و نـــــایـــــب هـــــر چـــــارمـــــش
مـــن بـــه ســـفـــر یـــار و قـــلـــاووزمــش
مـــن بـــه ســحــر ســاقــی و خــمــارمــش
تـــا چـــه کــنــد لــکــلــکــهٔ زر و ســیــم
کـه تـو بـگـویی که: گرفتارمش »
او چـــــو ز گـــــفـــــتـــــار بـــــبــــنــــدد دهــــن
از جـــــهـــــت تــــرجــــمــــه گــــفــــتــــارمــــش
ور دل او گـــــــــرم شـــــــــود از مـــــــــلـــــــــال
مـــــروحــــه و بــــاد ســــبــــکــــســــارمــــش
ور بــــســــوی غـــیـــب نـــظـــر خـــواهـــد او
آیــــــــــــنــــــــــــهٔ دیــــــــــــدهٔ دیـــــــــــدارمـــــــــــش
ور بـــــه زمـــــیــــن آیــــد چــــون بــــوتــــراب
جـــمـــلـــه زمـــیـــن لـــالــه و گــل کــارمــش
ور بــــــســــــوی روضـــــهٔ جـــــانـــــهـــــا رود
یــــاســــمــــن و ســــبــــزه و گــــلــــزارمــــش
نــــوبــــت تــــرجــــیــــع شــــد ای جــــان مـــن
مــــــوج زن ای بــــــحــــــر درافـــــشـــــان مـــــن
شـد سـحـر ای سـاقـی مـا نـوش، نـوش
ای ز رخـــــــت در دل مـــــــا جـــــــوش، جــــــوش
بـــادهٔ حـــمـــرای تــو هــمــچــون پــلــنــگ
گــــرگ غــــم انــــدر کـــف او مـــوش، مـــوش
چــــونـــک بـــرآیـــد بـــه قـــصـــور دمـــاغ
افـــــتــــد از بــــام نــــگــــون هــــوش، هــــوش
چــونــک کــشــد گـوش خـرد سـوی خـود
گــویــد از درد خـرد: گـوش، گـوش »
گـوش او: خـیـز، بـه جـان سـجـده کـن
در قــــــدم ایــــــن قــــــمــــــر مـــــی فـــــروش
گـــفـــت: کـــی آمـــد کـــه نـــدیــدم مــنــش
گفت که: تو خفته بودی دوش دوش
عـــاشـــق آیـــد بـــر مـــعـــشـــوقـــه مـــســـت
کـــه نــبــرد بــوی از آن شــوش شــوش
عـــــشـــــق ســــوی غــــیــــب زنــــد نــــعــــرهــــا
بــــر حــــس حــــیـــوان نـــزنـــد آن، خـــروش
شــهــر پــر از بــانــگ خـر و گـاو شـد
بــر ســر کــه بــاشــد بــانــگ وحــوش
تــــرک ســــوارســــت بـــریـــن یـــک قـــدح
ســــاغــــر دیـــگـــر جـــهـــة قـــوش، قـــوش
چـــــونـــــک شـــــدی پـــــر ز مــــی لــــایــــزال
هـــیـــچ نــبــیــنــی قــدحــی بــوش، بــوش
جــــمــــلــــه جـــمـــادات ســـلـــامـــت کـــنـــنـــد
راز بـگـویـنـد چـو خـویـش، و چو توش
روح چـــــو ز مـــــهـــــر کـــــنــــارت گــــرفــــت
روح شــود پــیـش تـو جـمـلـه نـقـوش
نــــوبــــت آن شــــد کــــه زنــــم چــــرخ مـــن
عــــشــــق عــــزل گــــویـــد بـــی روی پـــوش
هــــمــــچــــو گـــل ســـرخ ســـواری کـــنـــد
جــمــلــه ریــاحــیــن پــی او چــون جــیــوش
نـــقــل بــیــار و مــی و پــیــشــم نــشــیــن
ای رخ تــــو شــــمــــع و مــــیــــت آتـــشـــیـــن
پنجم
آنـــــچ دیـــــدی تـــــو ز درد دلـــــم افـــــزود بـــــیـــــا
ای صــــنــــم زود بــــیــــا زود بــــیــــا زود بــــیــــا
ســود و ســرمــایــهٔ مـن گـر رود بـاکـی نـیـسـت
ای تــو عــمــر مــن و ســرمــایــهٔ هــر ســود بـیـا
مـــونــس جــان و دلــم بــیرخ تــو صــبــری بــود
آتـــشـــت صـــبـــر و قـــرارم هـــمـــه بــربــود بــیــا
غـــرض از هـــجـــر گــرت شــادی دشــمــن بــودســت
دشــمــنــم شــاد شــد و سـخـت بـیـاسـود بـیـا
گــوهــر هــردو جـهـان! گـرچـه چـنـیـن سـنـگ دلـی
آب رحــــمــــت ز دل ســـنـــگ چـــو بـــگـــشـــود بـــیـــا
نــالــهــای دل و جــان را جــز تــو مــحــرم نــیــسـت
ای دلــم چــون کــه و کـه را تـو چـو داود بـیـا
شـــمــس تــبــریــز! مــگــو هــجــر قــضــای ازلــســت
کـانـچ خـواهـی تـو قـضـا نـیـز هـمـان بود بیا
شــمـس تـبـریـز! کـه جـان طـال بـقـای تـو زنـد
مــــــاه دراعــــــهٔ خـــــود چـــــاک بـــــرای تـــــو زنـــــد
رحــــم عــــشـــق چـــو ویـــی را نـــبـــود هـــیـــچ رفـــو
صــبــر کــن هــیــچ مــگــو هــیـچ مـگـو هـیـچ مـگـو
طـــلـــب خــانــه وی کــن کــه هــمــه عــشــق دروســت
مـــیدو امـــروز بـــریــن دربــدر و کــوی بــه کــو
ای بـــســـا شــیــر کــه آمــوخــتــیــش بــز بــازی
ســوی بــازار کــه بــرجــه هـلـه زیـرک هـلـه زو
آب خــــوبــــی هـــمـــه در جـــوی تـــو آنـــگـــه گـــویـــی
بــر در خــانــهٔ مــا تــخــتــه مــنــه جــامـه مـشـو
ســـــیـــــاهـــــی غـــــم ار شـــــاد شـــــوم مــــعــــذورم
کــه بــبــردســت از آن زلــف ســیــه یــک سـر مـو
روبـــــرو مـــــینــــگــــرم وقــــت مــــلــــامــــت بــــعــــذول
کـــه دران خـــال نـــگـــر یــک نــظــر ای جــان عــمــو
شـمـس تبریز! چو در جوی تو غوطی خوردم
جامه گم کردم و خود نیست نشان از لب جو
شـمـس تـبـریـز کـه زو جـان و جـهان شادانست
آنــــــک دارد طــــــرفــــــی از غـــــم او شـــــاد آنـــــســـــت
ز اول روز کــــه مــــخــــمــــوری مـــســـتـــان بـــاشـــد
ســـاغـــر عــشــق مــرا بــر ســر دســتــان بــاشــد
از پــگــه پــیــش رخ خــوب تــو رقــاص شــدیــم
ایــن چــنــیــن عــادت خــورشــیــد پــرســتـان بـاشـد
لـــــولـــــی دیـــــده بـــــران زلـــــف رســـــن مــــیبــــازد
زانــــک جــــانــــبـــازی ازان روی بـــس آســـان بـــاشـــد
شــکــر تــو مــن ز چــه رو از بــن دنــدان نــکـنـم
کـــز لـــب تـــو شـــکـــرم در بـــن دنـــدان بــاشــد
ای عـــجــب آن لــب او تــا چــه دهــد در دم صــلــح
چـونـک در خـشـم کـمـیـن بـخشش او جان باشد
عـــــدد ریـــــگ بـــــیـــــابـــــان اگـــــرم بـــــاشـــــد جــــان
بــدهــم گــر بــدهــی بــوسـه چـه ارزان بـاشـد
شـمـس تـبـریـز! بـه جـز عـشق ز من هیچ مجو
زان کـسـی داد سـخـن جـو کـه سخندان باشد
شــمــس تــبــریــز چـو مـیـخـانـهٔ جـان بـاز کـنـد
هـــر یـــکـــی را بـــدهــد بــاده و جــانــبــاز کــنــد
ای غـــم آخـــر عـــلــف دود تــو کــم نــیــســت بــرو
عــاشــقــانــیــم کــه مـا را سـر غـم نـیـسـت بـرو
غــم و انــدیــشــه! بــرو روزی خــود بـیـرون جـو
روزی مـا بـه جـز از لـطـف و کـرم نـیـسـت برو
شـــــــادی هـــــــردو جـــــــهـــــــان! در دل عــــــشــــــاق ازل
درمـیـا کـیـن سـر حـد جـای تـو هـم نیست برو
خـفـتهایم از خود و بیخود شده دیوانه ازو
دان کـه بـر خـفـتـه و دیـوانـه قلم نیست برو
ای غـــــم ار دم دهـــــی از مــــصــــلــــحــــت آخــــر کــــار
دل پـــــر آتـــــش مـــــا قــــابــــل دم نــــیــــســــت بــــرو
عـــلـــف غـــم بـــه یــقــیــن عــالــم هــســتــی بــاشــد
جــای آســایــش مــا جــز کــه عــدم نــیــســت بــرو
شــمــس تــبــریـز اگـر بـیکـس و مـفـرد بـاشـد
آفـــتـــابـــســـت ورا خـــیـــل و حـــشـــم نـــیــســت بــرو
شـمـس تـبـریـز! تـو جـانـی و هـمـه خـلـق تناند
پـیـش جـان و تـن تـو صـورت تـنها چه تنند
ششم
ای ســـاقـــیـــان مـــشـــفـــق ســـودا فــزود ســودا
ایــــن زرد چــــهــــرگــــان را حـــمـــرا دهـــیـــد حـــمـــرا
ای مــــیــــر ســــاقــــیــــانــــم ای دســـتـــگـــیـــر جـــانـــم
هـــــنـــــگــــام کــــار آمــــد مــــردانــــه بــــاش مــــولــــا
ای عــقــل و روح مــســتــت آن چــیــســت در دو دسـتـت
پــیــشآر و در مــیــان نــه، پــنــهــان مــدار جــانــا
ای چــــــرخ بــــــیقـــــرارت وی عـــــقـــــل در خـــــمـــــارت
بـــگـــشــا دمــی کــنــارت صــفــرام کــرد صــفــرا
ای خــــــواجــــــهٔ فــــــتــــــوت دیــــــبـــــاجـــــهٔ نـــــبـــــوت
وی خــــســــرو مــــروت پــــنــــهــــان مــــنـــوش حـــلـــوا
خـــــلـــــوت ز مـــــا گـــــزیـــــدی آیـــــیـــــنـــــهٔ خـــــریـــــدی
تــا جــز تــو کــس نــبــیــنــد آن چـهـرههـای زیـبـا
در هــر مــقــام و مـسـکـن مـهـر تـو سـاخـت روزن
کــــز تــــو شــــونــــد روشـــن ای آفـــتـــاب ســـیـــمـــا
ایـــن را اگـــر نـــنـــوشـــی در مـــرحـــمـــت نـــکـــوشـــی
تــرجــیــع هــدیــه آرم بــاشــد کــزان بــجـوشـی
ای نــور چــشــم و دلـهـا چـون چـشـم پـیـشـوایـی
وی جـــان بـــیـــازمـــوده کـــورا تــو جــانــفــزایــی
هــــرجــــا کــــه روی آورد جــــان روی در تـــو دارد
گـرچـه کـه مـی نـدانـد ای جان که تو کجایی
هـــر جـــانـــبـــی کـــه هـــســـتـــی در دعـــوت الـــســـتـــی
مـــســـتــی دهــی و هــســتــی در جــود و در عــطــایــی
در دلــــنــــهــــی امــــانـــی هـــر ســـوش مـــیکـــشـــانـــی
گـه سـوی بـسـتـگـیـهـا گـه سـوی دل گـشـایـی
در کـــوی مـــســـتـــفـــیـــدی مـــردهســـت نــاامــیــدی
کـــانـــدر پـــنـــاه کـــهـــفـــت ســگ کــرد اولــیــایــی
هـــر کـــان طـــرف شـــتــابــد مــاهــت بــرو بــتــابــد
هـــم مـــلـــک غـــیـــب یـــابـــد هـــم عـــقـــل مـــرتـــضـــایــی
او را کــســی چــه گــویـد کـو مـسـتـمـنـد جـویـد
دامــــن پــــر از زر آیــــد کــــدیـــه کـــنـــد گـــدایـــی
هـیـن شـاخ و بـیـخ ایـن را نـوعی دگر بیان کن
ایــن بــحــر بــینــشــان را مــیــنـا کـن نـشـان کـن
گــم مــیشــود دل مــن چــون شــرح یــار گـویـم
چـون گـم شـوم ز خـود مـن او را چگونه جویم
نــه گــویــم و نــه جــویــم مـحـکـوم دسـت اویـم
ســـاقــی ویــســت و بــاقــی مــن جــام یــا کــدویــم
از تــو شــوم حــریــری گــر خــار و خــارپــشــتـم
یــکــتــا شــوم دریــن ره گــر خــود هـزار تـویـم
روحی شوم چو عیسی گر یابم از تو بوسی
جـان را دهـم چـو مـوسـی گـر سـیـب تـو بـبویم
مــــن خـــانـــهٔ خـــرابـــم مـــوقـــوف گـــنـــج حـــســـنـــت
تـــو آب زنـــدگـــانـــی مـــن فــرش تــو چــو جــویــم
خــــویــــی فــــراخ بــــودی بـــا مـــردمـــان دلـــم را
تـــا غــیــر تــو نــگــنــجــد امــروز تــنــگ خــویــم
از نـــــــادری حـــــــســـــــنـــــــت وز دقـــــــت خـــــــیــــــالــــــت
بـــیمـــحـــرمــی بــمــانــده ســودا و هــای هــویــم
ســـــیـــــلـــــاب عـــــشـــــق آمـــــد از ربـــــوهٔ بـــــلــــنــــدی
بــهــر خــدا بــســازش از وصــل خــویــش بــنــدی
هفتم
مـــــســـــتـــــی و عـــــاشـــــقـــــی و جـــــوانـــــی و یـــــار مــــا
نـــــوروز و نـــــوبــــهــــار و حــــمــــل مــــیزنــــد صــــلــــا
هــرگــز نــدیــده چــشــم جــهــان ایــن چــنــیــن بــهــار
مـــــیرویـــــد از زمــــیــــن و ز کــــهــــســــار کــــیــــمــــیــــا
پــــهــــلــــوی هــــر درخــــت یـــکـــی حـــور نـــیـــکـــبـــخـــت
یـــــده مـــــینـــــمـــــایـــــد اگــــر مــــحــــرمــــی لــــقــــا
اشــــکــــوفــــه مــــیخــــورد ز مــــی روح طــــاس طـــاس
بــــنــــگــــر بـــســـوی او کـــه صـــلـــا مـــیزنـــد تـــرا
مــــی خــــوردنــــش نــــدیــــدی اشـــکـــوفـــهاش بـــبـــیـــن
شـــــابــــاش ای شــــکــــوفــــه و ای بــــاده مــــرحــــبــــا
سـوسـن بـه غـنـچـه گـویـد: بـرجـه چـه خفتهٔ
شــمــعـسـت و شـاهـدسـت و شـرابـسـت و فـتـنـهـا »
ریـــــحـــــان و لــــالــــهــــا بــــگــــرفــــتــــه پــــیــــالــــهــــا
از کـــیـــســـت ایــن عــطــا ز کــی بــاشــد جــز از خــدا
جــــز حــــق هــــمــــه گــــدا و حـــزیـــنـــنـــد و رو تـــرش
عــــبــــاس دبــــس در ســــر و بــــیــــرون چــــو اغــــنـــیـــا
کـــــد کـــــردن از گـــــدا نـــــبــــود شــــرط عــــاقــــلــــی
یـــک جـــرعــه مــیبــدیــش بــدی مــســت هــمــچــو مــا
سـنـبـل بـه گـوش گـل پـنـهان شکر کرد و گفت:
هـــــرگـــــز مـــــبـــــاد ســـــایـــــهٔ یـــــزدان ز مـــــا جــــدا
مــــا خــــرقــــهــــا هــــمــــه بــــفــــکــــنــــدیــــم پـــارســـال
جــانــهــا دریــغ نــیــســت چــه جــای دو ســه قــبــا »
ای آنـــــک کــــهــــنــــه دادی نــــک تــــازه بــــاز گــــیــــر
کــــــوری هــــــر بــــــخــــــیــــــل بــــــدانــــــدیـــــش ژاژخـــــا
هــر شــه عــمـامـه بـخـشـد ویـن شـاه عـقـل و سـر
جـــانـــهـــاســـت بـــیشـــمــار مــر ایــن شــاه را عــطــا
ای گـــــلـــــســـــتـــــان خـــــنـــــدان رو شـــــکـــــر ابـــــر کــــن
تـــرجـــیـــع بـــاز گـــویـــد بـــاقـــیـــش، صـــبــر کــن
ای صـــــــد هـــــــزار رحـــــــمـــــــت نــــــو ز آســــــمــــــان داد
هــــر لــــحــــظـــه بـــیدریـــغ بـــران روی خـــوب بـــاد
آن رو کــــه روی خــــوبــــان پــــرده و نــــقــــاب اوســــت
جـــمـــلـــه فـــنـــا شـــونـــد چــو آن رو کــنــد گــشــاد
زهـــــــره چـــــــه رو نـــــــمـــــــایــــــد در فــــــر آفــــــتــــــاب
پــــشــــه چـــه حـــمـــلـــه آرد در پـــیـــش تـــنـــدبـــاد
ای شــــاد آن بـــهـــار کـــه در وی نـــســـیـــم تـــســـت
وی شــــاد آن مــــریــــد کــــه بــــاشــــی تــــوش مـــراد
از عـــشـــق پـــیـــش دوســـت بـــبـــســـتـــم دمـــی کــمــر
آورد تـــــــاج زریـــــــن بـــــــر فـــــــرق مـــــــن نــــــهــــــاد
آنکو گشت و به بحر تو غوطه خورد
چــــون پــــاک دل نــــبــــاشـــد و پـــاکـــیـــزه اعـــتـــقـــاد
آن کــــز عــــنــــایــــت تــــو ســــلــــاح صــــلــــاح یــــافـــت
بـــا ایــن چــنــیــن صــلــاح چــه غــم دارد از فــســاد
هــــرکــــس کــــه اعــــتــــمــــاد کــــنـــد بـــر وفـــای تـــو
پــا بــرنــهــد بــه فــضــل بــریــن بــام بـیعـمـاد
مــــغــــفــــور مــــا تــــقــــدم و هــــم مــــا تــــأخــــرســــت
ایـــــــمـــــــن ز انـــــــقـــــــطـــــــاع و ز اعـــــــراض و ارتـــــــداد
ســــرســــبــــز گــــشــــت عــــالــــم زیــــرا کــــه مــــیـــرآب
آخـــــــــــــر زمــــــــــــانــــــــــــیــــــــــــان را آب حــــــــــــیــــــــــــات داد
بــخــتــی کــه قــرن پــیـشـیـن در خـواب جـسـتـهانـد
آخـــــــر زمـــــــانـــــــیـــــــان را کـــــــردســـــــت افـــــــتـــــــقــــــاد
حـــلـــوا نـــه او خـــورد کـــه بـــد انـــگــشــت او دراز
آنـــکـــس خـــورد کـــه بـــاشـــد مـــقـــبـــول کـــپــقــبــاد
دریـــــــای رحـــــــمـــــــتــــــش ز پــــــری مــــــوج مــــــیزنــــــد
هــر لــحــظــهٔ بــغـرد و گـویـد کـه: یـا عـبـاد »
هــــم اصــــل نــــوبــــهــــاری و هــــم فــــصــــل نـــوبـــهـــار
تـــرجـــیـــع ســـیـــومـــســـت هـــلـــا قـــصـــه گــوشدار
شــب گــشــتــه بــود و هــرکــس در خــانـه مـیدویـد
نـــاگـــه نـــمـــاز شـــام یـــکـــی صـــبـــح بـــردمــیــد
جــــانــــی کـــه جـــانـــهـــا هـــمـــگـــی ســـایـــهـــای اوســـت
آن جـــــــان بـــــــران پــــــرورش جــــــانــــــهــــــا رســــــیــــــد
تــــا خــــلــــق را رهــــانــــد زیــــن حــــبــــس و تـــنـــگـــنـــا
بــر رخــش زیــن نــهــاد و ســبــک تــنـگ بـرکـشـیـد
از بــــنـــد و دام غـــم کـــه گـــرفـــتـــســـت راه خـــلـــق
هـــردم گـــشـــایـــشــیــســت و گــشــایــنــده نــاپــدیــد
بـــگـــشـــای ســـیـــنــه را کــه صــبــایــی هــمــی رســد
مـــــرده حـــــیـــــات یــــابــــد و زنــــده شــــود قــــدیــــد
بــــاور نــــمــــیکــــنــــی بــــســـوی بـــاغ رو بـــبـــیـــن
کـــــان خــــاک جــــرعــــهٔ ز شــــراب صــــبــــا چــــشــــیــــد
گـــر زانـــکـــه بـــر دل تــو جــفــا قــفــل کــردهســت
نــــک طــــبــــل مــــیزنــــنــــد کــــه آمــــد تــــرا کـــلـــیـــد
ور طــــعــــنــــه مــــیزنــــنــــد بــــر اومـــیـــد عـــاشـــقـــان
دریـــا کـــجـــا شــود بــه لــب ایــن ســگــان پــلــیــد
عـــیـــدیـــســـت صـــوفـــیـــان را ویـــن طـــبـــلـــهـــا گــواه
ور طـــبـــل هـــم نـــبـــاشـــد چـــه کـــم شـــود ز عــیــد
بــــــــازار آخـــــــر آمـــــــد هـــــــیـــــــن چـــــــه خـــــــریـــــــدهٔ
شــــــاد آنــــــک داد او شـــــبـــــهٔ گـــــوهـــــری خـــــریـــــد
بــــــشــــــنــــــاخـــــت عـــــیـــــبـــــهـــــای مـــــتـــــاع غـــــرور را
بــــگــــزیــــد عــــشــــق یــــار و عــــجـــایـــب دری گـــزیـــد
نــــادر مــــثــــلـــثـــی کـــه تـــو داری بـــخـــور حـــلـــال
خـــــمـــــخـــــانـــــهٔ ابـــــد خـــــنــــک آ، کــــانــــدرو خــــزیــــد
هــــر لــــحــــظــــهٔ بــــهــــار نــــوســــت و عــــقــــار نــــو
جـــــانـــــش هـــــزار بــــار چــــو گــــل جــــامــــهــــا دریــــد
مـــن عـــشـــق را بـــدیـــدم بـــر کـــف نـــهـــاده جـــام
مـــیگـــفـــت : عـــاشـــقــان را از بــزم مــا ســلــام »
سیزدهم
پـــــیــــکــــان آســــمــــان کــــه بــــه اســــرار مــــا درنــــد
مـــا را کـــشـــان کـــشـــان بـــه ســمــاوات مــیبــرنــد
روحـــــانـــــیـــــان ز عـــــرش رســــیــــدنــــد، بــــنــــگــــریــــد
کــــز فــــر آفــــتــــاب ســــعــــادت، چــــه بــــا فــــرنـــد!
مـــــا ســـــایـــــهوار در پــــی ایــــشــــان روان شــــویــــم
تـــا ســـایــهــا ز چــشــمــهٔ خــورشــیــد بــرخــورنــد
زیــــــرا کـــــه آفـــــتـــــاب پـــــرســـــتـــــنـــــد، ســـــایـــــهـــــا
چــــون او مــــســــافــــر آمــــد، ایــــنــــهــــا مــــســــافــــرنــــد
از عــــــقــــــل اولــــــســــــت در انــــــدیــــــشــــــه عـــــقـــــلـــــهـــــا
تــــدبــــیــــر عــــقــــل اوســــت کــــه ایــــنــــهـــا مـــدبـــرنـــد
اول بــــــــکـــــــاشـــــــت دانـــــــه و آخـــــــر درخـــــــت شـــــــد
نـــی، چـــشـــم بـــاز کـــن، کــه نــه اول نــه آخــرنــد
خورشید شمس دین که نه شرقی نه غربی است
پــــس ســــیــــر ســــایــــهــــاش در افــــلــــاک دیـــگـــرنـــد
مـــــردان ســـــفـــــر کـــــنــــنــــد در آفــــاق، هــــمــــچــــو دل
نـــــی بـــــســـــتـــــهٔ مــــنــــازل و پــــالــــان و اســــتــــرنــــد
از آفــــــــتــــــــاب، آب و گـــــــل مـــــــا چـــــــو دل شـــــــدســـــــت
اجــــــزای مــــــا چــــــو دل ز بـــــر چـــــرخ مـــــیپـــــرنـــــد
خــــود چــــرخ چــــیــــســـت تـــا دل مـــا آن طـــرف رود؟!
ایــــن جــــســـم و جـــان و دل هـــمـــه مـــقـــرون دلـــبـــرنـــد
لـــب خـــشـــک بـــود و چـــشــم تــر، از درد آن فــراق
اکـــنـــون ز فـــر وصــل نــه خــشــکــنــد و نــه تــرنــد
رفــــتــــنــــد و آمــــدنــــد بــــه مــــقـــصـــود، و دیـــگـــران
در آب و گـــــــل چـــــــو آب و گــــــل خــــــود مــــــکــــــدرنــــــد
بــــیــــرون ز چــــار طــــبــــع بــــود طـــبـــع عـــاشـــقـــی
از چــار و پــنــج و هـفـت، دو صـد سـالـه بـرتـرنـد
چـــون طـــبـــع پـــنــجــمــیــن بــکــشــد روح را مــهــار
تــرجــیــع کــن، بــگــو، هــلــه بــگــریــز زیــن چــهـار
رو ســـــــوی آســـــــمـــــــان حـــــــقـــــــایـــــــق بــــــدان رهــــــی
کـــان ســوی راه رو نــه پــیــادهســت نــه ســوار
بــر گــرد گـرد عـشـق، خـود او را کـجـاسـت گـرد؟
مــــــیتــــــاز گــــــرم و روشـــــن و خـــــوش، آفـــــتـــــابوار
تــقــلــیــد چــون عــصــاســت بــدســتــت در ایــن ســفــر
وز فــــر ره عــــصــــات شــــود تــــیــــغ ذوالــــفــــقــــار
مــــوســــی بــــرد عــــصــــا، و بـــجـــوشـــیـــد آب خـــوش
آن ذوالـــــــــفـــــــــقـــــــــار بـــــــــود، ازان بـــــــــود آبــــــــدار
امـــــروز دل درآمــــد بــــیدســــت و پــــا ، چــــو چــــرخ
از بـــــادهـــــای لـــــعـــــل بــــرفــــتــــه ز ســــر خــــمــــار
گــفـتـم: دلـا چـه بـود کـه گـسـتـاخ مـیروی؟ »
گـــــفـــــتـــــا: شـــــراب داد مـــــرا یـــــار بـــــرنـــــهــــار
امــــروز شــــیــــر گـــیـــرم، و بـــر شـــیـــر نـــر زنـــم
زیــــــرا کــــــه مـــــســـــت آمـــــدم از ســـــوی مـــــرغـــــزار
در مـــــرغـــــزار چـــــرخ کـــــه ثـــــورســـــت بــــا اســــد
یـــــک آتـــــشــــی زنــــم کــــه بــــســــوزد در آن شــــرار
ســنــگــســت و آهــنــســت بــه تــخــلــیــق کـاف و نـون
حــــراقــــهایــــســــت کــــون و عــــدم در ســـتـــارهبـــار
اســـــتــــارهــــای ســــعــــد جــــهــــد ســــوی عــــاشــــقــــان
حـــراقـــهشـــان شـــودز ســتــاره چــو صــد نــگــار
اســــتــــارهــــای نـــحـــس، بـــه نـــحـــســـان ســـعـــدرو
در وقــــت وعــــده چــــون گــــل و وقــــت وفـــا چـــو خـــار
قــومــی اگــر ز ســعــد و ز نــحــســش گــذشــتــهانــد
هـمـچـون سـتـاره مـجـو، بـه خـورشـیـد حـسـن یـار
نـــی خـــوف و نـــی رجـــا و نـــی هـــجــران و نــی وصــال
نـــی غــصــه نــی ســرور، نــی پــنــهــان نــه آشــکــار
تــــرجـــیـــع ثـــالـــثـــم چـــو مـــثـــلـــث طـــربفـــزاســـت
گــر ســر گــران شــوی ز مــثــلــث، بــشــو، سـزاسـت
از عــــقــــل و عــــشـــق و روح مـــثـــلـــث شـــدســـت راســـت
هـــــر زخـــــم را چـــــو مـــــرهــــم و هــــر درد را دواســــت
در مـــــغـــــز عـــــلـــــتـــــیـــــســـــت اگـــــر ایـــــن مـــــثـــــلـــــثــــم
خـورد و گـران نـشـد که نه در خورد این عطاست
از جـــــــام آفـــــــتـــــــاب حـــــــقـــــــایـــــــق بـــــــهـــــــر زمـــــــان
خــــارا عـــقـــیـــق و لـــعـــل شـــد، و خـــاک بـــانـــواســـت
آن لــــعــــل نــــی کــــه از رخ خــــود بـــیخـــبـــر بـــود
نـــی آن عـــقـــیـــق کـــو بـــر تـــحـــقــیــق کــهــربــاســت
آن لــعــل کــو چــو بــعــل حــریــفــســت و بــا نــشــاط
ویــن شـاه بـا عـروس نـه جـفـتـسـت و نـه جـداسـت
بـــنـــدهٔ خـــداســت خــاص ولــیــکــن چــو بــنــده مــرد
لـــا گـــشـــت بـــنـــده و ســـپــس لــا هــمــه خــداســت
بـــس جـــهـــد کـــرد عـــقـــل کـــزیـــن نــفــی بــو بــرد
بــــویــــی نــــبــــرد عــــقــــل هـــمـــه جـــهـــد او هـــبـــاســـت
آن هــســت بــوی بــرد، کــه او نــیــســت شـد تـمـام
آن را بـــــقـــــا رســـــیـــــد کـــــه کــــلــــی او فــــنــــاســــت
در حــــســـن کـــبـــریـــا چـــو فـــنـــا گـــشـــت از وجـــود
مـــوجـــود مـــطـــلــق آمــد و بــیکــبــر و بــیریــاســت
وصــــف بــــشـــر نـــمـــانـــد چـــو وصـــف خـــدا رســـیـــد
کــــان آفــــتــــاب نــــیــــر و ایــــن شــــعــــلــــهٔ ســـهـــاســـت
آیــــــــیــــــــنــــــــهٔ جــــــــمــــــــال الــــــــهــــــــیــــــــســــــــت روح او
در بـــزم عـــشـــق جـــســـمـــش جـــام جـــهــان نــمــاســت
زیـــــن جـــــام هـــــرکـــــه بـــــادهٔ اســـــرار درکـــــشــــیــــد
مــــحــــو وصــــال دلــــبــــر و مــــســــتــــغــــرق لــــقــــاســـت
هـــر مـــس چــو کــیــمــیــا شــود از نــور ذوالــجــلــال
ایــن بــوالــعــجـب صـنـاعـت و ایـن طـرفـه کـیـمـیـاسـت
اکـــــســـــیـــــر عـــــشـــــق را بـــــه طــــلــــب در وجــــود او
تـــا آن شـــوی تـــو جـــمـــلـــه بـــه انـــعــام جــود او
چهاردهم
ای قــــد و بــــالــــای تــــو حـــســـرت ســـرو بـــلـــنـــد
خــــنــــده نــــمــــیآیــــدت، بــــهــــر دل مــــن بــــخــــنــــد
ای ز تـو عـالـم بـجـوش، لـطـف کن، ارزان فروش
خــنــدهٔشــیــریــن نــوش راســت بــفــرمـا، بـچـنـد؟
خــــنــــده زنــــد آفــــتــــاب، گــــیــــرد عــــالــــم خــــضــــاب
صـــدمـــه وصـــد آفـــتـــاب خــنــده ز تــو مــیبــرنــد
لـــالـــه و گـــلـــبـــرگـــهـــا، عـــکـــس تـــو آمـــد، مـــهــا
نـیـشـکـر از قـنـد تـو، پـر شده بین بند بند
طــــلــــعـــتـــت ای آفـــتـــاب، تـــیـــغ طـــرب بـــرکـــشـــیـــد
گــردن تــلــخــی بــزد، بــیــخ غــم و غــصــه کــنـد
دور قـــــمـــــر درگـــــذشـــــت، زهـــــرء زهـــــرا رســـــیــــد
گـــشـــت جـــهـــان گـــلـــســـتـــان، خـــار نـــدارد گــزنــد
بــــزم ابــــد مــــینــــهــــد، شــــه جــــهــــت عـــاشـــقـــان
نـــعـــل زریـــن مـــیزنـــد، بـــهـــر ســـم هـــر ســـمـــنــد
ایــن هــمــه بــگــذشــت نــیــز، پــیــشــتــر آ ای عــزیـز
پــیــش لــب نــوش تــو حــلــقـه بـگـوش اسـت قـنـد
پـــیـــشـــتـــر آ پـــیـــشــتــر، تــا بــدهــم جــان وســر
تـــا شـــکـــفـــد هـــمـــچـــو گـــل، روی زمـــیـــن نـــژنـــد
مــا و حــریــفــان خــوشـیـم، سـاغـر حـق مـیکـشـیـم
از جـــهـــت چـــشـــم بـــد، آتـــش و مـــشـــتـــی ســپــنــد
بــــوی وصــــالــــت رســـیـــد، روضـــهٔ رضـــوان دمـــیـــد
صــلــح کــن الــصـلـح خـیـر » کـوری دیـو لـونـد
تــازه شــو و چــســت شــو، از پــی تــرجــیــع را
گـــــوش نـــــوی وام کـــــن تـــــا شـــــنـــــوی مـــــاجــــرا
شاه هم از بامداد، سرخوش و سرمست خاست
طـــبـــل بــه خــود مــیزنــد، در دل او تــا چــهــاســت
مـــنـــتـــظـــرســت آســمــان، تــا چــه کــنــد قــهــرمــان
هــرچــه کــنـد گـو بـکـن، هـرچـه کـنـد جـان مـاسـت
هـــر نـــفـــســی روضــهٔ، از تــو بــه پــیــش دلــســت
حـاتـم طی با سخاش، طی شد اگر این سخاست
ای چــــو درخــــت بــــلــــنــــد، قــــبــــلــــهٔ هـــر دردمـــنـــد
بـرگ و بـرش خـیـره کـن، شاخ ترش باوفاست
یــک نـفـری بـخـت ور از تـو خـوش و مـیـوه خـور
یـک نـفـری خـیـرهسـر گـشـتـه کـه آخر کجاست
چـــشـــم بـــمـــالـــیـــد تـــا خـــواب جـــهـــد از شــمــا
کـشـف شـود کـان درخـت پـهـلـوی فـکـر شـمـاسـت
فــکــرتــهــا چــشــمــهــاســت گـشـتـه روان زان درخـت
پـــاک کـــن از جـــو وحـــل، کـــاب ازو بــیصــفــاســت
آب اگـــــر مـــــنـــــکـــــر چـــــشـــــمـــــهٔ خـــــود مــــیشــــود
خــاک ســیــه بــر سـرش بـاد، کـهـبـس ژاژخـاسـت
ای طـــــمـــــع ژاژخـــــا، گـــــنـــــدهتـــــر از گـــــنـــــدنــــا
تـــات نـــگـــیـــرد بـــلـــا، هـــیـــچ نـــگـــویـــی خــداســت
خـــــر ز زدن گـــــشــــت فــــرد، کــــژروی آغــــاز کــــرد
راه رهـــا کـــرد و رفـــت آن طـــرفـــی کـــه گـــیـــاســـت
آن طــرفــی کــه گــیــاســت امــن و امـان از کـجـاسـت؟
غـره بـه سـبـزی مـشـو، گـرگ سـیـه در قـفـاسـت
گــوش بــه تــرجــیــع نــه، جــانــب ره کــن رجـوع
زانــــک مــــلــــاقــــات گــــرگ تــــلــــخــــتـــر آمـــد ز جـــوع
ای ز در رحـــــمـــــتـــــت هـــــر نـــــفـــــســـــی نـــــعـــــمـــــتـــــی
زان هـــمـــه رحـــمـــت، فـــرســـت جـــانـــب مـــا رحـــمـــتـــی
ای بــــــه خــــــرابـــــات تـــــو، جـــــام مـــــراعـــــات تـــــو
داده بــــــــهـــــــر ذرهٔ نـــــــوع دگـــــــر عـــــــشـــــــرتـــــــی
هـــــر نـــــفـــــســـــی روح نـــــو، بـــــنــــهــــد در مــــردهٔ
هـــر نـــفـــســـی راح نـــو، بـــخـــشـــد بـــیمـــهـــلــتــی
خــنـب تـو آمـد بـجـوش، جـوش کـنـد نـای و نـوش
جـان سـر و پـا گـم کـنـد چـون بـخـورد شـربتی
عـفـو کـن از جـام مـسـت خـنـب و سـبـو گـر شکست
مــــســـت شـــد، و مـــســـت را چـــون نـــفـــتـــد زلـــتـــی؟!
قــــاعــــدهٔ خـــوش نـــهـــاد، در طـــرب و در گـــشـــاد
چـــشـــم بـــدش دور بـــاد والـــلــه خــوش ســنــتــی
بــوی تــو ای رشــک بــاغ، چــون بــزنـد بـر دمـاغ
پـــــر شـــــود از راح روح، بــــیگــــره و عــــلــــتــــی
روح و مــــلــــک مــــســــت شــــد از مــــی پــــوشــــیـــدهٔ
چـــرخ فـــلـــک پـــســـت شـــد از پــنــهــان صــورتــی
بــــــلــــــبــــــلـــــهٔ پـــــر زمـــــی مـــــیرســـــدم هـــــر دمـــــی
عــــربــــده مــــیآورم عــــشــــق تــــو هــــر ســــاعــــتــــی
آنـــــک ره دیـــــن بـــــود، پـــــر ز ریـــــاحـــــیـــــن بـــــود
هــــر قــــدمــــی گــــلــــشــــنــــی، هــــر طــــرفــــی جــــنـــتـــی
خـــط ســـقــبــنــا بــکــش بــر رخ هــر مــســت خــوش
تـــا کـــه بـــدانـــنـــد کــو غــرقــه شــد از لــذتــی
ســــاغــــر بـــر ســـاغـــرم مـــیدهـــد او هـــر نـــفـــس
نـعـرهزنـان مـن که های، پر شدم از باده، بس
غزل شمارهٔ ۱
زهــی طــروات حـسـن و کـمـال نـور و صـفـا
کـه از جـمـال تـو بـیـنـاسـت چـشم نابینا
کـدام خـوب عـلـم گـشـت در جـهـان به وفا
تـــو از مـــقـــولــهٔ خــوبــان عــالــمــی حــاشــا
بــهــار عــشــق دل از دیـده مـبـتـلـا گـردیـد
هر آن وفا که توبینی بلاست بر سر ما
زدودهانـد حـریـفـان ز دل غـم کـم و بـیـش
بـــریـــدهانــد زبــان غــازیــان ز چــون و چــرا
اگــر تــو مــرد رهــی در طــریـق عـشـق رضـی
رَهـی ز مـیـکـده نـزدیـکتـر مـدان بـه خدا
غزل شمارهٔ ۲
شـــوری نـــهچـــنـــان گـــرفـــت مــا را
کــــز دســــت تــــوان گــــرفــــت مـــا را
مـــــا هـــــیــــچ گــــرفــــتــــهایــــم از او
او هــــــیــــــچ از آن گــــــرفــــــت مــــــا را
هــر گـه بـتـو عـرض حـال کـردیـم
در حـــــــال زبـــــــان گـــــــرفــــــت مــــــا را
درد دل مـــــا نــــمــــیــــکــــنــــی گــــوش
درد دل از آن گـــــــــــرفـــــــــــت مــــــــــا را
هـــشـــدار کـــه صـــرصـــر اجــل هــان
چــــون بــــاد خــــزان گــــرفــــت مـــا را
مـــردیـــم و ز کــس وفــا نــدیــدیــم
دل از هــــــمــــــه زان گـــــرفـــــت مـــــا را
هـر دوسـت کـه در جـهـان گـرفـتـیم
دشــــمــــن بــــه از آن گـــرفـــت مـــا را
هــر چـنـد کـه راسـتـیـم چـون تـیـر
او هـــمـــچـــو کـــمـــان گـــرفــت مــا را
گــفــتــیــم کـه بـشـکـنـیـم تـوبـه
مــــــاه رمــــــضــــــان گـــــرفـــــت مـــــا را
یا رب به زبان چه رانده بودیم
کـــاتـــش بـــه زبـــان گـــرفـــت مـــا را
دیـدیـم جـهـان به جز طرب نیست
ز آن دل ز جـــــهـــــان گـــــرفـــــت مــــا را
پـــا از ســـر مـــا نـــمــیــکــشــد غــم
گــوئــی بــه ضــمــان گــرفــت مـا را
بـس حـرف کـه بـر رضـی گرفتیم
بـــعـــضــی ســخــنــان گــرفــت مــا را
غزل شمارهٔ ۳
آنـــچـــنــان داده عــشــق جــوش مــرا
کـه ز سـر رفـته عقل و هوش مرا
عـــقـــل کـــلــی شــده فــرامــوشــم
بـسـکـه مـالـیده عشق گوش مرا
نـــه چـــنــانــم ز مــســتــی دوشــیــن
که کشیدن توان به دوش مرا
در خـــروشــم ز شــور چــون دریــا
نـــتـــوان ســـاخــتــن خــمــوش مــرا
عــاقــبــت مــیپــرســتــی تــو رضــی
مـی فـروشـد به می فروش مرا
غزل شمارهٔ ۴
نـــقـــابـــی بـــر افـــکـــن ز پــی امــتــحــان را
کــه تــا بـیـنـی از جـان لـبـالـب جـهـان را
چو در جلوه آیی بدین شوخ و شنگی
بـــــرقـــــص انـــــدر آری زمــــیــــن و زمــــان را
بــــروی زمــــیــــن مـــهـــروار ار بـــخـــنـــدی
بـــــزیـــــر زمـــــیــــن درکــــشــــی آســــمــــان را
مــــن از حــــســـرت رویـــش از هـــوش رفـــتـــم
خـــدایـــا شـــکـــیـــبـــی تـــمـــاشـــاکـــنـــان را
بـــه دل زان نـــداریـــم یـــک مـــو گـــرانــی
کــه بــر ســر کـشـیـدیـم رطـل گـران را
بــهــارت دلــا کــس نــدانــســت چـون شـد
بـــــهـــــر حــــال دریــــاب فــــصــــل خــــزان را
فـــــرامـــــوش کــــردنــــد از مــــهــــربــــانــــی
چـــــه افـــــتــــاد یــــاران نــــامــــهــــربــــان را
از آن نـــام تـــو بـــر زبـــان مــی نــرانــدم
کـه مـیـسـوخـت نام تو کلام و زبان را
رضـی ایـن چـه شـور اسـت در نـالـهٔ تـو
کــه از هــوش بــردسـت پـیـر و جـوان را
غزل شمارهٔ ۵
چـــــون مـــــهـــــر بـــــر آی بـــــام و ایـــــوان را
بـــگـــداز چـــو مـــوم ســـنــگ و ســنــدان را
امــــــشـــــب مـــــه چـــــارده ز خـــــورشـــــیـــــدم
شــرمــنــده نــشــد بــبــیــن تـو عـرفـان را
در ســــیــــنــــه هــــزار چـــاکـــم افـــزون شـــد
تـــــــا دیـــــــدهام آن چــــــاک گــــــریــــــبــــــان را
بــنــگــر کــه بــهـم چـگـونـه مـیـجـوشـنـد
آن آتــــــــــش لــــــــــعــــــــــل و آب حــــــــــیـــــــــوان را
بــنــشــیــن کــه ز کــفــر و دیـن بـرآورده
ســــودای تــــو کــــافــــر و مــــســــلــــمـــان را
الـــــمـــــاس بـــــریـــــز بـــــر ســـــر زخـــــمــــم
خـــــالـــــی مـــــکـــــن از نـــــمــــک نــــمــــکــــدان را
آن بــه کـه ز شـکـوه لـب فـرو بـنـدیـم
بـــــــر هـــــــم بـــــــزنـــــــیــــــم زور دیــــــوان را
ای آنـــــــکـــــــه بـــــــه ســـــــر هــــــوای او داری
آغـــشـــتـــه بـــخـــون بـــبـــیــن شــهــیــدان را
چـــون نـــســـبـــت او بـــجـــان تـــوانــم کــرد
چــون نــیــســت بــه جــان نــســبــتــی جــان را
از معرکه بین که طرفه، بیرون رفتند
کــــردیــــم چــــو امــــتــــحــــان حــــریــــفــــان را
عــاجــز گــشــتــی ور نــه بــاشــد از هــوئـی
ریـــــــزم بـــــــه خـــــــاک خــــــون خــــــاقــــــان را
کـــــم فـــــرصـــــتـــــی ار نـــــبــــاشــــد از آهــــی
بــــــر بــــــاد دهـــــیـــــم خـــــاک کـــــیـــــوان را
از مـــا بـــطـــلـــب هـــر آنـــچـــه مـــیـــخـــواهـــی
در فــــقــــر کــــن امــــتــــحــــان فـــقـــیـــران را
دیــــــگـــــر بـــــخـــــدای بـــــر نـــــداری دســـــت
بــــــشـــــنـــــاســـــی اگـــــر عـــــلـــــی عـــــمـــــران را
بــــرخـــیـــز رضـــی ازیـــن مـــیـــان بـــرخـــیـــز
بــــــا هــــــم بـــــگـــــذار جـــــان و جـــــانـــــان را
یازدهم
بــــیــــا، کــــه بــــاز جــــانـــهـــا را شـــهـــنـــشـــه بـــاز مـــیخـــوانـــد
بـــــیـــــا، کـــــه گـــــلـــــه را چـــــوپـــــان بـــــســـــوی دشـــــت مـــــیرانـــــد
بــــهــــارســــت و هــــمــــه تــــرکــــان بــــســــوی پــــیــــلــــه رو کـــرده
کــــه وقــــت آمــــد کــــه از قــــشــــلــــق بــــیــــیــــلــــا رخــــت گــــردانـــد
مــــــده مـــــر گـــــوســـــفـــــنـــــدان را گـــــیـــــاه و بـــــرگ پـــــاریـــــنـــــه
کـــه بـــاغ وبـــیـــشـــه مـــیخـــنـــدد، کـــه بـــرگ تـــازه افـــشـــانــد
بـــــیــــایــــیــــد ای درخــــتــــانــــی کــــه دیــــتــــان حــــلــــهــــا بــــســــتــــد
بــــــهــــــار عــــــدل بــــــازآمــــــد، کــــــزو انــــــصــــــاف بــــــســــــتــــــانـــــد
صــــلــــا زد هــــدهـــد و قـــمـــری کـــه خـــنـــدان شـــود دگـــر مـــگـــری
کـــــه بـــــازآمـــــد ســـــلــــیــــمــــانــــی کــــه مــــوری را نــــرنــــجــــانــــد
صـــــلـــــا زد نـــــادی دولـــــت کـــــه عـــــالـــــم گـــــشـــــت چـــــون جـــــنـــــت
بـــیـــا، کـــیـــن شـــکـــل و ایـــن صـــورت بــه لــطــف یــار مــیمــانــد
دم ســـــــرد زمـــــــســـــــتـــــــانـــــــی ســـــــرشـــــــک ابــــــر نــــــیــــــســــــانــــــی
پـــــی ایـــــن بـــــود، مـــــیدانـــــی، کـــــه عـــــالـــــم را بـــــخـــــنـــــدانـــــد
قـــمــاشــه ســوی بــســتــان بــر، کــه گــل خــنــدیــد و نــیــلــوفــر
بــــود کــــانــــجــــا بــــود دلــــبــــر، ســــعــــادت را کــــی مــــیدانــــد؟!
یـــــقـــــیـــــن آنـــــجـــــاســـــت آن جـــــانـــــان، امـــــیــــر چــــشــــمــــهٔ حــــیــــوان
کـــه بـــاغ مـــرده شـــد زنـــده، و جـــان بـــخـــشـــیـــدن او تـــانــد
چـــــو انـــــدر گـــــلـــــســـــتـــــان آیـــــد، گــــل و گــــلــــبــــن ســــجــــود آرد
چــــو در شــــکــــرســــتــــان آیــــد، قــــصــــب بــــر قــــنــــد پـــیـــچـــانـــد
درخــــتــــان هــــمــــچــــو یــــعــــقــــوبــــان، بـــدیـــده یـــوســـف خـــود را
کـــــه هـــــر مـــــهـــــجــــور را آخــــر ز هــــجــــران صــــبــــر بــــرهــــانــــد
بــــــهــــــار آمـــــد بـــــهـــــار آمـــــد، بـــــهـــــاریـــــات بـــــایـــــد گـــــفـــــت
بــکــن تــرجــیــع، تــا گـویـم: شـکـوفـه از کـجـا بـشـکـفـت »
بــــــهــــــارســــــت آن بــــــهــــــارســــــت آن، و یــــــا روی نــــــگــــــارســــــت آن
درخـــــت از بـــــاد مـــــیرقـــــصـــــد کـــــچــــون مــــن بــــیقــــرارســــت آن
زهـــــــــــی جـــــــــــمــــــــــع پــــــــــری زادان، زهــــــــــی گــــــــــلــــــــــزار آبــــــــــادان
چــــنــــیــــن خــــنــــدان چــــنــــیــــن شــــادان، ز لــــطــــف کـــردگـــارســـت آن
عــــجــــب بــــاغ ضــــمــــیــــرســـت آن، مـــزاج شـــهـــد و شـــیـــرســـت آن
و یــــــا در مــــــغــــــز هــــــر نــــــغـــــزی، شـــــراب بـــــیخـــــمـــــارســـــت آن
نـــــهـــــان ســـــر در گـــــریـــــبـــــانـــــی، دهـــــان غـــــنـــــچـــــه خـــــنــــدانــــی
چــــرا پــــنــــهــــان هــــمــــی خــــنــــدد؟ مــــگــــر از بــــیــــم خــــارســــت آن
هــــمــــه تــــن دیـــده شـــد نـــرگـــس، دهـــان ســـوســـنـــســـت اخـــرس
کــــه خـــامـــش کـــن، ز گـــفـــتـــن بـــس! کـــه وقـــت اعـــتـــبـــارســـت آن
بــکــه بــر لــالــه چــون مــجــنــون، جــگــر ســوزیـده دل پـرخـون
ز عـــــشــــق دلــــبــــر مــــوزون، کــــه چــــون گــــل خــــوش عــــذارســــت آن
بـــــخـــــوری مـــــیکـــــنـــــد ریـــــحـــــان، کـــــه هــــنــــگــــام وصــــال آمــــد
چـــــنـــــاران دســـــت بـــــگـــــشـــــاده، کـــــه هــــنــــگــــام کــــنــــارســــت آن
حــــــقــــــایــــــق جــــــان عــــــشــــــق آمــــــد، کــــــه دریــــــا را درآشــــــامــــــد
کـــه اســـتـــســـقـــای حـــق دارد، کـــه تـــشـــنـــه شـــهـــریـــارشــت آن
زهـــــی عـــــشـــــق مـــــظـــــفـــــر فـــــر، کـــــچـــــون آمـــــد قـــــمـــــار انـــــدر
دو عـــالـــم بـــاخـــت و جـــان بـــر ســـر، هـــنــوز انــدر قــمــارســت آن
درونـــــش روضـــــه و بـــــســـــتــــان، بــــهــــار ســــبــــز بــــیپــــایــــان
فــــراغــــت نـــیـــســـت خـــود او را، کـــه از بـــیـــرون بـــهـــارســـت آن
ســـوم تـــرجــیــع ایــن بــاشــد کــه بــر بــت اشــک مــن شــاشــد
بــــرآشــــوبــــد، زنــــد پــــنــــجــــه، رخــــم از خــــشــــم بــــخــــراشـــد
بـــــیـــــا ای عـــــشـــــق ســـــلـــــطـــــان وش، دگـــــر بــــاره چــــه آوردی؟
کــــــه بــــــر و بــــــحــــــر از جــــــودت، بــــــیــــــده جـــــوامـــــردی
خــــــــرامــــــــان مــــــــســــــــت مــــــــیآیـــــــی، قـــــــدح در دســـــــت مـــــــیآیـــــــی
کـــــــه صـــــــافـــــــان هـــــــمـــــــه عــــــالــــــم، غــــــلــــــام آن یــــــکــــــی دردی
کـــــمـــــیـــــنـــــه جـــــام تــــو دریــــا، کــــمــــیــــنــــه مــــهــــرهات جــــوزا
کــــمــــیــــنــــه پــــشــــهات عــــنــــقــــا، کـــمـــیـــنـــه پـــیـــشـــهات مـــردی
ز رنــــجــــوری چــــه دلــــشــــادم! کــــه تــــو بــــیـــمـــار پـــرس آیـــی
ز صــــحــــت نــــیــــک رنــــجــــورم، کــــه در صــــحــــت لــــقــــا بــــردی
بــــیــــا ای عــــشــــق بــــیصــــورت، چــــه صــــورتـــهـــای خـــوش داری
کـــه مـــن دنـــگـــم در آن رنـــگـــی، کـــه نــی ســرخــســت و نــه زردی
چــــو صــــورت انــــدر آیــــی تــــو، چــــه خــــوب و جـــانفـــزایـــی تـــو
چــــو صــــورت را بــــیــــنــــدازی، هــــمــــان عــــشــــقــــی، هــــمـــان فـــردی
بــــــــهـــــــار دل نـــــــه از تـــــــری، خـــــــزان دل نـــــــه از خـــــــشـــــــکـــــــی
نــــه تــــابــــســــتــــانــــش از گـــرمـــی، زمـــســـتـــانـــش نـــه از ســـردی
مـــــــبــــــارک آن دمــــــی کــــــایــــــی، مــــــرا گــــــویــــــی ز یــــــکــــــتــــــایــــــی:
مـــــن آن تـــــو تـــــو آن مـــــن، چـــــرا غـــــمـــــگــــیــــن و پــــر دردی؟ »
تــــرا ای عــــشــــق چــــون شــــیــــری، نــــبــــاشــــد عــــیــــب خـــونخـــواری
که گوید شیر را هرگز : چه شیری تو که خونخواری؟ »
بـــــه هـــــر دم گــــویــــدت جــــانــــهــــا: حــــلــــالــــت بــــاد خــــون مــــا
کـــــه خـــــون هـــــر کـــــرا خـــــوردی، خــــوشــــش حــــی ابــــد کــــردی »
فــــــلــــــک گــــــردان بــــــدرگــــــاهــــــت، ز بــــــیــــــم فــــــرقــــــت مـــــاهـــــت
هـــــمـــــی گـــــردد فـــــلـــــک تـــــرســـــان، کـــــزو نــــاگــــاه بــــرگــــردی
ز تــــرجــــیــــع چــــهــــارم تــــو عــــجــــب نــــبــــود کــــه بـــگـــریـــزی
کــه شــیــر عــشــق بــس تــشــنــهســت و دارد قــصــد خـونـریـزی
بـــــیـــــا، مـــــگـــــریـــــز شـــــیـــــران را، گـــــریـــــزانـــــی بـــــود خــــامــــی
بـــــگـــــو: نـــــار ولـــــا عـــــار » کـــــه مـــــردن بــــه ز بــــدنــــامــــی
چـــــو حـــــلــــهٔ ســــبــــز پــــوشــــیــــدنــــد عــــامــــهٔ بــــاغ، آمــــد گــــل
قـــــبـــــا را ســـــرخ کـــــرد از خـــــون ز نـــــنـــــگ کـــــســـــوهٔ عـــــامـــــی
لـــــــبــــــاس لــــــالــــــه نــــــادرتــــــر، کــــــه اســــــود دارد و احــــــمــــــر
گـــــریـــــبـــــانــــش بــــود شــــمــــســــی، و دامــــانــــش بــــود شــــامــــی
دهـان بـگـشـاد بـلـبـل گـفـت بـه غـنچه که: ای دهان بسته »
بـــگـــفـــتـــش: بـــســـتـــگـــی مـــنــگــر، تــوبــنــگــر بــادهآشــامــی »
جــــوابــــش گــــفــــت بــــلــــبــــل: هــــی، اگــــر مــــیخــــوارهٔ پــــس مــــی
کــــنــــد آزاد مــــســــتــــان را تــــو چــــون پــــابــــســــت ایــــن دامـــی؟! »
جــــــوابــــــش داد غــــــنــــــچــــــه، تــــــوز پــــــا و ســــــر خــــــبــــــر داری
تـــــــو در دام خـــــــبـــــــرهـــــــایـــــــی، چـــــــو در تـــــــاریـــــــخ ایــــــامــــــی
بــــگــــفــــتــــا: زان خــــبــــر دارم، کــــه مــــن پــــیــــغــــامـــبـــر یـــارم»
بـــــگـــــفـــــت: ار عـــــارف یـــــاری، چــــرا دربــــنــــد پــــیــــغــــامــــی؟ »
بــگــفــتــش : بــشــنــو اســرارم، کــه مـن سـرمـسـت و هـشـیـارم
چــــــــو مــــــــن مــــــــحــــــــو دلــــــــارامـــــــم، ازو دان ایـــــــن دلـــــــارامـــــــی »
نـــه ایـــن مــســتــی چــو مــســتــیــهــا، نــه ایــن هــش مــثــل آن هــشــهــا
کــه آن ســایـهسـت و ایـن خـورشـیـد و آن پـسـتـسـت و ایـن سـامـی
اگـــــر بــــر عــــقــــل عــــالــــمــــیــــان ازیــــن مــــســــتــــی چــــکــــد جــــرعــــه
نــــه عــــالــــم مــــانــــد و آدم، نــــه مــــجــــبــــوری نــــه خـــودکـــامـــی
گـــــهـــــی از چـــــشــــم او مــــســــتــــم، گــــهــــی در قــــنــــد او غــــرقــــم
دلـــــــا بـــــــا خـــــــویـــــــش آی آخـــــــر مــــــیــــــان قــــــنــــــد و بــــــادامــــــی
ولـــــی تـــــرجــــیــــع پــــنــــجــــم درنــــیــــایــــم جــــز بــــه دســــتــــوری
کــــه شــــمــــسالــــدیــــن تــــبــــریــــزی بــــفــــرمــــایــــد مــــرا بــــوری
مـــرا گـــویـــد: بـــیـــا، بـــوری، کـــه مـــن بــا غــم تــو زنــبــوری
کـــه تـــا خـــونـــت عـــســـل گـــردد، کـــه تـــا مــومــت شــود نــوری
ز زنــــبــــوران بــــاغ جــــان ، جــــهــــان پــــر شــــهــــد و شـــمـــع آمـــد
ز شـــــمــــع و شــــهــــد نــــگــــریــــزی، اگــــر تــــو اهــــل ایــــن ســــوری
مـــخـــور از بـــاغ بـــیـــگـــانـــه، کـــه فـــاســـد گـــردد آن شــهــدت
مـــبـــیـــن زنـــبـــور بـــیــگــانــه، کــه او خــصــمــســت و تــو عــوری »
زهـــی حـــســـنـــی کـــه مـــیگـــیـــرد چـــنـــیـــن زشـــت از چـــنـــان خـــوبـــی
زهــــــــی نــــــــوری دریــــــــن دیــــــــده، ز خـــــــورشـــــــیـــــــد بـــــــدان دوری
دلـــــا مـــــیســــاز بــــا خــــارش، کــــه گــــلــــزارش هــــمــــی گــــویــــد:
اگـــــرچـــــه مــــشــــک بــــیحــــدم، نــــبــــاشــــد وصــــل کــــافــــوری »
چــه مــرد شــرم و نــامــوســی؟! چــو مـجـنـون فـاش بـایـد شـد
چــــنــــان مــــســــتــــور را هــــرگــــز نــــیــــابــــد کـــس بـــه مـــســـتـــوری
چـــو جـــان بـــا تـــســـت، نـــعـــمـــتـــهـــا ز گــردون بــر زمــیــن رویــد
وگـــر بـــاشـــی تـــو بـــر گـــردون چـــو جـــانـــت نــیــســت در گــوری
ســـــــرافـــــــیـــــــلـــــــســــــت جــــــان تــــــو، کــــــز آوازش شــــــوی زنــــــده
تــــــهــــــی کــــــن نــــــای قــــــالــــــب را کـــــه اســـــرافـــــیـــــل را صـــــوری
هـــــــــــزاران دشـــــــــــمـــــــــــن و رهزن، بـــــــــــرای آن پــــــــــدیــــــــــد آمــــــــــد
کـــه تـــا چـــون جـــان بـــری زیــشــان بــدانــی کــز کــی مــنــصــوری
نـــــظـــــرهـــــا را نـــــمـــــییـــــابـــــی، و نـــــاظـــــر را نـــــمـــــیبـــــیـــــنــــی
چــــه مـــحـــرومـــی ازیـــن هـــردو، چـــو تـــو مـــحـــبـــوس مـــنـــظـــوری
بـــــه تـــــرجـــــیـــــع شـــــشـــــم آیــــم، اگــــر صــــافــــی بــــود رایــــم
کـــزیـــن هـــجـــران چـــنـــان دنـــگـــم، کـــه گـــویـــی بـــنـــگ مـــیخـــایــم
ز نــــــور عــــــقــــــل کــــــل عـــــقـــــلـــــم چـــــنـــــان دنـــــگ آمـــــد و خـــــیـــــره
کــــزان مــــعــــزول گــــشــــت افــــیــــون، و بــــنــــگ و بــــادهٔ شــــیــــره
چـــو آمـــد کـــوس ســـلـــطــانــی، چــه بــاشــد کــاس شــیــطــانــی؟!
چـــــو آمـــــد مـــــادر مـــــشـــــفــــق چــــه بــــاشــــد مــــهــــر مــــاریــــره؟
چـــــه فـــــضـــــل و عـــــلـــــم گـــــرد آرم؟ چـــــو رو در عـــــشـــــق او آرم
بــه بــصـره چـو کـشـم خـرمـا؟! بـه کـرمـان چـون بـرم زیـره
هــــــزاران فــــــاضــــــل و دانــــــا، غــــــلــــــام چــــــشــــــم یــــــک بــــــیـــــنـــــا
کـــمـــیـــنـــه شـــیـــر را بـــیـــنـــی بـــه گـــاو و پــیــل بــر، چــیــره
زهـــی خـــورشـــیـــد جـــانافـــزا کـــه یـــک تـــابــش چــو شــد پــیــدا
هـــــــزاران جـــــــان انـــــــســـــــانـــــــی بـــــــرویـــــــیـــــــد از گـــــــل تــــــیــــــره
بـــــدیـــــن خـــــورشـــــیـــــد هـــــر ســـــایـــــه، کـــــه اهـــــل اقــــتــــدا آمــــد
چـــو ســـایـــه پـــســـت گـــشـــت از غـــم، بـــرای فـــوت تـــکـــبـــیـــره
رهـــــــســـــــت از عـــــــقـــــــرب اعـــــــشـــــــی، بــــــســــــوی عــــــقــــــرب گــــــردون
ولــــی مــــکــــه کــــســــی بـــیـــنـــد، کـــه نـــبـــود بـــســـتـــهٔ خـــیـــره
امــــــــیــــــــر حــــــــاج عــــــــشـــــــق آمـــــــد، رســـــــول کـــــــعـــــــبـــــــهٔ دولـــــــت
رهـــــــانـــــــد مـــــــر تـــــــرا در ره، ز هـــــــر شـــــــریـــــــر و شــــــریــــــره
چـــه بـــا بـــرگـــم از آن خـــرمــا، کــه مــریــم چــشــم روشــن شــد
کـــــزان خـــــرمـــــان شـــــدم پـــــر دل نـــــدارم عـــــشـــــق انـــــجـــــیـــــره
جـــــهــــان پــــیــــر بــــرنــــا شــــد، ز عــــشــــق ایــــن جــــوانــــبــــخــــتــــان
زهــــی چــــرخ و زمــــیــــن خــــوش، کـــه آن پـــیـــرســـت و ایـــن تـــیـــره
مـــــجــــو لــــفــــظ درســــت از مــــا، دل اشــــکــــســــتــــه جــــو ایــــنــــجــــا
چـــــو هــــر لــــفــــظــــش ادیــــب آمــــد، ادیــــبــــی تــــا شــــود طــــیــــره
بـــگـــو تـــرجـــیـــع هـــفـــتـــم را کـــه تـــا کـــامـــل شــود گــفــتــه
فــــلـــک هـــفـــت و زمـــیـــن هـــفـــتـــســـت و اعـــضـــا هـــفـــت چـــون هـــفـــتـــه
بــــیــــا ای مــــوســــیــــی کــــز کــــف عــــصــــا ســــازی تــــو افــــعــــی را
بـــــه فـــــرعــــونــــان خــــود بــــنــــمــــا کــــرامــــتــــهــــای مــــوســــی را
بــــه یــــکــــدم ای بــــهــــار جــــان، کــــنــــی ســــرســــبــــز عــــالـــم را
بــــــبــــــخــــــشــــــی مــــــیـــــوهٔ مـــــعـــــنـــــی درخـــــت خـــــشـــــک دعـــــوی را
بـــــده هـــــر مـــــیـــــوه را بــــویــــی، روان کــــن هــــر طــــرف جــــویــــی
بـــــاشـــــکـــــوفـــــه بـــــکـــــن خـــــنــــدان درخــــت ســــرو و طــــوبــــی را
هـــــمـــــه حـــــوران بـــــســـــتـــــان را، از آن انـــــهـــــار خـــــمــــر ایــــنــــجــــا
چـــنـــان ســـرمـــســـت و بـــیـــخـــود کــن، کــه نــشــاســنــد مــاوی را
چـــــه صـــــورتـــــهــــای روحــــانــــی نــــگــــاریــــدی بــــه پــــنــــهــــانــــی
کـــــــه در جـــــــنـــــــبـــــــش درآوردنـــــــد صـــــــورتـــــــهــــــای مــــــانــــــی را
شــــــهـــــیـــــدان ریـــــاحـــــیـــــن را کـــــه دی در خـــــون ایـــــشـــــان شـــــد
بــــــــرآوردی و جــــــــان دادی نــــــــمـــــــودی حـــــــشـــــــر و انـــــــشـــــــی را
بــــــــپــــــــوشــــــــیــــــــدنــــــــد تــــــــوزیــــــــهــــــــا ازان رزاق روزیــــــــهــــــــا
زبــــــان ســــــبــــــز هــــــر بــــــرگــــــی تــــــقــــــاضــــــا کــــــرده اجـــــری را
ز هــــر شــــاخــــی یــــکــــی مــــرغــــی، بــــگــــویــــد ســــرنــــبــــشــــت مــــا
کــــی خــــواهــــد مـــرد امـــســـال او، کـــی خـــواهـــد خـــورد دنـــیـــا را
مـــــگـــــر گـــــل فـــــهـــــم ایــــن دارد، کــــه ســــرخ وزرد مــــیگــــردد
چـــــو بـــــرگ آن شـــــاخ مـــــیلـــــرزد مــــگــــر دریــــافــــت مــــعــــنــــی را
بــــــســــــوزیــــــد آتـــــش تـــــقـــــوی جـــــهـــــان مـــــا ســـــوی الـــــلـــــه را
بـــــــزد بـــــــرقـــــــی ز الــــــلــــــه و بــــــســــــوزانــــــیــــــد تــــــقــــــوی را
بـــــه پـــــیـــــش مـــــفـــــتـــــی اول بـــــریـــــد ایـــــن هـــــفـــــت فـــــتـــــوی را
ز تــــرجـــیـــع چـــنـــیـــن شـــعـــری کـــه ســـوزد نـــور شـــعـــری را
دوازدهم
زان بــــادهٔ صــــوفــــی بــــود از جــــام، مــــجـــرد
کـــز غـــایـــت مـــســـتـــی ز کـــفــش جــام بــیــفــتــد
در حـــالـــت مـــســتــی چــو دل و هــوش نــگــنــجــیــد
پـس نـیـسـت عـجـیـب گـر قـدح و جـام نـگـنـجـد
اول ســـــبـــــقــــت بــــود الــــف هــــیــــچ نــــدارد »
زان پـــیـــش رو افـــتـــاد و ســـپـــهـــدار و مـــؤیـــد
حــی » نــیــز اگــر هــیـچ نـدارد، چـو الـف نـیـز
در صـــورت جـــیـــم آمـــد، و جـــیـــمـــســـت مـــقـــیــد
مــــیــــم از الــــف و هــــاســــت مــــرکـــب بـــنـــبـــشـــتـــن
تــــرکــــیــــب بــــود عــــلــــت بـــر هـــســـتـــی مـــفـــرد
پــس بــزم رســول آمــد بــیســاغــر و بـیجـام
تــا جــمــع بــه خــود بــاشــد هــســتــی مـحـمـد
بــام فــلــک از اســتــن و دیــوار چــو تــنــهــاسـت
هـــــر بـــــام درافـــــتـــــاده و آن بـــــام مـــــشـــــبـــــد
بــالــاتــر ازیــن چــرخ کــهــن عــالــم لــطــفــیــسـت
کــــارواح در آ، نــــاحــــیــــه مــــانــــنــــد، مــــجــــدد
عـــریـــان شـــدهٔ بـــر لـــب ایـــن جــوی، پــی غــســل
نـــی جـــوی نــمــایــد بــه نــظــر صــرح مــمــرد
آن دیـــو و پـــری ســـاخـــتـــه از پـــی تـــغــلــیــط
تـــا شـــیــشــه نــمــایــد بــه نــظــر آب مــســرد
از مــــکــــر گــــریــــزان شــــو و در وکــــر رضـــا رو
تــــا زنــــده شــــوی فــــارغ از انــــفـــاس مـــعـــدد
تـرجـیع کنم خواجه، که این قافیه تنگست
نـی، خـود نـزنـم دم، کـه دم مـا هـمـه نـنـگـسـت
مــــن دم نــــزنــــم، لــــیــــک دم نــــحــــن نـــفـــحـــنـــا
در مـــن بـــدمـــد، نــالــه رســد تــا بــه ثــریــا
ایـــن نـــای تـــنـــم را چــو بــبــریــد و تــراشــیــد
از ســـــوی نـــــیـــــســــتــــان عــــدم عــــز تــــعــــالــــا
دل یـــکــســر نــی بــود و دهــان یــکــســر دیــگــر
آن ســــر ز لـــب عـــشـــق هـــمـــی بـــود شـــکـــرخـــا
چـــون از دم او پـــر شــد و از دو لــب او مــســت
تــــنــــگ آمــــد و مــــســــتــــانـــه، بـــرآورد عـــلـــالـــا
والــــلــــه ز مــــی آن دو لــــب ار کــــوه بــــنـــوشـــد
چــــون ریــــگ شــــود کــــوه، ز آســــیــــب تــــجــــلـــا
نــی پــردهٔ لــب بــود کــه گــر لــب بـگـشـایـد
نـــی چـــرخ فـــلــک مــانــد و نــی زیــر ونــه بــالــا
آواز ده انــــــدر عــــــدم ای نـــــای و نـــــظـــــر کـــــن
صـد لـیـلـی و مـجـنـون و دو صـد وامـق و عذرا
بــگــشــایــد هـر ذره دهـان گـویـد: شـابـاش »
ونــــــدر دل هـــــر ذره حـــــقـــــیـــــر آیـــــد صـــــحـــــرا
زود از حـــــبـــــش تــــن بــــســــوی روم جــــنــــان رو
تـــا بـــرکـــشـــدت قـــیــصــر، بــر قــصــر مــعــلــا
ایـنـجـای نـه آنـجـاسـت کـه ایـنـجـا بـتـوان بـود
هـــی، جـــای خــوشــی جــوی و درآ در صــف هــیــجــا
هـــیـــن، وقـــت جـــهـــادســـت و گـــه حـــمــلــهٔ مــردان
صــفـرا مـکـن و درشـکـن از حـمـلـه تـو، صـف را
تـــرجـــیـــع ســوم آمــد و گــفــتــی تــو خــدایــا
بـرگـم شـده مگری که مرا هست عوضها »
آن مـــطـــرب خـــوش نـــغـــمـــهٔ شـــیـــریــن دهــن آمــد
جـانـهـا هـمـه مـسـتـنـد کـه آن، جـان بـه مـن آمـد
خــنــدان شــده اشــکــوفــه و گــل جــامــه دریـده
کـــز ســـوی عـــدم ســـنـــبـــلـــه و یـــاســـمــن آمــد
جــــانـــهـــای گـــلـــســـتـــان بـــدم دی بـــپـــریـــدنـــد
هــنــگــام بـهـاران شـد، و هـر جـان بـه تـن آمـد
خــــوبــــان بــــرســـیـــدنـــد ز بـــتـــخـــانـــهٔ غـــیـــبـــی
کـــوری خـــزانـــی کـــه بـــخـــو، بـــتشــکــن آمــد
چـــون صــبــر گــزیــدنــد بــدی جــمــلــه درخــتــان
آن هـــجـــر چـــو چـــاهـــســـت و صـــبــوری رســن آمــد
چـــون صـــبـــر گـــزیـــد آیــس، آمــد فــرجــش زود
چـــون خـــلـــق حـــســـن کـــرد، نـــگـــار حـــســـن آمــد
در عـــیـــد بـــهـــار، ابـــر بـــرافـــشـــانـــد گـــلـــابــی
وان رعـــــــد بــــــران اوج هــــــوا، طــــــبــــــل زن آمــــــد
یـک بـاغ پـر از شـاهـد، نـی تـرک و نه رومی
کـــــنـــــدر حـــــجـــــب غـــــیـــــب، هــــزاران خــــتــــن آمــــد
بس جان که چو یوسف به چه مهلکه افتاد
پـنـداشـت کـه گـم گـشـت خـود او در وطـن آمد
زیـــرا کـــه ره آب خـــضـــر مـــظـــلــم و تــاریــســت
آخـــــــر ز ره خـــــــار، گـــــــل انــــــدر چــــــمــــــن آمــــــد
خــامــش کــن، اگــرچــه کــه غـزل اغـلـب بـاقـیـسـت
تـــا شـــاه بـــگـــویـــد، چــو دریــن انــجــمــن آمــد
ای مــــاه عــــذار مــــن و ای خــــوش قــــد و قــــامــــت
بــرخــیــز کــه بــرخـاسـت ز عـشـق تـو قـیـامـت
بخش ۷ - جواب
در آلــــا فــــکــــر کـــردن شـــرط راه اســـت
ولــــی در ذات حــــق مــــحــــض گـــنـــاه اســـت
بــــود در ذات حــــق انــــدیــــشــــه بــــاطــــل
مـــحـــال مـــحـــض دان تـــحـــصـــیــل حــاصــل
چــــو آیــــات اســــت روشـــن گـــشـــتـــه از ذات
نـــــــــــگـــــــــــردد ذات او روشـــــــــــن ز آیــــــــــات
هـــمـــه عـــالـــم بـــه نـــور اوســـت پــیــدا
کـــــجـــــا او گـــــردد از عـــــالـــــم هــــویــــدا
نــــگــــنــــجــــد نــــور ذات انــــدر مــــظـــاهـــر
کـــه ســـبـــحـــات جـــلـــالــش هــســت قــاهــر
رهـــا کـــن عـــقـــل را بـــا حـــق هـــمــی بــاش
کـــه تـــاب خـــور نـــدارد چــشــم خــفــاش
در آن مــوضــع کــه نــور حــق دلــیــل اسـت
چـــه جـــای گـــفـــتـــگـــوی جـــبـــرئـــیـــل اســت
فــــرشـــتـــه گـــرچـــه دارد قـــرب درگـــاه
نـــگـــنـــجـــد در مـــقـــام لــی مــع الــلــه»
چــــو نــــور او مــــلــــک را پــــر بـــســـوزد
خـــرد را جـــمـــلـــه پـــا و ســر بــســوزد
بــــــــــود نــــــــــور خــــــــــرد در ذات انـــــــــور
بــه ســان چـشـم سـر در چـشـمـه خـور
چــو مــبــصــر بــا بــصــر نـزدیـک گـردد
بــــــصــــــر ز ادراک آن تــــــاریــــــک گــــــردد
ســــیــــاهـــی گـــر بـــدانـــی نـــور ذات اســـت
بـــــه تــــاریــــکــــی درون آب حــــیــــات اســــت
ســیــه جــز قــابــض نــور بـصـر نـیـسـت
نــظــر بــگــذار کــیــن جـای نـظـر نـیـسـت
چـــه نـــســـبـــت خـــاک را بـــا عـــالــم پــاک
کــــــه ادراک اســــــت عــــــجــــــز از درک ادراک
ســــیــــه رویــــی ز مـــمـــکـــن در دو عـــالـــم
جـــــدا هـــــرگـــــز نـــــشــــد والــــلــــه اعــــلــــم
ســـواد الـــوجـــه فـــی الـــداریـــن درویـــش
ســـواد اعـــظـــم آمــد بــی کــم و بــیــش
چه میگویم که هست این نکته باریک
شـــــــب روشـــــــن مـــــــیــــــان روز تــــــاریــــــک
در ایــن مــشــهــد کــه انــوار تــجـلـی اسـت
ســـخــن دارم ولــی نــا گــفــتــن اولــی اســت
بخش ۸ - تمثیل در بیان ظهور خورشید حقیقت در آیینه کائنات
اگــر خــواهــی کــه بــیــنــی چـشـمـهٔ خـور
تــو را حــاجــت فــتــد بــا جــســم دیـگـر
چـــو چـــشـــم ســـر نـــدارد طـــاقـــت تــاب
تــــوان خــــورشــــیــــد تـــابـــان دیـــد در آب
از او چــــون روشـــنـــی کـــمـــتـــر نـــمـــایـــد
در ادراک تــــــو حــــــالــــــی مـــــیفـــــزایـــــد
عــــدم آیــــیـــنـــهٔ هـــســـتـــی اســـت مـــطـــلـــق
کـــز او پـــیـــداســـت عـــکـــس تــابــش حــق
عـــدم چـــون گـــشـــت هـــســـتـــی را مـــقــابــل
در او عـــکـــســـی شـــد انـــدر حـــال حـــاصــل
شـــد آن وحـــدت از ایـــن کــثــرت پــدیــدار
یــکــی را چــون شــمــردی گـشـت بـسـیـار
عـــــدد گـــــرچــــه یــــکــــی دارد بــــدایــــت
ولــــیــــکــــن نــــبــــودش هــــرگــــز نــــهــــایـــت
عـــدم در ذات خـــود چـــون بــود صــافــی
از او بـــا ظـــاهـــر آمـــد گـــنـــج مـــخــفــی
حـــدیـــث کـــنـــت کــنــزا» را فــرو خــوان
کــه تــا پــیــدا بــبـیـنـی گـنـج پـنـهـان
عـــدم آیـــیـــنـــه عـــالـــم عـــکـــس و انـــســان
چـو چـشـم عـکـس در وی شـخـص پـنـهان
تـو چـشـم عـکـسـی و او نـور دیـده است
به دیده دیده را هرگز که دیده است
جـــهـــان انـــســـان شـــد و انــســان جــهــانــی
از ایـــن پـــاکـــیـــزهتـــر نـــبـــود بــیــانــی
چــو نــیــکــو بــنــگــری در اصــل ایــن کــار
هـم او بـیـنـنـده هـم دیـده اسـت و دیدار
حــدیــث قــدســی ایــن مــعــنــی بــیــان کـرد
و بـی یـسـمـع و بـی یـبـصـر عـیان کرد
جـــهـــان را ســر بــه ســر آیــیــنــهای دان
بــه هــر یــک ذره در صــد مــهـر تـابـان
اگـــر یـــک قـــطـــره را دل بـــر شـــکــافــی
بـــرون آیـــد از آن صـــد بـــحـــر صـــافــی
بــه هــر جــزوی ز خــاک ار بــنـگـری راسـت
هــــــــزاران آدم انـــــــدر وی هـــــــویـــــــداســـــــت
بــه اعـضـا پـشـهای هـمـچـنـد فـیـل اسـت
در اســـمـــا قـــطــرهای مــانــنــد نــیــل اســت
درون حـــــــبــــــهای صــــــد خــــــرمــــــن آمــــــد
جـــــــــهـــــــــانـــــــــی در دل یــــــــک ارزن آمــــــــد
بـــــه پـــــر پــــشــــهای در جــــای جــــانــــی
درون نــــــقــــــطـــــهٔ چـــــشـــــم آســـــمـــــانـــــی
بــــــدان خــــــردی کــــــه آمــــــد حـــــبـــــهٔ دل
خــــــداونـــــد دو عـــــالـــــم راســـــت مـــــنـــــزل
در او در جـــمـــع گــشــتــه هــر دو عــالــم
گــــــهــــــی ابــــــلـــــیـــــس گـــــردد گـــــاه آدم
بــبــیــن عــالــم هــمــه در هــم ســرشــتــه
مـــلـــک در دیـــو و دیـــو انـــدر فـــرشـــتــه
هــمــه بــا هـم بـه هـم چـون دانـه و بـر
ز کـــــافــــر مــــؤمــــن و مــــؤمــــن ز کــــافــــر
بـــه هــم جــمــع آمــده در نــقــطــهٔ حــال
هـــــمـــــه دور زمـــــان روز و مـــــه و ســــال
ازل عـــــــیـــــــن ابـــــــد افـــــــتـــــــاد بـــــــا هـــــــم
نــــــــزول عــــــــیــــــــســــــــی و ایـــــــجـــــــاد آدم
ز هـــر یـــک نـــقـــطــه زیــن دور مــســلــســل
هـــــزاران شـــــکـــــل مـــــیگـــــردد مــــشــــکــــل
ز هــر یــک نــقــطــه دوری گــشــتــه دایــر
هــــم او مــــرکــــز هــــم او در دور ســــایـــر
اگـــــر یـــــک ذره را بـــــرگـــــیــــری از جــــای
خــــلــــل یــــابــــد هـــمـــه عـــالـــم ســـراپـــای
هــمــه ســرگـشـتـه و یـک جـزو از ایـشـان
بــــرون نـــنـــهـــاده پـــای از حـــد امـــکـــان
تـــعـــیـــن هــر یــکــی را کــرده مــحــبــوس
بــه جــزویــت ز کــلــی گــشــتــه مــایــوس
تــو گــویــی دائــمـا در سـیـر و حـبـسـنـد
کــه پــیــوســتـه مـیـان خـلـع و لـبـسـنـد
هــــــمــــــه در جــــــنـــــبـــــش و دائـــــم در آرام
نـــه آغـــاز یـــکـــی پـــیـــیــدا نــه انــجــام
هــــمـــه از ذات خـــود پـــیـــوســـتـــه آگـــاه
وز آنـــجـــا راه بـــرده تـــا بـــه درگــاه
بــــه زیــــر پــــردهٔ هــــر ذره پــــنــــهــــان
جـــــــمـــــــال جـــــــانـــــــفـــــــزای روی جــــــانــــــان
غزل شمارهٔ ۱
اگــر نــه مــد بــســم الــلــه بـودی تـاج عـنـوان هـا
نــگـشـتـی تـا قـیـامـت نـوخـط شـیـرازه، دیـوان هـا
نه تنها کعبه صحرایی است، دارد کعبه دل هم
بــه گــرد خــویـشـتـن از وسـعـت مـشـرب بـیـابـان هـا
بــه فــکــر نــیـسـتـی هـرگـز نـمـی افـتـنـد مـغـروران
اگـــر چـــه صـــورت مــقــراض لــا دارد گــریــبــان هــا
ســــر شــــوریــــده ای آورده ام از وادی مــــجـــنـــون
تــهــی ســازیــد از ســنــگ مــلــامـت جـیـب و دامـان هـا
حــیــات جــاودان خــواهــی بــه صــحــرای قـنـاعـت رو
کــه دارد یــاد هــر مــوری در آن وادی ســلــیــمـان هـا
گــلــســتــان ســخــن را تــازه رو دارد لــب خــشــکـم
کــه جــز مــی رسـانـد در سـفـال خـشـک، ریـحـان هـا؟
نــمــی بــیــنــی ز اســتــغـنـا بـه زیـر پـا، نـمـی دانـی
کــه آخــر مــی شــود خــار ســر دیــوار، مــژگـان هـا
کــدامـیـن نـعـمـت الـوان بـود در خـاک غـیـر از خـون؟
ز خـجـلـت بـر نـمی دارد فلک سرپوش این خوان ها
چـنـان از فـکـر صـائـب شـور افـتـاده اسـت در عالم
کـه مـرغـان ایـن سـخـن دارند با هم در گلستان ها
غزل شمارهٔ ۲
آنــچــنــان کــز رفــتــن گــل، خــار مــی مــانــد بــه جــا
از جـــوانـــی حـــســرت بــســیــار مــی مــانــد بــه جــا
آه افــســوس و ســرشــک گــرم و داغ حــســرت اسـت
آنــچــه از عــمــر ســبــک رفــتــار مــی مــانــد بــه جـا
نــیــســت غــیــر از رشــتــه طــول امــل چــون عــنــکـبـوت
آنــچــه از مــا بــر در و دیــوار مــی مــانــد بــه جـا
کـــامـــجـــویـــی غـــیـــر نـــاکـــامـــی نـــدارد حـــاصـــلــی
در کــف گــلـچـیـن ز گـلـشـن خـار مـی مـانـد بـه جـا
رنــــگ و بــــوی عـــاریـــت پـــا در رکـــاب رحـــلـــت اســـت
خـــارخـــاری در دل از گـــلـــزار مـــی مـــانـــد بـــه جــا
جــســم خــاکــی مــانــع عــمــر ســبــک رفــتــار نــیـسـت
پـیـش از ایـن سـیـلـاب کـی دیـوار مـی مـاند به جا
غـــافـــل اســـت آن کــز حــیــات رفــتــه مــی جــویــد اثــر
نـقـش پـا، کـی زان سـبـک رفـتـار مـی مـانـد بـه جا
هـیـچ کـار از سـعـی مـا چون کوهکن صورت نبست
وقــت آن کــس خــوش کـز او آثـار مـی مـانـد بـه جـا
زنــگ افــســوســی بــه دســت خـواجـه هـنـگـام رحـیـل
از شـــمـــار درهـــم و دیـــنـــار مـــی مـــانـــد بـــه جــا
نــیــســت از کــردار، مــا بـی حـاصـلـان را بـهـره ای
چــون قــلـم از مـا هـمـیـن گـفـتـار مـی مـانـد بـه جـا
ظــالــمــان را مــهــلــت از مــظــلـوم چـرخ افـزون دهـد
بــیــشــتــر از مــور ایــنــجــا مــار مـی مـانـد بـه جـا
ســـیــنــه نــاصــاف در مــیــخــانــه نــتــوان یــافــتــن
نــیـسـت هـر جـا صـیـقـلـی، زنـگـار مـی مـانـد بـه جـا
مــی کــشــد حــرف از لــب سـاغـر مـی پـرزور عـشـق
در دل عـــاشـــق کـــجـــا اســـرار مـــی مــانــد بــه جــا
عیش شیرین را بود در چاشنی صد چشم شور
بــرگ صــائــب بـیـشـتـر از بـار مـی مـانـد بـه جـا
غزل شمارهٔ ۳
نـــغـــمـــه آرام از مـــن دیـــوانـــه مـــی ســـازد جـــدا
خــواب را از دیــده ایــن افــســانــه مــی ســازد جـدا
پــرده شــرم اســت مــانـع در مـیـان مـاه و دوسـت
شــمــع را فــانــوس از پــروانــه مـی سـازد جـدا
مـــوج از دامـــان دریـــا بـــر نــدارد دســت خــویــش
جــان عــاشــق را کــه از جــانـانـه مـی سـازد جـدا؟
هــر کــجـا سـنـگـیـن دلـی در سـنـگـلـاخ دهـر هـسـت
ســـنـــگ از بـــهـــر مـــن دیــوانــه مــی ســازد جــدا
بـود مـسـجـد هـر کـف خـاکـم، ولـی عـشـق این زمان
در بــن هــر مــوی مــن بــتــخــانــه مـی سـازد جـدا
بـــر نــدارد چــشــم شــوخ او ســر از دنــبــال دل
طــفــل مـشـرب را کـه از دیـوانـه مـی سـازد جـدا؟
سنگ و گوهر هر دو یکسان است در میزان چرخ
آســــیــــا کــــی دانــــه را از دانـــه مـــی ســـازد جـــدا
از هـــواجـــویـــی رســـانـــد خـــانـــه خـــود را بـــه آب
چـون حـبـاب از بـحر هر کس خانه می سازد جدا
جـذبـه تـوفـیـق مـی خـواهـی،سـبـک کـن خـویـش را
کــهــربــا کــی کــاه را از دانــه مــی ســازد جــدا؟
ز اخــتــلــاف جــام، غــافــل از مـی وحـدت شـده اسـت
آن کـه از هـم کـعـبـه و بـتـخـانـه می سازد جدا
مــی فــتــد در رشــتــه جــان چــاک بــی تــابــی مــرا
تــار زلـفـش را چـو از هـم شـانـه مـی سـازد جـدا
بـــرنــمــی دارد بــه لــرزیــدن ز گــوهــر دســت، آب
رعـشـه کـی دسـت مـن از پـیـمانه می سازد جدا؟
زخـم مـی بـایـد کـه از هـم نـگـسـلد چون موج آب
رزق مـــا را تـــیــغ، بــی دردانــه مــی ســازد جــدا
کـی شـود هـمـخـانـه صـائب با من صحرانشین؟
وحـشـیـی کـز سـایـه خـود خـانـه مـی سازد جدا
درباره این سایت